Prawo administracyjne
Temat: Pojecie administracji i prawa administracyjnego. 15.09.2007
Prawo administracyjne jest to gałąź prawa która odnosi się do administracji publicznej.
Administracja-z jęz. Łac. Ministrale, które oznacza pomagać, wykonywać ,posługiwać, kierować- qu pomocy, qu kierowaniu .Wyraz administracja jest synonimem służby ,kierowania, pomocy.
Administracja publiczna sprawowana przez organy administracji rządowej (państwowej) jak również związki publiczno prawne (związki samorządowe) a także inne podziały którym państwo przekazało funkcję administrowania.
Przez administrację publiczną rozumiemy system podmiotów utworzonych i wyposażonych przez ustawę w kompetencję doprowadzeniu działalności o charakterze organizatorskim i kierowniczym na podstawie ustaw w sferze zewnętrznej i wewnętrznej, przy czym zarówno przebieg jak i skutek tej działalności przypisywane są państwu.
Administracja publiczna, administracja rządowa, państwowa, samorządowa, organy samorządu terytorialnego ? wszystkie te terminy służą do określenia terminu administracji publicznej.
W teorii administracji publicznej wyróżnia się administrację publiczną w kilku ujęciach:
1.ujęcie (rozumienie) podmiotowe czyli organizacyjne
2. ujęcie przedmiotowe (materialne)
3. ujecie formalne
Ad.1 Ujęcie podmiotowe czyli organizacyjne stanowi ogół podmiotów administracji (wszystkie podmioty które wykonują funkcje administracji publicznej)
Ad2. administracja publiczna w ujęciu przedmiotowym jest to taka działalność państwa której przedmiotem są zadania i kompetencje z zakresu wiedzy wykonawczej.
Ad3 administracja publiczna w ujęciu formalnym jest to cała działalność wykonawcza przez podmioty administracji bez względu na to czy ma charakter administracyjny czy też nie posiada takiego charakteru.
Rozróżnienie w ujęciu przedmiotowym a w ujęciu formalnym ma znaczenie z tego powodu iż wiąże się z zasadą podziału władzy.
Definicja negatywna administracji publicznej stanowi że administracją publiczną jest ta część działalności państwa, która pozostaje po wyeliminowaniu z jej aktywności sądownictwa, prawodawstwa ( ustawodawstwa)( dlatego negatywnej definicji nie powinno być)
Ernest Forsthoff- zauważył że administracji nie można zdefiniować można ją tylko opisywać.
W celu opisania administracja publiczna jest zjawiskiem prawnym, społecznym i politycznym posiadająca następujące cechy charakterystyczne:
1.działanie w imieniu i na rachunek państwa
2.możliwość działania w formach władczych zabezpieczonych możliwością zastosowania przymusu państwowego
3.działanie w interesie publicznym
4. polityczny charakter administracji to cele działania ,rezultaty działania
5. działanie na podstawie ustaw i w granicach przez nie określonych
6. możliwość podejmowania działań z własnej inicjatywy, zwrócenia się ku przyszłości.
7.działanie w sposób ciągły i stabilny
8. oparcie się z reguły na zawodowym personelu
9. prowadzenie działalności non profit czyli nie w celu osiągnięcia zysku.
10zoorganizowanie i działanie na zasadach kierownictwa i podporządkowania.
Funkcje administracji publicznej
( są trzy podstawowe funkcje)
1.Funkcja reglamentacyjno- dystrybucyjna ?polegająca przede wszystkim na działalności władczej administracji która opiera się na wydawaniu aktów prawnych o charakterze generalnym i indywidualnym zawierającym zakazy bądź nakazy określonego działania, a których nie przestrzeganie powoduje zastosowanie środków przymusu państwowego
2.Funkcja świadcząca ? przejawiająca się w organizatorskiej działalności nie władczej administracji publicznej a polegająca na zaspokajaniu podstawowych potrzeb bytowych zbiorowości ludzkiej np. dostarczanie wody pitnej, zabezpieczenie oświaty, ochrony zdrowia itp.
3.Funkcja zarządzania majątkiem narodowym poprzez wykonywanie zadań właścicielskich państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz gospodarowaniu składnikami skarbu państwa i mieniem komunalnym
Postacie administracji publicznej.
Najczęściej wyróżnia się administrację władczą i nie władczą oprócz tego występuje podział na administrację władczą i świadczącą.
Podział I
O administracji władczej mówi się, gdy administracja wydaje akty obowiązujące adresatów i gdy w razie potrzeby używa przymusu dla jej realizacji. Ten rodzaj administracji charakteryzuje prawo wydawania jednostronnych aktów prawnych którym służy domniemanie ważności a także aktom tym przysługuje zastosowanie środków przymusu bez ingerencji sądów.
O administracji nie władczej mówimy w tedy, gdy administracja działa za pomocą środków prawa cywilnego albo poprzez działania faktyczne. I w tym przypadku nie istnieje możliwość zastosowania środków przymusu.
Podział II (władcza i świadcząca)
O administracji władczej mówi się w tedy gdy administracja wkracza przy użyciu środków władczych w sferę prawna jednostki, ogranicza jej wolność lub własność i nakłada na nią obowiązki albo w inny sposób ją obciąża np. ustalenie obowiązku podatkowego, regulacja ruchu drogowego, wywłaszczenia.
Administracja świadcząca zapewnia jednostce określone świadczenia lub korzyści np.: dotacje, pomoc społeczna, subwencje.
Podział wynikający z przedmiotowości administracji :
-administracja oświaty, ochrony, zdrowia, budownictwa, obrony narodowej.
Podział administracji podmiotowy.
-administracja rządowa
-administracja samorządowa
Pojecie prawa administracyjnego.
Władysław Jaworski- ujmował prawo administracyjne jako prawo które reguluje działalność państwa a którego kontrola należy do jednostki.
Maurycy Jaroszyński- twierdził że prawo administracyjne to ogół norm prawnych regulujący stosunki wynikająca z administracyjnej działalności organów państwowych.
Franciszek Longchamp ? mówił że prawo administracyjne odnosi się jednocześnie do innych sytuacji
Profesor Starościak twierdził że prawo administracyjne stanowi gałąź prawa która reguluje działalność organów państwowych, podejmowana w celu wykonania ustalonych prawem organizatorskich wypełnianych w swoistych formach swojej działalności.
Podstawowe cechy prawa administracyjnego.
1.Prawo administracyjne to gałąź prawa o charakterze podstawowym tak jak prawo karne, cywilne
2. nie jest to prawo z kodyfikowane z wyjątkiem postępowania administracyjnego.
3. Prawo administracyjne jest to prawo pozytywne , nie jest oparte na zwyczajach, normach moralnych.
4. Zawiera normy o charakterze bezwzględnie obowiązujących
5. stanowi podstawy do działań administracji publicznej
6. wyznacza granicę podejmowanych przez nią działań.
7. Jako regulator życia społecznego składa się z szeregu zakazów, nakazów których przestrzeganie zagwarantowane jest zastosowaniem przewidzianych prawem form przymusu.
Normy prawa administracyjnego mogą być dzielone na określone grupy. Biorąc pod uwagę kryterium regulowanej tematyki wyróżniamy trzy podstawowe grupy:
1. ustrojowe prawo administracyjne na które składają się normy bezpośrednio dotyczące organizacji aparatu administracyjnego.
2.proceduralne prawo administracyjne na które składają się normy bezpośrednio dotyczące toku działania organów administracji.
3.materialne prawo administracyjne na które składają się normy dotyczące konkretnych działów administracji publicznej.
Te normy są czasami nazywane szczegółową częścią prawa administracyjnego np. prawo budowlane, górnicze. Jest to klasyfikacja umowna gdyż poszczególne grupy norm zazębiają się wzajemnie, zdarzają się że są umieszczane w jednej ustawie- muszą być jednocześnie stosowane przy rozstrzyganiu każdej sprawy administracyjnej.
1. przykłady ustawa zawierają ustawy ustrojowe- ustawa o straży granicznej, straży państwowej
2. przykłady ustaw zawierających normy które tworzą normy procedury administracyjnej np. ordynacja podatkowa, ustawa o postępowaniu egzekucyjnym, ustawa w prawie o zgromadzeniach, ustawa o broni i amunicji
3.materialne prawo administracyjne 9 jest ponad 200 ustaw) np. ustawa o ewidencji, ustawa o obywatelstwie polskim.
Inny podział norm prawa administracyjnego oparty jest na kryterium charakteru stosunku łączącego organ stosujący normę prawną z adresatem np. normy regulujące stosunki między organami administracji i innymi podziałami administracyjnymi a osobami fizycznymi, osobami prawnymi, jednostkami, organami nie mającymi osobowości prawnej.
Te normy dotyczą norm sfery zewnętrznej.
To normy regulujące stosunki jakie zachodzą we wnętrz administracji np. stosunek między ministrami a podległymi mu organami.
Dla celów dydaktyczno- badawczych wyróżnia się część ogólną i część szczególną prawa administracyjnego.
Część ogólna to zagadnienia ustrojowe administracji.
Część szczególna to zagadnienia regulowane prawem materialnym.
Niektórzy teoretycy dodatkowo wyróżniają część ogólną, szczególną i proceduralną.
Rozgraniczenie między prawem administracyjnym a innymi gałęziami prawa.
Pod względem teoretyczno prawnym prawo konstytucyjne i administracyjne stanowią jednostki, ponieważ posługują się tymi samymi konstrukcjami, metodami o regułach ponad konstytucje jest głównym normatywnym źródłem ustroju i działań administracji a także podstawowego wyważania interesu publicznego i interesów indywidualnych co jest znaczną treścią zadań realizowanych przez administracji. Można stwierdzić że w znacznej części prawa administracyjnego jest skonkretyzowanym prawem konstytucyjnym.
Temat: Zasady prawa administracyjnego
Obok terminu zasady prawa funkcjonują też inne określenia takie jak : naczelne zasady, ogólne zasady, reguły prawa administracyjnego, postulaty ta wielkość nazewnictwa dowodzi że zasady prawa administracyjnego są różnie rozumiane. Polskie prawo administracyjne nie ma gruntownego opracowania i dlatego toczą się spory o katalog zasad prawnych. W pewnym zakresie katalog zasad prawa administracyjnego został sformułowany w polskim prawie na gruncie procedury administracyjnej Roz.2 KPA.
Polska procedura administracyjna wyróżnia następujące zasady:
1.zasadę praworządności
2. zasadę prawdy obiektywnej
3.zasade uwzględniania z urzędu i interesu społecznego oraz słusznego interesu obywateli
4.zasadę pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa
5. zasadę informowania stron a ich prawach i obowiązkach
6.zasadę czynnego uczestnictwa stron w postępowaniu
7. zasadę przekonywania stron
8. zasadę pisemności
9. zasadę dwuinstancyjności
10. zasadę trwałości decyzji administracyjnej
11. zasadę sądowej kontroli decyzji administracyjnej.
Próbę uporządkowania
Podjął Zbigniew Kmieciak który oparł się na zasadach prawa administracyjnego zaproponowanych przez ekspertów Rady europy. W katalogu zaproponowanym przez RE stworzono katalog zasad prawa materialnego
Katalog zasad prawa materialnego
1. zasada praworządności
2. zasada równości wobec prawa
3.zasada zgodności działania z celem ustawowym
4.zasada proporcjonalności
5.zasada obiektywizmu i bezstronności
6. zasada ochrony zaufania i praw słusznie nabytych
7. zasada otwartości administracyjnej.
Do katalogu zasad proceduralnych zaliczono:
1. zasadę dostępu do usług publicznych
2.zasadę prawa do wysłuchania
3. zasadę prawa do wsparcia i reprezentowania w postępowaniu ( pełnomocnictwa)
4. zasadę prawa do rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie
5. zasadę prawa do powiadomienia o rozstrzygnięciu postępowania, poznanie jego motywów oraz pouczenie o środkach zaskarżenia
6. zasadę zapewnienia wykonania podjętego aktu w rozsądnym terminie.
Zasada demokratycznego państwa prawnego jest potrzebna istnienia sadowej kontroli, stosowania prawa przez administrację publiczna , istnienia sądowej kontroli zgodności prawotwórstwa z konstytucją ( zagwarantowanie prawa do sądu.)
Przestrzeganie w procesie stanowienia, stosowanie prawa takich zasad jak:
1 nie stosowanie prawa wstecz
2. domniemanie niewinności
3. respektowanie zasad pewności prawa,
4.respektowanie zasad jawności prawa,
5. respektowanie zasad jasności prawa
6. ochrona praw nabytych
7. przestrzeganie pacha sumu czyli umów należy dotrzymywać
Zasada praworządności to znaczy że organy działają na podstawie i w granicach prawa.
1. organ administracji zobowiązany jest do podjęcia działania
2. w określonej formie
3.w określonych warunkach.
Zasada dotyczy tylko działania państwa.
Zasada jawności działania administracji KPA- zasada jawności proceduralnej art. 9 organy są zobowiązane do należytego i rzetelnego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych mających wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków. Związany jest z nią art. 31 konstytucji o jawności.
Podstawowe teoretyczne konstrukcje teorii prawa administracyjnego.
Stosunek administracyjno-prawny ? podstawowymi elementami konstrukcyjnymi są przedmioty, podmioty, treści, stosunki, układy, zależności prawnej między podmiotami. Przedmiotami stosunków administracyjno-prawnych są rzeczy oraz zachowania ludzi.
Podmiotem tej relacji z jednej strony jest zawsze organ administracyjny a w ujęciu szerszym podmiot administrujący; z drugiej strony podmiot administrowany, którym może być osoba fizyczna , osoba prawna, jednostka fizyczna nie mająca osobowości prawnej.
Treścią stosunku administracyjno-prawnego są wyznaczone prawem administracyjnym powinności lub możliwości określonego działania , obowiązek znoszenia ciężarów albo obowiązek zaniechania wynikający z uprawnień lub obowiązków uczestników tego stosunku.
Ciężar publiczny np. podatki , służba wojskowa.
Cechą charakterystyczną stosunku administracyjno-prawnego jest brak równorzędności podmiotów w stosunku, pozycję dominującą posiada organ administracyjny.
Stosunki administracyjno-prawne mają następujące cechy:
1.charakter indywidualny- łączą konkretnie oznaczony podmiot z konkretnym organem administracyjnym w celu załatwienia konkretnej sprawy
2. wykonanie jest zabezpieczone możliwością zastosowania przymusu państwowego bez pośrednictwa władzy sądowniczej
3. powstają na podstawie normy prawa administracyjnego określającej też jego treść
Według podstawy prawnej nawiązania stosunków administracyjno-prawnych wyróżniamy:
1. stosunek materialny- prawo materialne
2. stosunek proceduralny- prawo proceduralne
3. stosunek sporno- administracyjny- powstaje w momencie zaskarżenia decyzji administracyjnej do sądu administracyjnego , w tym stosunku zanika nie równorzędność podmiotów; organ administracyjny i strona są równorzędnymi partnerami ( zasada kontradyktoryjności czyli procesowa walka stron)
4. stosunek egzekucyjny
5. stosunek nadzoru
Sposoby nawiązania stosunków administracyjno-prawnych
1. z mocy prawa
2. z mocy aktu administracyjnego
3. przez zgłoszenie ze strony osoby fizycznej, osoby prawnej,??????..
4. w wyniku określonego prawem zachowania się strony
Sytuacja administracyjno-prawna rozumiemy przez to każdą sytuację społeczną określonego podmiotu uzyskaną przez normy prawa administracyjnego , której elementy składowe zostały ukształtowane bezpośrednio lub pośrednio przez określone zdarzenie faktyczne.
Publiczne prawa podmiotowe ? ich konstrukcja pozwala ustalić czy i komu służą określone prawa bądź wolności oraz czy w określonym stanie faktycznym można się domagać od władzy publicznej określonego działania bądź zaniechania oraz co jest obowiązkiem władzy publicznej
Pojęcie ciężarów publicznych ? to swoista kategoria obowiązków o charakterze publiczno-prawnym których istota sprowadza się do :
- świadczeń pieniężnych ( czyli przymusowych i bezzwrotnych danin publiczno-prawnych na rzecz skarbu państwa lub jednostki samorządu terytorialnego)
- świadczeń osobistych, których przedmiotem jest wymóg wykonania na rzecz interesu publicznego, służby lub nie odpłatnej pracy
-nieodpłatnego udostępnienia rzeczy ruchomych np. maszyny, urządzenia władzy publicznej, która organizuje przedsięwzięcia o charakterze publicznym
Ciężary publiczne dzielimy na:
1. ciężary powszechne ? rozkładowe są równomierne na wszystkich bez względu na stopień zainteresowania jednostki realizację celu publicznego
2.ciężary szczególne- dotyczą określonych kręgów osób.
Konstrukcją zbliżoną do ciężarów publicznych jest konstrukcja publiczno- prawnego ograniczenia wolności, która polega na obowiązku znoszenia pewnych stanów powodujących utrudnienia w korzystaniu z nieruchomości .
Rzeczy publicznych są trzy kategorie:
1. majątek skarbowy- to rzeczy które służą celom administracyjnym pośrednio poprzez dostarczanie potrzebnych do tego środków finansowych np. ziemia, lasy
2. majątek administracyjny- to środki rzeczowe, które administracja wykorzystuje bezpośrednio do realizacji zadań, obiekty.
3. dobra publiczne- to rzeczy służące do powszechnego użytku, każdy może z nich korzystać np. mosty, drogi publiczne
Władztwo administracyjne ? Imperium
Działalność określonego podmiotu jest uważana za działalność państwa tylko wtedy gdy istnieje norma prawna nakazująca traktować oznaczoną działalność jako działalność państwa. Wszystkie akty prawne, które zostały wydane przez organy państwowe muszą być traktowane w ten sposób?.
Ta możliwość użycia przymusu państwowego jest sankcją tej mocy.
Administracja publiczna dysponuje środkiem, który nie przysługuje innym organom?.
Państwo może udzielać władztwa w zakresie przez siebie ustalonym innym podmiotom sprawującym w danym zakresie administracji publicznej.
Część władztwa państwowego przekazana podmiotom sprawującym administrację publiczną określona jest jako władztwo administracyjne.
Pod określeniem władztwo administracyjne należy rozumieć prawo użycia przymusu bezpośredniego przez organy administracyjne dla zrealizowania ich jednostronnych rozstrzygnięć.
Źródła prawa administracyjnego- pojęcie źródeł prawa adm.
Źródła prawa to nie jest termin jednoznaczny, są to rozporządzenia, zarządzenia, ustawy.
Rozróżniamy źródła prawa w znaczeniu:
1. formalnym- są to akty normatywne zawierające w swej treści nakazy , zakazy, uprawnienia lub obowiązki.
2. materialnym- to ogół okoliczności o społecznym, ekonomicznym politycznym i kulturowym charakterze , których oddziaływanie wpływa na treść i formę obowiązującego prawa.
3. instytucjonalnym- są instytucje, które prawo tworzą lub sankcjonują oraz źródła poznania prawa.
Cechy charakterystyczne źródeł prawa administracyjnego
1. duża ilość i różnorodność form, aktów prawnych, którymi posługuje się administracja
2. większość źródeł prawa administracyjnego pochodzi od samej administracji
3. prawo administracyjne materialne nie jest skodyfikowane
4. część prawa administracyjnego to prawo miejscowe
5. prawo administracyjne nie jest jednolite w sensie wyróżnienia go jako działu
Źródła prawa zew.
- ustawy
-ratyfikowane umowy międzynarodowe
-rozporządzenia
- akty prawa miejscowego na obszarze działania organów, które je ustanowiły
Źródła prawa wew.
- uchwały RM
- zarządzenia prezesa RM
-zarządzenia ministrów
Konstytucja jako źródło prawa administracyjnego
Dla prawa adm. Istotne znaczenie mają przepisy konstytucji zawarte w Roz.1poświęcone podstawowym zasadom ustroju państwa oraz Roz. 2 podstawowe obowiązki i prawa obywatela , Roz.3 źródła prawa , a także rozdziały poświęcone organom władzy wykonawczej tj. prezydentowi, RM, i adm. Rządowej, rozdział poświęcony samorządowi terytorialnemu oraz rozdziały dotyczące organom ochrony państwowej i prawa.
Funkcje ustawy w administrowaniu
Ustawy zajmują szczególne miejsce w systemie źródeł prawa. W demokratycznym państwie prawnym ustawa stanowi formę i środek rozstrzygania przez suwerena spraw państwa.
Zasada nadrzędności ustawy w systemie źródeł prawa wszystkie inne źródła prawa muszą formalnie jak i materialnie być zgodne z ustawami i powinny służyć wykonaniu ustaw
Zasada wyłączności ustawy- sprawy najważniejsze dla funkcjonowania państwa i życia obywateli powinny być rozstrzygane wyłącznie w drodze ustawowej:
1.Akty normatywne z mocą ustawy- konstytucja przewiduje tylko w jednym przypadku wydawania rozporządzeń z mocą ustawy może się pojawić tylko w stanie wojennym w przypadku gdy sejm nie może zebrać się na posiedzeniu zgodnie z treścią art. 234 konst
Zakresy tych rozporządzeń są ograniczone i dotyczą :
- zasad działania organów administracji publicznej
- ograniczenia wolności i praw obywatela
-podstaw zakresu i trybu wyrównywania strat majątkowych wynikających z tych ograniczeń.
Rozporządzenia wydane w tym trybie są zatwierdzane lub nie, przez Sejm na najbliższym posiedzeniu, jeżeli nie są zatwierdzane to tracą moc.
2. Umowy między narodowe jako źródło prawa administracyjnego
Nadzwyczajnej ratyfikacji wymagają umowy międzynarodowe dotyczące:
-pokoju
-sojuszy
-układów politycznych lub wojskowych
- wolności praw obywatelskich
-członkostwa RP w organizacjach międzynarodowych
-znacznego obciążenia państwa pod względem międzynarodowym
- spraw uregulowanych w ustawie
Umowa ratyfikowana za zgodą sejmu wyrażona w ustawie ma pierwszeństwo przez ustawą jeżeli nie da się ich pogodzić ze sobą.
Umowy między narodowe resortowe, które nie wymagają ratyfikacji z punktu widzenia prawa adm. wiążą tylko i wyłącznie podmioty które są stroną tej umowy i nie mogą być źródłem praw i obowiązków dla obywateli ( bo nie są ratyfikowane ).
Rozporządzenia
Rozporządzenie jest źródłem prawa a jednocześnie formą działania administracji.
Jest to akt normatywny wydany na podstawie upoważnienia ustawowego przez organ władzy wykonawczej.
Rozporządzenie jako źródło prawa stanowi przejaw prawodawstwa delegowanego, a tym samym dekoncentracji prawodawstwa.
Rozporządzenia wydawane są na podstawie upoważnień ustawowych o charakterze
-generalnym
-specjalnym
Upoważnienie do wydawania rozporządzenia ma na celu odciążenie ustawodawcy parlamentarnego a jednocześnie odciążenia ustawy od regulacji o charakterze technicznym zmiennych w czasie, postanowień ściśle fachowych.
Rozporządzenie jest uzupełniającą formą stanowienia prawa przez organy władzy wykonawczej w sferze, która jest zastrzeżona do regulacji ustawowej
Konstytucja określa podmioty uprawnione do wydawania rozporządzeń którymi są:
- Prezydent RP
-Rada Ministrów
-prezes RM
-minister kierujący działem adm. rządowej
-przewodniczący komitetu wchodzący w skład RM do którego stosuje się przepis odnoszący się do ministra
-KRRiT
Upoważnienie do wydawania rozporządzeń musi być szczegółowo zawarte w ustawie a rozporządzenie wydane na podstawie tego upoważnienia ma służyć wykonaniu ustawy.
Szczegółowości upoważnienia polega na tym, że określa organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu
Rozporządzenia przygotowują te organy , które są upoważnionego ich wydania.
Ogłoszenie rozporządzenia następuje w dzienniku ustaw, zasadą jest że wchodzi w życie 14 dni po ogłoszeniu lub samo określa datę wejścia.
Utrata mocy obowiązującej rozporządzenia
- może być wyraźnie uchylone
-może być rozpisane do kiedy trwają.
Gdy ustawa na podstawie której rozporządzenie zostało wydane traci ważność to rozporządzenie też , chyba że nowa ustawa mówi że rozporządzenie wydane na podstawie nie obowiązującej zasady nadal jest ważne.
Organami uprawnionymi do kontroli legalności rozporządzenia są:
-w ramach kontroli wew. adm. RM, która na wniosek prezesa RM może uchylić ustawę ministra
- w ramach kontroli sądowej Trybunału Konstytucyjnego.
Cechy rozporządzenia
- akt normatywny powszechnie obowiązujący jest źródłem prawa
-upoważnienie do wydania rozporządzenia może mieć charakter obligatoryjny lub fakultatywny
-treść rozporządzenia nie może przekroczyć granic upoważnienia
-nie może być sprzeczne z konstytucją i ustawami
-warunkiem wejścia w życie jest publikacja w dzienniku ustaw
16.09.2007
Akty normatywne nie mają charaktery powszechnie obowiązującego
Te akty maja charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjne podlegające organowi wydającemu te akty.
Ze względu na ich wewnętrzny charakter nie mogą Stanowic podstawy do wydania decyzji wobec osób fizycznych, prawnych, jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej
Uchwała jest aktem podejmowanym przez organy kolegialne.
Zarządzenia wydawane są przez organy momokrotyczne.
Prawo miejscowe
Pod terminem akty prawa miejscowego należy rozumieć przepisy prawne powszechnie obowiązujące na oznaczonej części terytorium państwa i tylko wtedy gdy wydawane są przez organ samorządu terytorialnego lub terenowe organy administracji rządowej. Mogą pochodzić od rady gminy, powiatu, wójta, prezydenta miasta, burmistrza, starosty, wojewody, terenowych organów adm. rządowej nie zespolonej.
Przepisy powszechnie obowiązujące
Przez powszechne obowiązywanie należy rozumieć prawną możliwość regulowania postępowania wszystkich kategorii adresatów tj, osób fizycznych, osób prawnych, organów państwowych, organizacji społecznych.
Klasyfikacja terenowych przepisów prawnych
I podział
1. przepisy wydawane przez organ samorządu terytorialnego
2. przepisy wydawane przez organ administracji rządowej
II podział
1.przepisy wykonawcze
2 przepisy mające charakter samoistnych norm w ramach upoważnień ustawowych
Konstytucja zawiera przepisy terenowych źródeł prawa czyli akty prawa miejscowego
Wydawanie tych aktów regulują przepisy zawarte w kilku ustawach
- ustawa z 5.06.1998 o adm. rządowej w woj. Rozdział 4 Akty prawa miejscowego
-ustawa z 5.06.1998 o samorządzie woj. Rozdział 8 Akty prawa miejscowego stanowione przez samorząd woj.
-ustawa z 5.06.1998 o samorządzie powiatowym rozdział 4 Akty prawa miejscowego stanowione przez powiaty
-ustawa z 8.03 1990 o samorządzie gminnym rozdział 4 Przepisy gminne
Ponadto niektóre ustawy o organach rządowej administracji nie zespolonej zawierają upoważnienia do stanowienia aktów prawa miejscowego np. ust 21.03. 1991 o obszarach morskich RP
Rodzaje aktów prawa miejscowego
-akty zawierające statuty
-akty zawierające przepisy wykonawcze
-przepisy porządkowe
Akty zawierające statuty
-statut województwa
-statut powiatu
-statut gminy
Statut województwa
Określa jego ustrój jako jednostki samorządu terytorialnego. Uchwalenie statutu leży w wyłącznej kompetencji sejmiku wojewódzkiego z tym że wymaga on uzgodnienia z prezesem RM, który jest organem nadzoru nad samorządem . Statut wojewódzki jak również jego zmiany podlegają ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym oraz w Monitorze Polskim.
Statut wojewódzki powinien :
- określać organizację wewnętrzną oraz tryb pracy organów samorządu wojewódzkiego
- powinny być zawarte przepisy określające stosunki województwa z innymi podmiotami w tym z jednostkami samorządu terytorialnego z obszaru województwa
- w statucie mogą być zawarte postanowienia wprowadzające odrębność w stosunku do regulacji ustawowej pod warunkiem że ustawa na to zezwala.
Statut woj. powinien regulować sprawy zasadnicze dla ustroju województwa.
Statut powiatu
Określa jego ustrój. ( wzorcowy statut powiatu 27.XI 98 ) Rada powiatu nie musi się do niego stosować . Uchwalenie statutu powiatu należy do wyłącznej właściwości Rady powiatu i musi być przekazany wojewodzie w ciągu 7 dni od ustalenia, tak aby wojewoda mógł dokonać czynności nadzorczych. Statut przekazuje starosta powiatu.
Do spraw które musi regulować statut należą :
- organizacja wewnętrzna oraz tryb pracy rady i komisji powoływanych przez radę
-zasady tworzenia klubów radnych
-organizacja wewnętrzna zarządu powiatu
-tryb pracy zarządu powiatu
Przepisy dotyczące statutu powiatu mają zastosowanie do statutów miast na prawach powiatu.
Statut gminy
Ustawa o samorządzie gminnym zawiera regulacje mówiące ze statut stanowi o ustroju gminy.
W statucie powinny znaleźć się regulacje odnoszące się do :
- wewnętrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych
-organizacji urzędów i instytucji gminnych
-zasady i tryb korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.
Uchwalenie statutu gminy jest w wyłącznej kompetencji Rady Gminy.
Charakter prawny statutów
Statut wydawany jest na podstawie generalnego upoważnienia ustawowego z jednoczesnym wykorzystaniem kompetencji organów stanowiących samorząd terytorialny do samodzielnej regulacji stosunków prawnych w ramach tego upoważnienia to oznacza że w drodze regulacji statutowej jednostki samorządu terytorialnego mogą regulować wszystkie zagadnienia ustrojowe danej jednostki nie uregulowane w ustawie . z tym, że statut musi pozostać w zgodności z regulacjami ustawowymi.
Uprawnienie do wydawania statutów oparte jest na generalnym upoważnienie ustaw do samodzielnego uregulowania materii statutu. Oznacza to że państwo przenosi na wspólnotę samorządową pewien zakres kompetencji do tworzenia prawa , wiąże się to z jednym z fundamentalnych uprawnień samorządu do decydowania o własnych sprawach tzn. autonomia statutowa.
Akty wykonawcze
Aby jednostka samorządu terytorialnego, a także wojewodowie i organy rządowej administracji nie zespolonej mogły wydawać przepisy wykonawcze w ramach prawa miejscowego musi istnieć upoważnienie ustawowe do wydawania przepisów o takim charakterze. Upoważnienie ustawowe do wydania aktu wykonawczego prawa miejscowego musi określać organ właściwy do wydania aktu oraz zakres spraw przekazanych do uregulowania np. przepisy dotyczące podatków i opłat lokalnych.
Przepisy porządkowe
Mogą być wydawane na podstawie generalnego upoważnienia zawartego w ustawach o administracji rządowej w województwie, o samorządzie powiatowym, o samorządzie gminnym na podstawie ustawy np. o obszarach morskich RP i administracji morskiej.
Przepisy porządkowe mogą być wydawane tylko w zakresie nie uregulowanym w odrębnych ustawach lub przepisach powszechnie obowiązujących.
Wojewoda wydaje przepisy porządkowe w formie rozporządzeń porządkowych.
Organy powiatu wydają przepisy porządkowe w formie uchwały a w przypadkach nie cierpiących zwłoki powiatowe przepisy porządkowe może wydawać zarząd powiatu w formie zarządzenia w tym przypadku przepisy te podlegają zatwierdzeniu na najbliższym posiedzeniu Rady Powiatu. Ponadto Rada Powiatu może odmówić zatwierdzenia tych przepisów.
Gminne przepisy porządkowe ustala Rada Gminy w formie uchwały a w przypadku nie cierpiącym zwłoki może je wydać wójt, burmistrz lub prezydent miasta w formie zarządzenia . Podlegają one zatwierdzeniu na najbliższym zebraniu Rady Gminy.
Ogłaszanie aktów prawa miejscowego.
Akty prawa miejscowego stanowione przez sejmik wojewódzki , wojewodę ,organy administracji nie zespolonej, organy powiatu oraz gminy podlegają ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym Dzień wydania dziennika jest dniem ogłoszenia aktu. Akty te wchodzą w życie po upływie 14 dni od daty ogłoszenia.
Przepisy regulujące stanowienie aktów prawa miejscowego przewidują szczególny tryb ogłaszania aktów prawa miejscowego zawierających przepisy porządkowe. Oprócz ogłaszania w wojewódzkim dzienniku urzędowym podlegają ogłoszeniu w sposób umożliwiający wcześniejsze zaznajomienie się z ich treścią przez społeczeństwo.
Rozporządzenia porządkowe wojewody oraz powiatowe przepisy porządkowe ogłasza się w środkach masowego przekazu oraz w drodze obwieszczenia albo w sposób zwyczajowo przyjęty na danym terenie.
Gminne przepisy porządkowe ogłasza się przez rozplakatowanie w miejscach publicznych lub w inny sposób miejscowo przyjęty a także przez ogłoszenie w lokalnej gazecie.
Przepisy porządkowe wchodzą w życie z dniem takiego ogłoszenia.
Nadzór nad stanowieniem aktów prawa miejscowego
-stanowione przez wojewodę oraz organy rządowej administracji nie zespolonej sprawuje prezes RM .jest on uprawniony do uchylenia w trybie nadzoru aktów prawa miejscowego jeżeli są one nie zgodne z ustawami lub aktami wydanymi w celu ich wykonania czyli z rozporządzeniami. Ponadto prezes RM może uchylić akt prawa miejscowego z powodu niezgodności takiego aktu z polityką rządu lub naruszenia zasad rzetelności i gospodarności
-stanowione przez organ samorządu terytorialnego podlegają kontroli powszechnej polegającej na tym, że każdy czyli interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone przepisom aktu prawa miejscowego wydanym w sprawie zakresu administracji publicznej może po bezskutecznym wezwaniu organu, który wydał przepis lub organu uprawnionego do uchylenia przepisu w trybie nadzoru do usunięcia naruszenia zaskarżyć przepis do sądu administracyjnego. Wyroki sądu administracyjnego w tej sprawie są ogłaszane w Wojewódzkim Dzienniku Urzędowym
Publikacja źródeł prawa administracyjnego
Akty normatywne-( promulgacja= publikacja)- to oficjalne ogłoszenie aktu normatywnego nadające mu moc obowiązującą . Podstawą do publikowania aktów norm jest ustawa z 20. 07.2000 ( o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych)
Ustawa określa zasady i tryb ogłaszania aktów normatywnych oraz zasady i tryb wydawania dzienników urzędowych. Ogłaszanie aktu normatywnego jest w dzienniku urzędowym obowiązkowe .
Dzienniki Urzędowe w rozumieniu są :
-Dziennik Ustaw RP ? Dz.U.
-Dziennik Urzędowy RP ? Monitor Polski ? M.P.
-Dziennik Urzędowy RP Monitor Polski B ? M.P.B.
-Dzienniki Urzędowe ministrów kierujących działań administracji rządowej np. Dz. U ministra obrony narodowej, Dz. U ministra spraw wewnętrznych i administracji .
-Dzienniki Urzędowe urzędów centralnych np. Dz. U Komendy Głównej Policji,GUS
-Wojewódzkie Dzienniki Urzędowe
W Dz. U. RP ogłasza się:
-Konstytucje
-Ustawy
-rozporządzenia z mocą ustawy
- umowy międzynarodowe ratyfikowane
- rozporządzenia
-teksty jednolite
-orzeczenia TK dotyczące aktów normatywnych ogłaszanych w Dz. Ustaw
-uchwały RM uchylające rozporządzenia ministrów
- akty prawne dotyczące :
a)wyborów do sejmu, senatu, ma urząd prezydenta
b)stanów nadzwyczajnych
c)stanu wojny i zawarcia pokoju
W DZ Urz RP Monitor Polski ogłasza się :
- - zarządzenia prezydenta RP wydawane na podstawie ustawy
-uchwały RM i zarządzenia prezesa RM wydawane na podstawie ustawy
-teksty jednolite w/w aktów
-chwały Zgromadzenia Narodowego
- uchwały Sejmu i Senatu
- postanowienia TK
W Dz Urz Monitor Polski B:
- sprawozdania finansowe
-ogłoszenia i obwieszczenia przedsiębiorców jeżeli odrębne przepisy nie wymagają ich ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gosp.
-informacje, komunikaty, ogłoszenia i obwieszczenia organów , instytucji i osób jeżeli odrębne ustawy tak stanowią
W wojewódzkim Dz Urz.:
- akty prawa miejscowego
-statuty związków międzygminnych
-statuty związków powiatu
-akty prezesa RM uchylające akty prawa miejscowego
-wyroki sądu administracji uwzględniające skargi na akty prawa miejscowego
-porozumienia w sprawie wykonywania zadań publicznych
-uchwałę budżetową województwa
-sprawozdanie z wykonania budżetu województwa
-obwieszczenia o rozwiązaniu sejmiku wojewódzkiego, rady powiatu lub rady gminy
- statut urzędu wojewódzkiego
- można ogłaszać informację , komunikaty , ogłoszenia jeżeli tak stanowią przepisy szczególne
Akty planowania jako źródło prawa administracyjnego
Akty planowania nie spełniają definicji aktu normatywnego.
Plany mogą przybierać różne formy łącznie z formą ustawy np. ustawa budżetowa. Budżet gminy jest również planem, podejmowany jest jako uchwała.
Plany zagospodarowania przestrzennego są przepisami gminnymi.
W systemie źródeł prawa adm. występują akty których charakter prawny trudno ustalić , nie zawsze one odpowiadają powszechnie przyjętemu aktowi normatywnemu są to np. akty planowania.
29.09.07
Temat; Prawne formy działania administracji.
Pojęcie form i metod działania administracji
Prawne działania środków administracji czyni z nich prawne środki działania . wobec powyższego możemy powiedzieć że przez prawną formę działań administracji rozumie się określony przepisem prawa typ czynności organu administracyjnego.
Prawna forma działania to dopuszczony prawem środek zastosowany przez administrację do załatwienia określonej sprawy.
Przez metodę działania administracji należy rozumieć sposób rozwiązywania spraw określonego typu czyli polityka stosowania prawnych norm działania.
Metody i formy działania administracji są zjawiskami powiązanymi ze sobą ponieważ przyjęcie z góry określonej metody działania pociąga za sobą stosowanie określonych form działania .
Klasyfikacja prawnych form działania administracji
Koncepcja klasyfikacji prawnych form działania została stworzona przez profesora Zimmermana który, zaproponował podział wszystkich działań administracji na dwie grupy:
1. Działania prawne
2. Działania faktyczne
Ad. 1 Działania prawne polegają na objawieniu woli przez organ administracji w celu wywołania określonych skutków prawnych.
Ad. 2 Działania faktyczne profesor uznawał wszystkie te działania które nie są skierowane na wywołanie bezpośrednich skutków prawnych. Profesor zaliczał do nich :
-inicjowanie akcji społecznych
-dokonywanie czynności technicznych nie zbędnych dla prawidłowego funkcjonowania administracji np. prowadzenie rejestrów, kartotek.
Wśród czynności prawnych profesor Zimmerman wyróżnił:
-akty prawa cywilnego
- akty administracyjne
Ponadto uznawał akty egzekucyjne jako szczególną formę działania administracji- forma ta zmierza do wykonania aktu administracyjnego.
Profesor Tadeusz Kuta zaproponował podział ogólnych działań administracji na dwie grupy:
1. działania władcze
2. działania nie władcze
Profesor Wacław Dawidowicz zaproponował klasyfikację prawnych form działania opartą na koncepcji wywoływania bezpośrednich określonych skutków prawnych i rozróżniał:
1. akty normatywne ( akty o charakterze generalnym prawa administracyjnego
2. akty generalne stosowania prawa czyli akty stosowania prawa administracyjnego stanowiące instrument, kierowniczą działalnością określonych ogniw aparatu administracyjnego
3. akty indywidualne stosowania prawa czyli akty stosowania prawa cywilnego np. umowy
4. akty stosowania prawa administracyjnego czyli akty administracyjne np. zezwolenia, nakazy, zakazy
Profesor Jan Borkowski podzielił akty administracyjne na:
1. akty decydujące czyli skierowane na bezpośrednie wywołanie skutków prawnych
2. działania administracyjne pomocnicze czyli nie wywołujące skutków bezpośrednio prawnych.
Autorem najbardziej rozbudowanej formy działania koncepcji prawnych form działania administracji był profesor Jerzy Starościak:
Twierdził że funkcjonują dwie sfery działania administracji:
1.sfera zewnętrzna która obejmuje działania administracji wobec osób fizycznych, prawnych i jednostek organizacji nie powiązanych podległością służbową z organem administracyjnym
2. sfera wewnętrzna która obejmuje działania administracji skierowane do podmiotów podległych służbowo organowi administracji.
Profesor Starościak wyróżnił sześć podstawowych form działania administracji
1. stosowanie ogólnie obowiązujących przepisów
2. wydawanie aktów administracyjnych
3. zawieranie porozumień administracyjnych
4. zawieranie umów
5.prowadzenie działalności społeczno-organizacyjnej
6. wykonywanie czynności materialno-technicznych
Współcześnie do podstawowych prawnych form działania administracji należy zaliczyć:
1. akty administracyjne
2. akty normatywne administracji
3. formy działań faktycznych
4. umowy
Ad 1 Akty administracyjne są konstrukcją prawną pojmującą taką postać działania organu administracji publicznej przy pomocy której w oparciu o przepisy powszechnie obowiązujące i dokonane ustalenia stanu faktycznego jednostronnie i władczo rozstrzyga o prawach i obowiązkach konkretnego adresata
Możemy przyjąć za profesorem Janem Bociem że akt administracyjny jest to sformalizowany objaw woli organu administracyjnego podjęty na podstawie prawa i w granicach przysługujących temu organowi kompetencjami skierowany do zindywidualizowanego adresata w konkretnej sprawie wywołujący skutki prawne w sferze prawa administracyjnego a nie kiedy również w sferze innych działów prawa np. decyzja o wywłaszczeniu.
Adresatem aktu administracyjnego może być osoba fizyczna czyli obywatel , cudzoziemiec, osoba prawna, jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej.
Najbardziej rozpowszechniona kategorią aktów administracyjnych są decyzje administracyjne należą do tych aktów adm. które są najpełniej regulowane przepisami prawa adm.
Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego sformułowało zasadę że podstawą prawną decyzji adm. może być jedynie przepis prawa zawarty w ustawie lub przepis aktu wykonawczego powszechnie obowiązującego wydanego na podstawie i w ramach wyrażonego upoważnienia zawartego w ustawie.
Decyzje adm. oprócz kontroli instancyjnej podlegają kontroli sądowej. Decyzje adm. mogą być zaskarżane do sądu adm. lub gdy przepis wyraźnie stanowi to do sądu powszechnego z powodu ich nie zgodności z prawem.
Podział aktów administracyjnych.
I Podział
Podział oparty jest na kryterium kształtowania stosunków prawnych. Są dwie kategorie :
1. akty konstytutywne
2.akty deklaratoryjne
Ad1 Akty konstytutywne twarzą, zmieniają lub uchylają stosunki prawne przy czym zmiana konkretnej sytuacji prawnej następuje nie na mocy samej ustawy ale na mocy aktu adm.
Ponieważ te akty twarzą nową sytuację prawną ustalają dla adresatów prawa i obowiązki8 przyznaje się im charakter twórczy. Przykładem takich aktów konstytutywnych są np. wydanie dowodów osobistych, wydawanie paszportów, decyzja w sprawie przyznania świadczenia pomocy społecznej.
Ad2. akty deklaratywne potwierdzają prawa i obowiązki które wynikają dla adresata z ustawy np. uzyskanie dyplomu wyższych studiów.
II Podział
Przyjmując kryterium charakterystyczne dla stosunku organu administracyjnego wydającego akt administracyjny do adresata wyróżniamy akty adm.:
1. zewnętrzne- adresowane są do podmiotów prawnych nie podporządkowanych organizacyjnie organowi wydającemu akt
2. wewnętrzne ? adresowane są do podmiotów podległych służbowo organowi wydającemu akt.
III Podział
Podział na kryterium z zakresu prawnej regulacji warunku wydania aktu:
1. akty administracyjne związane- to takie akty których warunki podjęcia zostały wyraźnie określone normami prawa
2. akty administracyjne swobodne-to takie akty których warunki wydania nie są przez prawo określone lub są określone w sposób nie pełny. Wypełnienie brakujących regulacji lub nie pełnej regulacji dokonuje się w obrębie swobody prawnej jaką organ adm. otrzymał od ustawodawcy.
IV Podział
Podział oparty na kryterium woli adresata
1. akty adm. wydane za zgoda adresata np. zezwolenie na budowę
2. akty adm. wydane bez zgody adresata np. decyzja wywłaszczeniu, decyzja o wymiarze podatku.
V Podział
Podział oparty na kryterium wywoływania skutków prawnych w sferze prawa cywilnego:
1. Akty adm. powodujące bezpośrednie skutki cywilno- prawne np. decyzja o wywłaszczeniu
2.akty adm. wywołujące pośrednio skutki cywilno-prawne z takimi aktami mamy do czynienia w tedy kiedy stanowią one warunek zawarcia umowy wywołujące skutki w sferze prawa cywilnego np. decyzja o przydziale lokalu mieszkalnego komunalnego rodzi obowiązek zawarcia umowy najmu.
Prawidłowość aktu administracyjnego aby akt adm. był uznany za prawidłowy musi spełnić określone warunki:
1. akt adm. musi być wydamy zgodnie z prawem materialnym co oznacza że prawo musi wyraźnie zezwalać na rozstrzyganie o prawach i obowiązkach określonych podmiotów w drodze aktów adm.
2. akt adm. musi być wydany zgodnie z prawem ustrojowym co oznacza że musi być wydany przez organ adm. publicznej właściwy rzeczowo i miejscowo.
3. aby akt adm. był prawidłowy musi być wydany zgodnie z prawem proceduralnym czyli w odpowiednim trybie określający zarówno sposób podejmowania jak i sposób kontroli.
4. musi być wydany z właściwym wykorzystaniem samodzielności prawnej przyznanej organowi w szczególności z wykorzystaniem samodzielności ustalaniem stanu faktycznego sprawy, interpretowaniu stosowanych norm prawa zwłaszcza określeniu treści pojęć nie ostrych nie oznaczonych użytych przez ustawodawcę a także z właściwym wykorzystaniem samodzielności w zakresie wartościowania samodzielności w ustaleniu treści rozstrzygnięcia.
Wadliwość aktów administracyjnych.
1. wadliwość aktów istotna
2.wadliwość aktów nie istotna
Akty adm. o najwyższym stopniu wadliwości czyli takie które są obciążone szczególnie istotnymi wadami kwalifikowane są jako akty nie ważne z tym że nieważność musi być stwierdzona przez odpowiedni organ w odpowiednim trybie .
Do aktów które kwalifikuje się do uznania za nie ważne należy zaliczyć:
a) akty które zostały wydane przez organy rzeczowo lub miejscowo nie właściwe czyli z naruszeniem właściwości.
b)akty które zawierają oczywistą wadę procesową np. wydane bez podstawy prawnej , wydane w sprawie rozstrzygniętej innym aktem adm. skierowane do niewłaściwego adresata.
c) akty które są skierowane do osiągnięcia efektu prawniczego lub faktyczne nie możliwego do osiągnięcia.
Akty zawierające wady istnieją do czasu ich unieważnienia i organ adm. powinien z urzędu stwierdzić ich nieważność.
W doktrynie prawa administracja przyjęła zasadę domniemania ważności aktu która sprowadza się do tego że akt adm. nawet wadliwy uznawany jest obowiązujący do póty w odpowiednim trybie zostanie zmieniony lub uchylony Istnieje możliwość domniemania ważności akty wiąże to się z tym że w obrocie pozostaną akty wadliwe.
Formy aktów administracyjnych w prawie polskim.
1. Decyzja-jest aktem administracyjnym stanowiącym jednostronne rozstrzygniecie organu adm. publicznej o wiążących dla adresata i organu skutkach normy prawa administracyjnego. Pojecie decyzji ukształtowane w teorii prawa adm. orzecznictwa sądowego nie zawsze pokrywa się z określeniem decyzji zawartym bezpośrednio w normach prawa adm. materialnego i w normach prawa proceduralnego. Na ogół w doktrynie pojęcie decyzji jest zawężone do aktu adm. wydanego w postępowaniu adm. natomiast w orzecznictwie sądowym pojęcie decyzji jest rozszerzone o akty adm. występujące w innych formach lub też o akty adm. występujące bez wyraźnie określonej prawem formy.
Decyzje adm. przyznają lub odmawiają przyznania uprawnień adresatowi.
W Polskim prawie adm. decyzja adm. jest określana expresis werbis w normach prawa procesowego oraz w normach prawa adm. materialnego np. decyzja o wymeldowaniu osoby która utraciła uprawnienie do przebywania w lokalu, decyzja w sprawie świadczeń pomocy społecznej decyzja o zmianie nazwiska.
Są także inne określenia niż decyzja są to uchwały organów kolegialnych, nakazy, orzeczenia lub inne określenia wynikające z pewnej tradycji legislacyjnej np. uchwała okręgowej Rady Adwokackiej o wpis na listę adwokacką , orzeczenie rejonowej komisji poborowej o udzieleniu poborowemu odroczenia zasadniczej służby wojskowej, nakaz rozbiórki, książeczka żeglarska.
2.Zezwolenie jest formą aktu adm. które ustala uprawnienia w sferze prawa adm. lub wyraża zgodę na dokonanie przedsięwzięcia lub podjęcie czynności określonych normami prawa adm. np. zezwolenie na wjazd na terytorium RP cudzoziemcowi, zezwolenie na wycięcie drzew i krzewów z terenu nieruchomości, zezwolenie na transport odpadków niebezpiecznych ,czasami przyjmuje się inny termin np. pozwolenie.
3.Zgoda
4. Koncesja- jest aktem adm. której osoby fizyczne lub prawne nadaje uprawnienia do określonej działalności najczęściej o charakterze gospodarczym. Wydając koncesję organ adm. publicznej może nałożyć na adresata koncesji ( koncesjonariusza) określone uprawnienia, obowiązki, a także określić warunki które koncesjonariusz powinien spełnić. Koncesja jest podstawową formą realizowania reglamentacyjnych funkcji państwa np. rozpowszechnianie programów telewizyjnych, wykonywanie usług lotniczych, wytwarzanie środków farmaceutycznych. Koncesja może być udzielana na czas określony lub nieokreślony.
5. Licencja jest aktem adm. który ustala uprawnienia do wykonywania określonej działalności lub pracy zawodowej, gdy wykonywanie takiej działalności związane jest z posiadaniem odpowiednich kwalifikacji licencja łączy ze sobą elementy nabycia do wykonywania działalności oraz zezwala na tę działalność np. uprawnienia dla personelu lotniczego, tzw. Licencje lotnicze, licencje pracowników ochrony i mienia, licencje detektywistyczne. Akty adm. ustalające uprawnienia dla osób fizycznych i osób prawnych zajmujących się rybołówstwem morskim.
Akty normatywne charakteryzują się następującymi cechami:
1. jest to władcze rozstrzygnięcie organów władzy publicznej czyli władzy wykonawczej albo samorządu terytorialnego
2. zawierające normy postępowania które skierowane są do adresatów w sposób ogólnie określonego, abstrakcyjnie określonej sytuacji
3. akt normatywny nie wskazuje imiennie adresata
4 akty normatywne w niektórych sytuacjach mogą dotyczyć konkretnej sytuacji.
Akty normatywne adm. mogą nosić różne nazwy. Najczęściej spotykaną nazwą aktu adm. jest rozporządzenie, mogą występować również zarządzenia, oprócz tego używa się nazwy uchwała w przypadkach aktów organów kolegialnych .
Nie każda uchwała ma charakter normatywny .(na mocy wyraźnego postanowienia Konstytucyjnego uchwały RM o charakterze normatywnym) oraz zarządzenia Prezesa RM oraz zarządzenia mi9nistrów mają charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjne podległe wymienionym organom czyli te wyżej wymienione uchwały należą do prawnych form działania administracji o charakterze wewnętrznym czyli występują w tzw. sferze wewnętrznej.
Akty normatywne administracji mogą mieć charakter powszechnie obowiązujący jak również mogą być aktami obowiązującymi w tzw. sferze wewnętrznej np. rozporządzenie ? powszechnie obowiązujący, zarządzenie ministra ? wewnętrzny.
Akty normatywne administracji mogą mieć różnie konstruowane podstawy prawne. Zasadą jest że w przypadku aktów powszechnie obowiązujących jest przepis prawa rangi ustawowej wyraźnie upoważniający określony organ adm. publicznej do wydawania danego aktu normatywnego w określonej przedmiotowo dziedzinie.
W przypadku aktów wewnętrznie obowiązujących podstawą ich wydania mogą stanowić także przepisy kompetencyjne zawarte w ustawie zasadniczej np. uchwała RM wydana na podstawie przepisów konstytucji zawierająca formułę wykonywania przez RM konstytucyjnych uprawnień. Podstawa prawną wydania aktów normatywnych administracji o charakterze wewnętrznym mogą być r również przepisy kompetencyjne zawarte w ustawach. Ponadto mogą być przepisy kompetencyjne zawarte w aktach normatywnych niższego rzędu. W praktyce organom administracji wydaje się szereg aktów o charakterze wewnętrznym które mogą nosić różne nazwy np. regulamin, instrukcja, decyzje, wytyczne, okólniki i te akty mogą mieć różne podstawy prawne.
Działania faktyczne administracji
Działania faktyczne administracji sprawiają największe trudności doktrynalne w sformułowaniu tych działań.
Przepisy prawa z działań faktycznych wiążą skutki prawne. Przyjmuje się że różnica między czynnościami prawnymi a czynnościami faktycznymi sprowadza się do tego że czynności prawne powodują powstawanie określonej normy postępowania natomiast czynności faktyczne mają na ogół charakter techniczny związany z powstawaniem tej normy. Istotna jest procedura dokonania określonej czynności. Na ogół procedury dokonania określonej czynności są określone przepisami prawa a są przypadki że przepis prawa nie określa procedury tylko stanowi o dopuszczeniu danej czynności.
Dokonanie czynności faktycznych musi mieć podstawy prawne. Grupa czynności faktycznych nie jest jednolita można w niej wyodrębnić różne rodzaje działań.
Rodzaje działań faktycznych:
1. działania społeczno- organizacyjne
2. działania materialno- techniczne
Ad.1.Działania społeczno- organizacyjne biorą swoją nazwę stąd że są to działania które może podjąć każda organizacja społeczna, są to działania o charakterze nie władczym. Jako przykłady działań społeczno- organizatorskich można podać zwoływanie zebrań, prelekcje na których namawia się uczestników do określonego zachowania się ,mogą być to zebrania o charakterze informacyjnym. Do działań społ- org można zaliczyć wszelkiego rodzaju działania które nawołują grupy ludzi do określonego działania. Działania te związane są z działalnością o charakterze władczym. Działania społ- org mogą być podejmowane tylko w tedy jeżeli mieszczą się w grupie celów do realizacji których przepisy prawa upoważniają dany organ administracyjny. Działania społ- org są działaniami uzupełniającymi są stosowane w sposób subsydiarny obok działalności podejmowanej w innych formach
Ad.2. Inną grupą czynności faktycznych są czynności materialno- techniczne. Mianem czynności materialno- technicznych określa się działania organów administracji które wywołują konkretne skutki prawne a są czynnościami faktycznymi opartymi na wyraźnej podstawie prawnej np.. zatrzymanie pojazdu przez policjanta do kontroli. Każda z czynności mat- tech musi mieć podstawę prawną. Czynności mat- tech dzielimy na :
1. czynności o charakterze zewnętrznym czyli skierowane do adresatów znajdujących się na zewnątrz i do adresatów nie podporządkowanych służbowo ani organizacyjnie
2. czynności mat- tech wewnętrznie obejmujące wszystkie czynności administracyjne w sferze wewnętrznej adm. czyli czynności w sferze wykonywania poleceń służbowych np. sporządzanie statystyk. czynności kancelaryjno- biurowe normują jej przepisy dotyczące organizacj wewnętrznej urzędów- regulaminy, instrukcje itp.
Organizacja prawna administracji
Aparat administracyjny.
Wykonywanie administracji publicznej wymaga istnienia aparatu administracyjnego .
Na aparat administracji publicznej składają się :
1. organy administracji rządowej
2. organy samorządowe
3. zakłady publiczne ( zakłady administracyjne)
4. podmioty wykonujące funkcje adm. publicznej na podstawie upoważnień w ograniczonym zakresie.
Zadania administracji publicznej mogą wykonywać fundacje czy spółki prawa handlowego w zakresie w jakim te podmioty wykonują adm. publiczną możemy je zaliczyć do aparatu adm. państwa.
Podział administracji publicznej ze względu na przyczyny:
1. przyczyna funkcjonalna
2. przyczyna terytorialna
3.przyczyna organizacyjna i ustrojowa
4. przyczyna finansowa
Ad1. Przyczyna funkcjonalna w różnych obszarach adm. będą stosowane różne metody adm. które wymagają wiedzy specjalistycznej, dlatego tworzy się odrębne organy
Ad.2. terytorium państwa jest podzielone. Przyczyny terytorialne powodują zróżnicowanie aparatu adm.
Ad.3.Przyczyny organizacyjne wymagają kierownictwa jednolitego na terytorium całego kraju
Ad4. Aparat adm. stanowi bardzo skomplikowana strukturę adm. i innych podmiotów której stopień złożoności jest nie porównywalny do struktury innych podmiotów władzy państwa.
Decentralizacja i centralizacja administracji publicznej.
Te dwa pojęcia odnoszą się do stosunków wyższego i niższego stopnia organów ale jednocześnie odnoszą się do struktury aparat adm.
Decentralizacja ? rozumie się taki sposób organizacji aparatu adm. w którym organy niższego stopnia nie są hierarchicznie podporządkowane organom stopnia wyższego. Klasycznym przykładem adm. zdecentralizowanej jest adm. samorządowa. Hierarchiczne podporządkowanie oznacza zależność organów niższego stopnia od organów wyższego stopnia. Organ wyższego stopnia ma prawo kierowania pracą organów niższego stopnia za pomocą poleceń oraz ma prawo decydowania o obsadzie personalnej organów niższego stopnia. Hierarchiczne podporządkowanie cechuje centralistyczne systemy organizacji administracyjnej.
Aby mówić o decentralizacji trzeba spełnić następujące warunki:
1. należy organy niższego stopnia wyposażyć we właściwe kompetencje i
2. stworzyć warunki faktycznej samodzielności organu gdzie samodzielność finansowa odgrywa rolę dominującą
3 organ zdecentralizowany musi posiadać własne źródło dochodu
4. samodzielnie decydować ich wydatkowaniu.
Wyróżnia się dwa rodzaje decentralizacji:
1. decentralizacja terytorialna
2. decentralizacja rzeczowa
Ad.1. Decentralizacja terytorialna opiera się na samodzielności organów adm. zarządzających poszczególnymi jednostkami podziału terytorialnego.
Ad.2. decentralizacja rzeczowa polega na przekazaniu nie zależnym podmiotom zarządzania określonymi rodzajami spraw np. samorząd lekarski, adwokacki.
Centralizacja to sposób zorganizowania aparatu adm. państwa który opiera się na hierarchicznym podporządkowaniu.
W klasycznej postaci centralizacji oznacza brak samodzielności organów niższego stopnia i całkowite ich uzależnienie od organów nadrzędnych.
W administracji zcentralizowanej mogą zachodzić zjawiska koncentracji i dekoncentracji.
Zjawisk koncentracji polega na skupieniu kompetencji w rekach nie licznej grupy organów. Natomiast rozproszenie kompetencji ma większą liczbę organów ? i nazywamy to dekoncentracją
Dekoncentracja dzieli się na :
1. rzeczowa
2. terytorialna- jest to przenoszenie kompetencji
Samorząd jest jedną z form decentralizacji państwa.
W tradycyjnym ujęciu samorząd traktuje się jako administracje sprawowaną przez odrębne od państwa osoby prawne.
W przypadku samorządu przepisy prawa powierzają wykonywanie adm. społecznościom lokalnym wyposażonym w osobowość prawną.
Wykonywanie adm. publicznej w przypadku samorządu mówi się że to grupa społeczna wykonuje kompetencje władcze których nie posiadają inne podmioty. Te kompetencje wynikają z przepisów konstytucji i ustaw. Kompetencje władcze realizowane są również wobec członków wspólnoty ale również mogą być wykonywane w stosunku do innych osób.
Na gruncie teorii prawa samorządu istnieją dwa poglądy;
1. kompetencje sam. teryt. dot. sfery adm. państwowej
2. uważa się samorząd teryt. za odrębny podmiot władztwa i przeciwstawia się samorząd państw. Działania samorządu określa się mianem publicznym. W ujęciu adm. publ. współcześnie mieści się adm. wykonywana przez państwo jak i samorząd.
Wyróżnia się wiele rodzajów samorządów:
Podział na sam. teryt. i sam. specjalny
Sam. teryt. ? mamy samorząd gminny, powiatowy, wojewódzki.
Miasta stołeczne mają odrębny samorząd.
Wśród samorządu specjalnego wyróżniamy:
- sam. zawodowy
- sam. lekarski
- sam. aptekarski
- sam. adwokacki
- sam. radców prawnych
Oprócz tego mamy samorząd wyznaniowy ? gmina żydowska.
Spotyka się sam. narodowościowy i sam. gospodarczy ? izby rolnicze
Oprócz tych rodzajów samorządu istnieją inne samorządy
- sam. uczniowski
- sam. studencki
Te samorządy mają skromne uprawnienia
Rodzaje jednostek organizacyjnych w systemie adm. publicznej
Każda osoba prawna działa przez swoje organy, ich wolę wyraża zarząd. W imieniu podmiotu jakim jest państwo działają organy państwowe. Organ danej osoby prawnej wyraża wolę tej osoby, a osoba ta ponosi wszelkie skutki wynikające z działań swoich organów. Do początku lat 90 pojęcie organu adm. było łatwe do zdefiniowania. Po zmianach, które zaszły w latach 70 ? kompetencje zostały rozdzielone na 2 grupy. W związku ze zmianami trudno było posługiwać się terminologią.
1. Organem państwa ?będzie każda jednostka organizacyjna państwa mająca uprawnienie do wyrażania woli tego państwa, czego wyrazem jest przyznanie jej określonych kompetencji.
2. Organ adm. publ. to osoba lub grupa osób funkcjonująca w strukturze organizacyjnej władzy wykonawczej powołana dla realizacji norm prawa administracyjnego w sposób i ze skutkami właściwymi temu prawu w granicach prawnie przyznanych kompetencji.
I. Podstawowym podziałem organów adm. publ. jest w tej chwili podział na organy adm. rządowej nazywane również organami adm. państwowej.
II. Podział adm. samorządowej
Mamy również inne kryteria podziału adm.
1. Kryterium sposobu powoływania
Wyróżniamy organy powoływane w drodze nominacji ? wojewoda.
2. Powoływanie w drodze aktu organu władzy ? Rada Ministrów.
3. W drodze wyborów ? wójt, burmistrz, prezydent miasta.
Ze względu na skład osobowy wyróżniamy:
-organy jednoosobowe, czyli organy monokratyczne
-organy wieloosobowe ? organy kolegialne
Kryterium tego zasięgu działania ? rozróżniamy organy centralne, obejmuje cały zasięg działania.
-Organy terenowe
-Inny podział to podział z uwagi na kryterium sposobu podporządkowania
-Inny podział organów który może wystąpić to podział oparty na procedury adm., organy pierwszej instancji i organy drugiej instancji
-podział - uprawnienia samodzielnej decyzji
-podział ? organy decyzyjne i organy pomocnicze
Organy pomocnicze nie są organami administracji i mają prawo rozstrzygania.
Pojęcie organu administracyjnego
Organem administracyjnym jest każdy podmiot któremu prawo przyznaje funkcje administrowania lub któremu prawo stwarza warunki funkcji administrowania i nastąpiło przyznanie temu podmiotowi funkcji administrowania.
Do organów administracyjnych zaliczamy w szczególności:
1. Wszystkie organy administracyjne
2.Inne organy państwowe, które mają kompetencje w sferze realizacji funkcji administracyjnej państwa, a są powołane do realizacji innych funkcji państwowych wynikających z ich charakteru np.: Prezydent RP powołany jest do reprezentowania państwa.
3. Kierowników państwow