Kongres wiedeński - wiosna ludów

2. KONGRES WIEDEŃSKI

ZWOŁANIE KONGRESU

Kongres zwołano w Wiedniu we wrześniu 1814r. Zakończył się on w 1815r. Jego charakter miał mało formalny charakter. Monarchowie i politycy podejmowali decyzje podczas bali,uczt i parad, a dopiero później odpowiednie komisje opracowywały stosowne dokumenty. Dlatego też nazywano go tańczącym kongresem.

W kongresie brały udział: Wielka Brytania, Rosja, Austria i Prusy, oraz Francja, która dołączyła do kongresu jako ofiara rewolucji i zagwarantowano, że po przywróceniu na tron dynastii Burbonów uzyska ona takie same prawa jak inne mocarstwa.

Uczestnicy konferencji uznali za obowiązujące trzy zasady:
restauracji : oznaczała przywrócenie sytuacji terytorialnej i ustrojowej sprzed rewolucji, przez ponowne wprowadzenie rządów absolutnych, dlatego utrzymano zasadę równości wobec prawa we Francji, a w niektórych krajach zachowany przepisy kodeksu napoleona
legitymizmu : powrót na tron dziedzicznych dynastii, odrzucono oświeceniowe idee suwerenności ludu i umowy społecznej
równowagi sił: przyjęcie takiego układu sił w Europie, który nie pozwoli żadnemu z państw dominować na kontynencie

GŁÓWNE DECYZJE KONGRESU

Największe korzyści osiągnęła Wielka Brytania, po zakończeniu walk Londyn dysponował najsilniejszą flotą handlową i wojenną. Była też potęgą kolonialną, należały do niej min. Kanada, Australia, Indie i Jamajka.

Kongres wiedeński przyniósł również korzyści Rosji. Zatwierdzono jej zdobycze terytorialne, uzyskała większość ziem byłego Księstwa Warszawskiego.

Austria odzyskała małe fragmenty ziem polskich oraz silne wpływy w krajach włoskich.

Prusy musiały zadowolić się częścią ziem byłego KW i inne.

Francja wróciła do granic z 1792r. Był to sukces ówczesnego ministra Talleyranda. Po kolejnej abdykacji Napoleona, na mocy II pokoju paryskiego zawartego w 1815r. Terytorium zmniejszono do obszaru z 1790r.

Na kongresie wiedeńskim zapadły ważne decyzje dotyczące państw niemieckich i włoskich. Rozbudziło to w społeczeństwie poczucie przynależności do ogólnonarodowej wspólnoty i potrzeby jedności politycznej. Powołano Związek Niemiecki, będący luźną konfederacją państw. Na czele związku niemieckiego stanął cesarz Austrii. Panował tam dwuizbowy parlament – Bundestag. Podejmowanie najważniejszych decyzji wymagało jednomyślności zasiadających w nim delegatów ze wszystkich państw związkowych.

We wszystkich krajach włoskich przywrócono absolutyzm.

Na mocy decyzji kongresu wiedeńskiego powołano Królestwo Zjednoczonych Niderlandów, utworzone z połączenia Holandii, Belgii i Luksemburga. Miało ono być swoistym kordonem bezpieczeństwa u wschodnich granic Francji, ułatwiającym tłumienie ewentualnych wystąpień rewolucyjnych w tym kraju.
Utworzono też Związek Szwajcarski, narzucono mu obowiązek przestrzegania neutralności w polityce zagranicznej.

Dania musiała oddać Norwegię Szwecji, a Saksonia znaczną część swoich ziem Prusom.

Kolejnym osiągnięciem kongresu był też kodeks dyplomatyczny, który normował zasady działalności przedstawicieli dyplomatycznych. W Wiedniu uchwalono też Deklarację o zniesieniu handlu niewolnikami. Postanowienia kongresu zebrano w Akcie Końcowym, spisanym w czerwcu 1815r.


ŚWIĘTE PRZYMIERZE

W 1815r. Utworzono sojusz Rosji, Austrii i Prus, aby strzec porządku ustalonego na kongresie wiedeńskim. Odwoływano się do Boga idei sprawiedliwości, miłości bliźniego oraz zgody, dlatego układ ten nazwano Świętym Przymierzem. W rzeczywistości był to sojusz polityczny trzech władców absolutnych.

Utrzymanie starego systemu politycznego i społecznego- ancien regime.

Do Świętego Przymierza nie przystąpiła Wielka Brytania, ponieważ była to monarchia parlamentarna, w dużym stopniu demokratyczna. Powodem było też to ,że ludzie nie chcieli absolutyzmu i zagrażało to zasadzie równowagi sił.

3. KONSEKWENCJE KOGRESU WIEDEŃSKIEGO DLA NARODU POLSKIEGO***

SPRAWA POLSKA NA KONGRESIE WIEDEŃSKIM

Na obradach kongresu wiedeńskiego jedną z najistotniejszych kwestii stanowiła sprawa polska. Car Aleksander I, chcąc uzyskać poparcie Polaków, zadeklarował nadanie państwu liberalnej konstytucji. Miała to być forma eksperymentu, sprawdzającego możliwość rządzenia państwem o szerokich swobodach.

Wielka Brytania, Austria i Francja zawarły sojusz militarny przeciwko Rosji i Prusom, zaś Aleksander I zaczął odtwarzać polskie oddziały wojskowe. Jednak była to tylko demonstracja sił, mająca na celu wymuszenie ustępstwa na uczestnikach konferencji. Wszystkie kraje bały się odrodzenia Polski i dlatego sprzeciwiały się carowi.

Terytorium jako Królestwo Polskie zdecydowano związać z Rosją unią personalną. Choć nazwę państwo opatrzono przymiotnikiem „polskie”, to jednak przyznano mu ograniczoną suwerenność. Z Krakowa wraz z najbliższą okolicą utworzono Wolne Miasto Kraków pod kontrolą trzech zaborców. Całej ludności polskiej obiecano „ reprezentację i urządzenia narodowe”. Zapewniono im też swobodę komunikacji i handlu na wszystkich ziemiach dawnej Rzeczypospolitej.

WIELKIE KSIĘSTWO POZNAŃSKIE

Prusy utworzyły Wielkie Księstwo Poznańskie, stanowiło ono część królestwa pruskiego. Szeroką autonomię symbolizowały własny herb i flaga. Władzę króla pruskiego reprezentował w księstwie namiestnik. Pierwszym namiestnikiem był Antoni Radziwiłł. Pozwalano też na używanie języka polskiego w szkołach, urzędach oraz sądach, Polacy mogli też sprawować urzędy. Powstał również sejmik prowincjonalny. Władza Radziwiłła był jednak niewielka, ograniczona przez kompetencje pruskich urzędników.

Uwłaszczenie chłopów zostało przeprowadzone na podstawie ustawy regulacyjnej w 1823r. Ustawa ta znosiła też serwituty, czyli stare prawo polskie umożliwiające chłopom korzystanie z obszarów należących formalnie do pana.

Wielkopolska zaczęła przekształcać się w rolnicze zaplecze Prus.

WOLNE MIASTO KRAKÓW

W 1818r. Otrzymało ono własną konstytucję. Zapewniała ona wolność osobistą i równość wszystkich obywateli wobec prawa. Wolne Miasto Kraków, nazywane też Rzecząpospolitą Krakowską. Rozwijało się ono dzięki zniesieniu ceł na wwożone towary i przyznaniu krakowskim kupcom wolności nawigacji na Wiśle. Nastąpiła też zmiana obowiązku świadczenia darmowej pańszczyzny na czynsz.

W Wolnym Mieście Krakowie władzę wykonawczą sprawował Senat Rządzący. Organem ustawodawczo-kontrolnym było Zgromadzenie reprezentantów. W rzeczywistości władza znajdowała się w rękach rezydentów, czyli przedstawicieli trzech mocarstw zaborczych. Senat, aby utrzymać swoją władzę, wielokrotnie zwracał się z prośbą o interwencję do rezydentów, co prowadziło do stopniowego ograniczenia suwerenności Wolnego Miasta Krakowa.

KRÓLESTWO POLSKIE

Utworzono z nich Królestwo Polskie, zwane potocznie Kongresówką. Car Aleksander w 1815r. Oktrojował, czyli nadał mu konstytucję z pominięciem organu przedstawicielskiego. Na mocy konstytucji Królestwo nierozerwalnie związano unią personalną z Rosją. Kongresówka posiadała własne terytorium, parlament,wojsko, administrację, prawo, system monetarny i oświatowy. Konstytucja Królestwa Polskiego zapewniała monarsze dużą władzę. Król, rządzący z „woli Opatrzności”, był osobą świętą i nietykalną. Król mianował też namiestnika, zastępującego go w czasie jego nieobecności w Polsce, wybierał urzędników. Do cara należała również inicjatywa ustawodawcza. Miał prawo weta wobec uchwał sejmowych oraz prawo zwoływania i rozwiązywania parlamentu.

Organ władzy wykonawczej stanowiła Rada Stanu , którą tworzyły Zgromadzenie Ogólne Rady Stanu i Rada Administracyjna. W skład sejmu wchodzili król, senat i izba poselska.

Konstytucja Królestwa Polskiego gwarantowała obywatelom liberalne prawa. Tzn. równość wobec prawa, wolność osobistą oraz nietykalność osobistą i majątkową, oraz wolność słowa, druku i wyznania. Prawa te przysługiwały nawet zamożniejszym chłopom. Jednak równość wobec prawa obejmowała tylko chrześcijan, a więc nie obejmowała Żydów. Szlachta stała się warstwą dominującą w sejmie.

GOSPODARKA KRÓLESTWA POLSKIEGO

Największy wpływ na rozwój gospodarczy Królestwa wywarł książę Franciszek Ksawery Lubecki- Drucki, minister skarbu. W 1825r. Powołano towarzystwo kredytowe ziemskie. Przyczyniło się to do wprowadzania maszyn rolniczych, upowszechnienia płodozmianu oraz uprawy ziemniaków i buraków cukrowych. A więc mogli np. swobodnie opuścić wieś, utrzymano jednak pańszczyznę, choć coraz częściej zamieniano ją na czynsz.

Rosnące wpływy skarbowe umożliwiły zrównoważenie budżetu, a nawet uzyskanie pewnych nadwyżek. Dzięki temu waluta królewska – złotówka, była jedną z najbardziej stabilnych w Europie. Minister skarbu ,uzyskane fundusze oraz część wpływów skarbowych przeznaczył na utworzenie Banku Polskiego, który miał finansowo wspierać inicjatywy przemysłowe i handlowe.

Rząd zachęcał cudzoziemców, przede wszystkim tych dysponujących kapitałem lub zdolnych rzemieślników, do osiedlania się w Królestwie, m.in. zamieszczając ogłoszenia w prasie niemieckiej. Przybysze otrzymywali tereny pod inwestycje, zapewniano im dogodne kredyty, zwalniano z obowiązku służby wojskowej, a także na pewien czas z podatków.

Unowocześniono szlaki komunikacyjne, budując kanały oraz utwardzając szosy. Inicjatywy Lubeckiego – Druckiego doprowadziły do znacznego rozwoju ekonomicznego królestwa.


ROZWÓJ KULTURY I OŚWIATY W KRÓLESTWIE POLSKIM

Stanisław Kostka Potocki był ministrem wyznań religijnych i oświecenia publicznego. Przyczynił się m.in. do powołania przez cara Aleksandra I w 1816r. Nowej uczelni – Uniwersytetu Warszawskiego.

Znani też byli Stanisław Staszic i Julian Ursyn Niemcewicz.

ZIEMIE POLSKIE WCIELONE DO PAŃSTW ZABORCZYCH

Pod władzą cara, znajdowały się ziemie zabrane, czyli obszary dawnej Rzeczypospolitej zajętej przez Rosję. Ziemie zabrane, tworzące zachodnie gubernie absolutystycznej Rosji, a przynajmniej ziemie III zaboru rosyjskiego, Aleksander I w 1815r. Obiecał wcielić do Królestwa Polskiego. Miało to być rekompensatą za przekazane Prusom departamenty poznański i bydgoski. Początkowo na tych terenach obowiązywało dawne prawo – statuty litewskie. Ziemie zabrane posiadały też odrębne wojsko – Korpus Litewski. Jego dowódcą został brat cara, wielki książę Konstanty.


4. SPOŁECZEŃSTWA PO KONGRESIE WIEDEŃSKIM***

NOWE IDEOLOGIE

Konserwatyzm – stanowił reakcję na rewolucję francuską. Jego zwolennicy wywodzili się głównie ze szlachty i arystokracji. Głosili oni potrzebę przywrócenia starego, przedrewolucyjnego porządku, dlatego przeciwnicy nazywali ich reakcjonistami. Uznawali oni władzę absolutną monarchów i system stanowy z jego nierównościami społecznymi i ekonomicznymi za naturalne i ustanowione przez Boga.

Aby utrzymać porządek i zapobiegać rozprzestrzenianiu się rewolucyjnych idei, opowiadali się za wprowadzeniem surowej cenzury i rozbudową tajnej policji. Konserwatyści podkreślali wagę tradycji i religii, Kościół zaś uznawali za instytucję wspierającą władzę monarchów. Nazwa ta upowszechniła się przez wydanie przez francuskiego polityka i pisarza Fransua de Szatobriją zaczął wydawać pismo „Conservateur”.

...

Reszta pracy w załączniku. Posiłkowałam się książką do Historii autorstwa Roberta Śniegockiego. Praca zawiera liczne, jednak nie zaznaczone cytaty.