Podstawowe pojęcia z Rachunku Kosztów
Koszty bezpośrednie - na podstawie dokumentów źródłowych można odnieść na produkty pracy. Są to np. materiały bezpośrednie, płace bezpośrednie z narzutami, obróbka obca, koszt uruchomienia nowej produkcji.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Koszty pośrednie - są to koszty, których w oparciu o dokumenty źródłowe nie można przyporządkować do produktów pracy. Rozlicza się je w sposób umowny na produkowane wyroby, przy wykorzystaniu tzw. kluczy podziałowych kosztów. Są to np. koszty wynagrodzenia pracowników administracyjnych, koszty amortyzacji, koszty hali produkcyjnej i budynku produkcyjnego, koszty ogrzewania i oświetlania pomieszczeń.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Koszty przerobu - koszty ponoszone w celu przetworzenia materiałów bezpośrednich. Do kosztów przerobu zalicza się koszty płac bezpośrednich i pośrednie koszty produkcyjne.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Koszty wytworzenia – suma kosztów bezpośrednich i kosztów wydziałowych.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Koszty zmienne - zmieniają się wraz ze zmianą rozmiarów produkcji, np. materiały bezpośrednie, płace bezpośrednie z narzutami, koszty zużytej energii do napędu maszyn i urządzeń.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Koszty stałe - nie reagują na zmianę rozmiaru produkcji, np. wynagrodzenia pracowników administracyjnych, amortyzacja środków trwałych, maszyn, urządzeń, czynsz dzierżawny, ubezpieczenie majątku.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Układ rodzajowy kosztów - dzieli koszty wg rodzajów poniesionych kosztów i obejmuje następujące grupy kosztów:
- amortyzacja
- zużycie materiałów
- zużycie energii
- usługi obce
- wynagrodzenia
- ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
- podatki i opłaty
- pozostałe koszty rodzajowe
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Układ kalkulacyjny kosztów - klasyfikuje koszty w tzw. pozycje kalkulacyjne niezbędne do obliczenia kosztu wytworzenia produktu, ma na celu grupowanie kosztów wg miejsc ich powstawania oraz wg rodzaju wytworzonych produktów. Dzieli on koszty następująco:
- koszty bezpośrednie:
* materiały bezpośrednie
* płace bezpośrednie
- koszty pośrednie:
* koszty wydziałowe
* koszty zarządu
* koszty sprzedaży
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Kalkulacja wstępna - (planowana, ofertowa, normatywna) przeprowadzana przed rozpoczęciem procesu produkcyjnego na podstawie danych uzyskanych z cenników, normatywów, wielkości planowania.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Kalkulacja wynikowa - (sprawozdawcza) przeprowadzana po zakończeniu procesu produkcyjnego na podstawie ewidencji księgowej.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Kalkulacja –jest to ogół metod i czynności obliczeniowych zmierzających do ustalenia kosztu jednostkowego produktu pracy i jego struktury wewnętrznej.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Rachunek kosztów - są to wszelkie czynności związane z dokumentacją, ewidencją, zgrupowaniem, rozliczaniem i analizą kosztów w przedsiębiorstwie. Nowoczesny rachunek kosztów porównuje koszty z osiągniętymi przychodami, bada rentowność produkowanych wyrobów i służy jako narzędzie produkowanych zarządzaniu operacyjnym i strategicznym w podmiocie gospodarczym.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Funkcje rachunku kosztów -
1. Informacyjna - polega na tworzeniu informacji dotyczących kosztów i ich dostosowywaniu do potrzeb informacyjnych, użytkowanych w celu formułowania opinii i podejmowaniu decyzji. Spełnienie przez rachunek kosztów tej funkcji wymaga realizacji, współdziałania 3 innych funkcji:
* rejestracyjna - podsystem ewidencyjny rachunkowości zajmujący się dokumentowaniem stosowanych składników kosztowych oraz ujmowanie tych składników w ewidencji systematycznej
* klasyfikacyjna - związana z dokonywaniem klasyfikacji kosztów zgodnie z zasadami metody bilansowej (ujmowanie kosztów na odpowiednich kontach, tj. kontach kosztów rodzajowych oraz wg miejsc powstawania)
* sprawozdawcza - związana z końcowym produktem procesów przekształcania informacji w systemie rachunkowości, której konkretnym zakończeniem jest sporządzanie raportów, sprawozdań dla różnych adresatów
2. Analityczna - obejmuje badanie i interpretację informacji dostarczanych przez system rachunku kosztów w celu oceny poziomu dynamiki i struktury kosztów oraz wyników finansowych i efektów działania jednostek gospodarczych
3. Optymalizacyjna - tworzy podstawy do dokonywania wyborów optymalnych
4. Motywacyjna - przejawia się w dostarczaniu informacji o kosztach (poziomie i kształtowaniu się ich) w celu lepszego wykorzystania posiadanych składników produkcyjnych
5. Kontrolna - dostarcza informacji o kosztach w celu oceny stopnia osiągnięcia wyznaczonych zadań i stopnia wykorzystania postawionych do dyspozycji środków.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Konto księgowe – rejestracja operacji gospodarczych.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Konto syntetyczne - urządzenie księgowe, które służy do ewidencji zdarzeń gospodarczych zgodnie z zasadą podwójnego zapisu.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Konto analityczne - urządzenie księgowe należące do ksiąg pomocniczych, przedstawia w szczegółowym ujęciu pewien wycinek konta syntetycznego.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Zasada podwójnego zapisu - zasada zgodnie z którą każda operacja musi być zaksięgowana na 2 kontach, co umożliwia zachowanie równowagi bilansowej.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Zasada powtarzalnego zapisu – obowiązuje na kontach analitycznych, polega na tym, że każda operacja księgowana jest 2 razy po tej samej stronie, raz na koncie syntetycznym i drugi raz na właściwym koncie analitycznym, prowadzonym do danego konta syntetycznego