Antropologia

ANTRPOLOGIA KULTUROWA – dział nauk społecznych zajmująca się człowiekiem jako twórcą kultury i istotą społeczną. Zakres przedmiotowy antropologii kulturowej ujmowany jest w zależności od sposobu rozumienia pojęcia kultury. AK dąży do skonstruowania ogólnej teorii kultury. Do podstawowych zadań AK należy: 1. analizowanie podobieństw i różnic kulturowych umożliwiających identyfikację elementów uniwersalnych i specyficznych; 2. analizowanie logicznej organizacji kultury traktowanej jako symboliczny system poznawczy określający wizje świata, a poprzez nią normy, wartości, wartości, instytucje i artefakty, celem modelowej rekonstrukcji badanej kultury i jego rozumienia na gruncie typowych dla niej kategorii.
W skład AK wchodzą trzy dyscypliny: etnologia ogólna, archeologia i antropologia lingwistyczna.
RÓŻNICE MIĘDZY ANTROPOLOGIĄ KULTUROWĄ A SPOŁECZNĄ obejmują w praktyce nieco odmienne pola badawcze, perspektywy oglądu rzeczywistości i podejścia interpretatorskie. Jeśli AK koncentruje uwagę na kulturowym wymiarze rzeczywistości ludzkiej, to antropologia społeczna skupia się na społecznym wymiarze rzeczywistości, dąży do ustalenia zasad budowy struktury społecznej, praw regulujących jej funkcjonowanie i roli podstawowych jednostek życia społecznego. Podział ten nie ma jednak głębszego uzasadnienia teoretycznego, ponieważ kultura i społeczeństwo tworzą nierozerwalną całość, która należy badać holistycznie, we wszystkich jej wewnętrznych i zewnętrznych powiązaniach. Obecnie traktuje się raczej wszystko jako interdyscyplinarną antropologię społeczno-kulturową.


* Kultura – ma wielostronny związek z człowiekiem; człowiek jest stwórcą kultury i jest przez nią kształtowany; jesteśmy użytkownikami kultury; za pośrednictwem kultury możemy wyrażać swoje obserwacje o świecie
* Kultura – jest zjawiskiem społecznym, ponadjednostkowym, ponieważ jest związana z człowiekiem jako członkiem różnych społeczności.
* Kultura jest zbiorem zjawisk wyuczonych, świadomie lub też nie.
* Kultura ma wymiar czasowy, jest efektem nagromadzenia doświadczeń wielopokoleniowych, można ją rozpatrywać w długich okresach czasu.
* Kultura ma wymiar przestrzenny, kultury adaptują się do warunków środowiskowych.
* Kultura jest systemem – wszystkie zjawiska kulturowe istniejące w obrębie danej kultury są ze sobą powiązane.
* Kultura jest zmienna – dynamiczna (obyczajowość) żadna kultura nie jest statyczna ani inercyjna.
* Kultura jest zorganizowana – prawidłowa czyli można ją nie tylko opisywać, ale także dążyć do poznania zasad jej organizacji. Kultura to uporządkowany system.

Płaszczyzny wyrażania się zjawisk kulturowych:
- płaszczyzna materialna – (czyli to co ludzie wytworzyli; efekt ludzkich rąk i myśli) narzędzia, obiekty,
- płaszczyzna behawioralna – zachowaniowa.

WZÓR KULTUROWY – ustalony w danej grupie sposób zachowania (może mieć charakter normatywny).
Człowiek widzi tyle na ile pozwala mu na to jego kultura.

ETNOKULTURACJA – nazywana czasami ukulturanieniem lub kulturalizacją 1. proces nabywania kompetencji kulturowej, uczenia się kultury; 2. proces wrastania w kulturę w kulturę danego społeczeństwa. E to proces warunkowany świadomie lub nie, realizowany w granicach sankcjonowanych przez dany system zwyczajów. Poprzez ten proces osiąga się nie tylko wszelkie przystosowanie do życia społecznego, ale także wszystkie satysfakcje, które są wprawdzie częścią społecznego doświadczenia, lecz pochodzą raczej z jednostkowego doznania niż w związku z innymi w grupie. E charakteryzuje się tym, że: 1. jest wyłącznie własnością gatunku ludzkiego, istotnym czynnikiem rozwoju jego zdeterminowanej genetycznie potencjalnej zdolności do wyuczenia się kultury; 2. przebiega w toku biologicznego dojrzewania jednostki; 3. jest konieczna – ma charakter adaptacyjny, jest instrumentem przystosowania jednostki do życia w danym społeczeństwie, kształtowania jej osobowości, przeobrażania jej zachowań w naukowe i zgodne z kulturą; 4. jest mechanizmem transmisji kultury, w której obrębie dokonuje się przekaz dziedzictwa kulturowego; 5. jest gruntowna i złożona – obejmuje naukę wszystkich aspektów kultury – od języka po kulturowo określone sposoby wyrażania uczuć; 6. jest selektywna – nigdy nie prowadzi do poznania przez jednostkę całości kultury, a jedynie jej niektórych subkultur; 7. jest stopniowa – wyróżnia się dwa etapy: E jednostki w wieku dziecięcym i dorastania oraz E dorosłych; 8. dokonuje się zarówno w różnych typach grup społecznych, jak i przy udziale różnych instytucji społecznych; 9. jest procesem zarówno uświadamianym, jak i nieuświadamianym. Dokonuje się przez bezpośrednie i świadome wskazówki – wychowanie i nauczanie oraz nieświadomie – przez mimowolne naśladownictwo; 10. jest relatywna – odnosi się do danegosystemu kulturowego

FUZJA KULTUROWA – rodzaj przystosowania kulturowego, w którym przybliżenie dwóch autonomicznych systemów kulturowych jest na ogół wzajemne, choć prawdopodobnie nigdy nie dokładnie wzajemne. Rezultatem może być trzeci system, który wyłania się w wyniku zaniknięcia dwóch pierwotnych systemów. Fuzja zaciera główne kontury obu zanikających się kultur, a nie wytwarza żadnej trzeciej kultury, która miałaby kontury wystarczająco wyraźne by trwać autonomicznie. Jeśli więc fuzja określa taką sytuację, to jest to pojęcie, które bardziej odpowiada uniformizacji czy homogenizacji kultury. Stosowanie terminu FK jest związane z przekonaniem, że przemiany, zwłaszcza cywilizacyjne, mogą doprowadzić w ostatecznym efekcie do całkowitego zaniku odrębności kulturowych.

cd. załącznik