Euro – nowy pieniądz Unii

Kryteria, które muszą spełnić państwa członkowskie chcące wejść do unii gospodarczo – walutowej zostały przedstawione w załączniku do Traktatu.

Kryteria konwergencji z Maastricht:

1. stabilność cen – średnia stopa inflacji w roku poprzedzającym badanie dotyczące spełnienia kryteriów spójności nie powinna być wyższa niż 1.5 punktu procentowego od wskaźnika odnotowanego w trzech najlepszych pod tym względem krajach

2. deficyt budżetowy – nie może przekroczyć 3% produktu krajowego brutto (PKB)

3. dług publiczny – nie może osiągnąć wartości powyżej 60% PKB

4. stopy procentowe – wysokość średniej nominalnej długookresowej stopy procentowej nie może przekroczyć o więcej niż 2 punkty procentowe średniej nominalnej długookresowej stopy procentowej w trzech krajach członkowskich o najniższym rocznym wskaźniku inflacji

5. udział w mechanizmie kursowym Europejskiego Systemu Walutowego (ESW) – państwa członkowskie muszą bez większych napięć stosować się do wahań kursów przewidzianych w ramach mechanizmu kursowego przynajmniej w okresie 2 lat przed badaniem zdolności spełnienia kryteriów. Ewentualna dewaluacja może być przeprowadzona jedynie za zgodą pozostałych państw członkowskich.

I ETAP (1 lipca 1990 – 31 grudnia 1993) W tym okresie państwa członkowskie realizowały tworzenie wspólnego obszaru finansowego, zliberalizowały rynek usług bankowych i ubezpieczeniowych oraz obrót papierami wartościowymi.

Od lipca 1990 zostały zniesione bariery, tym samym przestały istnieć ograniczenia dla swobody przepływu kapitału. W tym czasie wzmocniono także koordynację polityk gospodarczych państw członkowskich. Zacieśniona została współpraca narodowych banków centralnych.

II ETAP (1 stycznia 1994 – 31 grudnia 1998) W tym okresie banki centralne muszą uzyskać całkowitą niezależność od rządów państw członkowskich. Wprowadzono więc zakaz zaciągania pożyczek przez rządy w bankach centralnych. Oznacza to zniesienie uprzywilejowanego dostępu sektora publicznego do instytucji finansowych. W 1995 roku potwierdzono chęć rozpoczęcia realizacji trzeciego etapu w 1999 roku.

1 czerwca 1998 roku powołano do życia Europejski Bank Centralny (European Central Bank).

W drugim etapie dokonano oceny spełniania kryteriów kwalifikujących kraje członkowskie do unii walutowej. Szczyt Rady Europejskiej w Cardiff (15-16 czerwca 1998 ) przyniósł potwierdzenie, że 1 stycznia 1999 roku do strefy euro wejdą: Austria, Belgia, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Niemcy, Portugalia i Włochy.

III ETAP (rozpocznie się 1 stycznia 1999) Wówczas nastąpi usztywnienie kursów centralnych pomiędzy walutami państw zakwalifikowanych do unii walutowej. Miejsce Europejskiej Jednostki Walutowej (ecu), waluty koszykowej zajmie pełnoprawna samodzielna jednostka walutowa euro. Jej wprowadzanie będzie odbywało się stopniowo.



Już 1 stycznia 1999 roku na naszym kontynencie pojawiła się nowa waluta – euro. Wprowadzenie jednolitej waluty odbywać się będzie dwuetapowo. Pierwszy etap rozpoczął się 1 stycznia 1999 r. i trwać będzie przez kolejne 3,5 roku. W tym czasie nowy pieniądz obowiązywał będzie wyłącznie w obrocie bezgotówkowym i dla celów ewidencyjno-rozliczeniowych. Drugi etap polegać ma na stopniowym wycofywaniu walut narodowych i wprowadzaniu banknotów i monet euro. Rozpocznie się w 2002 roku.

Komisja Europejska na konferencji w Maastricht ustaliła warunki gospodarcze znane pod nazwą “kryteria spójności”. Do warunków tych należą: dług publiczny, deficyt budżetowy, inflacja oraz kurs walutowy. Kryteria te musiały zostać spełnione przez państwa członkowskie aby przystąpić do unii monetarnej. Kryteriom sprostały następujące państwa członkowskie Wspólnot: Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Holandia, Hiszpania, Irlandia, Luksemburg, Niemcy, Portugalia, Szwecja, Włochy, Wielka Brytania. Z wymienionych powyżej państw członkowskich z udziału w UGW zrezygnowały na własną prośbę Dania, Szwecja i Wielka Brytania. Tylko Grecja nie spełniła wymogów zawartych w Traktacie z Maastricht i nie została przyjęta do unii monetarnej.

Europejski Bank Centralny jest jedyną instytucją upoważnioną do emisji euro i prowadzenia polityki pieniężnej jedenastki unii monetarnej. Najważniejszymi funkcjami EBC są: stabilność cen, zwalczanie inflacji, utrzymywanie i zarządzanie rezerwami dewizowymi państw członkowskich oraz nadzór nad funkcjonowaniem systemu płatniczego. Europejski Bank Centralny ma dbać o silny pieniądz – euro - ponieważ jest on wyznacznikiem trwałego rozwoju gospodarczego. Osiągnięciu tego celu służyć ma zapewnienie EBC autentycznej niezależności, wolnej od jakichkolwiek nacisków politycznych rządów państw członkowskich unii monetarnej.

Autonomia Europejskiego Banku Centralnego może być ograniczana przez decyzje Rady złożonej z ministrów finansów państw członkowskich UGW a powołanej m.in. do nakładania kar na państwa o nadmiernym deficycie budżetowym oraz kształtowania polityki kursu euro wobec innych walut. W efekcie, na obie kwestie będą miały wpływ czynniki polityczne, niejednokrotnie rozstrzygane w drodze negocjacji między państwami członkowskimi.

Na rzeczywistą niezależność EBC jako instytucji wiarygodnej realizującej politykę pieniężną poprzez stabilność cen w dużym stopniu będzie miała sama unia monetarna. Uzyskanie tej wiarygodności jest podstawowym warunkiem zapewnienia wysokiej i stabilnej pozycji euro w międzynarodowym systemie walutowym.