Właściwości i zastosowanie kwasów karboksylowych.

1. Kwas mrówkowy

a) Właściwości :
? Bezbarwna, klarowna ciecz
? Ostry, drażniący zapach
? Temperatura topnienia ok. 8 C
? Temperatura wrzenia 100,7 C
? Temperatura zapłonu 69 C
? Gęstość 1,22 g/cm3
? Jest palny
? Dobrze rozpuszcza się w wodzie
? Związek silnie redukujący, żrący i korodujący
? Powoduje podrażnienie skóry i śluzówki, w większych stężeniach poważne poparzenia
? Konserwant o silnych właściwościach grzybobójczych, przy wysokich stężeniach i niskim zakresie pH zakres jego działania obejmuje również bakterie

Kwas mrówkowy hamuje aktywność enzymów, zwłaszcza katalazy. Optimum skuteczności działania przypada na zakres pH 3 ? 4 i niżej. Przy pH 6,0 zawiera zaledwie 0,56% czynnej, niezdysocjowanej formy kwasu mrówkowego.

b) Zastosowanie :
Ze względu na swoje właściwości grzybobójcze często wykorzystywany jako składnik preparatów grzybobójczych i zakwaszających. Często występuje w mieszaninach z innymi kwasami, bądź naniesiony na nośnik. Szerokie zastosowanie w syntezie organicznej. W pszczelarstwie jest stosowany do zwalczania roztocza Varroa destructor.


2. Kwas octowy

a) Właściwości :
? Bezbarwna ciecz
? Ostry zapach
? Bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie
? żrąca ciecz
? Temperatura topnienia 16.6C
? Temperatura wrzenia 118.1 C
? Jest higroskopijny (pochłania wilgoć z powietrza)
? Dobrze przewodzi prąd elektryczny

b) Zastosowanie :

? Kwas octowy jest wykorzystywany do produkcji sztucznego jedwabiu, leków (aspiryna), niepalnej taśmy filmowej i esencji octowej, kwasu chlorooctowego, octanów, karboksymetylocelulozy, octany celulozy.
? W technice grzewczej wykorzystuje się go do usuwania kamienia kotłowego
? Natomiast w postaci kilkuprocentowego roztworu jako ocet spożywczy stosuje się go do konserwacji żywności.
? Używany również jako składnik roztworów buforowych i wiele innych.
? Bardzo duże ilości kwasu octowego używane są jako rozpuszczalnik w rafinacji kwasu tereftalowego, używanego do wielkotonażowej produkcji poli(tereftalanu etylenu) (butelki PET).

3. Kwas propionowy

a) Właściwości :
? Bezbarwna ciecz
? Rozpuszczalna w wodzie
? Nieprzyjemny ostry zapach
? Temperatura wrzenia 141C
? Temperatura topnienia - 20.8 C
? Palna ciecz
? Działa parząco na skórę

b) Zastosowanie :
Kwas propionowy jest stosowany w przemyśle spożywczym jako środek do konserwacji żywności. Dodawany do chleba paczkowanego krojonego i chleba żytniego oraz do wyrobów ciastkarskich oraz do pasz zwierzęcych jako środek przeciw pleśniowy.


4. Kwas szczawiowy

a) Właściwości :
? Występuje w postaci bezbarwnych kryształów
? Temperatura topnienia 189 C
? Rozpuszcza się w wodzie i rozpuszczalnikach organicznych (etanol, eter dietylowy)

b) Zastosowanie :
? Kwas szczawiowy jest stosowany do usuwania rdzy.
? W elektrotechnice jest środkiem pomocniczym przy elektrolitycznej oksydacji glinu (Eloxal).
? W analizie miareczkowej jest substancją wzorcową do nastawiania miana roztworów utleniających.
? W pszczelarstwie jest stosowany do zwalczania roztocza Varroa destructor.


5. Kwas benzoesowy

a) Właściwości :
? W temperaturze pokojowej jest stały i tworzy białe, igłowe kryształy
? Temperatura wrzenia 249C
? Temperatura topnienia 122.4 C
? Rozpuszczalny w wodzie
? Rozpuszcza się też w gorącym etanolu i wyższych alkoholach alifatycznych, oraz na zimno w acetonie, tetrahydrofuranie i innych polarnych rozpuszczalnikach organicznych.


b) Zastosowanie :
Najbardziej znaną jego pochodną jest jego sól sodowa - benzoesan sodu, która jest często stosowana jako konserwant przedłużający trwałość produktów spożywczych. Sam kwas benzoesowy jest również stosowany w tym celu. Innymi znanymi pochodnymi kwasu benzoesowego jest kwas salicylowy (kwas 2-hydroksybenzoesowy), stosowany jako środek odkażający, oraz kwas 2-acetoksybenzoesowy lepiej znany jako aspiryna.

6. Kwas salicylowy

a) Właściwości :
? Występuje w postaci białego, krystalicznego proszku lub bezbarwnych igiełek
? Słabo rozpuszcza się w wodzie
? Temperatura topnienia 160C
? Temperatura wrzenia 211C
? Działa drażniąco na skórę i oczy

b) Zastosowanie :
Najistotniejszym zastosowaniem kwasu salicylowego jest produkcja kwasu acetylosalicylowego i kwasu p-aminosalicylowego. Samego kwasu salicylowego używa się w medycynie jako środka dezynfekującego (np. w postaci spirytusu salicylowego) i keratylicznego (np. w lekach na trądzik). Istotne znaczenie w medycynie mają też sole kwasu salicylowego - salicylany. Kwas ten był używany dawniej jako konserwant żywności, jednak ze względu na toksyczne działanie w większych stężeniach zastąpiony został obecnie przez benzoesan sodu i azotan potasu. Można też używać go jako atrament sympatyczny.

7. Kwas palmitynowy

a) Właściwości :
? białe ciało stałe;
? nie rozpuszcza się w wodzie;
? rozpuszcza się w rozpuszczalnikach organicznych;
? temperatura topnienia 63C;
? temperatura wrzenia 332,6C
? gęstość 0,84 g/cm3

b) Zastosowanie :
Kwas palmitynowy jest używany jako surowiec do produkcji mydła.

8. Kwas stearynowy

a) Właściwości :
? białe, krystaliczne ciało stałe;
? słabo rozpuszcza się w wodzie;
? rozpuszcza się w rozpuszczalnikach organicznych;
? temperatura topnienia 69,6C;
? temperatura wrzenia 355,2C
? gęstość 0,84 g/cm3
? spala się żółtym płomieniem;

b) Zastosowanie :
Kwas stearynowy jest używany do produkcji mydeł, kosmetyków, leków oraz do zmiękczania gumy.
9. Kwas oleinowy

a) Właściwości :
? jasnożółta (spotykana również bezbarwna) oleista ciecz,
? ciemnieje w powietrzu (utlenianie),
? nie rozpuszcza się w wodzie,
? temperatura topnienia 13,5C,
? odbarwia wodę bromową i KMnO4, co świadczy o jego nienasyconym charakterze chemicznym,
? reaguje z wodorotlenkami,
? temperatura wrzenia 228C

b) Zastosowanie :
Kwas oleinowy jest używany do produkcji m.in. smarów i środków piorących.