Podstawowe pojęcia z prawa cywilnego

Zakres tematyczny:
1. Pojęcie i przedmiot prawa cywilnego
Przedmiotem prawa cywilnego są stosunki majątkowe i niektóre osobiste, zaistniałe między podmiotami prawa. Cechą istotną i charakterystyczną prawa cywilnego jest równorzędność podmiotów tzn., że żaden z podmiotów w istniejącym stosunku prawnym nie jest podporządkowany drugiemu. Równorzędność podmiotów prawa różni prawo cywilne od prawa administracyjnego i prawa finansowego, których przedmiotem są również stosunki majątkowe. Są to jednak stosunki kształtowane nie na zasadzie równorzędności podmiotów, lecz zwierzchnictwa organów administracyjnych np. decyzja organu administracyjnego o wywłaszczeniu czy o nałożeniu podatku.
2. Części prawa cywilnego
Zakres zagadnień regulowanych przez prawo cywilne jest bardzo szeroki. Stąd potrzeba jego podziału na działy według problematyki, której dotyczy. Działami prawa cywilnego są:
1) część ogólna;
2) prawo rzeczowe;
3) prawo zobowiązaniowe;
4) prawo spadkowe;
5) Prawo autorskie i wynalazcze.

Część ogólna obejmuje przepisy mające zastosowanie we wszystkich działach prawa cywilnego. Mogą też one mieć zastosowanie w innych gałęziach prawa. Ich treścią są istotne i wspólne dla poszczególnych stosunków prawnych, kształtowanych na gruncie norm zawartych w pozostałych częściach prawa cywilnego, normy i zasady, których pominięcie stawia pod znakiem zapytania ważność czynności prawnej dokonanej na gruncie prawa rzeczowego, zobowiązaniowego czy spadkowego.

Prawo rzeczowe jest zespołem przepisów normujących instytucję własności i niektóre inne prawa do korzystania z rzeczy. Prawo zobowiązaniowe reguluje stosunki prawne powstające między podmiotami w związku z dokonywaną wymianą dóbr i świadczeniem usług. Dotyczy zatem stosunków zachodzących między wierzycielem a dłużnikiem zobowiązanym do spełnienia określonego świadczenia na rzecz wierzyciela.

Prawo spadkowe obejmuje zespół przepisów prawnych odnoszących się do przejścia ogółu cywilnych, majątkowych praw i obowiązków osoby zmarłej na spadkobierców.

Prawo autorskie i wynalazcze jest zbiorem norm chroniących dobra niematerialne takie jak: dzieł, literackie, naukowe, artystyczne, wynalazcze i związane z nimi prawa majątkowe.

3. Podstawowe źródła prawa cywilnego
Podstawowym źródłem prawa cywilnego jest Kodeks cywilny - ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - obowiązujący od 1 stycznia 1965 r.

Kodeks cywilny składa się z czterech ksiąg obejmujących:
- zagadnienia ogólne,
- własność i inne prawa rzeczowe,
- zobowiązania,
- spadki.

Każda z ksiąg dzieli się na: tytuły, działy i rozdziały.

Kodeks cywilny nie wyczerpuje całej problematyki stosunków cywilno-prawnych. Poza przepisami kodeksowymi pozostają zagadnienia uregulowane przez prawo autorskie, prawo wynalazcze, prawo o ochronie wzorów i znaków towarowych, prawo wekslowe, czekowe, morskie, budowlane, spółdzielcze itp.
4. Akty prawne-rodzaje, sposób publikowania

5. Zdolność prawna
Osobą fizyczną jest każdy człowiek. Pozostaje nią od urodzenia aż do śmierci. Każdy człowiek jako osoba fizyczna posiada zdolność prawną, tj. zdolność do posiadania określonych praw i obowiązków w zakresie prawa cywilnego. Zdolność tę nabywa z chwilą poczęcia. a traci z chwilą śmierci. Aktem stwierdzającym śmierć człowieka jest akt zgonu wydawany przez urząd stanu cywilnego, lub w przypadkach szczególnych (brak dowodu śmierci, a wszystko wskazuje na to że dana osoba, która w pewnych okolicznościach zaginęła, nie żyje) orzeczenie sadu o uznaniu osoby za zmarłą.
6. Zdolność do czynności prawnych – rodzaje
Od zdolności prawnej odróżnić należy pojęcie zdolności do czynności prawnych. Pod pojęciem zdolności do czynności prawnych osoby fizycznej rozumiemy jej możność wywoływania określonych skutków prawnych poprzez własne oświadczenia woli (czynności prawne). Rozróżnia się pełną i ograniczoną zdolność do czynności prawnych.

Pełną zdolność do czynności prawnych posiada człowiek, który ukończył 18 rok życia, czyli uzyskał pełnoletność. Pełnoletnią staje się też kobieta, która po ukończeniu 16 roku życia zawarła związek małżeński.

Ograniczona zdolność do czynności prawnych posiada osoba, która ukończyła lat 13. Taką samą zdolność posiada osoba pełnoletnia częściowo ubezwłasnowolniona orzeczeniem sądu.
7. Przedstawicielstwo – rodzaje
Nie zawsze osoba mająca zamiar wywołania zamierzonych skutków prawnych musi dokonać czynności osobiście. Z zastrzeżeniem wyjątków ustawą przewidzianych lub wynikających z charakteru czynności prawnej np. sporządzenie testamentu. można to osiągnąć za pośrednictwem osoby trzeciej. Osobę taką nazywa się przedstawicielem. Osobę zastępowaną przez przedstawiciela - osobą reprezentowaną. Upoważnienie przedstawiciela do działania na rzecz osoby reprezentowanej nazywa się umocowaniem. Rozróżniamy dwa rodzaje przedstawicielstwa:
- przedstawicielstwo ustawowe,
- pełnomocnictwo.
8. Forma czynności prawnych.
Czynność prawna jest to oświadczenie woli człowieka mające na celu wywołanie określonych skutków prawnych. Zamierzonym stanem czynności prawnej może być powstanie, zmiana lub zniesienie już istniejącego stosunku prawnego. Rozróżnia się czynności prawne jednostronne np. złożenie oferty, sporządzenie testamentu i dwustronne np. zawarcie umowy. Istotnym elementem czynności prawnej jest oświadczenie woli, czyli wyraźne uzewnętrznienie zamiaru wywołania pożądanego skutku prawnego. Wola może być przejawiona w różnej formie (pisemnie, ustnie), a także przez każde inne zachowanie się osoby, które ujawnia dostatecznie jej zamiar (gest, mimika itp.). Są taki czynności prawne, dla ważności których ustawa wymaga zachowania wyraźnie określonej formy (np. forma pisemna, akt notarialny).
9. Wady oświadczenia woli
Wadami oświadczenia woli są, ujęte w art. 82-88 kodeksu cywilnego, nieprawidłowości zachodzące przy podjęciu decyzji lub związane z przejawem woli, które sprawiają, że oświadczenie woli jest lub może zostać uznane za pozbawione skuteczności prawnej. Wyróżniamy cztery wady oświadczenia woli:
1) brak świadomości lub swobody,
2) pozorność,
3) błąd,
4) groźba.

10. Przedawnienie w prawie cywilnym
Roszczenie jest to prawo żądania od osoby zobowiązanej konkretnego zachowania się. Przedmiotem roszczeń mogą być różne świadczenia osoby zobowiązanej. Mogą one w szczególności polegać na działaniu np. zwrot pożyczki, lub na zaniechaniu działania np. zaprzestanie głośnego słuchania muzyki w czasie ciszy nocnej.

Możliwość dochodzenia roszczeń jest ograniczona w czasie. Istnieją określone w prawie terminy, których przekroczenie powoduje przedawnienie roszczeń. Skutkiem przedawnienia jest to, że roszczenie traci rację bytu, albo jego dochodzenie przed sądem staje się niemożliwe (roszczenie nie wygasa, ale jest niezaskarżalne). Dłużnik powołując się na przedawnienie, może uchylić się od spełnienia świadczenia. Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się lub mogło stać się wymagalnym. Natomiast ulega przerwaniu przez:
- każdą czynność przed sądem lub innym uprawnionym organem,
- uznanie roszczenia przez osobę zobowiązaną do świadczenia.

W wyjątkowych przypadkach sąd może nie uwzględnić przedawnienia i dopuścić powództwo o roszczenie, jeżeli termin przedawnienia nie przekracza 3 lat lub opóźnienie w dochodzeniu roszczenia jest usprawiedliwione wyjątkowymi okolicznościami. Przedawnieniu nie ulegają roszczenia ó prawa niemajątkowe; np. roszczenia wynikające z praw rodzinnych czy o ochronę dóbr osobistych.

11. Własność jako prawo rzeczowe
Nabycie własności może mieć charakter pierwotny lub pochodny. Pierwotnymi sposobami nabycia własności są: wywłaszczenie, zasiedzenie, zawłaszczenie rzeczy niczyjej. W nabywaniu własności sposobem pierwotnym, nabywca nie wywodzi swego prawa z prawa własności innych osób.

Pochodnymi sposobami nabycia i utraty własności są przede wszystkim przeniesienie, spadkobranie oraz nabycie majątku przez łączenie się osób prawnych. Tu prawo jednych osób przechodzi na inne osoby. Nabywca sposobem pierwotnym nie jest w zasadzie ograniczony dotychczasowym prawem właściciela. Natomiast nabywca własności sposobem pochodnym nabywa ją w tych granicach i z tymi obciążeniami, w jakich miał ją poprzednik.
Ochrona prawa własności wynika z samej jego istoty jako prawa bezwzględnie obowiązującego; tj. zobowiązującego wszystkich do jego poszanowania i nienaruszania.

Uprawnieniami wynikającymi z prawa własności jest przysługujące właścicielowi rzeczy roszczenie windykacyjne w przypadku pozbawienia go jego rzeczy, a roszczenie negatoryjne w przypadku innego, aniżeli pozbawieni właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, naruszenia własności. Obydwa roszczenia nie ulegają przedawnieniu, jeżeli dotyczą nieruchomości. Roszczenia właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi jego rzeczy o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, jak również roszczenia o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy. Podobnie w tym samym terminie ulegają przedawnieniu roszczenia samoistnego posiadacza przeciwko właścicielowi (mogą one dotyczyć w szczególności zwrotu nakładów, które zwiększyły wartość rzeczy w chwili jej wydania właścicielowi).

12. Współwłasność –pojęcie, rodzaje
Współwłasność jest samodzielną instytucją prawną gdyż geneza jej pochodzenie bierze swój początek w prawie własności. Wzajemne stosunki między współwłaścicielami są stosunkami prawno-rzeczowymi. Wynikają z nich także stosunki o charakterze obligacyjnym. Przykładem może być korzystanie z rzeczy i zarządu wspólnym prawem. Jednakże są to rzeczy uboczne, nie wynikające z istoty współwłasności.
źródłem współwłasności może być czynność prawna (np. sprzedaż udziału przez właściciela całości), a że zdarzeń prawnych (np. otwarcie spadku, zawarcie małżeństwa lub jego ustanie).
źródłem współwłasności może być także zasiedzenie udziału we własności (orz. SN z 8 lipca 1969 r. III CZP 41/69, OSNCP 7-8/70,poz. 121) lub także ustawa (np. art. 193 kc).

Współwłasność ułamkowa polega na tym, że udział każdego współwłaściciela we wspólnym prawie jest określony kwotowo ułamkiem. Ułamek określa zakres uprawnien współwłaściciela w stosunkach zewnętrznych i wewnętrznych wobec innych współwłaścicieli. Wielkość udziaśów wynika z umowy, czynności prawnej jednostronnej (testament), zdarzeń prawnych (śmierć osoby - otwarcie spadku).

W ramach współwłasności ułamkowej występują:

- współwłasność przymusowa - której charakterystyczną cechą jest niedopuszczalność jej zniesienia dopóty, dopóki trwa stosunek prawny, z którym ta współwłasność jest związana.
Przykładem takiej współwłasności jest współwłasność w częściach ułamkowych gruntu oraz części budynku nie przeznaczonych do użytku właścicieli poszczególnych lokali. (Dz.U. z 2000 r. Nr.80 poz.903 z póz. zm.)

- współwłasność gruntowa - której charakterystyczną cechą jest ograniczenie współuprawnionych w zakresie zbywania udziałów i wyłączenie możliwości zniesienia współwłasności (ustawa z 29 czerwca o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych-Dz.U. Nr 28 ,poz. 169 z póz. zm).

Współwłasność lączna - może powstać tylko z określonych stosunków prawnych na podstawie przepisów regulujących te stosunki. Z istoty współwłasności łącznej wynika jej bezudziałowy charakter i dlatego współwłaściciel nie może rozporządzać swoim prawem dopóty, dopóki trwa współwłasność łączna.
W odróżnieniu od współwłasności w częściach ułamkowych, współwłasność łączna nie jest samoistnym stosunkiem prawnym, zawsze bowiem jest nierozerwalnie związana ze szczególnym podstawowym stosunkiem prawnym o charakterze osobistym, bez którego nie może ani powstać ani istnieć. Takim stosunkiem może być małżeństwo albo stosunek spółki cywilnej, jawnej lub komandytowej.

13. Użytkowanie wieczyste
Użytkowanie wieczyste jest prawem rzeczowym pośrednim między prawem własności a prawami rzeczowymi ograniczonymi. Od użytkowania (zwykłego), jako ograniczonego prawa rzeczowego, użytkowanie wieczyste różni się tym, że użytkownik wieczysty może korzystać i rozporządzać swoim prawem jak właściciel. Przedmiotem użytkowania wieczystego mogą być grunty państwowe lub stanowiące własność gmin i ich związków oddawane pod zabudowę osobom fizycznym, spółdzielniom budownictwa mieszkaniowego lub innym osobom prawnym. Dotyczy to w szczególności terenów państwowych w miastach i osiedlach, a także położonych poza ich granicami, lecz włączonych do planu zagospodarowania przestrzennego miasta lub osiedla. Użytkowanie wieczyste ustanawia się na okres 99 lat; wyjątkowo na okres krótszy, jednak nie krótszy niż 40 lat.

14. Ograniczone prawa rzeczowe

15. Zastaw a hipoteka
16. Zobowiązanie-pojęcie, rodzaje
Zobowiązanie jest to stosunek prawny między dwiema lub więcej osobami, w którym jedna zwana wierzycielem może żądać od drugiej zwanej dłużnikiem określonego zachowania się - świadczenia.

Uprawnienie wierzyciela to wierzytelność, a zobowiązanie dłużnika - dług. Uprawnienia wierzyciela i odpowiadające im obowiązki dłużnika stanowią treść stosunku zobowiązaniowego.

17. Powstanie zobowiązania
Źródła Zobowiązań:

A) umowy

B) akt administracyjny

C) czyny dozwolone niektóre niedozwolone:

-czyny własne

-czyny osób trzecich

-czyny funkcjonariuszy państwowych

-czyny wyrządzające szkody moralne

-wyrządzenie szkody przez rzeczy i zwierzęta

-wyrządzenie szkody przez siłę wyższą

D) bezpodstawne wzbogacenie - polega na uzyskaniu korzyści majątkowej kosztem innej osoby, bez podstawy prawnej. Skutkiem bezpodstawnego wzbogacenia jest powstanie stosunku zobowiązaniowego między zubożonym a wzbogaconym.

Czyny niedozwolone - jest to zawinione działanie wyrządzające szkody innej osobie. Skutkiem czynu niedozwolonego jest powstanie zobowiązania miedzy sprawca szkody a poszkodowanym, którego treścią jest przywrócenie rzeczy do stanu poprzedniego bądź zapłacenie odszkodowania.

18. Solidarność dłużników i wierzycieli
Zobowiązania solidarne mają miejsce tylko wtedy, gdy wynikają:
- z czynności prawnej (woli stron) np. w umowie pożyczki postanowiono, że pożyczkobiorcy są solidarnie odpowiedzialni,
- z ustawy
Wyróżniamy 2 rodzaje zobowiązań solidarnych:
a) solidarność dłużników
b) solidarność wierzycieli
ad. a) Solidarność dłużników (bierna) wyraża się tym, że wierzyciel może żądać spełnienia świadczeni w całości lub części od wszystkich dłużników, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a wykonanie zobowiązania przez jednego z nich zwalnia od tego obowiązku pozostałych. Solidarność bierna chroni interesy wierzyciela, gdyż to od jego decyzji zależy od kogo i w jakim zakresie, w jaki sposób chce zaspokoić swe roszczenie. (wypłacalność tylko 1 z dłużników). Każdy z dłużników odpowiada za całość długu, aż do całkowitego zaspokojenia wierzyciela.
ad. b)Solidarność wierzycieli czynna polega na tym, że dłużnik może spełnić całe świadczenie na ręce jednego z nich, zobowiązanie wygasa wtedy u wszystkich wierzycieli. Dłużnik może samemu wybrać, któremu z wierzycieli zwróci dług. Wytoczenie powództwa przez jednego z wierzycieli oznacza, że świadczenie winno być wykonane do jego rąk.
Przy zobowiązaniach solidarnych mają miejsce roszczenia regresowe. Są to wzajemne stosunki między współzobowiązanymi i współuprawnionymi. Jeśli w solidarności biernej np. świadczenie spełni tylko 1 z dłużników, wówczas staje się on wierzycielem w nowym zobowiązaniu w stosunku do reszty dłużników. Natomiast w solidarności czynnej gdy np. jeden z wierzycieli przyjął świadczenie w całości, wtedy staje się on dłużnikiem w nowym stosunku cywilnoprawnym w wobec pozostałych wierzycieli.

19. Wygaśnięcie zobowiązania
Wygaśniecie zobowiązania następuje wskutek jego wykonania. Spełniony zostaje wtedy społeczno-gospodarczy cel zobowiązania. Kodeks cywilny przewiduje jednak, ze zobowiązanie może wygasnąć na skutek innych przyczyn np. złożenie do depozytu sądowego.

Zdarzenia prawne powodują wygaśniecie zobowiązań:

A) śmierć dłużnika

B) dobrowolne zwolnienie z długu

C) świadczenia w miejsce wykonania polega na spełnieniu przez dłużnika za zgoda wierzyciela innego świadczenia, zamiast świadczenia, do którego był zobowiązany.

D) odnowienie polega na zobowiązaniu dłużnika spełnienie innego świadczenia w miejsce dotychczasowego lub nawet tego samego, lecz z innej podstawy prawnej.

E) złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sadowego w wypadkach przewidzianych przepisami jest równoznaczne z wykonaniem zobowiązania wobec wierzyciela. Może ono nastąpić, gdy nie wiadomo dokładnie, kto jest wierzycielem itp.

F) potrącenie, kompensacja - może mieć miejsce, jeżeli obydwie strony (np. pozostają z sobą w stosunkach handlowych) mają względem siebie wzajemne wierzytelności. Istnieje wtedy możliwość potracenia tj. wzajemnego skompensowania. Kodeks przewiduje dokładnie, kiedy potrącenie jest dopuszczalne. Konieczne jest miedzy innymi, aby wierzytelności były jednorodne (nie mogę, bowiem potrącić świadczenia dostarczenia samochodu ze świadczeniem w postaci wybudowanego garażu). Wierzytelności muszą być również wymagalne i muszą nadawać się do dochodzenia na drodze sądowej. Najczęściej potrącenia odnosi się do wzajemnej wierzytelności

20. Wykonanie zobowiązania
Wykonanie zobowiązania polega na spełnieniu przez dłużnika świadczenia, do którego był on zobowiązany. Oczywiście zobowiązanie zostanie wykonane wtedy, gdy świadczenie zostanie spełnione w sposób należyty.

Zasady obowiązujące przy wykonaniu zobowiązań

-zasada realnego wykonania zobowiązania

-zasada należytej staranności

-zasada odpowiedniej jakości świadczenia

-zasada osobistego wykonania zobowiązania

-zasada niedopuszczalności odmowy przyjęcia świadczenia częściowego

Skutki niewykonania zobowiązania

-obowiązek naprawienia szkody

-nieprzyjęci świadczenia

-nabycie rzeczy na koszt dłużnika

-wykonanie zastępcze na koszt dłużnika

21. Potrącenie, przelew, przejęcie długu

22. Umowa – istota, treść, rola w obrocie
Umowa to nic innego jak forma zobowiązania do wykonania jakiejś konkretnej transakcji – czynności, jest to zgodne oświadczenie woli dwóch lub więcej stron. Oświadczenia woli stron muszą być zgodne (konsens). W drodze umowy dokonuje się sprzedaży, zamiany, darowizny, najmu, dzierżawy i innych czynności prawnych. Wyjątkiem od zasady dwustronności umowy jest umowa spółki cywilnej, zawarta przez trzech lub więcej wspólników. Można uznać, że każdy z nich jest stroną tej umowy. Najpopularniejszą formą zawarcia umowy jest oferta i jej przyjęcie w drodze rokowań.

23. Rodzaje umów
Rodzaje umów
Umowa przedwstępna powinna zawierać stwierdzenia co do postanowień przyszłej umowy oraz termin jej zawarcia. Przy zawieraniu takiej umowy można zastrzec sobie np. zadatek, odstąpienie od umowy w konkretnych przypadkach itp. Umowy tego typu powinny być potwierdzone m.in. pieczęcią i podpisem notariusza. Zadatek na rzecz wywiązuje się z umowy to nic innego jak określona suma pieniędzy zabezpieczająca ważność umowy jest to zaliczka na poczet przyszłego świadczenia.
Odstąpienie od umowy Art. 395. 1. Kodeksu Cywilnego „Można zastrzec, że jednej lub obu stronom przysługiwać będzie w ciągu oznaczonego terminu prawo odstąpienia od umowy. Prawo to wykonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie”.


Umowa zamiany. Art. 603 – 604 Kodeksu Cywilnego. „Przez umowę zamiany każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy. Do zamiany stosuje się odpowiednio przepisy sprzedaży”.

Umowa dostawy przez umowę taką dostawca zobowiązuje się do dostarczenia rzeczy oznaczonych co do gatunku, dostarczenie ich w częściach lub w całości, pojedynczo, a odbiorca zobowiązuje się do odebrania tych rzeczy i zapłacenia za nie. Umowa powstaje w formie pisemnej.

Umowa o dzieło w tym przypadku sprzedający, wytwórca zobowiązuje się do wykonania konkretnego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. W umowie takiej chodzi o wykonanie oznaczonego dzieła tzn., rezultat końcowy usługi np. zamówienie uszycia spodni u krawca, którego obowiązkiem będzie wykonanie dzieła a zamawiającego zapłata. Wszelkich materiałów do wykonania dzieła dostarcza przeważnie przyjmujący zamówienie lecz strony mogą umówić się co do tego inaczej. Przyjmujący zlecenie obowiązany jest wykonać dzieło w terminie oraz odpowiada za powstałe wady, które musi usunąć.

Umowa o roboty budowlane to również umowa o dzieło z tym, że jest umową typu inwestycyjnego. Umowa taka powinna być stworzona w formie pisemnej a stronami są inwestor i wykonawca, który odpowiada z tytułu rękojmi za wady obiektu.

Umowa najmu jest to zobowiązanie się wynajmującego do oddania najemcy rzeczy w utrzymanie na czas określony lub nieokreślony. Najemca ma obowiązek uiszczenia czynszu. Jest to odpłatne korzystanie z cudzej rzeczy tak ruchomej np. rower, jak i nieruchomej np. budynek. Wynajmujący ma obowiązek oddać rzecz najemcy w stanie przydatnym do użytkowania zaś najemca uiszcza za to czynsz. Wynajmujący ponosi odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady rzeczy.

Umowa dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierżawca płaci umówiony czynsz. Różnicą pomiędzy najemcą a dzierżawcą jest to, że dzierżawca ma prawo oprócz dzierżawy również do pobierania z niego pożytków.

Umowa użyczenia jest umową, w której użyczający zobowiązuje się bezpłatnie użyczyć biorącemu rzecz na czas określony lub nieokreślony.

Zlecenie przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonych czynności prawnych dla dającego zlecenie. Ten typ umów to świadczenie umowy. Zlecenie jest dokonanie określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Do obowiązków zleceniodawcy należy zapłata wynagrodzenia. Umowa taka wygasa przez wykonaniem zlecenia. To umowa o dokonanie czynności bez względu na jej rezultat.
Umowa agencyjna to umowa, w której strona przyjmująca zlecenia (agent) zobowiązuje się w zamian za wynagrodzenie (prowizję) do stałego pośrednictwa przy zawieraniu umów oznaczonego rodzaju na rzecz dającego zlecenie lub do zawierania takich umów w jego imieniu. Do zawierania umów agent musi mieć pełnomocnictwo, które w razie wątpliwości jest domniemywane. Umowa agencyjna jest odpłatna i wzajemna: wynagrodzenie agenta oblicza się najczęściej w formie odsetek od wartości zawartych umów i należy się mu z chwilą zawarcia przez niego umowy.

Umowa komisu przyjmujący zlecenie (komisant) zobowiązuje się za wynagrodzeniem do kupna lub sprzedaży rzeczy ruchomych, na rachunku zleceniobiorcy lecz w imieniu własnym. W umowie tej komisant występuje wobec osób trzecich w imieniu własnym jako strona (kupujący lub sprzedający). Do obowiązków komisanta należy zawarcie umowy z osobą trzecią na określonych w umowie warunkach. Obowiązkiem komisanta jest zapłata prowizji czyli wynagrodzenie.

Umowa przewozu zobowiązuje przewoźnika do przewiezienia osób lub rzeczy za wynagrodzeniem.
Umowa ubezpieczenia zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenia w razie zaistniałego objętego umową zdarzenia powodującego szkodę zaś ubezpieczony zobowiązuje się do uiszczenia składki.

24. Zasada swobody umów
W prawie Zobowiązań występuje tzw. zasada swobody umów. Jest to podstawowa zasada umów zobowiązaniowych wyrażonych w Kodeksie Cywilnym, Zgodnie z nią "Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego tresc lub cel nie sprzeciwialy sie wlasciwosci (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom wspólzycia spolecznego (art. 353 )". Jezeli chodzi o tresc umowy to strony ksztaltujace dana umowe maja do swojego wyboru trzy mozliwosci wedlug ,których moga zawrzec takiego rodzaju stosunek zobowiazaniowy:
1) Pierwsza z nich to przyjęcie modyfikacji zaproponowanej przez umowę zawartą przeważnie w kodeksie (np. Kodeks Cywilny - umowa skladu).
2) Drugą możliwością jest zawarcie umowy nazwanej (np. wyżej wymieniona umowa składu) z jednoczesnym wprowadzeniem do niej pewnych odmienności. Mogą one polegać albo na uzupełnieniu treści już istniejącej umowy w kodeksie cywilnym poprzez różnego rodzaju postanowienia stron.
3) Trzecia polegająca na umieszczeniu w umowie uzgodnień, które bądź uregulują niektóre zagadnienia inaczej niż ustawa, bądź wyłączą jedynie zastosowanie pewnych przepisów, albo wreszcie będą wynikiem połączenia kilku umów nazwanych (tzw. umów mieszanych).

Swoboda stron w określaniu stosunku zobowiązaniowego (umowy), nie jest absolutna. Ograniczenie polega na tym, że treść lub cel umowy nie mogą być sprzeczne z naturą samego stosunku zobowiązaniowego, ustawa, która określa zawsze granice takiego stosunku, jak i zasadami współżycia społecznego również wyrażonymi w prawie. Pacta sunt servanda (umów należy dotrzymywać) - stanowi podstawową zasadę stosunku zobowiązaniowego. Dzięki tej zasadzie dłużnik ma wykonać zobowiązanie nie tylko zgodnie z treścią danej umowy, ale również zgodnie z interesem społeczno-gospodarczym i zasadami współżycia społecznego. Jednakże zasada ta mimo jej wielkiego znaczenia dla obrotu gospodarczego, na gruncie

25. Sposoby zawierania umów gospodarczych
26. Umowy nazwane-omów jedną

27. Umowa sprzedaży –treść, istotne cechy, szczególne rodzaje
Umowa kupna-sprzedaży to zobowiązanie przeniesienia na kupującego własność rzeczy, wydanie mu jej a kupującego zapłacenie za rzecz i odebranie jej.

Umowa taka powinna być sporządzona w formie pisemnej, musi być w niej zawarte określenie przedmiotu sprzedaży, cena, podmioty – strony oraz dodatkowe deklaracje np. potwierdzenie świadomości stanu technicznego przedmiotu. Umowa kupna-sprzedaży powinna być sporządzona w dwóch jednakowo brzmiących egzemplarzach, po egzemplarzu dla każdej ze stron. Widnieć na niej powinna data jej sporządzenia oraz podpisy każdej ze stron – „kupującego” i „sprzedającego”. Umowa ta powinna zawierać także dane każdej ze stron, tj. imię i nazwisko, adres zameldowania, seria i numer dokument tożsamości oraz przez kogo wydany jest ten dokument.

Cenę sprzedaży strony uzgadniają w sposób dowolny.
Umowa kupna-sprzedaży zawiera obowiązki obu stron tzn. sprzedawca zrzeka się własności i roszczeń co do danej rzeczy oraz przenosi ją i wydaje kupującemu oraz rękojmie za wady fizyczne rzeczy. Kupujący natomiast ma obowiązek zapłacić za rzecz i odebrać ją w określonym czasie.

28. Rękojmia-istota, zakres odpowiedzialności
29. Umowa zlecenia a umowa o dzieło
30. Umowa najmu a umowa dzierżawy

31. Odpowiedzialność cywilna-pojęcie, rodzaje
Pod pojęciem odpowiedzialności cywilnej rozumiemy obowiązek naprawienia szkody, względnie wynagrodzenia krzywdy wyrządzonej innej osobie - obowiązek odszkodowania. Obowiązek odszkodowania powstaje z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania umownego - odpowiedzialność kontraktowa i z powodu wyrządzenia szkody czynem niedozwolonym - odpowiedzialność deliktowa. W przypadku odpowiedzialności kontraktowej, wierzyciel domagający się odszkodowania winien tylko wykazać, że z powodu nienależytego, względnie zupełnego niewykonania zobowiązania poniósł szkodę. Nie jest zobowiązany udowodnić winy dłużnika. Jeżeli dłużnik chce uwolnić się od odpowiedzialności, to sam musi udowodnić brak swojej winy. Odpowiedzialność deliktowa (z tytułu czynów niedozwolonych) jest odpowiedzialnością na zasadzie winy. W pewnych przypadkach odpowiedzialność ta powstaje mimo braku winy. Nie jest ona wtedy następstwem zastosowania zasady winy, lecz zasady ryzyka lub słuszności.

32. Spadek-pojęcie
Określenie pojęcia spadku ma podstawowe znaczenie przy omawianiu spraw związanych z dziedziczeniem. Zgodnie z treścią art. 922 1 k.c. spadek to ogół praw i obowiązków majątkowych zmarłego, jak np. wierzytelności, własność rzeczy. Przechodzą one na spadkobierców z chwilą śmierci spadkodawcy.

33. Rodzaje dziedziczenia
Dziedziczenie – według definicji słownikowej - polega na tym, iż z chwilą śmierci spadkodawcy prawa i obowiązki zmarłego (spadek) przechodzą na jedną lub kilka osób (spadkobierców).
Spadkiem jest ogół praw i obowiązków należących do spadkodawcy w chwili jego śmierci, z wyjątkiem tych, które są ściśle związane z jego osobą oraz tych, które przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego czy są one spadkobiercami. Prawo cywilne wyróżnia następujące rodzaje dziedziczenia:
1) ustawowe - następuje w sytuacji, gdy np.: spadkodawca nie zostawił testamentu, bądź okazał się on nieważny, bądź spadkobierca testamentowy spadek odrzucił lub został uznany za niegodnego, albo zmarł przed spadkodawcą. Kolejność dziedziczenia ustawowego określają art. 931-937 Kodeksu cywilnego,
2) testamentowe - spadkobiercą staje się osoba wskazana w testamencie. Formy testamentu określają art. 949-954 Kodeksu cywilnego.

I. Dziedziczenie ustawowe
Dziedziczenie ustawowe ma miejsce, gdy spadkodawca nie pozostawił ważnego testamentu albo gdy osoby powołane do dziedziczenia nie chcą lub nie mogą być spadkobiercami. W dziedziczeniu ustawowym co do części spadku ma miejsce, gdy spadkodawca nie powołał do tej części spadkobiercy albo gdy którakolwiek z kilku osób, które zostały powołane do całości spadku nie chcą lub nie mogą być spadkobiercami. Przy czym w ostatnim wypadku dziedziczenie ustawowe nie występuje jeżeli działa podstawienie lub przyrost . Reguły dziedziczenia ustawowego mogą być uważane za zastępujące wole spadkodawcy.
Krąg Spadkobierców
Kodeks cywilny wymienia następujących bliskich spadkodawcy:
• małżonek
• zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki, itd.)
• rodzice
• rodzeństwo
• zstępni rodzeństwa
Przy czym dziedziczenie krewnych nie charakteryzuje się wzajemnością, np. wnuk dziedziczy po swoim dziadku, lecz dziadek nie dziedziczy po swoim wnuku, dziecko brata/siostry spadkodawcy dziedziczy po swoim wujku, natomiast wuj nie dziedziczy po swoim siostrzeńcu.
Małżonek
Małżonek spadkodawcy dziedziczy z ustawy, jeżeli pozostawał w chwili otwarcia spadku w formalnym związku małżeńskim ze spadkodawcą. Separacja faktyczna nie wyłącza małżonka od dziedziczenia. Związek małżeński nie istnieje, jeżeli w chwili otwarcia spadku istniało prawomocne orzeczenie unieważniające lub rozwiązujące małżeństwo Wytoczenie powództwa o unieważnieni małżeństwa za życia spadkodawcy pozwala na jego unieważnienie także po śmierci jednego z małżonków, bez żadnych ograniczeń. Unieważnienie takiego małżeństwa mogą dochodzić zstępni zmarłego, a jego skutkiem jest wyłączenie od dziedziczenia małżonka pozostałego przy życiu. Jeżeli w chwili śmierci spadkodawcy toczy się proces o rozwód – ulega ona umorzeniu. Jeżeli jednak zmarły wystąpił z żądaniem orzeczenia rozwodu z winy drugiego małżonka może to doprowadzić, na żądanie każdego z pozostałych spadkobierców ustawowych powołanych do dziedziczenia w zbiegu z małżonkiem, do wyłączenia od dziedziczenia małżonka pozostałego przy życiu. Z żądaniem wydania takiego orzeczenia można wystąpić w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca, o którym mowa powyżej, dowiedział się o otwarciu spadku, jednak nie później niż w rok od otwarcia spadku. Termin ustawowy ma charakter terminu zawitego.
Zstępni, osoby przysposobione
Dziecko dziedziczy po swoich rodzicach niezależnie od tego, czy pochodzi z małżeństwa, czy ze związku pozamałżeńskiego. Podobnie rodzice dziedziczą po swoim dziecku niezależnie od tego, czy w chwili otwarcia spadku pozostają ze sobą w związku małżeńskim, a nawet czy kiedykolwiek w takim związku pozostawali.
Reguły dziedziczenia ustawowego między przysposobionym, a przysposabiającymi uzależnione są od tego, czy jest to przysposobienie pełne (art. 124 KRO), czy niepełne (art. 121 KRO). W pierwszym przypadku zarówno przysposobiony jak i przysposabiający dziedziczą tak jakby przysposobiony był dzieckiem przysposabiającego. W drugim przypadku reguły dziedziczenia zostały ustalone w art. 937 KC:
• przysposobiony dziedziczy po przysposabiającym na równi z jego dziećmi, a zstępni przysposobionego dziedziczą po przysposabiającym na tych samych zasadach co dalsi zstępni spadkodawcy;
• przysposobiony i jego zstępni nie dziedziczą po krewnych przysposabiającego, a krewni przysposabiającego nie dziedziczą po przysposobionym i jego zstępnych;
• rodzice przysposobionego nie dziedziczą po przysposobionym, a zamiast nich dziedziczy po przysposobionym przysposabiający; poza tym przysposobienie nie narusza powołania do dziedziczenia wynikającego z pokrewieństwa.
Kolejność dziedziczenia
Spadkobiercy ustawowi zostali podzieleni na grupy dochodzące kolejno do dziedziczenia ustawowego. Przy czym spadkobiercy należące do grupy dalszej dochodzą do dziedziczenia dopiero wówczas, gdy nie ma spadkobierców należących do grupy bliższej. Wielkość udziałów poszczególnych spadkobierców określa szczegółowo Kodeks cywilny. Dzieli ona spadkobierców ustawowych na 3 grupy, do których należą:
1) małżonek i dzieci spadkodawcy, a jeżeli dziecko nie dożyło otwarcia spadku w jego miejsce wchodzą jego zstępni.
2) małżonek spadkodawcy, jego rodzice, rodzeństwo oraz zstępni rodzeństwa
3) w przypadku braku spadkobierców należących do pierwszej i drugiej grupy, do dziedziczenia z ustawy dochodzi Skarb Państwa
Możliwe jest określenie udziałów w stałym ułamku lub w zależności od liczby spadkobierców dochodzących do dziedziczenia podział według głów. Jeżeli w miejsce nieżyjących krewnych spadkodawcy powołani zostają ich zstępni, określenie wielkości udziału następuje według szczepów. Polega to w pierwszej kolejności na określeniu udziału jaki przypadałby nieżyjącemu krewnemu bliższego stopnia, a następnie jego podział w częściach równych między zstępnych zmarłego – ów wtórny podział odbywa się wedle głów, np. Spadkodawca miał 3 synów. Jeden z nich nie dożył otwarcia spadku, pozostawiając dwoje dzieci. Podział spadku odbywa się w stosunku do synów według głów – każdy uzyskuje 1/3, zaś dzieci zmarłego syna spadkodawcy uzyskują udział jaki przypadał ich ojcu – czyli 1/3 całego spadku. Ten udział dzieli się pomiędzy nich według głów, czyli w częściach równych – 1/3 x 1/2 = 1/6
Dziedziczenie spadkobierców grupy pierwszej
Małżonek spadkodawcy i jego dzieci dziedziczą w częściach równych, przy czym część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż ¼ spadku. Jeżeli małżonkowie pozostają w wspólności majątkowo-małżeńskiej, z chwilą śmierci jednego z nich wspólność ustaje, zaś do majątku nią objętego stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych (art. 42 KRO) – udziały małżonków są równe, przy czym istnieje możliwość ustalenia nierównych udziałów (art. 43 2 i 3 KRO). Gdy udziały małżonków są równe - oznacza to, że w skład spadku wchodzi połowa dotychczasowego majątku wspólnego, a więc małżonek pozostaje jedynym uprawionym co do drugiej połowy, a ponadto uzyskuje co najmniej ¼ z drugiej połowy, np. Spadkodawca pozostawia żonę i 4 dzieci. Małżonkowie pozostawali w wspólności majątkowej. Po śmierci spadkodawcy udział w spadku wygląda następująco. Żona ½ - jako część przypadającą jej z tytuły wspólności majątkowej oraz ¼ x ½ = 1/8 pozostałego majątku, czyli w sumie 5/8 spadku. Dzieci zaś otrzymują pozostałą część w częściach równych, tj. po 3/32
Dzieci i dalsi zstępni
Jeżeli spadkodawca nie pozostawał w związku małżeńskim lub jeżeli jego małżeństwo zostało unieważnione po jego śmierci, a także małżonek został wyłączony od dziedziczenia na podstawie art. 940 KC do dziedziczenia dochodzą dzieci. Dziedziczą one w częściach równych. Jeżeli dziecko nie dożyło otwarcia spadku, jego udział przypada jego dzieciom (wnukom spadkodawcy) w częściach równych. Określenie wielkości udziałów dzieci spadkodawcy następuje według głów, natomiast dalszych zstępnych według szczepów.
np. Spadkodawca miał dwoje dzieci, a każde z nich miało dwoje zstępnych. Jeden z spadkobierców umiera przed otwarciem spadku, a więc wedle tego co zostało powiedziane, do spadku dochodzą jego dzieci (wnukowie spadkodawcy). Części spadku wyglądają następująco: dziecko spadkodawcy ½ część majątku, zaś jego wnukowie po 1/6
Osoby przysposobione dziedziczą w taki sam sposób po przysposabiającym jak dzieci i dalsi zstępni.
Dziedziczenie spadkobierców grupy drugiej
Spadkobiercy należący do drugiej grupy dochodzą do dziedziczenia, jeżeli spadkodawca nie pozostawił zstępnych lub żyjący zstępni są traktowani jakby nie dożyli otwarcia spadku (zrzekli się dziedziczenia, zostali uznani za niegodnych, odrzucili spadek). Małżonek zaś dochodzi do dziedziczenia zarówno w pierwszej jak i w drugiej grupie spadkobierców. Jego udział w spadku w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem lub zstępnymi rodzeństwa wynosi zawsze połowę spadku, np. Do dziedziczenia dochodzi małżonek spadkodawcy oraz dwoje rodzeństwa. Udziały wyglądają następująco – małżonek ½, rodzeństwo po ¼.
Wielkość udziałów rodziców i rodzeństwa dochodzących do dziedziczenia w zbiegu z małżonkiem przedstawia się następująco: każde z rodziców otrzymuje ¼ tego, co przypada łącznie dla rodziców i rodzeństwa, pozostała część dziedziczy rodzeństwo w częściach równych.
np. Spadkodawcami są: małżonek, rodzice spadkodawcy oraz dwoje rodzeństwa. Udziały wyglądają następująco – małżonek ½ całości spadku, każdy z rodziców, a także każde z rodzeństwa o 1/8 spadku.
Rodzeństwo przyrodnie dziedziczy tak jak rodzone, a rodzone dochodzą do dziedziczenia niezależnie od tego, czy pozostają w związku małżeńskim. Jeżeli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada po połowie drugiemu z rodziców i rodzeństwu spadkodawcy.
np. Spadkodawcami są: małżonek, rodzice spadkodawcy oraz dwoje rodzeństwa. Udziały wyglądają następująco – małżonek ½ całości spadku, rodzic pozostały przy życiu 3/16, a każde z rodzeństwa po 5/32 spadku.
Jeżeli do spadku powołani są obok małżonka tylko rodzice lub tylko rodzeństwo, dziedziczą oni w częściach równych to, co przypada łącznie dla rodziców i rodzeństwa,
np. Spadkodawca są jedynie małżonek oraz brat spadkodawcy. Udziały wyglądają następująco: małżonek ½, brat ½.
Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa-spadkobierców nie dożyło otwarcia spadku jego udziały przypadają zstępnym, przy czym dziedziczenie zstępnych rodzeństwa spadkodawcy następuje według szczepów. W pierwszej kolejności ustala się udział, który przypadałby zmarłemu spadkobiercy, a następnie udział ten dzieli się na tyle części , ile jest zstępnych uprawnionych do dziedziczenia po zmarłym spadkobiercy.

Jedyny spadkobierca - małżonek
Jeżeli spadkodawca nie pozostawił rodziców, rodzeństwa ani zstępnych rodzeństwa - jedynym spadkobiercą zostaje małżonek w stosunku do całości spadku. Przy czym, gdy do spadku dochodzi małżonek w zbiegu z innymi spadkobiercami niż zstępni spadkodawcy, którzy mieszkali z nim razem w chwili jego śmierci, może żądać ze spadku ponad swój udział spadkowy, przedmiotów urządzenia domowego, z których za życia spadkodawcy korzystał wspólnie z nim lub wyłącznie sam. Do roszczeń małżonka z tego tytułu stosuje się przepisy o zapisie (art. 939 KC)
Dziedziczenie Skarbu Państwa
Z braku spadkobierców ustawowych (osób należących do pierwszej i drugiej grupy, tj. małżonka, zstępnych, rodziców, rodzeństwa, zstępnych rodzeństwa) spadek z ustawy przypada Skarbowi Państwa. Jego sytuacja prawna jako spadkobiercy ustawowego jest inna niż pozostałych spadkobierców. Skarb Państwa nie może odrzucić spadku, który przypada mu z mocy ustawy i nie składa oświadczeń woli co do spadku, a jego przyjęcie uważane jest za przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
II. Dziedziczenie testamentowe
Gdy spadkodawca pozostawił ważny testament wtedy dziedziczenie odbywa się na podstawie testamentu.
Testament jest czynnością prawną na mocy której za życia określonej osoby dochodzi do ustalenia kto, w jakich częściach odziedziczy po śmierci tej osoby jej majątek, względnie jakie składniki tego majątku mają być zapisane i komu itp. Testament, oprócz typowych zapisów może także zawierać szereg postanowień szczegółowych (np. ustanowienie tzw. zapisów i poleceń, powołanie wykonawcy testamentu, powołanie fundacji itp.). Sporządzenie testamentu ma na celu zwykle zmianę porządku dziedziczenia ustawowego.
Z punktu widzenia formy, w jakiej można sporządzić testament możemy wyróżnić trzy podstawowe:
• Testament notarialny (sporządzony przed notariuszem w formie aktu notarialnego);
• Testament pisemny
• Testament ustny (osoba zamierzająca rozporządzić swoim majątkiem w ten sposób winna oświadczyć swoją wole wobec przewodniczącego zarządu gminy, sekretarza gminy lub kierownika Urzędu Stanu Cywilnego w obecności co najmniej dwóch świadków)
Obok form podstawowych istnieją jeszcze tzw. testamenty szczególne, do których zalicza się:
1) Testament ustny, sporządzony w obawie rychłej śmierci. Oświadczenie woli składa się ustanie w obecności trzech świadków. Przed upływem roku treść oświadczenia winna zostać spisana ze wskazaniem miejsca i daty złożenia oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, oraz podpisana przez spadkodawcę i dwóch świadków lub przez wszystkich trzech świadków.
2) Testament sporządzony na statku morskim lub powietrznym.
3) Testament wojskowy.
Wszystkie testamenty szczególne mają przejściowy charakter i tracą swoją moc z upływem sześciu miesięcy od momentu w którym ustały przyczyny dla których nie można było dochować zwykłej formy testamentu.

34. Testament.
Zgodnie z art. 941 k.c. rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament. Zatem testament jest jedyną czynnością pozwalającą spadkodawcy dysponować swoim majątkiem na wypadek śmierci. Niedopuszczalne jest w prawie polskim zawieranie umów dziedziczenia. Umowa o spadek po osobie żyjącej, z mocy art. 1047 k.c., jest nieważna. Spadkodawca może w testamencie w sposób swobodny wskazać osobę spadkobiercy. Swoboda testowania dotyczy także treści testamentu, co do sposobu rozrządzenia majątkiem spadkodawcy. Jednakże treść testamentu nie może być sprzeczna z ustawą, ani też nie może mieć na celu obejścia ustawy (art. 58 1 k.c.). Treść testamentu nie może również pozostawać w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego (art. 58 2 k.c.).
Testament może zawierać rozrządzenia tylko jednego spadkodawcy (art. 942 k.c.).

[http://www.rzeczpospolita.pl/prawo/doc/Spadki/czesc2.html#r4_1
gdyby ktoś chciał poczytać więcej o testamencie, jego rodzajach itp. To zapraszam pod ten link]