Kongres Wiedeński

Kongres Wiedeński 1814- 1815

Cel kongresu:
- ostatecznie zatwierdzić postanowienia dotyczące nowego europejskiego porządku naszkicowanego w traktacie pokojowym sił sprzymierz z Francją z 30 maja 1814 r.
- zadanie regulacji terytorialnych, politycznych, ustrojowych a nawet opracowane nowych zasad stosunków między-
narodowych.

Najważniejszą rolę odgrywały na kongresie:Rosja, Anglia, Austria, Prusy, Francja.
Książe Charles Joseph de Ligne powiadał: „Kongres nie posuwa się, on tańczy" (100 tyś. ludzi)

Zasady, którymi się kierowano:
1. Legitymizm (łac. legitymus - zgodny z prawem, słuszny) – władza monarchów pochodzi z nadania boskiego, a nie z nadania ludu. Tylko taka władza jest prawowita, jej prawa są „historyczne”, a próby obalenia – nielegalne. Postulat przywrócenia na tron dynastii panujących przed 1789 r. Szwecją nadal władał Karol Jan –były marszałek Napoleona Bernadotte. Duński król Fryderyk VI utracił Norwegię. Ukarano króla Saksonii Fryderyka Augusta I.
2. Restauracja – przywrócenie polityczno- ustrojowego stanu sprzed 1789 r.
3. Równowaga sił – (iustum aequilibrium- sprawied. równowaga). Zasada ta narodziła się w XVI- wiecznej Anglii jako balance of power- rów. sił. Żadne państwo europ. nie powinno uzyskać hegemonii na kontynencie, nie powinno wzbogacić się teryt. bardziej niż inne, a dla utrzymania status quo ewentualne straty wynagrodzić. Z zasady tej wynikały doraźne sojusze. (Rosja- Prusy Austria- Anglia)

Postanowienia kongresu:
1. Utworzenie Królestwa Zjednoczonych Niderlandów (Belgia i Holandia)
2. Utworzenie Związku Szwajcarskiego (22 suwerenne kantony)
3. Powrót Francji do granic sprzed 1790 r. (ustalenia 2. pokoju paryskiego z 20 listopada 1815 r. , odebrano Sabaudię)
4. Francja miała płacić kontrybucję państw. zwycięskim.
5. Przejściowa okupacja Francji przez wojska zwycięskie.
6. Utworzenie luźnego Związku Niemieckiego składającego się z 34 (póź. 35) państw oraz 4 wolnych miast. (Austria
przewodniczyła zgromadz. - Bundestagowi)
7. Powiększenie Prus o Nadrenię i Westfalię, część Saksonii, Pomorze Szwedzkie wraz z Rugią.
8. Powrót Państwa Kościelnego do papieża.
9. Przyłącz. do Austrii Dalmacji, Lombardii i Wenecji. Pozostałe części płn. Włoch (poza Piemontem) pod wpływami Austrii.
10. Utworzenie Królestwa Obojga Sycylii.
11. Deklaracja o zniesieniu handlu niewolnikami.
12. Ustanowienie protokołu dyplomatycznego.

Sprawa polska na kongresie.
Memoriał sekretarza stanu Anglii, Roberta Castlereagh’a sugerował 3rozwiązania.
1. niepodległe państwo polskie w granicach sprzed 1772 r.
2. powrót do sytuacji z 1791 r. , włącznie z Konstytucją 3 Maja.
3. podział Księstwa Warszawskiego wzdłuż linii Wisły.

Car Aleksander I nie zgadzał się. Atrakcyjnym wydawał mu się plan przygotowany wspólnie z Berlinem, w myśl którego Rosja zabrałaby całe Ks. Warsz. (oprócz Gdańska i Torunia), gdyby Prusom zezwolono na zabranie całej Saksonii. W styczniu 1815 r. rozmowy utknęły w martwym punkcie. Po „stu dniach” Napoleona mocarstwa postanowiły przyjąć kompromis. Prusy dostały ostatecznie 1/2 Saksonii, Gdańsk i Toruń, departamenty poznański i bydgoski z których utworzono Wielkie Księstwo Poznańskie. Austria zrezygnowała z Nowej Galicji, uzyskała natomiast obwód wielicki i okręg tarnopolski. Kraków miał być Wolnym Miastem pod protektoratem 3 mocarstw. Car zaś przyjmował koronę nowego i niepodległego „Królestwa Polskiego”. Traktat podpisany 3 maja 1815 r.

Święte Przymierze
Osobisty pakt zawarty 14 września 1815 r. pod hasłami „sprawiedliwości, miłości bliźniego i zgody” przez suwerennych władców, którzy mieli pomagać nawzajem w wypadku zagrożenia rewolucyjnego. Anglia, Państwo Kościelne i Turcja nie dołączyły. Większe znaczenie miał protokół podpisany przez ministrów 3 mocarstw w Troppau (Opawa) 19 listopada 1820 r. sankcjonował on zasadę zbrojnej interwencji w imię porządku ustalonego w Wiedniu.

Związek mocarstw
Luźne porozumienie 4 państw (3m + W. B. ) (Akt Czwórprzymierza z 20 listopada 1815 r. ). Charakter defensywny. Ostatni paragraf traktatu ustanawiał nowoczesną formę zapobiegania konfliktom – obowiązkowe konferencje 4 mocarstw (+ w 1818 r. Francja). Nieograniczona władza rozstrzygania kwestii międzynarodowych.