System polityczny Ukrainy

UKRAINA

 Niepodległość- ogłoszona przez Radę Najwyższą 24 VIII 1991; potwierdzona w referendum 1 XII 91 (95% frekwencji; 90% za)
 Katastrofa w Czarnobylu i zatajenie jej skutków- fala niezadowolenia- ruchy ekologiczne+ oświatowo- kulturowe
 1987- zwalnianie więźniów politycznych z łagrów
 1989- Ruch na Rzecz przebudowy (inteligenci)- domagano się rozluźnienia więzów z Rosją;
 27 X 89- decyzja Rady Najwyższej o przeprowadzeniu bezpośrednich wyborów do rad wszystkich szczebli
 XII 90- wybory; słaby wynik opozycji (Blok Demokratyczny); początek procesu pluralizacji
 Rada Ludowa (Ihor Juchnowski) blok opozycyjny w RN
 16 VII 90- Deklaracja Niezależności na wzór rosyjskiej;
 24 VIII 91- Akt Niepodległości Ukrainy
 28 VI 96- konstytucja Ukrainy
 zmiana konstytucji 2004- przedłużenie kadencji parlamentu z 4 do 5 lat; system proporcjonalny;
 zasady konstytucyjne: lud suwerenem; państwo unitarne z Autonomiczną Republiką Krymu: własna konstytucja RM i RN; akty nie mogą być sprzeczne z ukraińskimi

Rada Najwyższa
 450 deputowanych na 5 lat
 wybory nie mogą być przeprowadzane w roku wyborów prezydenckich, do RN republiki Krymu ani samorządowymi;
 wybory przedterminowe- max 60 dni po decyzji o skróceniu kadencji; na czas pozostały do końca regularnej kadencji
 bierne prawo wyborcze: 21 lat, 5 lat domicylu
 incompatibilitas (wyj- praca naukowa badawcza twórcza)
 nietykalność
 wygaśnięcie mandatu:
 musi być potwierdzone uchwałą RN
 rezygnacja
 naruszenie incompatibilitas
 uprawomocnienie wyroku skazującego
 wykluczenie z partii, z ramienia której zostało się wybranym do RN
 nieusprawiedliwiona absencja na 20 sesjach
 tryb sesyjny: I wtorek lutego i I wtorek września
 sesje nadzwyczajne- na żądanie prezydenta lub 1/3 deputowanych
 miesiąc na wyłonienie stałej większości
 przedterminowe rozwiązanie
 niewyłonienie stałej większości przez 30 dni
 nie wyłonienie nowego rządu przez 60 dni od dymisji starego
 do 1 XII nie przyjęto budżetu
 nie można rozwiązać RN: gdy do końca kadencji zostało 6 m-cy; do roku po przedterminowych wyborach
 inicjatywa ustawodawcza- posłowie rząd prezydent Sąd Najwyższy
 rozpatruje się w pierwszej kolejności projekty uznane przez prezydenta za pilne
 przyjęcie ustawy połową konst. składu -> podpis przewodniczącego RN -> 15 dni na podpis prezydenta lub veto -> odrzucenie veta 2/3 konst. Składu -> 10 dni na podpisanie
 zmiana konstytucji
 wniosek- prezydent 1/3 dep
 większość wszystkich- przyjęcie projektu; na następnej sesji- 2/3 przyjmuje zmiany
 rozdział I III XIII- wniosek prezydenta lub 2/3 dep. Przyjęcie projektu 2/3 -> referendum
 powołuje: premiera na wniosek prezydenta; ministrów na wniosek premiera; szefa i ½ składu Banku Narodowego; ½ składu SK, ½ składu Narodowej Radu Ukrainy ds. Radia i TV członków centralnej komisji wyborczej; zgoda na mianowanie przez prezydenta prokuratora gen.; sędziów na 10 lat
 rozpisywanie referendum, uchwalanie budżetu wyznaczanie terminu wyborów prezydenckich i samorządowych; wypowiadanie wojny, zatwierdzanie pokoju, zgoda na wysłanie SZ za granicę
 wotum nieufności

Prezydent
 obywatel Ukrainy, włada językiem, 35 lat, 10 lat domicylu
 5 lat max 2 kadencje
 wybory w ostatnim roku kadencji lub do 90 dni po opróżnieniu
 przedterminowo- na dokończenie kadencji, chyba ze został mniej niż rok do końca kad.
 Skrócenie:
 Śmierć rezygnacja przez RN SN na wniosek parlamentu stwierdza niezdolność do sprawowania urzędu
 Impeachment: decyduje ¾ parlamentu po uzyskaniu orzeczenia SN o znamionach zdrady państwa lub innego przestępstwa
 Incompatibilitas
 Kompetencje
 Reprezentuje
 Przedstawia kandydata na premiera
 Powołuje i odwołuje ministrów resortów siłowych, dowództwo SZ
 Mianuje połowę SK, prok. gen, połowę rady RTV
 Głównodowodzący SZ, na czele Rady Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony
 Wnioskuje w RN o ogłoszenie wojny
 Decyduje o użyciu wojsk, mobilizacji, wprowadzeniu stanu wojennego
 Zarządza referendum konstytucyjne i z inicjatywy obywateli
 Wydaje dekrety i rozporządzenia

Rząd
 Premier I wicepremier, wicepremierzy ministrowie
 Powołanie
 Konsultacja prezydenta ze stałą większością
 Przedstawienie kandydata
 Głosowanie większością wszystkich
 Kompetencje: realizacja polityki; powoływanie połowy składu zarządu banku Narodowego
 Incompatibilitas

SK
 Zgodność ustaw z konst; wykładnia konst orzeczenia ostateczne- na cały kraj
 18 sędziów (9- prez, 9- RN) na 10 lat, 1 reelekcja
 40 lat, wyższe wykształcenie prawnicze, 10 lat staż 20 lat domicylu, włada językiem

Prawo wyborcze:
 I wybory- ordynacja większościowa
 27 IX 97- nowa ordynacja: system mieszany: 225 mandatów większościowo, 225 proporcjonalnie (1 okręg, 4% próg metoda największych reszt)
 2004- nowa ordynacja: system proporcjonalny, 1 okręg, 3% próg, metoda d’hondta
 do parlamentu weszły
 Partia Regionów
 Blok Julii Tymoszenko
 Nasza Ukraina
 Socjalistyczna Partia Ukrainy
 Komunistyczna Partia Ukrainy