Ekonomika unii europejskiej -Uniwersytet Wrocławski

WYKŁAD 1 08.10.2003 r.
Definicje integracyjne:
1) ekonomiczne – liberalizacja, znoszenie przeszkód (swobody), połączenie struktur gospodarczych i stworzenie jednolitego organizmu gospodarczego; integracja ma przynieść korzyści krajom, które podjęły się integracji;
2) prawnopolityczne – integracja oznacza ograniczenie suwerenności narodowej i przeniesienie jej na organ ponadnarodowy;
3) socjologiczne – rola człowieka w integracji i jej wpływ na jego świadomość, poczucie tolerancji itp.


Bariery utworzenia Jednolitego Rynku Europejskiego (oraz propozycje ich zniesienia zawarte w programie Białej Księgi):
a) administracyjne – kontrole graniczne (około 2 tysiące punktów celnych); celnicy wymagali całego pliku dokumentów, kontrolowali pojazd itp., co utrudniało handel wewnętrzny w UE; w celu zlikwidowania tej bariery w programie Białej Księgi zaproponowano swobodę ruchu towarów i swobodę ruchu osób;
b) techniczne – kraje członkowskie nakładały różnorodne standardy (normy prawne) określające wymogi, jakie musi spełniać produkt aby został dopuszczony do swobodnej sprzedaży (standardy chronią np. środowisko naturalne); np. Philips produkował 7 typów telewizorów na poszczególne rynki; w Białej Księdze zaproponowano ujednolicenie standardów;
zakupy publiczne utrudniają swobodną konkurencję i swobodę wymiany towarów
c) fiskalne (podatkowe) – wprowadzono system francuski, czyli podatek VAT.

Program Białej Księgi realizowano od 1988 do 1992 roku ale nie wprowadzono wszystkich dyrektyw i jego realizacja trwa do dnia dzisiejszego.



WYKŁAD 2 15.10.2003 r.

Pojęcie integracji w języku ekonomicznym było używane dla oznaczenia procesów mikroekonomicznych, takich jak łączenie się przedsiębiorstw (fuzje małych przedsiębiorstw) a nie do tłumaczenia państw i gospodarek (w tym sensie zaczęto je używać dopiero później). W potocznym ujęciu „integracja” oznacza istnienie, łączenie, scalanie.

Początkowo słowo „integracja” było używane w odniesieniu do procesu dezintegracji gospodarki europejskiej (według Sfeninson’a).

SFENINSON (Szwed) – autor „Dezintegracja gospodarki europejskiej” – pojęcie dezintegracji stosował do określenia stanu gospodarki po wojnie. Największe państwa europejskie - metropolie (np. Francja, Holandia, Wielka Brytania) miały własne systemy kolonialne. Wielka Brytania miała Brytyjską Wspólnotę Narodów – COMMONWELLS, do której należały m.in. Indie, Kanada, Nowa Zelandia i Austria oraz RPA.

COMMONWELLS – to pewien system integracji, gdyż łączył metropolie z terytoriami zależnymi; w jego ramach istniały swobody celne; oparty był na jednej walucie – FUNT SZTERLING; dlatego też Wielka Brytania nie była zainteresowana współpracą z Europą.
Kraje europejskie sprzedawały towary przemysłowe a kupowały towary rolnicze po bardzo niskich cenach.
Niemcy po Traktacie Wersalskim były osłabione i szukały swojej strefy wpływów – w konsekwencji rozpoczęły wojnę celną z Polską.

Dlaczego okres powojenny Sfeninson określa mianem DEZINTEGRACJI?
 po pierwsze dlatego, że największe kraje współpracowały głównie ze swoimi koloniami;
 po drugie – w Europie panowała polityka protekcyjna.

Sfeninson obliczył, że w latach 1919-1939 handel między krajami europejskimi wzrósł tylko o 10% a produkcja przemysłowa podniosła się z kolei aż o 20%.
Wniosek: rynki krajów europejskich wzajemnie się na siebie nakładały.

W styczniu 1944 roku w USA powołano zespół pod przywództwem Charles’a Inglenbergera; zespół ten miał stworzyć plan powojennej odbudowy Europy. Amerykanie planowali pomoc ekonomiczną dla Europy w formie bezzwrotnych darów (dotacji) – Plan Marshalla ale obawiano się, że dary te mogą zostać zmarnotrawione i zespół podjął się pracy nad opraco¬waniem planu jak najlepszego wykorzystania tych środków. Według Planu Marshalla pomoc ta nie może być udzielana każdemu państwu z osobna lecz wszystkim razem, zalecali tym samym integrację gospodarczą krajów europejskich.
Grupa ta stwierdziła, że zniszczenia wojenne są niczym w porównaniu ze zniszczeniem więzów ekonomicznej współpracy między poszczególnymi krajami europejskimi.
Na bazie tego raportu w 1945 roku powstało EWG.

BLOKI DEFINICJI INTEGRACJI:
1. EKONOMICZNE
2. POLITYCZNE
3. SOCJOLOGICZNE


DEFINICJE EKONOMICZNE
Rajmond ARON – według niego dwie gospodarki można uznać za w wysokim stopniu zintegrowane, kiedy transakcje pomiędzy dwoma jednostkami, każda z innej gospodarki, przypominają dokładnie transakcje między dwoma jednostkami w tej samej gospodarce.
Oznacza to, że integracja to taki stan, kiedy jednostki z krajów europejskich są niczym nieskrępowane w prowadzeniu transakcji biznesowych; spełnione są więc cztery wolności na arenie rynku europejskiego.
A więc integracja ekonomiczna polega na tym, że konsumenci mogą kupować towary na najtańszych rynkach (np. we Włoszech są najtańsze buty), czyli integracja daje:
- wolność zakupu i wolność sprzedaży,
- swobodę wymiany usług (np. można wyjechać w celach zdrowotnych lub pobrania pożyczki),
- pełną swobodę inwestowania (z krajów o wysokich oszczędnościach do krajów o niskich oszczędnościach),
- swobodę przepływu osób, w tym pracowników – czyli swoboda przepływu z kraju o wysokiej stopie bezrobocia do krajów o niższej stopie bezrobocia i wyższych płacach.
Willem RPKE – według niego integracja to pewien stan rzeczy, który umożliwia stosunki handlowe pomiędzy różnymi gospodarkami równie swobodnie i równie korzystnie, jak te, które istnieją wewnątrz gospodarki narodowej.
Punktem odniesienia była dla niego cała gospodarka światowa; uważał, że nie należy tworzyć gospodarki regionalnej. Wzorował się na wieku XIX, w którym panowała polityka liberalna a więc względna.
Uważał, że utworzenia EWG może mieć niekorzystny wpływ dla krajów trzecich i że EWG może powstać tylko pod warunkiem, że będzie ono prowadzić politykę liberalną w stosunku do krajów trzecich i że nie zintegruje całej gospodarki światowej.
Bella BALASSA – według niego integracja to proces i stan rzeczy, gdzie:
- rozumiana jako proces integracja gospodarcza obejmuje środki przeznaczone do zniesienia dyskryminacji podmiotów gospodarczych ze względu na ich przynależność do różnych państw;
- rozumiana jako stan oznacza brak występowania między gospodarkami narodowymi różnych przejawów dyskryminacji (przy założeniu, że dyskryminacja hamuje współpracę gospodarczą między krajami).
Willem MOLLE – integracja gospodarcza to stopniowa eliminacja granic ekonomicznych między krajami, składająca się z trzech etapów:
I – liberalizacja obrotu towarowego
II – zniesienie przeszkód w zakresie przepływu czynników produkcji (kapitału, siły roboczej i technologii)
III – koordynacja pomiędzy partnerami polityki ekonomicznej, zarówno jeśli chodzi o poszczególne sektory gospodarcze jak i o politykę walutową (np. system kursów walutowych).
Włodzimierz SIWIŃSKI – autor „Kapitalizm wielonarodowy. Przesłanki i bariery integracji gospodarczej”.
Według niego integracja gospodarcza to układ powiązań gospodarczych pomiędzy krajami umożliwiający ich maksymalny rozwój gospodarczy i społeczny, przy założeniu, że każdy z krajów osiąga dzięki tym powiązaniom wyższy poziom rozwoju.
Integracja to proces zmuszający do optymalizacji struktury międzynarodowych stosunków ekonomicznych; ma on na myśli układ wzajemnej wymiany towarów i usług oraz przepływów czynników produkcji, przy którym optymalnie wykorzystuje się posiadane zasoby czynników. Ma nastąpić nowa lokalizacja czynników produkcji, która ma przynieść wzrost gospodarczy.
KAMECKI – integracja to wytworzenie się w oparciu o wykształconą jednolitą strukturę ekonomiczną pewnego organizmu gospodarczego obejmującego grupę krajów organizmu, który - ze względu na wysoki stopień wewnętrznych powiązań i osiągniętą w wyniku tego wewnętrzną spoistość ekonomiczną – wyodrębnia się w widoczny sposób z całokształtu gospodarki światowej.
Kamecki podzielił typy integracji na integrację krajów:
1) kapitalistycznych,
2) socjalistycznych,
3) rozwijających się.
MAKAC - proces szerokich przeobrażeń i dostosowań w strukturze ekonomicznej integrujących się elementów, np. grupy krajów, zachodzący zarówno wewnątrz każdego z nich, jak i między nimi, scalający te elementy i kształtujący jednolitą, tzn. wewnętrzną komplementarną i spójną a zatem przeobrażoną jakościowo nową strukturę ekonomiczna całego obszaru.
ROBSON – uważał, że pojęcie ekonomicznej integracji dotyczy zasadniczo efektywnego użycia zasobów w aspekcie ich przestrzennej alokacji.
Warunkami koniecznymi do osiągnięcia integracji są:
1) wolność przepływu towarów, usług i czynników produkcji,
2) brak dyskryminacji,
3) środki i instytucje, które gwarantują, że rynki krajów członkowskich wykreują prawidłowe sygnały zwiększające efektywność wykorzystania zasobów na integrującym się obszarze.
Wszystkie porozumienia integracyjne mają charakteryzować się trzema cechami:
1) zniesieniem w pewnych dziedzinach dyskryminacji między partnerami,
2) utrzymaniem dyskryminacji wobec krajów pozostających poza ugrupowaniem,
3) zawarciem porozumienia, które ma charakter ostateczny, tzn. trwale ogranicza użycie przez kraje członkowskie pewnych instrumentów ich polityki ekonomicznej.
Boris BY – (czyt. Bie) – integrować to nie znaczy dodawać; w trakcie integracji poszczególne jednostki ekonomiczne, tj. przedsiębiorstwa, gałęzie produkcji, regiony gospodarcze, dostosowują się wzajemnie do siebie lecz aby w procesie integracji doszło do takich przemian i dostosowań strukturalnych to wzajemny obrót gospodarczy danej grupy krajów musi być duży w stosunku do wielkości produkcji.
Kris (lub Fric) MACHLUP – „Teoria integracji międzynarodowej”; jeśli podział pracy uznamy za istotny składnik definicji integracji gospodarczej to będzie to zgodne z intencjami większości użytkowników tego terminu. Twierdzi on, że idea pełnej integracji implikuje rzeczywiste wykorzystanie wszystkich potencjalnych możliwości efektywnego podziału pracy.
TEAME – (podobnie jak Machlup) -integracja gospodarcza to połączenie różnych rynków narodowych przez zniesienie dyskryminacji i stworzenie między nimi podziału pracy.


Rynki są w pełni (doskonale) zintegrowane w warunkach jednej ceny na ten sam produkt w poszczególnych krajach; jeżeli jest ta sama stopa procentowa na pożyczki to rynek kapitałowy jest w pełni zintegrowany; jeśli usługi dentystyczne są w tej samej cenie to rynek usług jest doskonale zintegrowany, to samo tyczy się rynku pracy jeśli chodzi o płace.

Reasumując: DEFINICJA OGÓLNA: proces integracji międzynarodowej to proces znoszenia dyskryminacji podmiotów gospodarczych należących do różnych państw narodowych, który to:
- przyniesie zwiększony przepływ towarów i czynników produkcji,
- zwiększy podział pracy między poszczególnymi gospodarkami,
- dostosuje ich struktury ekonomiczne tak, że w efekcie powstanie jedna gospodarka.
Termin „integracja gospodarcza” jest stosowany jako pojęcie ekonomii pozytywnej ale zawiera również elementy ekonomii normatywnej i w tym znaczeniu zaleca się proces dezintegracji.
STREETEN – uważa, że integracja nie powinna być definiowana poprzez jej środki lecz za pomocą celów, do których zmierza. Zintegrowane społeczeństwo występuje wtedy, gdy wszyscy członkowie tego społeczeństwa są traktowani jednakowo.
Integracja ekonomiczna oznacza równość ekonomiczną w rozumieniu równych szans, tak jak integracja polityczna oznacza te same prawa polityczne i integracja prawna – równość wobec prawa (obowiązuje przy tym zasada: no discrimination ze względu na obywatelstwo).
INTEGRACJA EKONOMICZNA = RÓWNOŚĆ SZANS
MARSHALL – integracja gospodarcza odpowiada idei solidaryzmu; zespół zintegrowany ma miejsce wtedy, gdy więzy solidarności istniejące pomiędzy tymi elementami są takie, że pełna swoboda handlu nie szkodzi nikomu i jest korzystna dla wszystkich. Tak więc integracja zakłada istnienie pewnej proporcjonalności korzyści - kiedy z rozwoju jedynych korzystają inni i żadna strona tego procesu nie może prześcignąć innej i dominować nad nią. Jest procesem dynamicznym, który dokonuje się poprzez wiele adaptacji wewnętrznych, zmian struktury.
LINBERGER – wprowadził podział integracji na pozytywną i negatywną:
Negatywna integracja – jest używana dla tych aspektów integracji, które obejmują zniesienie dyskryminacji na drodze liberalizacji.
Pozytywna integracja – polega na modyfikacji istniejących instrumentów i instytucji narodowych i tworzeniu instytucji ponadnarodowych w celu efektywniejszego działania rynku i osiągnięcia szerszych celów politycznych.
Linbergen definiuje zatem integrację jako „tworzenie najbardziej pożądanej struktury międzynarodowej gospodarki” usuwającej sztuczne przeszkody do optymalnego działania i świadomie wprowadzającej wszystkie pożądane elementy koordynacji czy unifikacji.
STOHLER i SANNWALD – wyróżniają dwie metody integracji: instytucjonalną i funkcjonalną.
Metoda instytucjonalna – integracja osiągana jest przez środki administracyjne, które obejmują koordynację i unifikację polityki ekonomicznej i w tym sensie postępy integracji mogą dokonywać się przez stałe działania administracyjne. Metoda ta zmierza do utworzenia unii ekonomicznej, w której funkcje koordynacji polityki ekonomicznej zostają przekazane na rzecz organu nadrzędnego wobec rządów krajów członkowskich.
Metoda funkcjonalna – wychodzi z założenia, że kompletna integracja ekonomiczna między partnerami występuje wówczas gdy wolna konkurencja przeważa na wszystkich ich rynkach towarów i czynników produkcji. Dokonuje się ona przez liberalizację środków protekcyjnych hamujących wolną wymianę i utworzenie wolnego rynku, w którym prawa popytu i podaży mogą efektywniej działać bez ograniczeń ze strony administracyjnej interwencji.

WYKŁAD 3 22.10.2003 r.

DEFINICJE POLITYCZNE

Znaczenie czynnika politycznego w procesie integracji
Integracja oznacza ograniczenie suwerenności narodowej poszczególnych krajów i przeniesienie jej na rzecz ponadnarodowej organizacji. W związku z tym mierzy się postępy integracyjne w ten sposób, że im bardziej zmniejszy się suwerenność narodową i im bardziej zwiększy się suwerenność organizacji ponadnarodowych, tym bardziej proces integracyjny jest zaawansowany.
Ideałem jest przekształcenie państw narodowych (czyli suwerennych) w państwo federacyjne.
Modelem federalizmu w Europie są USA, które odbierane są jako element docelowy procesu integracji → państwa europejskie zmniejszą swoje znaczenie, przekształcą się w coś w rodzaju Stanów, natomiast rząd europejski przekształci się i przejmie funkcję władzy państwa ponadnarodowego (w chwili obecnej jest to proces bardzo odległy o ile w ogóle możliwy).
Szwajcaria jest także przykładem docelowego etapu integracji europejskiej.
Niemcy kładą nacisk na rolę czynników politycznych.
Najbardziej sceptyczni do integracji politycznej są Anglicy, gdyż chcą oni jedynie integracji opartej na czysto gospodarczej współpracy i nie chcą tworzenia organizacji, które przejmą ich suwerenność.
KONCEPCJE NIEMIECKIE
SCHERTENBERG - integrację można osiągnąć tylko w ścisłej symbiozie czynników ekonomicznych i politycznych. Zdaniem Schertenberg’a nie powinno się w ogóle przeceniać trwałości i spójności integracji bazującej na czysto gospodarczych pobudkach, albowiem rozpada się ona przy zmianie gospodarczych przesłanek, albo przy powstaniu politycznych przeciwieństw między partnerami. Prawdziwe trwanie będzie miało ścisłe złączenie kilku państw tylko wówczas gdy do celów gospodarczych dojdą cele polityczne.
Suwerenność w wieku podróży kosmicznych jest wątpliwą kategorią. Musimy się pogodzić z tym, że wolny handel jest nie do pogodzenia z nieograniczoną suwerennością państw. Wiek dotychczasowych państw narodowych ma się ku końcowi. Dlatego zjednoczenie Europy jest nakazem zarówno politycznym, jak i gospodarczego porządku.
Ratunek: powołanie Stanów Zjednoczonych Europy, wszystko inne jest ułudą.
GROEBCHEN – to właśnie Niemcy ze swoim federalistycznym doświadczeniem są powołane do przewodzenia temu procesowi.
Tak więc w tym ujęciu największą przeszkodę dla zjednoczenia Europy maja stanowić raty suwerenności narodowej.

RHOBE – przyzwyczaił się do używania pojęcia „integracji” dla określenia jednomyślnego połączenia się kilku państw i narodów w ponadnarodową całość, w której każdy człon musi zrezygnować z części swojej osobliwości.

WAGENPUR – rozumie przez integrację europejską tylko zniesienie barier przeszkadzających w wolnemu krążeniu dóbr i swobodnemu ruchowi czynników produkcji (tj. pracy i kapitału); jest zarazem jest zarazem niewystarczającą i niepokojącą rzeczą.
Jeśli proces integracji obejmie państwa o różnych ustrojach politycznych jest tylko jedno wyście – troszczyć się i starać o polityczne zjednoczenie .
Unia gospodarcza nie może być traktowana jako ostateczny cel integracji. Wysiłek w kierunku unii gospodarczej nie ma sensu jeśli nie prowadzi do jedności politycznej.
HALLSTEIN – twierdził (u zarania powstania EWG), że integracja gospodarcza jest odpowiedzią na polityczne wezwanie, polityczną odpowiedzią, a więc też politycznym procesem.
„Jesteśmy przekonani o konieczności rozciągnięcia koordynacji na dziedzinę obrony i polityki zagranicznej. Celem jest państwo federalne a nie konfederalne”.
NOWAK (Polak) – międzynarodowa integracja to organizowane przez państwa, względnie organizujące się pod jej auspicjami instytucjonalne powiązania i procesy, które zmierzają poprzez międzynarodowy podział pracy i międzynarodową współpracę do maksymalizacji dochodu narodowego państw uczestniczących w tych porozumieniach (ograniczenie suwerenności narodowej).
HARTOG – praktycznie rzecz biorąc integracja związana jest z transferem części suwerenności narodowej do ponadnarodowej agencji.
HAAS – opisuje integrację jako proces, w którym politycy w poszczególnych krajach partnerskich zostają przekonani co do konieczności przesunięcia ich politycznej aktywności i lojalności w kierunku nowego, większego od państwowego układu.
Głównymi elementami tego procesu są:
- transfer prawnie uzasadnionej władzy od rządów narodowych do ponadnarodowych instytucji,
- zmiany postaw głównych „aktorów” tego procesu, takich jak narodowi urzędnicy państwowi oraz grupy interesów artykułujących żądania rozwiązania ich problemu do instytucji integracyjnych
Ta szkoła myślenia o procesie integracji uważa stosunki między Komisją a rządami krajów członkowskich jako najbardziej znaczący element integracji w UE a postęp w kierunku integracji mierzony jest tutaj jako przejmowanie przez organy unii formalnej władzy od rządów narodowych i odpowiednie osłabienie struktur podejmowania decyzji w poszczególnych krajach członkowskich.

DEFINICJE SOCJOLOGICZNE
Szansą na pełną integrację jest integracja wszystkich ludzi. Człowiek jest aktorem i celem wszystkich procesów integracji gdyż proces ten został podjęty przez ludzi i w związku z tym największym zadaniem integracji jest to, że ma ona wychować nowego człowieka o określonym obliczu duchowym. Integracja gospodarcza jest przesłanką jej politycznego zjednoczenia. Razem zaś warunkują duchową przemianę człowieka streszczającą się w zmianie jego postawy z nacjonalistycznej na eurocentryczną
Richard COUDENHOVE - KALERGI – uważał, że nowy Europejczyk nie będzie absolutyzował związku z własnym narodem i że człowiek wykształcony w duchu europejskim będzie umiał pogodzić miłość do własnego kraju z patriotyzmem europejskim.
Jean MONNET – będąc pod wrażeniem pracy w instytucjach EWG twierdził, że podczas gdy kobiety i mężczyźni nie mogą zmienić ludzkiej natury, mogą drogą ustanowienia nowych reguł instytucji wiążących ludzi, stworzyć nowe nawyki w myśleniu i działaniu wpływając głęboko na postawy i zachowania w sferze gospodarki kulturalnej.
Konrad ADENAUER – głównym złem XX wieku jest ciasne ujęcie istoty państwa, które zrodziło nacjonalizm wywierający zgubny wpływ na europejskie życie. Nieogranioczona suwerenność doprowadziła do dwóch wojen światowych. Jeśli obecnie odrzuci się to pojęcie państwa wywodzące się z początku tego i poprzedniego stulecia i wróci się do źródeł europejskiej cywilizacji pochodzącej od chrześcijaństwa, to wówczas udać się może restytucja jedności europejskiego życia we wszystkich dziedzinach i utrzymanie pokoju. Tylko w warunkach integracji możliwe jest przeobrażenie natury niemieckiej i osłabienie nacjonalizmu europejskich państw narodowych.

NAJWAŻNIEJSZE KONCEPCJE INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

TEORIA FEDERALISTYCZNA
Pojęcie federalizmu jest dość wieloznaczne – najogólniej rzecz biorąc oznacza ono połączenie jedności i różnorodności.
Federalizm jest urzeczywistnieniem unii politycznej między państwami, która zachowując różnorodność zapewnia bezpieczeństwo obywatelom przez władze federalne. Mandat tych władz wynika z przeniesienia suwerenności poszczególnych państw i skupienia ich na wyższym poziomie wspólnoty ponadnarodowej.
Ostatecznym celem federalizmu jest powołanie państwa federalnego z podziałem władzy pomiędzy państwa narodowe a państwo federalne. Zadaniem takiego państwa jest wspólne rozwiązanie problemów ponadnarodowych bez jednoczesnej unifikacji czy uniformizacji.
Można zatem mówić o federalizmie jeśli w jakiejś strukturze istnieje wiele autonomicznych organizacji członkowskich, które przenoszą władzę i kompetencje na wspólne organy ale uczestniczą w podejmowaniu decyzji dotyczących całej organizacji i kontrolują ich wykonanie.

Unia Europejska może stanowić podwaliny przyszłej Federacji Europejskiej, która będzie miała charakter suwerenny i ponadnarodowy. Federaliści twierdzą, że najbardziej ważkimi przesłankami utworzenia Federacji Europejskiej są:
1) powołanie Parlamentu Europejskiego o suwerennym i ponadnarodowym charakterze,
2) zapowiedź opracowania konstytucji europejskiej (co prawdopodobnie się dokona),
3) stworzenie ruchów społecznych ludzi działających na rzecz Federacji Europejskiej.
Państwo federacyjne opiera się na kilku podstawowych zasadach:
1) autonomia – tożsamość krajów jest nieograniczona i co więcej jednym z podstawowych obowiązków jest zagwarantowanie samodzielności członków (czyli państwa zachowują autonomię);
2) współpraca – między autonomicznymi elementami całego systemu w celu przezwyciężenia problemu;
3) subsydiarność – federacja powinna mieć uprawnienia do podejmowania decyzji tylko w tych obszarach, w których państwa same, bądź w drodze współpracy mogą osiągnąć słabsze rezultaty;
4) partycypacja – udział poszczególnych państw we wspólnym podejmowaniu decyzji.

TEORIA KONFEDERALIZMU (tzw. UNIOMIZM)
Koncepcjom federalistycznym przeciwstawia się koncepcje konfederalizmu (uniomizmu). Istota tej koncepcji polega na tym, że państwa narodowe są gotowe do współpracy (kooperacji) jedynie pod warunkiem, że utrzymują swoją pełną suwerenność narodową. Instytucje ponadnarodowe mogą więc w myśl tej koncepcji wystąpić jako przedłużenie rządu narodowego, pełniąc rolę podmiotów doradczych, pomocniczych i technicznych.
Wysiłki zjednoczeniowe nie są skierowane do utworzenia SUPERPAŃSTWA ale ograniczają się do tworzenia konfederacji, w których zachowuje się struktury państwowe w pełnej suwerenności.
Charles De GAULLE – jego zdaniem celem jest „Europa Ojczyzn”.
Europa Ojczyzn to konfederacyjna organizacja równorzędnych państw i narodów respektująca ich odrębność i autonomię. W związku z tym konfederalizm kładzie nacisk na zachowanie głosowania na zasadzie jednomyślności. Jeśli proces integracji zagraża interesom jakiegoś państwa to nawet jedno państwo może temu zapobiec (Francja – 1964 → blokada procesu integracji w rolnictwie)


WYKŁAD 4 29.10.2003 r.

TEORIE NOWOŻYTNE

TRANSAKCJONIZM – tzw. TEORIA KOMUNIKACYJNA
Teoria ta zakładała współpracę państw na szczeblu ponadnarodowym → konieczność istnienia wewnętrznych struktur ponadnarodowych.
DEUTSH- (propagator); decyzja państw o współpracy wynika z poczucia bezpieczeństwa; współpraca nie uszczupla suwerenności; państwa są nadal suwerenne i są podstawowym podmiotem stosunków międzynarodowych. Państwa wspólnoty intensyfikują swoją współpracę w dziedzinie gospodarczej, politycznej, społecznej, kulturowej.
Elementy współpracy:
1) wspólnota bezpieczeństwa – grupa państw, które zostały zintegrowane, i w której narodowa różnorodność, autonomia i suwerenność działają na rzecz stabilizacji międzynarodowej. Integracja oznacza poczucie wspólnoty, które oznacza wiarę w osiągnięcie wspólnego porozumienia odnośnie pokojowego załatwiania problemów;
2) współpraca – wymiana informacji między poszczególnymi częściami składowymi. Im większe natężenie wymiany informacji i kontaktów między państwami, tym stają się one coraz bliższe, mają poczucie własnych interesów i korzyści płynących z integracji.


FUNKCJONALIZM (przeciwieństwo federalizmu)
Koncepcja ta powstała w latach 40-tych i znajduje swoje odzwierciedlenie w czynnikach ekonomicznych. Źródłem integracji jest współpraca gospodarcza. Dochodzenie do ponad¬narodowych struktur jest nierealne bez zacieśnienia współpracy gospodarczej.
MILTRANY (główny prekursor) – integracja to proces wzajemnych dostosowań państw i gospodarek do siebie. Integracja nie jest procesem jednorazowym, jest stanem i procesem i zaczyna się od rozwoju więzi gospodarczych między poszczególnymi krajami. Proces ten rozwija się na podstawie zjawiska „spill over” (rozprzestrzenia się, napędzanie się) i oznacza pogłębianie wzajemnych współzależności → jeśli się zintegruje w jednej dziedzinie to konieczne będą dostosowania w kolejnych dziedzinach - jest to niekończący się proces.
Funkcjonaliści uważają, że najpierw należy zintegrować gospodarkę a potem samoczynnie zintegruje się polityka.
Militrany twierdził, że w procesie integracji państwa w sposób naturalny tracą atrybuty suwerenności poprzez przekazanie lojalności obywateli na rzecz struktur / organizacji ponadnarodowych.
Zwolennikiem teorii funkcjonalnej był ROBERT SCHUMMAN.

NEOFUNKCJONALIZM
HAAS rozbudował teorię funkcjonalizmu i stworzył koncepcję neofunkcjonalizmu; kładł nacisk na proces dogadywania się elit politycznych i grup interesów oraz organizacji politycznych i układów interesu ogólnego (opinia publiczna). Nie musi być jednomyślności natomiast może dojść do konsensusu - wspólnego interesu.
W miarę przyjmowania coraz większej ilości spraw następuje przeniesienie oczekiwań oraz lojalności grup nacisku wobec centrum podejmowania decyzji.


DEEPING OR WIDENING (POGŁĘBIENIE CZY ROZSZERZENIE)
Koncepcja z lat 90-tych → najpierw należy się wzmocnić a dopiero później przyjąć nowych członków.
Zrodziło się pytanie: Co zrobić z procesem integracji?
Odpowiedź: Różne koncepcje – modele.
MODELE INTEGRACJI DEEPING OR WIDENING:
 EUROPA ZMIENNEJ GEOMETRII
Dokonuje ona rozróżnienia między dwiema grupami państw członkowskich:
1) grupa tworząca twardy rdzeń (coorgroup);
2) grupa peryferyjna.
Ad. 1. Grupa ta obejmowałaby państwa najbardziej zaawansowane w rozwoju gospodarczym, realizujące postanowienia traktatowe, dążące do pogłębienia integracji i jej rozszerzenia na nowe obszary (Niemcy, Austria, kraje Beneluxu).
Ad. 2. Grupa peryferyjna obejmowałaby państwa, które nie mogą bądź nie chcą przystąpić do ścisłej integracji. (Hiszpania, Portugalia, Grecja, kraje EFTA i stowarzyszone oraz Bułgaria, Ukraina i Rumunia). Integracja miałaby więc charakter ograniczony.
Ze względu na to zróżnicowanie nie jest korzystna dla Polski.

Jack DELORE – mówił o koncentrycznych kręgach krajów peryferyjnych:
1) Niemcy, Francja, kraje Beneluksu, Austria;
2) Portugalia, Hiszpania, Grecja, Wielka Brytania;
3) Kraje EFTA i stowarzyszone;
4) Kraje, które aspirują do przystąpienia do UE (Bułgaria, Rumunia, Ukraina).

 EUROPA WIELU SZYBKOŚCI (ZMIENNEJ PRĘDKOŚCI)
Dążenie do wspólnych celów ale według zróżnicowanego terminarzu. Oznacza to, że niektóre kraje akceptują wspólne cele integracyjne, ale mimo i przyjmują akti communatare (porządek prawa wspólnotowego); dochodzą do tych celów w różnym tempie; opóźnienie może zależeć od preferencji bądź uwarunkowań wewnątrz kraju. Model ten zakłada utworzenie dwóch grup: grupy liderów oraz grupy państw dochodzących do wspólnych celów w późniejszych terminach (np. Wielka Brytania).

 EUROPA ALA’ CARD
Opiera się na możliwości wyboru opcji uczestniczenia w integracji lub zakresu tego uczestnictwa; pozwala poszczególnym państwom na wybór programów polityki ze wspólnego menu i rezygnacji z innych opcji należących do akti communatare; nie wyznacza też minimalnego obszaru integracji, które państwa zobowiązują się zaakceptować; państwa mają pełną suwerenność w podejmowaniu decyzji co do dalszego uczestnictwa w integracji.
Model ten stanowi zagrożenie dla jednolitej struktury rynku europejskiego (stawianie własnych celów nad cele ponadnarodowe)


 ZASADA ŚCIŚLEJSZEJ WSPÓŁPRACY – tzw. INTEGRACJA ELASTYCZNA
Wprowadza wyjątki do dotychczasowych zasad ogólnego obowiązywania praw wspólnoty. Dopuszcza możliwość wzmożonej współpracy w niektórych obszarach integracji (jeśli uznają taką potrzebę) natomiast inne państwa nie są zmuszone do uczestnictwa w tych inicjatywach ale nie mogą blokować możliwości ściślejszej współpracy pomiędzy niektórymi państwami, chyba że wymagają tego wynikające z racji stanu względy polityczne.


ERA NOWOŻYTNA – osoby, które zainicjowały proces integracji:

Richard COUDENHOVE – KALERGI
- „Paneuropa” 1923 - dzieło integracyjne;
- szukał źródeł zjednoczenia europejskiego. „Język nie musi być przeszkodą w integracji”;
- jeśli są ludzie mają poczucie wspólnoty (losy, historia) to mogą zbudować państwo federacyjne;
- uważa Europę za jeden naród rozczłonkowany językowo i kulturowo;
- szlachta przeszłości opierała się na ilości (przodków, majątku) - szlachta przyszłości będzie się opierać na jakości, wartości osobistej i doskonałości ciała i umysłu;
- działał w ruchu Unii Paneuropejskiej. Kongresy odbywały się z udziałem 24 państw. Skupiały polityków, arystokrację i nie miały odzewu społecznego. Wrócono do nich po II wojnie światowej.

Jean MONNET:
- inspirował polityków dając im rady;
- był szefem komitetu, uważał, że w Europie nie będzie pokoju, jeśli państwa powrócą do podstaw narodowej suwerenności;
- kraje Europejskie są za małe by mogły dać swoim narodom dobrobyt (ich rynki są za małe). Aby osiągnąć dobrobyt i postęp społeczny państwa europejskie muszą utworzyć coś w rodzaju federacji, która uczyni z nich jedną gospodarczą całość; wszystko to pozwoli na produkcję seryjną i zintensyfikowaną konkurencję - tak jak ma to miejsce w USA;
- powołał Komitet Akcji na Rzecz Stanów Zjednoczonych Europy ;
- „najpiękniejszym zajęciem człowieka jest łączenie ludzi”.

Robert SCHUMAN:
- 9 maja 1950 roku w Święto Europy wygłosił deklarację (Deklaracja Schumana), w której nawoływał do powołania EWWiS - w 1951 roku doprowadził do podpisania Traktatu Paryskiego powołującego ją do życia;
- „zjednoczenie narodów europejskich wymaga aby wielowiekowy konflikt między Francją a Niemcami został zażegnany, (...) całość produkcji węgla i stali powinna był połączona, zmieni to los produkcji regionu, powinna być wyjęta spod produkcji państwowej i poddana kontroli międzynarodowej, bo wtedy nie służyłaby ta produkcja do wyrobu broni”; w tym celu rząd francuski zaproponował umieszczenie całości francusko-niemieckiej produkcji węgla i stali pod zarządem wysokiej władzy w ramach szerokiej współpracy gospodarczej – solidarność produkcji sprawi, że wojna francusko-niemiecka stanie się niemożliwa;
- należał do zwolenników utworzenia Europejskiej Wspólnoty Obronnej;
- był teoretykiem integracji;
- patriotyzm – dopóki niepodległość jest zagrożona to obywatele zachowują się jak patrioci, ale z czasem staje się to źródłem konfliktu – dopóki naród nie udoskonali swej budowy i nie osiągnie wewnętrznej spójności, najlepszym rozwiązaniem jest patriotyzm.

Konrad ADENAUER:
- autor „Konrad Adenauer. Wspomnienia”;
- niewiele wniósł do teorii integracji;
- wciągnął Niemcy do struktur integracyjnych po II wojnie światowej, ponieważ chciał zjednoczenia Niemiec, do którego nie mogło dojść bez uprzedniego zjednoczenia Niemiec ze strukturami europejskimi.

Józef RETINGER (Polak)
- sekretarz Konferencji Komitetu Koordynacyjnego Międzynarodowych Ruchów na Rzecz Zjednoczenia Europy,
- zorganizował kongres w Hadze w 1948 r., na którym powołano Radę Europy.

FORMY INTEGRACJI:
1. STREFA WOLNEGO HANDLU (Free Trade Area)
- art. 24 Karty Hawajskiej ustanowił Światową Organizację Handlu (GATT → WTO;
- klauzula największego uprzywilejowania (KNU) - WTO kierowało się następującą zasadą: jeśli członek WTO przyzna innemu ustępstwa, to przyznane ustępstwo musi być rozciągnięte na inne kraje członkowskie;
- zgodnie z art. 24 Karty Hawajskiej można wykluczyć KNU, jeżeli ustalona jest strefa wolnego handlu bądź unia celna;
- Definicja: strefa wolnego handlu – ugrupowanie, w którym państwa członkowskie znoszą we wzajemnej wymianie cła i inne ograniczające przepisy handlowe (np. kwoty importowe-kontyngenty) na zasadniczą część wzajemnej wymiany ale każde z krajów członkowskich ma prawo do nakładania własnych ceł i prowadzania własnej polityki handlowej wobec krajów trzecich;
- Warunek zasadniczej część wzajemnej wymiany: kiedy strefa wolnego handlu obejmuje co najmniej 80 % obrotów wewnątrz strefy krajów członkowskich zwolnionych z ceł i opłat pozacelnych;
- Strefa wolnego handlu nie ma atrybutu ponadnarodowości;
- Największą strefą wolnego handlu jest NAFTA.


2. UNIA CELNA
Kraje wprowadzają wolny handel wewnątrz i jednocześnie wprowadzają wspólną taryfę celną na zewnątrz i ujednolicają politykę handlową wobec krajów trzecich (chodzi tu o ograniczenia suwerenności), co wymaga powołania wspólnych organów, które negocjują i zawierają traktaty w imieniu krajów członkowskich; cła nie są kierowane do budżetu krajowego lecz do budżetu Unii Europejskiej.

3. WSPÓLNY RYNEK
W ramach wspólnego rynku realizowane są cztery wolności przepływu: kapitału, osób, towarów i usług.
Wspólny rynek jest zgrupowaniem bardziej zaawansowanym niż unia celna ponieważ wspólny rynek prowadzi do bardziej racjonalnej alokacji wszystkich zasobów ekonomicznych.

4. UNIA EKONOMICZNA
Ugrupowanie to opiera się na wspólnym rynku ale poza tym dochodzi do koordynacji polityk gospodarczych państw członkowskich. Państwa uwzględniają wzajemnie polityki monetarne, bezpieczeństwa, handlowe itp.
Unia Europejska jest niewątpliwie unią ekonomiczną.

4. Ostatnim etapem jest kompletna koordynacja i powołanie wspólnego państwa federacyjnego.



W – 5

1952 r – EWWiS – Niemcy i Francja + Belelux
Wielka Brytania wykazała zainteresowanie przeciwna była elementom ponadnarodowym, stała się jedynie członkiem stowarzyszonym.
Wysoka władza – Jean Monnet – pierwszy szef

EWWiS określała wielkość produkcji w poszczególnych krajach, zapewniała też w tym sektorze przepływ pracowników i ich rodzin.
1957 r. – Messina – rozwój integracji, pojawia się idea wspólnego rynku. 25 marca podpisano Traktaty Rzymskie, które weszły w życie 1 stycznia 59 r. i zobowiązały do stworzenia w ciągu 12 lat wspólnego rynku. Wprowadzono także koordynację polityczną. Na pierwszy plan wyszła polityka rolna (interwencja Francji). Uszczuplono wspólny rynek w obrocie płodami rolnymi. Stworzono wspólną politykę w dziedzinie transportu.
Lata 60 to tłuste lata gospodarki kapitalistycznej.
1964 r. – polityka tzw. wolnego krzesła – Francja wycofała się ze wspólnej polityki rolnej. Jest to także data pierwszej aplikacji Wielkiej Brytanii – sprzeciw Francji, gdyż Wielka Brytania reprezentowała interesy amerykańskie.

Wspólny rynek powstał 1 lipca 1978 r.
Przeciwnikiem wspólnego rynku byłą EFTA. Chodziło o zniesienie przeszkód w obrocie artykułami przemysłowymi. Jednakże wspólny rynek okazał się dużo skuteczniejszy niż EFTA, dlatego kraje z EFTY składały akces do EWG, Wielka Brytania, Irlandia i Dania – wchodzą, Norwegia powiedziała „nie” w referendum.

W 1972 r. Europejski Wąż Walutowy – koncepcja, ale w 1973 odstąpiono od Unii walutowej.
W 1979 r. powołano Europejski System Walutowy. kontrola swobodnych zmian kursów walutowych.
W 1981 r. do Wspólnoty dołączyła Grecja.

Lata 80 pierwsza połowa to okres EUROSKLEROZY.

Druga połowa lat 80 to nowy zastrzyk energii. Jacques de Lorre – koncepcja zniesienia wszystkich barier, wspólny rynek wewnętrzny. W 1986 JAE wprowadza zasadę głosowania kwalifikowaną większością głosów.

W 1992 roku zakończyło się wprowadzanie w życie jednolitego rynku wewnętrznego, a do EWG dołączyły Szwecja, Finlandia i Austria.
W 86 – Hiszpania i Portugalia.

1992 r. – traktat z Maastricht o Unii Gospodarczej i Walutowej, ten traktat wprowadził wspólny pieniądz EURO.
1996 – traktat z Amsterdamu. II i III filar wspólnej polityki : bezpieczeństwo i polityka zagraniczna. Głosowanie na zasadzie kooperacji.

16. 12.91 – podpisanie umów o stowarzyszeniu. Umowy te weszły w życie w 1994 roku.
01. 01. 2002 – wprowadzenie Euro.
2002 – traktat z Nicei
01.05.2004 – rozszerzenie 15 do 25 + wprowadzenie konstytucji europejskiej.

Cele wspólnoty – art. 2 TWE

Art. 23 – podstawą Wspólnoty jest Unia Celna, która obejmuje całą wymianę handlową, polega na zniesieniu ceł przywozowych i wywozowych oraz opłat wywołujących podobny skutek jak cła oraz na wprowadzeniu wspólnej taryfy celnej w handlu między krajami trzecimi.

Unia celna obejmuje całą wymianę handlową, wprowadzono jednakże pewne wyjątki (art. 296). Każde państwo członkowskie może podejmować niezbędne jego zdaniem działania w celu ochrony zasadniczych interesów swego bezpieczeństwa oraz dotyczące produkcji broni, amunicji, sprzętu wojskowego albo handlu tymi artykułami.

Cła podstawowe to te z 57 roku.
Generalne obniżki 10%, na każdy produkt co najmniej 5%.

Najszybciej zmieniono cła w eksporcie w 1961 roku. Do tego czasu zniesiono również kontyngenty, czyli ograniczenia ilościowe. Cła całkowicie wyeliminowano 01. 07. 68 roku na art. Przemysłowe. Utrzymano cła na 40 produktów rolnych, zniesiono je ostatecznie 01.01.70r.

Sprawa Dassonville (szkocka whiskey), która została przywieziona do Wielkiej Brytanii z terytorium Francji. Brytyjskie władze celne zażądały od importera potwierdzenia jakości i autentyczności towaru. Importer odwołał się do ETS stwierdzając, że jest dyskryminowany, bo wymaga się od niego dokumentu, który normalnie nie byłby wymagany. Importer wygrał.
ETS zezwolił Niemcom na pobieranie opłat od importu zwierząt żywych.
Opłaty takie nie powinny przekraczać kosztów inspekcji weterynaryjnej inspekcja jest obligatoryjna i jednakowa dla wszystkich produktów WE. Obowiązek wynika z prawa europejskiego, a jej wykonanie należy do WE, opłaty usuwają bariery, które mogłyby powstać na skutek podjęcia jednostronnej inspekcji.

Art. 30 - możliwość ograniczenia wolnego handlu.

Wykład 5 05.11.2003 r.

EWWiS – pierwsza wspólnota integracji, wyznaczała kontyngenty produkcji.
W Messynie rozmawiano o rozszerzeniu integracji. W 1957 r. doszło do podpisania Traktatu Rzymskiego również przez członków EWWiS.

TRAKTATY RZYMSKIE
• obowiązywały w ciągu dwunastoletniego okresu przejściowego wspólnego rynku
postanowienia koordynacji politycznej, głównie polityki rolnej
• - wprowadzono mechanizm interwencyjny w celu wspomożenia obrotu płodami rolnymi.
• lata 60-te tłuste lata gospodarki kapitalistycznej
• w 1964 r. wprowadzono politykę „wolnych krzeseł” – Francja wycofała się ze wspólnej polityki rolnej
• w 1964 r. Anglia starała się o wejście do EWWiS.
• 1 lipca 1968 r. wprowadzono Wspólny Rynek, który był większym sukcesem niż EFTA
• EFTA (Znoszenie Wolnego handlu Krajów Europejskich
1957 r. Europejska Strefa Wolnego Handlu), wolny handel w obrocie art. przemysłowych, bez art., rolnych.
• 1972 r. 4 kraje złożyły aneks do Wspólnot Europejskich: Irlandia Wlk. Brytania i Dania poszerzyły ją (1993 r.) a nie weszła Norwegia.
• 1972 r. weszła koncepcja Europejskiego Węża Walutowego, ale w 1973 odstąpiono od Unii Walutowej
• 1979 r. powołano Europejski System Walutowy – chodziło o to, aby kursy walut nie zmieniały się swobodnie.
• 1981 r. do Wspólnoty przystąpiła Grecja, została przyjęta z powodu chęci wzmocnienia.
• 1986 r. do Wspólnoty wchodzi Hiszpania i Portugalia
• lata 80- te to lata Eurosklerozy, II połowa to nowy zastrzyk energii.
• Jacgues de Lorre - koncepcja zniesienia wszystkich barier, wspólny rynek wewnętrzny

JEDNOLITY AKT EUROPEJSKI
- zmieniał Traktaty Rzymskie
-wprowadził zasadę głosowania większościowego w kwestii jednolitego rynku wewnętrznego
- w 1992 zakończyło się wprowadzanie w życie jednolitego rynku wewn. W tym roku do EWG dołączyły Szwecja, Finlandia, Austria.
- w 1992 r. 12 przekształciła się w 15 i podpisano Traktat z Maastricht.

TRAKTAT Z MAASTRICHT
• wprowadził wspólny pieniądz euro
• 1996 r. traktat z Amsterdamu, II i III filar wspólnej polityki i bezpieczeństwa i polityka zagraniczna; głosowanie na zasadzie kooperacji
• 16.12.91 r. podpisanie traktatów o stowarzyszenie, uchwały weszły w życie w 1994 r.
• .
• 1.01.2002 r. wprowadzenie euro do obiegu przez 12 krajów
• 2002 r traktat z Nicei
CELE WSPÓLNOTY:
Art. 2 Zadaniem Wspólnoty jest poprzez ustanowienie Wspólnego Rynku, Unii Gospodarczej i Walutowej i prowadzenie wspólnych polityk lub działań określonych w art. 3 przyczynianie się w całej Wspólnocie do:
• harmonijnego i zrównoważonego wzrostu działań gospodarczych;
• trwałego i nieinflacyjnego wzrostu z poszanowaniem środowiska naturalnego;
• wysokiego stopnia zbieżności funkcjonowania gospodarek;
• wysokiego poziomu zatrudnienia i opieki społecznej
• podnoszenia stopy życiowej i jakości życia;
• spójności ekonomicznej i społecznej
• solidarności pomiędzy krajami członkowskimi

Art. 3 Charakter UE w zwiadu z jej celami – Wspólnota ma głównie cele ekonomiczne i art.3 mówi: „Dla osiągnięcia celów wymienionych w art. 2 zgodnie z określonym w harmonogramie, działania Wspólnoty obejmują:
1. zmniejszanie pomiędzy państwami członkowskimi opłat celnych i ograniczeń ilościowych imporcie eksporcie towarów, towarów także innych środków odnoszących ten sam skutek (wprowadzenie wolnego handlu)
2. wspólną politykę handlowa
3. rynek wewnętrzny charakteryzuje się zniesieniem pomiędzy krajami członkowskimi przeszkód w swobodnym przepływie towarów, osób, usług i kapitału ( liberalna metoda integracji)
4. środki dotyczące wjazdu, wyjazdu i wzajemnego poruszania się osób po rynku wewnętrznym
5. wspólną polityką w zakresie rolnictwa i rybołówstwa
6. wspólną politykę w zakresie transportu
7. system zapewniający, że konkurencja w ramach rynku wewnętrznego nie ulegnie zakłóceniom (wolna konkurencja)
8. zbliżenie prawodawstwa państw członkowskich stopniu koniecznym dla funkcjonowania Wspólnego Rynku;
9. politykę dotyczącą spraw społecznych obejmującą Europejski Fundusz Społeczny
10. wzmocnienie spójności ekonomicznej i społecznej krajów członkowskich na podobnym poziomie rozwoju
11. politykę w zakresie środowiska naturalnego
12. wzmacnianie konkurencyjności przemysłu Wspólnoty
13. wspieranie badań naukowych rozwoju techniki
14. zachęcanie do ustanowienia i rozwoju sieci transeuropejskich
15. przyczynianie się do wzrostu poziomu edukacji i szkolenia oraz …
16. stowarzyszenie z krajami i terytoriami zamorskimi w celu osiągnięcia wzrostu obrotów handlowych i wspólnego wspierania rozwoju gospodarczego i społecznego
17. przyczynianie się do ….
18. o postępowaniu…

Art. 9 (obecnie 23)
Podstawą Wspólnoty jest Unia Celna, która obejmuje cała wymianę handlowa i polega na zniesieni ceł przewozowych i wywozowych oraz opłat wywołujących podobny skutek, a także na wprowadzeniu wspólnej taryfy celnej w handlu z krajami III.

Wspólny Rynek zaczęto wiec budować od Unii Celnej, tak aby ten wspólny obszar był chroniony wspólną taryfą celną i wspólną polityką wobec krajów III, co oznacza ograniczenie suwerenności narodowej i przekazanie jej na rzecz (Rady Europejskiej) Wspólnoty Europejskiej.
UC obejmuje cały handel ; dotyczy wszystkich towarów wyprodukowanych w krajach członkowskich ale wprowadza wyjątki.

Wyjątkiem do całej wymiany handlowej jest art. 223 (ob. 296), który mówi: każde państwo członkowskie może decydować niezbędne jego zdaniem działania w celu ochrony zasadniczych interesów swojego bezpieczeństwa oraz dotyczących produkcji broni, amunicji, sprzętu wojskowego albo handlu tymi artykułami, ale środki te nie powinny pogarszać konkurencji…

12-letni → po 8 latach określono wysokość ceł → cło podstawowe obowiązujące w roku przed utworzeniem UC, czyli 1957 r. → będzie się znosić cła ogółem o 10% w poszczególnych latach, a na h. towarów cło ma być zniesione co najmniej o 5% a wiec można było znieść 5% na produkt bardziej wrażliwy a na inne towary wyższe tak aby razem było 10%. Ale nie dokonywano tego co roku, nie przewidziano harmonizacji na ostatnie 4 lata.

Najszybciej zniesiono cła w eksporcie i kontyngenty ( ograniczenia ilościowe) → 1961 r.

 - art. Preambuły – 1.07.1968 r. zniesiono całkowicie cła na 1,5 roku przed terminem tzn. 1.01,1970 r.
 - utrzymanie cła wewnątrz Wspólnoty na ok. 40 produktów rolnych a 01.01. 1970 zniesiono je całkowicie

EUROPEJSKI TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI – SPRAWY SPORNE

1. Sprawa DASSONVILLE – dotyczyła szkockiej whisky, która została wwieziona na terytorium Wlk. Brytanii z Francji
• - brytyjskie władze celne zażądały od importera potwierdzenia autentyczności tej whisky
• - importer odwołał się do ETS z zarzutem praktyki dyskryminacyjnej
• - Importer sprawę wygrał - uznano, że ten certyfikat jest równoważny z ograniczeniem ilościowym (kontyngenty) co jest zakazane we Wspólnocie.
• - pierwsza sprawa z bezpiecznymi przeszkodami handlowymi

2. Sprawa związana z opłatą za import
 - Belgowie (Antwerpia) produkcja złota i biżuterii,
 - nałożyli podatek na import złota pochodzącego z innych krajów członkowskich w wysokości 33%.
 - celem tej opłaty miał być fundusz socjalny osób zatrudnionych w przemyśle biżuteryjnym, a nie było celem pomnożenie wpływów podatkowych.
 - Mimo to uznano to za sprzeczne z prawem Wspólnoty, ponieważ nie stanowił on części systemu podatkowego Belgii, a dyskryminowano kraje członkowskie

3. Sprawa w której ETS zezwolił rządowi Niemiec .na pobieranie opłat od importu zwierząt żywych określając jednocześnie kiedy kraje czł. mogą pobierać takie opłaty, chodziło o inspekcję weterynaryjną.
 - opłaty te nie powinny przekraczać 30% opłaty weterynaryjnej
 - inspekcja weterynaryjna jest obligatoryjna i jednakowa we wszystkich produktów pochodzących z krajów członkowskich
 - obowiązek wykonywania inspekcji weterynaryjnej wynika a prawa wspólnotowego, wspólnotowego jej wykonanie należy do WE.
 - opłaty służą promowaniu wspólnego handlu, szczególnie przez usunięcie barier, jakie mogłyby powstać na skutek podjęcia jednostronnej inspekcji.

Francja i Włoch chciały dłuższej ochrony celnej ale ostatecznie UC okazała się sukcesem.

W latach 60-tych nie było standardów np. nakazano importu do Francji niemieckiego sera marki GOUDA?, który zawierał 30% tłuszczu, ponieważ we Francji nazwa tego produktu była zastrzeżona dla sera o zawartości tłuszczu nie mniejszej niż 40% (standardy francuskie).

Ponadto w art. 30 wprowadzono możliwość ograniczenia wolnego handlu jeśli byłyby to uzasadnione względami porządku publicznego, bezpieczeństwa, publicznego, ochrony ludzi i zwierząt, ochrony roślin, ochrony majątku narodowego.
Ograniczenie może polegać na zakazie importu lub eksportu, a nie może oznaczać wprowadzenia ceł.

Sprawa sporna powstała na tle Włoch. Włochy chcąc ograniczyć wypływ zabytków wprowadziły cło na wywóz zabytków. Rząd włoski uzasadnił to jako chęć zatrzymania dóbr artystycznych
ETS stwierdził, że władze włoskie nakładając cło określiły wartość ekonomiczną tych dóbr i ich komercyjny charakter, a takich wartości dobra te nie mają.


W – 6

W skład taryfy celnej wchodzą kraje Beneluxu, Francja, Włochy i Niemcy.
Harmonogram rozpisywania ceł:
1. 1969 – redukcje wspólnych taryf zminimalizowano o 10 %,
2. 1.07.68 – wprowadzono cła na artykuły przemysłowe

Kraje Cła ad valorem (od wartości)
Włochy 25,5%
Francja 24,0%
RFN 10%
Benelux 9%

Wspólną taryfę celną obliczono ustalając średnią. Cło to miało konsekwencję, że Niemcy musiały podwyższyć cła, a Włochy musiały zmniejszyć. Kraje przystępujące do Wspólnoty musiały przyjąć obowiązującą taryfę celną.

W wyniku wieloletnich przeobrażeń taryfa celna przyjęła postać zintegrowanej taryfy celnej opartej na scalonej nomenklaturze wg której towary są klasyfikowane.
Towary są przystosowane wg 11 stopniowej skali. Obejmuje obecnie 11 tysięcy tytułów zakodowanych w postaci 8 cyfr, przy czym 9 cyfra jest zarezerwowana dla statystyki międzynarodowej.

Początkowo przeciętnie cło wynosiło 12,5% więc nie było wysokie.
W przypadku artykułów hutniczych zastosowano cło, które obowiązywało w imporcie do Włoch, czyli największe.
Kraje WE należą do WTO, w ramach której tworzyły się RUNDY dążące do zminimalizowania cła.
Początkowo cło zmniejszono o 35%, a w 1972 o 8,1%.
Runda urugwajska – 7,3%, a wiele produktów tj. ropa naftowa, miedź, nikiel, drewno, skóry, itp. uwolniono całkowicie od cła.
Ważne było uwolnienie handlu tekstyliami od ograniczeń ilościowych, na które nałożono cła.
W latach 1995-2004 znów redukowano cła.
- obecnie niskim opłatom podlegają półprodukty i wyroby gotowe. Ta taryfa to ok. 24%
- występują SZCYTY TARYFOWE na wybrane towary ok. 20% na import samochodów i obuwia
- najwyższe cła są na płody rolne:
- banany 177%
- ryż 166%
- podroby 186%
- kukurydza 121%
- pszenica 123%

polityka celna w imporcie art. przemysłowych kształtuje się na zasadzie ESKALACJI TARYFOWYCH – im bardziej przetworzony towar, tym taryfa jest większa.
Całkowicie uwalnia się od cła import surowców i półproduktów.

Art. 13 – wspólna polityka handlowa opiera się na ujednoliconych zasadach zwłaszcza w stosunku do zmian stawek celnych, zawieranych umów celnych i handlowych, ujednolicenia działań liberalizacyjnych, polityki eksportowej, działań chroniących handel o podejmowanych w przypadku dumpingu i subwencji.
W kwestii polityki handlowej wysoką pozycję zajmuje Komisja UE, która:
- negocjuje umowy handlowe i przedkłada odpowiednie propozycje Radzie UE,
- Rada może działać tylko na wniosek Komisji, zatem od 1968 roku wszystkie umowy handlowe podpisywane są przez organy wspólnoty.

01.01.70 – wprowadzono procedurę antydumpingową.

DUMPING – praktyka, gdzie eksporter może być oskarżony o sprzedaż po cenach niższych niż na rynku. Może to przynieść stratę producentom krajowym.
Wprowadzono procedurę, która w przypadku dumpingu może na takie towary nałożyć cło antydupingowe, korygujące różnicę w cenach.
Istnieje 170 ceł antydumpingowych, min. Na stal, cement, palety drewniane.
Wspólna polityka handlowa została rozciągnięta także na mocy art. 133, który uprawnia Radę do prowadzenia negocjacji i zawierania porozumień narodowych w dziedzinie usług i własności intelektualnych, a nie tylko w przepływie towarów.
Kompetencją wspólnej polityki są objęte działania Komisji prowadzone w imieniu krajów członkowskich i zawieranie układów z krajami trzecimi.
TEORIA INTEGRACCJI została sformułowana przez Jacob’a Viner’a, który napisał „Rezultaty Unii Celnej”
Przedstawił on sytuację 3 krajów na świecie:
I.
Cło kiedy jest cło nie ma wymiany handlowej



Viner mówi, że jeśli między A i B zniesiemy cło, to nastąpi import z kraju B do A.


II unia celna proces kreacji handlu – TRADE CREATION



Efekt kreacji handlu:
- umożliwia lepszą alokację zasobów,
- umożliwia obniżenie cen.

III.





1. kraj A sprowadza z C towary (przed założeniem Unii Celnej)
2. A i B zakładają Unię Celną wobec czego znoszą cła między sobą, ale utrzymują cło wobec C,
3. Wobec tego import zmienia kierunek z B do A, efekt ten nazywamy odchyleniem handlu, następuje pod wpływem działania wspólnej taryfy celnej. Jest to zjawisko negatywne, bo nie służy lepszej alokacji zasobów. Zatrzymuje import od lepszych producentów.
Unia celna ma pozytywne oddziaływanie na wykorzystanie zasobów, gdy:
TRADE CREATION> TRADE DIVERSION

KRAJ 1960 eksport/import 1972 eksport/import 1985 eksport/import
RFN 31/32 34/47 33/50
Francja 32/34 56/56 59/54
Włochy 29/31 49/50 47/49
Holandia 49/48 62/74 56/76
Belgia i Lux. 51/53 71/74 69/71
GBR 15/17 32/30 48/49
Irlandia 11/8 29/78 72/70
Dania 39/29 45/43 31/48
Grecja 38/31 55/52 72/70
Hiszpania 26/38 42/46 49/54
Portugalia 38/22 46/47 38/54
WE 36/38 55/47 34/55

Czołową pozycję w handlu zajmuje RFN, na które przypada 25% importu i eksportu Wspólnoty. RFN była największym dostawcą na rynki wszystkich krajów (oprócz Irlandii) i największym odbiorcą z krajów (oprócz Hiszpanii).
Wzrosło także znaczenie Włoch. Ożywione kontakty są między Włochami i RFN, krajami Beleluxu u Francją, te kraje mają także największe znaczenie w handlu z krajami trzecimi.
Uważa się, że bez założenia unii celnej handel między krajami członkowskimi byłby o 21-34% mniejszy niż po zniesieniu cel.
Efekt kreacji handlu = 10 mld $
Efekt przeniesienia handlu = 2 mld $
WE przyniosła o wiele większe ożywienie handlu niż przeniesienie handlu.
Wykład 11 14.01.2003 r.

Liberalizacja zakupów publicznych

• Przed ustanowieniem JRE zakupy publiczne dotyczyły 110 tyś podmiotów i organizacji i opiewały na kwotę 721 mln ECU, co stanowi 11,5% PNB krajów UE (tyle co PNB Belgii, Danii i Hiszpanii)
• Zakupy publiczne były wykluczone z wolnego handlu
• Praktyki protekcjonistyczne
• Wszystkie kraje promowały produkty swojego kraju, np. policja fr. Kupuje tylko sprzęt francuski
• Przed ustanowieniem JRE tylko 1% zakupów publicznych realizowano na rynkach partnerów (zwłaszcza wyposażenia dla policji, wojska czy administracji)
Nie sprzyjało to efektywności gospodarowania – nie było wolnej konkurencji (kupowanie u tych co produkują najtaniej).

Kto jest poddany zasadom zakupów publicznych? – organy państwowe
- samorządowe
- instytucje prawa publicznego lub
stowarzyszenia
Dyrektywy UE nie definiują pojęcia organów państwowych i samorządowych lecz za takie należy uważać wszystkie instytucje sprawujące władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, zarówno na poziomie krajowym jak i regionalnym.

Np. w Holandii za organ państwowy uznano holenderski Komitet Konsolidacyjny Terenów Lokalnych „Waterland” nie będący częścią administracji publicznej ale finansowany z budżetu samorządu lokalnego.
Jeśli władza powołuje taki podmiot i daje środki na ten cel → staje się on częścią administracji publicznej. Do instytucji prawa publicznego zaliczamy;
fundacje publiczne, banki narodowe, szkoły, szkoły wyższe i uniwersytety, instytucje publiczne zajmujące się rozrywką, sportem, turystyką, wypoczynkiem, publiczne zakłady opieki zdrowotnej, instytuty badawczo-rozwojowe, agencje rozwoju regionalnego.
Np. Uniwersytet Wrocł. Jeśli chce kupić komputery to musi złożyć zamówienie publiczne a nie np. u pracownika U Wr.

Pierwsze dyrektywy w zakresie zamówień publicznych zostały wydane w latach 70-tych. Zobowiązywały partnerów do przestrzegania wobec dostawców krajów członkowskich zasady niedyskryminacji przy zakupach publicznych i kierowanie się względami czysto handlowymi.
W przetargu, który ma charakter publiczny muszą występować 3 podmioty.

Przetargi dotyczą tylko dużych inwestycji publicznych dla:
o robót publicznych powyżej 5 mln Euro
o telekomunikacji 600 tyś Euro
o gospodarki wodnej, transportowej towarów energetyki 400 tyś. Euro
o dostaw towarów świadczenia usług 200 tyś Euro

Zakupy publiczne krajów UE lokowane są przede wszystkim:
o energetyka, telekomunikacja, budownictwo, produkcja środków transportu, przemysł włókienniczy i odzieżowy.
o na obronę narodową przypada 15-17% wszystkich zamówień.

Np. Miasto Monachium chce budować most i jeśli przewidywane koszty powyżej 5 mln Euro – musi zgłosić przetarg.
RE musi określić, która firma wygrała i na jakich warunkach – ogłasza to w Dz. Ustaw.

1993 r. konsolidacja dyrektywy 77 z 89 o robotach budowlanych
o 14 czerwca przyjęto jednolity tekst dyrektywy 93/37/EEC koordynującej procedury udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane
o dyrektywy 77 i 88 zastąpiono jednolitym tekstem dyrektywy 93/36/EEC – zharmonizowała procedury udzielania zamówień publicznych

Wady zamówień publicznych w Białej Księdze:
 niewielki wpływ istniejących dyrektyw na skuteczną konkurencyjność, zakupy publiczne i obniżanie cen;
 mały udział małych i średnich przedsiębiorstw w zakupach publicznych – dostawy zdominowane przez duże firmy;
 istnienie wielu nieformalnych barier, utrudnianie procedur publicznych;
 potrzeba wzmocnienia i usprawnienia mechanizmów kontrolnych.

Podejrzewa się, że niektóre kraje członkowskie zaniżają wartości publicznych kontraktów aby nie dopuszczać do przetargów dostawców krajów partnerskich.

Procentowy udział dostawców zagranicznych w zamówieniach publicznych krajów czł.UE w latach 1987-94
I 1987
1994
Import bezpośredni z UE 0,6 2-3
Import bezpośredni spoza UE 0,7 0,2-0,5
Import pośredni 4,8 4,9-9,4
Łącznie udział importu w zakupach publicznych
6
7,1-12,9

Przed ustanowieniem Jednolitego Rynku ↑ po ↑
Tzn. ponad 80% zakupów kierowany jest na rynek krajowy.
Najpóźniej dyrektywy o zakupach publicznych wdrożyła RFN

SWOBODNY PRZEPŁYW PRACOWNIKÓW.
Art. 48 i dalsze (obecnie 39)
Państwa członkowskie zostały zobowiązane do udzielania prawa innym państwom członkowskim i ich rodzinom
o Obcokrajowcom z UE, którzy zaprzestali aktywności zawodowej (emeryci, renciści),
o Osoby, które przepracowały ostatnie 12 miesięcy i zamieszkują za granicą stale przez okres 3 lat
o Osoby, które od 2 lat stale pracowały w państwie przyjmującym i przestały wykonywać swój zawód w skutek trwałej niezdolności do pracy

WARUNEK, ZE te os. zostaną objęte ubezpieczeniem chorobowym i posiadają odpowiednie zasoby finansowe, aby w czasie pobytu nie stać się ciężarem dla opieki społecznej.

Dyrektywa 90/366 zastąpiona 93/96 osiągnęła swym zakresem studentów osiedlających się za granica, pod warunkiem, że podejmą się studiów w kraju członkowskim. Ich prawo pobytu określono do czasów trwania studiów (mają kartę, którą mogą przedłużać – dotyczy to tez ich współmałżonków dzieci).
Kraje członkowskie gwarantują ochrona przed dyskryminacją obywateli państw partnerskich poprzez np. limitowaniem ofert pracy lub też opracowywaniem specjalnych procedur rekrutacji dla cudzoziemców.

o Za sprzeczne uznano np. Przepis Kodeksu Morskiego Francji, który wyznaczał limit zatrudnionych na statkach pracowników cudzoziemskich – 3 Francuzów na 1 cudzoziemca.

o ETS orzekł, że z punktu widzenia potrzeby upowszechniania języka ojczystego jest dozwolone wymaganie, aby w szkołach zawodowych nauczyciele wykazywali się biegłą znajomością języka kraju osiedlenia.

o Cudzoziemcy - takie same prawa socjalne i podatkowe

Sprawa Fioini - włoska wdowa, zamieszkujące we Francji domagała się ulg w opłatach komunikacyjnych przysługujących rodzinom wielodzietnym

Obywatel Wlk Brytanii Laira – po pieciu latach pracy ubiegał się o kurs językowy na Uniwersytecie w Hanowerze, który był subwencjonowany ale podanie odrzucono. Odwołał się do ETS a on orzekł: prawo do opieki stypendialnej ma nawet pracownik, który porzucił pracę jeśli występuje związek z między jego dotychczasową aktywnością zawodową a rodzajem podejmowanych studiów.
o Bezrobotny zatrzymuje prawo do wypłacenia zasiłków pod warunkiem, że:
 Przed wyjazdem bezrobotny zapisze się do agencji pracy ostatniego kraju, w którym pracował lub poszukiwał pracy
 W opuszczonym kraju uprzedzi odpowiedni urząd od którego uzyskał formularz E 303
 W nowym kraju w którym poszukuje pracy zarejestruje się w ciągu 7 dni po okazaniu formularza E 303
W nowym kraju osiedlenia zasiłek przysługuje na 3 miesiące.

o Równe traktowani członków związków zawodowych, także w zakresie nabywania nieruchomości ( prawa tego nie można skorzystać w Danii, szczególnie przez Niemców)

o Równe traktowanie członków rodzin, emigrantów, nawet gdy