Zboża i przetwory zbożowe

Gryka
Gryka (Fagopyrum), rodzaj z rodziny rdestowatych.

Gryka siewna (Fagopyrum esculentum), zwana hreczką pochodzi z Azji Wschodniej i Centralnej, uprawiana w Europie.

Jadalne są trójgraniaste orzeszki zawierające skrobię, z których wyrabia się kaszę lub mąkę. Używana także jako roślina pastewna, miododajna, lecznicza oraz na “zielony nawóz”.



Żyto
Żyto zwyczajne (Secale cereale), gatunek z rodziny traw, jedno ze zbóż stref umiarkowanych, na większą skalę uprawiane w Polsce, Rosji i krajach nadbałtyckich.

Pochodzi z Bliskiego Wschodu lub z Azji Środkowej, gdzie do dziś występują dzikie gatunki żyta zwyczajnego. Zaczęto je uprawiać ok. 4 tys. lat temu. Jest mało wymagające klimatycznie i glebowo.

Ziarna używa się na mąkę, paszę, do produkcji alkoholu. Skrzyżowane z pszenicą dało pszenżyto.


Jęczmień
Ziarno jęczmienia ze względu na brak białek glutenowych nie nadaje się na mąkę do wyrobu chleba. Używane przede wszystkim na kasze, jako surowiec browarniany do wyrobu piwa oraz na paszę.



Owies
Owies, rodzaj z rodziny traw, około 35 gatunków pochodzących z obszaru śródziemnomorskiego, północnej Afryki i Azji Środkowej. Kilka gatunków uprawnych, czasem dziczejących i rosnących jako chwasty.

Najważniejszym gatunkiem jest owies zwyczajny, uprawiany powszechnie na obszarach o klimacie umiarkowanym i chłodnym, jego uprawy sięgają wysoko w góry, ziarno używane na paszę i do wyrobu kasz, płatków, itp.



Pszenica
Pszenica (Triticum), rodzaj z rodziny traw, kilkanaście gatunków, które należą do najważniejszych roślin zbożowych świata.

Najważniejsze obecnie gatunki to: pszenica zwyczajna (Triticum vulgare), rozpowszechniona obecnie na całym świecie w ogromnej liczbie odmian uprawnych oraz pszenica twarda (Triticum durum), zwana też pszenicą makaronową (ponieważ jej mąka jest najlepsza do produkcji makaronów), również występująca w wielkiej liczbie odmian.

Dzięki zabiegom hodowlanym, wielokrotnemu krzyżowaniu pszenic między sobą oraz z innymi, blisko spokrewnionymi trawami, uzyskano odmiany o nowych cechach. Umożliwiło to rozszerzenie upraw na inne strefy klimatyczne oraz zwiększyło plenność.



Kukurydza
Kukurydza zwyczajna (Zea mays), jedna z najważniejszych roślin uprawnych świata. Kukurydza uprawiana jest od ponad 5 tys. lat.

Po odkryciu Ameryki rozpowszechniona na inne kontynenty, obecnie pospolita w klimacie ciepłym na całym świecie. Wyparła kilka ważnych uprzednio zbóż, np. sorgo czy proso.

Zastosowanie kukurydzy jest bardzo różnorodne. Ze zmielonych nasion otrzymuje się mąkę, kasze, czystą mączkę skrobiową. Nasiona służą także w przemyśle do otrzymywania cukru, alkoholu, dekstryny, oleju (z zarodków), przerabiane są też na pasze treściwe (śruta).

Młode kolby i niedojrzałe nasiona pewnych odmian używane są jako warzywo. Zielone pędy służą jako pasza, zaś sucha słoma może być użyta do produkcji papieru.



Pszenżyto
Pszenżyto (Triticale), mieszaniec pszenicy i żyta, o cechach pośrednich w stosunku do gatunków rodzicielskich. Spotykane w uprawach, stosowane do produkcji pasz treściwych.