Carl Gustav Jung

Carl Gustav Jung urodził się 26 lipca 1875 r., w małej Szwajcarskiej wiosce – Kebwil. Jego tata Paul Jung, był miejscowym pastorem. Carl był otoczony dość liczną, nieźle wykształconą rodziną, w której nie brakowało zarówno duchownych jak i ekscentryków. Kiedy Jung miał 6 lat jego Tata zaczął uczyć go tym łaciny, zapoczątkowując tym samym zainteresowanie syna językami i literaturą – szczególnie starożytną. Poza większością języków zachodniej Europy Jung opanował kilka jeżyków starożytnych m.in. Sanskrit, język pierwszych Hinduskich świętych ksiąg.

Carl był raczej samotnym młodzieńcem, nie przykładającym się za bardzo do szkoły, nie mogącym podjąć szkolnej rywalizacji. Uczęszczał do szkoły z internatem w Bazylei, jednak nie czuł się tam dobrze. Zaczął używać choroby jako wymówki, pokazując jednocześnie zawstydzającą tendencję nieumiejętności działania pod jakąkolwiek presją.
Mimo to ukończył szkołę i rozpoczął studia na Uniwersytecie w Bazylei. Jego pierwszy wybór padł na archeologię, ale w końcu zdecydował się aby studiować medycynę. Pracując jako podwładny słynnego neurologa Krafft-Ebinga, zdecydował poświęcić się psychiatrii. Po ukończeniu studiów, rozpoczął pracę w Szpitalu psychiatrycznym w Zurychu, jako współpracownik Eugene Bleutera, eksperta w dziedzinie schizofrenii.
W 1903 nasz bohater ożenił się z Emmą Rauschenbach, z którą miał 4 córki i syna.

Przez wiele lat był wielbicielem talentu i teorii Freuda. Wreszcie w 1907 w Wiedniu, dane było im się spotkać. Historia głosi iż po pierwszym spotkaniu Freud, odwołał wszystkie swoje plany i poświęcił się rozmowie z Jungiem, która trwała podobno 13 godzin. Był to początek bliskiej znajomości, która jednak nie trwała długo i zaczęła się oziębiać już w 1909 podczas podróży obydwu Panów do Ameryki. Chcąc umilić sobie podróż, zabawili się w analizowanie swoich snów. Freud zdyskredytował Jungowskie próby analizy, co spowodowało oziębienie stosunków miedzy nimi.

Pierwsza Wojna Światowa, była bardzo bolesnym okresem samopoznania dla Junga. Była ona również początkiem jednej z najbardziej interesujących teorii osobowości jaką widział świat.
Po wojnie Jung wiele podróżował, odwiedzając m.in. plemiona w Afryce i Ameryce.
Z aktywnego życia naukowego wycofał się w 1946 roku, a po śmierci żony w 1995 roku całkowicie wycofał się z życia publicznego. Umarł 6 czerwca 1961 w Zurychu. Pozostawił po sobie 120 większych i mniejszych prac które zostały przetłumaczone na wiele języków Europy i Świata. W jego pracach odnajdujemy wiele powiązań ze starożytnymi filozofami, głównie z Platonem i Arystotelesem, a także z filozofią dalekiego wschodu skąd czerpał pełną garścią.


Poglądy i teorie Junga:

W roku 1912 wydał książkę pod tytułem „Symbole przemiany. Analiza preludium do schizofrenii”, w której to oderwał się od psychoanalizy, uważając ją za jednostronną i wystąpił z własną „psychologią analityczną”. Co prawda utrzymał libido· jako podstawowy element życia psychicznego, ale pojmował ją bardzo bardzo szeroko, nie tylko seksualnie, tak iż objęła nie tylko libido Freuda, ale także żądzę władzy Adlera, czy „wolę” Schopenhauera.
Innym elementem różniącymi jego teorię od teorii Freuda było również pojęcie nieświadomości które Jung rozszerzył i podzielił na:
· nieświadomość indywidualną dotyczącą każdego osobnika jednostkowo,
· nieświadomość zbiorową wspólną wszystkim ludziom;
W nieświadomości zbiorowej zawarte są według niego archetypy czyli symbole i znaki odziedziczone po przodkach ludzkich, a dalej ( czy raczej głębiej w nieświadomość) przodkach zwierzęcych. Jung wyróżnił kilka głównych archetypów do których zaliczył m.in:
- Animę dla mężczyzny ( jego część damską) i Animusa dla kobiety ( jej część męską),jako że zakładał iż człowiek w naturze jest biseksualny,
- Wielką Matkę,
- Starego Mędrca,
- Bohatera – przybierający postać pogromcy smoków i innych złych mocy. Archetypem bohatera posłużył się George Lucas człowiek pozostający pod silnym wpływem poglądów Junga. Luke Skywalker z „Gwiezdnych Wojen” jest postacią stworzoną wg. tego archetypu.
- Cień – jest ciemną stroną ego. Odnosi się do naszej zwierzęcej przeszłości. Reprezentuje pierwotne instynkty przetrwania i reprodukcji.
- archetyp Boga reprezentujący naszą chęc nadania znaczenia wszystkiemu co się dzieje, co nas otacza,
- Zwierzęcia – reprezentujący nasze relacje ze światem przyrody, przybierający postać wiernego wierzchowca bohatera, lub np. zdradzieckiego węża,

Oprócz tego wprowadził on pojęcie Psyche jako nieuświadomionej maski która pośredniczy między Ja a światem zewnętrznym. Jeszcze inną kwestią była sprawa postaw: ekstrawersji i introwersji, które to są chyba najszerzej znane jeśli chodzi o dorobek Junga:

1. ekstrawersja (ekstra- + łc. vertere, versum ‘obrócić, skierować’) psychol. zachowanie nacechowane pozytywnym zainteresowaniem światem zewnętrznym (bardziej niż własnymi przeżyciami), aktywność skierowana na otoczenie, zachowanie prospołeczne, łatwość nawiązywania kontaktów, ogólna zaradność i orientacja w realiach rzeczywistości; ekstrawertyk; ekstrawertywny odznaczający się ekstrawersją, mający jej cechy.

2. introwersja (intro- + łc. vertere, versum ‘obracać’) psychol. skierowanie uwagi na własne przeżycia, brak zainteresowania otoczeniem, zamykanie się w sobie, izolacja od innych; introwertyk. odznaczający się introwersją, mający jej cechy.

Jung z czasem coraz więcej czasu zaczął poświęcać mistycyzmowi (jego praca magisterska dotyczyła mistycyzmu) i filozofii dalekiego wschodu, na których to oparł swą teorię symboli jaźni. Zafascynowany był szczególnie mandalą i liczbą cztery której przypisywał szczególne znaczenie tworząc na jej bazie teorię czterech podstawowych funkcji psychicznych:
- uczucia - myślenie,
- zmysły - intuicja
będących w dwóch parach wewnętrznie przeciwnych. Według jego teorii jedna funkcja jest dominującą dla człowieka, dwie są pomocnicze a jedna pozostaje w sferze nieświadomości. Lecz w rzeczywistości „rzadko zdarza się że obie potencjalnie pomocnicze funkcje pozostają rozwinięte” W tym wypadku owa nie rozwinięta funkcja pomocnicza także znajduje się w nieświadomości.

Osobny rozdział w dziele Carla Gustava Junga stanowi psychologia religii. Spotkaniu Junga z religią Zachodu ton nadawał problem zła i jego stosunek do chrześcijańskiej idei Boga jako Najwyższego Dobra. Kwestii tej poświęcił wiele artykułów i rozpraw, spośród których najważniejsze powstały w latach czterdziestych - w trakcie trwania II wojny światowej i zaraz po jej zakończeniu: Psychologia a religia, Próba psychologicznej interpretacji dogmatu o Trójcy św., Odpowiedź Hiobowi.

Z zainteresowaniami religijnymi Junga ściśle się związały badania nad alchemią, w której dostrzegał świadectwo zmagań ludzkiego ducha z własnym doświadczeniem wewnętrznym. Alchemia zdaniem Junga stanowiła w czasach, gdy nauki jeszcze nie zdążyły się wyspecjalizować, a granica między tym, co subiektywne, a tym, co obiektywne, była nader płynna. W alchemii także znalazły wyraz te świadectwa życia duszy ludzkiej, które nie mogły się doczekać uznania przez ówczesny Kościół.
Jung bardzo się interesował postępami współczesnej nauki, zwłaszcza zaś fizyki współczesnej z jej teorią względności, w której dostrzegał fizykalną analogię do tego, co sam dokonał w dziedzinie psychologii. Sądził, że zdobycze współczesnej fizyki w połączeniu z badaniami psychologicznymi, pozwolą wyjaśnić wiele spraw uznawanych za "mistyczne" czy takich, których istnienie wręcz się neguje.

Jak pisałem wcześniej Jung zmarł w 1961 r. Ze współczesnych mu najwięcej zaczerpnął od Freuda który to stworzył mocne fundamenty na których Jung oparł swój system. Był to z pewnością wielki człowiek ale jego dorobek jest wyjątkowo trudny do badań empirycznych , ciężko znaleźć doświadczenia które mogłyby go potwierdzić, z tego powodu większą część jego stwierdzeń należy traktować raczej jako hipotezy niż jako teorię.

Witek Piątkowski

Bibliografia:
1. Władysław Tatarkiewicz „Historia Filozofii 3”
2. Encyklopedia Powszechna PWN
3. Encyklopedja Powszechna wydawnictwa Gutenberga