Wpływ rządu i banku centralnego na gospodarkę.

Podmiotem gospodarczym, który może wpływać na funkcjonowanie gospodarki w celu osiągnięcia konkretnych celów, jakimi są choćby zmniejszenie stopy bezrobocia czy obniżenie inflacji, jest rząd. Wykorzystuje on w tym celu wiele instrumentów ekonomicznych i prawnych, na przykład przedkłada sejmowi projekty regulujące sferę gospodarczą czy też udziela koncesji. Realizuje politykę fiskalną lub dokonuje bezpośrednich interwencji. Rząd jest aktywnie zaangażowany w osiąganie pełnego zatrudnienia, stabilnych cen i wzrostu gospodarczego. Wprowadzenie przez rząd płac minimalnych, umożliwiające poprawę dystrybucji dochodu pomiędzy członkami społeczeństwa, jednocześnie wywołuje bezrobocie. Działalność rządu nakierowana na walkę z inflacją i bezrobociem wpływa na dystrybucję dochodu i alokację zarówno dóbr prywatnych, jak i publicznych. W celu sprostania niełatwym zadaniom, rząd dysponuje różnymi narzędziami. Jednym z takich narzędzi są wydatki rządowe na dobra i usługi, które bezpośrednio wpływają na poziom zagregowanego popytu w gospodarce. Są one ponadto nakierowane na dostarczanie dóbr i usług publicznych oraz prywatnych, a także na równiejszą, sprawiedliwszą dystrybucję dochodu. Również podatki są wykorzystywane w celu oddziaływania na wszystkie trzy obszary działalności rządu. Wykorzystywane są także transfery, czyli dotacje pieniężne ze strony rządu, na rzecz najbardziej potrzebujących.
Jeśli gospodarka znajduje się w depresji, to wzrost wydatków rządowych powoduje zwiększenie się zagregowanego popytu i ten wzrost jest całkowicie przeniesiony na wzrost produkcji. Ponieważ ceny nie rosną, to żadna część ze wzrostu wydatków nie zostaje poświęcona na płacenie wyższych cen. Całość idzie na zwiększenie produkcji, pociągające za sobą wzrost zatrudnienia. Jeśli gospodarka znajduje się w stanie pełnego zatrudnienia, czyli panuje w niej naturalna stopa bezrobocia spowodowana wyłącznie bezrobociem frykcyjnym, to wpływ wydatków rządowych jest absolutnie odwrotny. Ponieważ produkcja nie może wzrosnąć, gdyż nie ma w niej wolnych mocy produkcyjnych, to wzrost zagregowanego popytu wywołany zwiększeniem wydatków rządowych powoduje wyłącznie inflację, czyli wzrost poziomu cen w gospodarce. Na ogół jednak gospodarka znajduje się pomiędzy wymienionymi, skrajnymi stanami, czyli panuje w niej pewne bezrobocie i wzrostowi produkcji towarzyszy inflacja. Jeśli w gospodarce funkcjonującej przy pewnym bezrobociu wydatki rządowe wzrosną, powodując wzrost zagregowanego popytu, to część tych zwiększonych wydatków służy wzrostowi produkcji, ale część idzie na pokrycie wyższych cen.
Jeśli gospodarka znajduje się w depresji, to obniżenie podatków doprowadzi wyłącznie do wzrostu realnego produktu narodowego brutto. W gospodarce, która osiągnęła pełne zatrudnienie, zmniejszenie podatków prowadzące do zwiększenia zagregowanego popytu dzięki mechanizmowi mnożnikowemu, prowadzić będzie wyłącznie do inflacji. W wypadku gospodarki, w której istnieje pewne bezrobocie, efektem zmniejszenia podatków będzie zarówno zwiększenie produkcji, jak i wzrost cen.
Transfery wpływają na zagregowany popyt jak ujemne podatki. Jeśli osoby otrzymujące zasiłki dla bezrobotnych lub inne transfery będą wydawać je w całości, to zasiłki te i transfery będą miały wpływ na funkcjonowanie gospodarki dokładnie taki sam jak wydatki rządowe.
Celem polityki fiskalnej jest wpływanie na wielkość zagregowanego popytu tak, aby spowodować zwiększenie produkcji i ograniczenie bezrobocia. Ponadto działalność rządu w sferze stabilizacyjnej ma wpływ także na inne sfery. Na przykład wykorzystywanie podatków jako narzędzia stabilizacyjnego ma wpływ na dystrybucję dochodów i alokację produktów.
Polityka monetarna polega na zmianie podaży pieniądza w celu osiągnięcia zamierzonych celów gospodarczych. Bank centralny, oprócz rządu, wpływa na sposób funkcjonowania gospodarki, gdyż dzięki realizowanej polityce monetarnej oddziałuje na wielkość produkcji, a więc i zatrudnienie, oraz inflację. Wpływa na ceny i rozmiary kredytów, a to określa wielkość podaży pieniądza. W ten sposób bank dąży do takiego ustawienia gospodarki, aby osiągnęła produkcję przy pełnym zatrudnieniu czynników wytwórczych i bez inflacji. Bank centralny określając stopę redyskontową i stopę rezerw obowiązkowych oraz przeprowadzając operacje otwartego rynku decyduje o podaży kredytów na rynkach finansowych, a tym samym wyznacza pożądaną podaż pieniądza w gospodarce. Prowadzi to do wyznaczenia stopy procentowej w równowadze. Zmiana zagregowanego popytu prowadzi do zmiany realnego produktu narodowego brutto, a także zatrudnienia i inflacji, w zależności od poziomu aktywności gospodarczej, czyli od kształtu krzywej zagregowanej podaży. Jeśli bank centralny zacznie na przykład dokonywać zakupów na otwartym rynku, to doprowadzi do zwiększenia rezerw w bankach i zwiększenia podaży kredytów, a więc pieniądza w gospodarce.
Ekspansywna polityka monetarna realizowana przez bank centralny, jeżeli gospodarka znajduje się w depresji, prowadzi do wzrostu inwestycji i mnożnikowego wzrostu zagregowanego popytu. Dzięki temu rośnie wielkość produkcji w gospodarce i nie występują zjawiska inflacyjne. Jeśli gospodarka osiągnęła pełne zatrudnienie, to cały wzrost inwestycji prowadzi jedynie do wzrostu poziomu cen. W gospodarkach, w których jest pewien poziom bezrobocia, zwiększenie inwestycji prowadzi zarówno do zwiększenia produktu narodowego brutto, jak i do wzrostu cen.

PODSUMOWANIE
Polityka fiskalna i monetarna wpływają na funkcjonowanie gospodarki w odmienny sposób, pomimo że mają podobny wpływ na zagregowany popyt. Polityka fiskalna często powoduje problemy na rynkach kredytowych, gdyż na przykład ekspansywna polityka fiskalna prowadzi do wzrostu stopy procentowej wywołując zmniejszenie wydatków inwestycyjnych. Polityka monetarna jest natomiast skuteczna jedynie wtedy, gdy prowadzi do obniżenia stopy procentowej i wzrostu inwestycji. Niemożliwe jest stwierdzenie, która polityka jest lepsza w każdych warunkach. Polityka monetarna wywołuje bardzo pożądane skutki dla wzrostu zagregowanej podaży, ale działa z dużym opóźnieniem. Dla odmiany polityka fiskalna gwarantuje większą skuteczność w krótszym czasie, ale prowadzi do pewnych problemów w okresie długim. W krótkim okresie obydwie polityki powodują podobne skutki, jeśli chodzi o inflację. W okresie długim polityka ta prowadzi do niższej inflacji, która skłania do większych inwestycji. Polityka fiskalna i monetarna mogą z sobą współdziałać lub nawzajem się znosić. Jeśli polityki te pozostają w konflikcie, to żadna z nich nie jest skuteczna, a problemy gospodarcze się pogłębiają.