Narządy płciowe żeńskie

Żeńskie narządy płciowe
Zwyczaje dotyczące narządów płciowych są uwarunkowane kilkoma czynnikami: postawami wobec ciała, seksu i płci, typami relacji między płciami, postrzeganiem znaczenia narządów płciowych dla współżycia seksualnego oraz płodności. Obyczajowość polskiej kultury ujawnia wiele skrępowania w postawie wobec narządów płciowych, co przejawia się ubogim słownictwem, wstydliwym stosunkiem do nagości, raczej skromną sztuką miłosną.

Żeńskie narządy płciowe wewnętrzne to: jajniki, jajowody, macica, pochwa i zewnętrzne, określane jako srom, na który składają się: wzgórek łonowy, wargi sromowe większe oraz mniejsze, przedsionek pochwy, błona dziewicza, gruczoł Bartholina, a także łechtaczka. Odgrywają one dwie role: prokreatywną (tzn. przygotowanie do zapłodnienia, samo zapłodnienie, ciąża, poród) oraz seksualną (współżycie seksualne) i udział w regulacji hormonalnej życia płciowego.

Biust
Biust to narząd parzysty, składający się z tkanki gruczołowej, otaczającego ją ciała tłuszczowego oraz pokrywającej skóry, o kształcie stożkowatym lub półkolistym, położony między 3. a 7. żebrem oraz dołem pachowym i mostkiem.

Gruczoł sutkowy jest największym gruczołem skóry, składa się z około 20 płatów ułożonych promieniście wokół brodawki, produkuje mleko, które odprowadzane jest do brodawki przewodami mlecznymi. Brodawka sutka znajduje się poniżej środka piersi, ma ciemniejsze zabarwienie. Po porodzie pigmentacja sutka jest silniejsza. Na wierzchu brodawki znajduje się około 15 otworków, stanowiących ujście przewodów mlecznych.

Wielkość piersi, brodawek i ich kształt są u kobiet bardzo zróżnicowane. Wynika to najczęściej z uwarunkowań genetycznych, hormonalnych, higienicznych oraz wieku i liczby porodów.
W życiu seksualnym piersi kobiety są jednym z istotniejszych bodźców wizualnych dla mężczyzny. Dla 55% kobiet są one bardzo cennym źródłem bodźców dotykowych. Około 4 % kobiet osiąga orgazm w wyniku pieszczot brodawek piersiowych.

Błona dziewicza (hymen)
Fałd błony śluzowej, która u dziewicy otacza i w dużej części zamyka wejście do pochwy. Ze względu na różnorodne kształty i budowę błony oraz jej otworu rozróżnia się: pierścieniowatą, półksiężycowatą, strzępiastą, płatowatą, mięsistą, sitowatą. Przy stosunku płciowym ulega ona przerwaniu, pozostawiając trwałe szczątki. Defloracja zazwyczaj przejawia się lekkim krwawieniem. U 25% kobiet brak objawów przerwania błony dziewiczej. Po defloracji nie należy współżyć przez kolejne 2-3 tygodnie.

Cechy płciowe
W praktyce zarówno klinicznej, jak i poznawczej przyjęło się wyróżniać: Pierwszorzędowe cechy płciowe (płeć gonadalna) - wyznaczane przez chromosomy płciowe, wchodzące w skład zygoty. Należy przypomnieć, że jeden z chromosomów płciowych pochodzi od ojca (X lub Y), natomiast drugi od matki (zawsze X), zatem można powiedzieć, że o płci dziecka decyduje chromosom płciowy przekazywany przez ojca. Obecność tych chromosomów warunkuje rozwój wewnętrznych oraz zewnętrznych narządów i dróg wyprowadzających. Drugorzędowe cechy płciowe (płeć somatyczna) - stanowią zespół różnic somatycznych oraz czynnościowych, które różnią kobietę i mężczyznę. Drugorzędowe cechy płciowe rozwijają się pod wpływem hormonów płciowych. Cechy te dotyczą różnic w proporcjach budowy, rozwoju umięśnienia, tworzeniu się warstwy tłuszczowej, budowie szkieletu, budowie krtani i barwie głosu, sposobie owłosienia, które różnią kobietę i mężczyznę. Drugorzędowe cechy płciowe są wspólnymi dla ogółu ludzi określonej płci. Trzeciorzędowe cechy płciowe - podobnie jak drugorzędowe wyrażają płeć somatyczną i czasem są z nimi łączone. Podobnie jak poprzednie, tak i te warunkowane są aktywnością układu wydzielania wewnętrznego. Nie podlegają wpływom środowiska. Trzeciorzędowe cechy płciowe kształtują się w okresie dojrzewania. Można do nich zaliczyć przejawy zachowania seksualnego. Czwartorzędowe cechy płciowe - są one czynnikami kulturalno-cywilizacyjnymi, które wzmagają cechy płciowe. Do cech czwartorzędowych płciowych można zaliczyć choćby formy językowe on - ona, określone cechy ubioru, sposób czesania włosów, dokonywanie wyboru zabawek dla dziecka, określone formy aktywności sportowej obu płci, czy wreszcie rodzaje wykonywanej pracy. Cechy te podkreślane są również w sferze zachowań oraz psychiki. Mówi się w tym przypadku choćby o instynkcie opiekuńczym i odwadze w przypadku mężczyzny, natomiast czułości, uległości czy wstydliwości kobiety. Czwartorzędowe cechy płciowe zostały wypracowane w rozwoju historycznym ludzkości i oddziaływają na wszystkich ludzi już od momenty urodzenia.

Objaśnienia pojęć:
Układ wewnątrzwydzielniczy - zespół gruczołów i narządów wewnętrznych, które produkują i wydzielają substancje aktywne biologicznie (hormony) bezpośrednio do krwi. Do tego układu należą m.in.: jądra, jajniki, nadnercza, przysadka mózgowa i inne.

Ciała jamiste
Twory zbudowane z zatokowych przestrzeni żylnych. Otoczone są błoną włóknistą. Krew do tych przestrzeni doprowadzana jest przez tętnice, a odprowadzana przez żyły, zaopatrzone w specjalne zaciski. Ciała jamiste powodują zamknięcie przewodzenia żyły, co przy dopływie krwi powoduje ich nabrzmienie i wypełnienie się krwią. W prąciu znajdują się dwa ciała jamiste prącia i jedno ciało jamiste (zwane gąbczastym) cewki moczowej. U kobiety znajdują się dwa ciała jamiste łechtaczki i dwa opuszki przedsionka. Wypełnienie ich krwią u mężczyzny powoduje wzwód prącia, u kobiety wzwód łechtaczki.

Ciałko żółte
Powstaje w drugiej połowie cyklu miesiączkowego z pękniętego pęcherzyka Graafa (zawiera on komórkę jajową). Gruczoł ten wydziela hormon, który ma za zadanie przygotować oraz utrzymać ciążę; stąd jego nazwa progesteron albo hormon ciążowy. W przypadku zapłodnienia komórki jajowej ciałko żółte rozwija się aż do drugiego miesiąca ciąży, natomiast w razie braku zapłodnienia zanika w ciągu kilku dni.

Clitoris (łechtaczka)
Narząd znajdujący się w górnej części sromu kobiety (powyżej warg sromowych), złożony z dwóch ciał jamistych oraz żołędzi z napletkiem. Jest zbudowany podobnie jak męski penis. W życiu płciowym większości kobiet pełni bardzo ważną rolę jako źródło orgazmu i dużego podniecenia. U wielu kobiet masturbacja łechtaczki warunkuje podstawowe jej znaczenie w osiąganiu orgazmu. Aby kobieta mogła osiągnąć orgazm łechtaczkowy, jej partner powinien zastosować odpowiedni typ pobudzania w trakcie współżycia seksualnego: oralnie, ręcznie lub żołędzią członka. U każdej kobiety istnieje inna potrzeba siły, rodzaju i typu bodźców dotykowych.

Cykl jajnikowy
Zmiany, które zachodzą w jajniku w trakcie cyklu miesiączkowego. Z bardzo licznych pęcherzyków pierwotnych (około 200 tys.), w toku cyklu miesiączkowego dojrzewa zasadniczo jeden, bardzo rzadko dwa lub więcej pęcherzyków; po ich pęknięciu wydalana jest komórka jajowa. Następnie zostaje przechwycona przez tzw. strzępki - mechanizm chwytny jajowodu i w ten sposób doprowadzona do bańki jajowodu, gdzie ulega podziałowi oraz staje się dojrzałą gametą żeńską, zdolną do zapłodnienia. Jeśli do tego nie dochodzi, ulega rozpuszczeniu.

Cykl maciczny
Cykliczne zmiany w błonie śluzowej macicy, występujące w trakcie cyklu miesiączkowego. Wyróżnia się 3 fazy:
fazę wzrostową, czyli folikularną, polegającą na stopniowym powiększaniu się jej grubości pod wpływem działania hormonu - folikulostymuliny (FSH); fazę wydzielniczą, czyli lutealną, występującą pod wpływem hormonu ciałka żółtego - progesteronu; fazę złuszczania, podczas której występuje krwawienie.

Cykl miesiączkowy kobiety
Pierwsza miesiączka (menstruacja) pojawia się u dziewcząt około 12.-14. roku życia. Jest dowodem osiągnięcia przez dziewczynę dojrzałości płciowej oraz podjęcia przez jajniki produkcji komórek jajowych.
Miesiączka jest bowiem procesem, w którym niezapłodniona komórka jajowa zostaje wydalona wraz ze spulchnioną śluzówką macicy. Od tej pory, stopniowo, a także coraz bardziej regularnie, jajniki będą produkować mniej więcej co 28 dni zwykle jedną, gotową do zapłodnienia komórkę. Cykl taki będzie się powtarzał, aż do wieku przekwitania (menopauzy), to jest do około 45.-50. roku życia. Okres rozrodczości u kobiety trwa więc około trzydziestu lat. W jajnikach żeńskiego noworodka znajduje się około 500 tys. pęcherzyków, zawierających niedojrzałe komórki jajowe. Po osiągnięciu przez kobietę dojrzałości płciowej, dojrzewają kolejne z nich. Pozostałe stopniowo starzeją się, co może być przyczyną uszkodzeń płodu u matek w starszym wieku.

Tworzenie komórek jajowych przez jajniki kierowane jest hormonalnie. Pod wpływem hormonu przysadki mózgowej (nadrzędnego gruczołu dokrewnego, kierującego pracą wszystkich pozostałych) w jednym, rzadziej obu jajnikach, rozpoczyna się dojrzewanie jednego z pęcherzyków. Jego środek wypełnia się stopniowo płynem zawierającym hormon pęcherzykowy - estradiol. Jednocześnie we wnętrzu dojrzewa komórka jajowa. Estradiol powoduje spulchnienie śluzówki macicy i jej regenerację po poprzedniej miesiączce.

Proces dojrzewania pęcherzyka z komórką jajową trwa około 14 dni. W pełni dojrzały pęcherzyk pęka, uwalniając komórkę jajową, która zostaje przechwycona przez lejek jajowodu, w jajowodach oczekuje zaś na zapłodnienie. Moment pęknięcia pęcherzyka i wydostania komórki jajowej nazywa się jajeczkowaniem lub owulacją. Może być on wyczuwany przez kobietę jako niezbyt silny ból w podbrzuszu lub okolicy krzyżowej.

Po uwolnieniu komórki jajowej pęcherzyk przekształca się w ciałko żółte, produkujące kolejny hormon żeński, zwany progesteronem. Przygotowuje on śluzówkę macicy na przyjęcie zapłodnionego jaja, powodując jej silne ukrwienie. Tak przygotowana macica będzie mogła odżywić rozwijający się zarodek. W przypadku, gdy w ciągu kilkunastu godzin po owulacji nie dojdzie do zapłodnienia, ciałko żółte stopniowo zanika. Zmniejsza się więc także poziom progesteronu we krwi, co z kolei powoduje zmniejszanie ukrwienia śluzówki macicy. Po mniej więcej 12-14 dniach od owulacji zostaje ona usunięta wraz z nie zapłodnioną komórką jajową. Złuszczanie śluzówki macicy (miesiączka) trwa najczęściej 5-7 dni.

Jeżeli natomiast komórka jajowa zostanie zapłodniona, ciałko żółte nie zanika, lecz przekształca się w tzw. ciałko ciążowe, produkujące w dalszym ciągu progesteron. Pomaga on utrzymać rozwijającą się ciążę i w trakcie jej trwania hamuje dojrzewanie kolejnych komórek jajowych. Z tego powodu progesteron zwany jest często hormonem ciążowym.

W czasie trwania cyklu miesiączkowego zmienia się u kobiety poziom hormonów żeńskich, co jest przyczyną wahań nastrojów, a także zmian w wyglądzie skóry i włosów. Najmniej korzystnym okresem jest czas tuż przed miesiączką, kiedy poziom progesteronu jest najniższy. Zmiany hormonalne wpływają też na wahania temperatury ciała, co jest wykorzystywane w jednej z naturalnych metod wyznaczania okresów płodności. Należy jednak pamiętać, że metoda ta może być zawodna, zwłaszcza u młodych dziewcząt.

Cykl owulacyjny
Cykliczne zmiany występujące w organizmie kobiety mniej więcej raz w miesiącu w okresie jajeczkowania (czyli owulacji). Jest to moment, kiedy komórka jajowa zostaje wyrzucona ze wzgórka jajonośnego pęcherzyka Graafa na skutek złożonych mechanizmów neurohormonalnych. Najczęściej jajeczkowanie przypada pomiędzy 10. a 15. dniem cyklu miesiączkowego.
W okresie jajeczkowania w ciele kobiety pojawiają się różne symptomy: podwyższona temperatura ciała, ciągliwy oraz bezbarwny śluz pochwowy, niekiedy bolesność piersi, ból w dolnej części brzucha, zmiana samopoczucia, wzrost popędu oraz inne indywidualne reakcje.

Cykl seksualnych reakcji
Według różnych koncepcji obejmuje dwie lub cztery fazy. Reakcje te obejmują cały organizm człowieka, choć najsilniej są wyrażone w okolicach narządów płciowych. Istnieją znaczne różnice pomiędzy reakcjami kobiet oraz mężczyzn (reakcje seksualne).

Pierwsza (faza podniecenia), która pojawia podczas stosunku, stopniowo narasta. Pojawia się w niej erekcja brodawek, narasta napięcie mięśniowe niektórych partii ciała, przyspiesza się oddychanie, akcja serca, wzrasta ciśnienie krwi, występuje erekcja członka mężczyzny i nabrzmienie łechtaczki oraz wydzielanie lubrykacji u kobiety.

Druga (faza plateau) jest bardziej typowa dla mężczyzn, reakcje z poprzedniej fazy utrzymują się na krótki czas na pewnym poziomie.

Trzecia (orgazm), kiedy to pojawiają się skurcze określonych grup mięśniowych, narasta częstotliwość oddechu, akcji serca i ciśnienia, występuje wytrysk nasienia mężczyzny.

Czwarta (faza odprężenia) występuje wówczas, kiedy napięcie seksualne stopniowo lub szybko opada.

Według drugiej koncepcji cykl seksualnych reakcji obejmuje dwa odruchy:
Naczyniowo - przekrwienny, polegający na wzmożonym dopływie, a także zahamowanym odpływie krwi w obrębie ciał jamistych członka, na skutek czego występuje i utrzymuje się wzwód, zaś u kobiety pojawia się lubrykacja - wzmożone nawilżanie ścianek pochwy, wskutek przekrwienia naczyń w jej ścianach i przesączania do wnętrza pochwy.
Mięśniowo - skurczowy, wyrażający się orgazmem, któremu u obu płci towarzyszą rytmiczne skurcze odpowiednich mięśni.

Endometrium
Błona śluzowa macicy wyściełająca jej wnętrze. Błona ta ulega zmianom w trakcie cyklu miesiączkowego. W czasie krwawienia złuszcza się, po czym szybko ulega regeneracji, stopniowo rozrastając się oraz rozpulchniając, tworząc podścielisko dla zagnieżdżenia się zapłodnionej komórki jajowej. Dzieje się tak pod wpływem progesteronu - hormonu wydzielanego przez ciałka żółte. Jeżeli nie dochodzi do zapłodnienia, proces ten się powtarza. Wyróżnia się dwie fazy: złuszczania i odnowy.

Graafa pęcherzyk
Z około 100 tys. pęcherzyków zawierających komórki jajowe, rozwija się w okresie dojrzałości płciowej od 360 do 500 pęcherzyków Graafa. W trakcie jednego cyklu miesiączkowego dojrzewa zaledwie jeden z nich. Kiedy pęcherzyk Graafa jest dojrzały ma średnicę około 1 cm, wypełnia go płyn pęcherzykowy, zawiera już komórkę jajową. Jajeczkowanie polega na pęknięciu i wyrzuceniu komórki jajowej.

Grafenberga przestrzeń
Jeden z ośrodków zmysłowych kobiety; miejsce szczególnie wrażliwe na pobudzanie, które umożliwia przeżywanie orgazmu. Umiejscowiona jest on w pochwie, mniej więcej na głębokości dwóch palców poniżej wejścia do pochwy, na jej górnej ścianie, blisko cewki moczowej. Kobieta może osiągnąć orgazm w wyniku ręcznego drażnienia tego obszaru lub w pozycji kiedy członek silnie pociera górną ściankę pochwy. Opis położenia punktu G znaleźć można w orientalnych podręcznikach sztuki miłosnej (np. Ananga Ranga).

Gruczoły Bartholina
Są to gruczoły przedsionkowe pochwy większe. Są parzyste, ich średnica to 1,5 cm, wydzielają śluz. Przypominają męskie gruczoły opuszkowo-cewkowe.

Gruczoły płciowe
Narządy zbudowane z tkanki gruczołowej i łącznej, produkujące określone substancje, wydzielane na zewnątrz albo do krwi (gruczoły dokrewne), wpływające na życie seksualne człowieka. Podstawowe gruczoły płciowe to jądra oraz jajniki.
Wewnątrzwydzielnicza funkcja jajników zasadza się na wytwarzaniu przez komórki ziarniste, tekalne oraz ciałko żółte hormonów płciowych, głównie estrogenów oraz progesteronu, w minimalnej ilości androgenów.

Jajniki
Dwa narządy wielkości orzecha włoskiego, o jasnej barwie oraz twardej konsystencji, wrażliwe na ucisk. Leżą w miednicy małej, górnymi biegunami skierowane są do jajowodów, a dolnymi ku macicy, luźno zawieszone, przytrzymywane poprzez wiązadła. W korze jajników rozwijają się komórki jajowe oraz wytwarzane są hormony płciowe. Znajdują się w nich pęcherzyki jajnikowe, tzw. pęcherzyki Graafa. Z 400 tysięcy w okresie płodności, dojrzewa około 400, natomiast zdolność rozrodczą osiąga zaledwie 10-15. Od okresu dojrzewania do menopauzy jajnik cyklicznie produkuje hormony płciowe: androgeny, estrogeny i progesteron, odpowiadające za przebieg cyklu miesiączkowego, kształtowanie cech płciowych oraz zachowania seksualne.

Jajowody
Biegną one od jajnika ku macicy, każdy z nich ma około 16-20 cm długości. Część, która znajduje się w pobliżu jajnika jest rozszerzona lejkowato (tzw. lejek jajowodu), z brzegu lejka zwisają strzępki, które ułatwiają przemieszczenie komórki jajnikowej z jajnika do jajowodu. Lejek jajowodu rozszerza się i przechodzi w bańkę jajowodu. Część jajowodu, która wchodzi do macicy jest najwęższa. W jajowodzie komórka jajowa oraz plemnik poruszają się w krętym labiryncie, przy rytmicznym kurczeniu się błony mięśniowej, tutaj dochodzi także do zapłodnienia. Jajowód jest wypełniony płynem surowiczym oraz pęcherzykowym. W pierwszej fazie cyklu miesiączkowego skurcze mięśniówki macicy przebiegają od macicy ku jajnikowi, a od 18. dnia cyklu odwrotnie - mechanizm ten podporządkowany jest prokreacji.

Macica
Narząd rodny żeński, umiejscowiony w miednicy małej. Ma kształt zwężającej się ku dołowi gruszki. Składa się z dna, trzonu oraz szyjki, w której znajduje się ujście do pochwy. Macica złożona jest z trzech warstw: błony śluzowej od wewnątrz, tkanki mięśniowej i błony surowiczej na zewnątrz.

W okresie dojrzałości seksualnej błona śluzowa macicy podlega cyklicznym zmianom pod wpływem hormonów jajnika. Jej prawidłowym położeniem jest tzw. przodozgięcie, czyli zgięcie trzonu macicy do przodu w stosunku do szyjki macicy oraz przodopochylenie, inaczej pochylenie całej macicy do przodu w stosunku do pochwy.

W czasie ciąży błona śluzowa macicy ulega zmianom, zagnieżdża się w niej jajo płodowe. Macica się pogrubia oraz zwiększa objętość. Zaawansowanie ciąży jest określane wysokością jej dna w stosunku do punktów: spojenia łonowego (8-10 tydzień ciąży), pępka (24 tydzień) i wyrostka mieczykowatego (36 tydzień). Macica odgrywa również ważną rolę w trakcie porodu - odpowiada za akcję skurczową. W wieku starczym macicy ulega procesom zanikowym.

Mięśnie pochwy a stymulacja seksualna
Kurczliwość pochwy ma wielkie znaczenie dla seksualnych odczuć partnerów. W przypadku kobiety powiększa jej wrażliwość zmysłową z obszaru pochwy w trakcie stosunku, zaś w przypadku mężczyzny dostarcza przyjemnych doznań oraz zwiększa erekcje członka. Część kobiet ma silną kurczliwość, inne muszą ją dopiero rozwijać, bowiem była słaba lub obniżyła się, np. na skutek porodów.
Ćwiczenie mięśni pochwy (a właściwie mięśnia Kegla, inaczej określanego jako mięsień łonowo-guziczny) polega na relaksacji mięśniowej, obkurczaniu mięśni brzucha i miednicy. Następnie przechodzi się do treningu polegającego na kurczeniu pochwy trzy razy dziennie, w serii po 10 razy. Po tygodniu dodaje się dodatkowe skurcze i dochodzi do 25 (trzy razy dziennie). W kolejnym etapie kobieta podczas każdorazowego oddawaniu moczu przerywa jego strumień i puszcza. Etap ten trwa 4-6 tygodni. Kurczenie mięśnia nie powinno przekraczać 3 sekund, najlepiej aby było przedzielone także 3 sekundowymi przerwami. Następnie kobieta trenuje obkurczanie w trakcie obecności członka w pochwie, przy braku wykonywania ruchów. Po uzyskaniu oczekiwanego efektu i jeżeli odpowiada to partnerowi, obkurczanie mięśnia może towarzyszyć stosunkowi.

Ognisko zmysłowe
Jest to miejsce szczególnie wrażliwe na pobudzanie seksualne, umożliwiające przeżywanie orgazmu. Wyróżnia się trzy ogniska u kobiet, natomiast u mężczyzn tylko jedno.
Nie występują one u wszystkich kobiet, nawet u tych, które doświadczają orgazmu. Są złożone z receptorów nagromadzonych w ściśle ograniczonym miejscu, wyraźnie wrażliwych na bodźce dotykowe. U kobiet ogniska zmysłowe znajdują się w łechtaczce (jedno) oraz pochwie (dwa).

Ognisko zmysłowe położone w łechtaczce znajduje się w jej żołędzi, ma obszar punktowy.

W pochwie jednym z ośrodków jest przestrzeń Grafenberga, znajdująca się mniej więcej na głębokości 3-5 cm od wejścia do pochwy, na jej górnej ścianie. Orgazm jest wyzwalany w wyniku ręcznego drażnienia tego obszaru albo w pozycji, kiedy to członek silnie pociera górną ścianę pochwy na wysokości 1/3 jej przebiegu od wejścia. Drugie ognisko zmysłowe znajduje się pod szyjką macicy, w tylnym sklepieniu pochwy i jest również silnie unerwione. Orgazm jest wyzwalany przez ręczne pobudzanie tylnego sklepienia pochwy albo w pozycji, kiedy kobieta ma wysoko uniesione uda - wówczas żołądź członka pociera obszar pod szyjką macicy, w tylnym sklepieniu pochwy.

U wielu kobiet występuje ponadto duża wrażliwość pochwy na ruchy poprzeczne członka. Odkrycie ognisk zmysłowych u kobiet pomogło w leczeniu wielu problemów seksualnych i wzroście umiejętności przystosowania seksualnego partnerów.

Pochwa (wagina)
Wewnętrzny, żeński narząd płciowy, pełniący funkcję seksualną oraz prokreacyjną (droga dla nasienia, kanał rodny), ponadto służy do odprowadzania krwi miesiączkowej i wydalin z macicy. Leży pomiędzy pęcherzem, cewką moczową, a odbytnicą, ma przebieg prosty, pod kątem 50o -70o wobec poziomu. Długość pochwy wynosi około 7-14 cm. Jej ściany są zwykle rozciągliwe, a powierzchnia pofałdowana. W przypadku dziewic jest ona oddzielona od sromu błoną dziewiczą. W górnej części pochwy znajduje się szyjka macicy. Pochwa dzięki swojemu unerwieniu jest sferą erogenną. Drobnoustroje w niej występujące, przemieniają glikogen w kwas mlekowy, dzięki czemu w pochwie utrzymuje się odczyn kwaśny (pH około 4-5). Śluzówka pochwy ma zdolności resorpcyjne, co jest wykorzystywane w podawaniu leków. W życiu seksualnym kobiety istotne znaczenie ma mięsień łonowo-guziczny (jego nadmierny skurcz powoduje pochwicę). Mięśnie okrężne pochwy mają wpływ na jej zdolność obkurczania się podczas współżycia seksualnego; dlatego kobietom zaleca się specjalne treningi tych mięśni, co sprzyja doznaniom seksualnym obojga partnerów (mięsień Kegla). Podczas stosunków seksualnych pochwa ulega zmianom w zależności od fazy reakcji seksualnych. Dzięki swojej elastyczności przystosowuje się do wielkości członka. W fazie orgazmu rytmicznie obkurcza się.

Przedsionek pochwy
Kształtem przypomina elipsę; ukazuje się po rozchyleniu warg sromowych. Znajduje się tam zewnętrzne ujście cewki moczowej, około 2 cm poniżej łechtaczki, mające wygląd szczeliny. Poniżej znajduje się ujście pochwy, u dziewicy zamknięte błoną dziewiczą.

Srom
Zewnętrzne, żeńskie narządy płciowe, na które składają się:
wzgórek łonowy; wargi sromowe większe; wargi sromowe mniejsze; przedsionek pochwy; łechtaczka.

Wargi sromowe mniejsze
Dwa jasnoczerwone fałdy skórne, ciągnące się ku dołowi od łechtaczki. Widoczne są po rozchyleniu warg sromowych większych. Z przodu ramiona górne tych warg tworzą napletek łechtaczki, a ramiona dolne wędzidełko - uformowane na dolnej powierzchni łechtaczki. Części środkowe ograniczają boczne wejście do