Obrót pieniężny.

Obrót pieniężny może odbywać się w formie gotówkowej i bezgotówkowej. Swoboda stosowania rozliczeń gotówkowych przez jednostki gospodarcze jest ograniczona przez przepisy ustawy Prawo działalności gospodarczej. Ustawa nakłada na przedsiębiorstwo obowiązek:
- posiadania rachunku bankowego związanego z wykonywaną działalnością gospodarczą,
- dokonywania lub przyjmowania płatności za pośrednictwem rachunku bankowego w każdym przypadku, gdy jednorazowa wartość należności lub zobowiązań przekracza równowartość 3 000 EURO lub 1 000 EURO, jeśli łączna wartość należności i zobowiązań od i wobec tego kontrahenta przekracza w poprzednim miesiącu 10 000 EURO, przeliczonych na złote według kursu średniego walut ogłoszonego przez NBP z ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym transakcje są dokonywane,
- zawiadomienie urzędu skarbowego, właściwego ze względu na podatek dochodowy o posiadaniu rachunku bankowego związanego z wykonywaną działalnością gospodarczą, a w przypadku posiadania kilku rachunków bankowych poinformowania o ich posiadaniu ze wskazaniem, który z nich jest rachunkiem podstawowym,
- poinformowaniu banku, w którym jest otwarty rachunek podstawowy o posiadaniu rachunku w innych bankach, a także innych banków o nazwie i adresie banku w którym otwarty jest rachunek podstawowy.
Rozliczenie gotówkowe przeprowadza się czekiem gotówkowym lub przez wpłatę gotówki na rachunek lub do kasy wierzyciela.
Rozliczenie bezgotówkowe przeprowadza się z reguły za pośrednictwem banku za pomocą papierowych lub elektronicznych nośników informacji. Do form rozliczeń bezgotówkowych Prawo bankowe zalicza w szczególności:
1. polecenie przelewu,
2. polecenie zapłaty,
3. czeki rozrachunkowe,
4. karty płatnicze.

Polecenie przelewu stanowi udzieloną bankowi dyspozycję dłużnika obciążenia jego rachunku określoną kwotą i uznanie tą kwotą rachunku wierzyciela. Bank wykonuje dyspozycję dłużnika w sposób przewidziany w umowie rachunku bankowego.

Polecenie zapłaty stanowi natomiast udzieloną bankowi dyspozycję wierzyciela obciążenia określoną kwotą rachunku bankowego dłużnika i uznania tą kwotą rachunku wierzyciela. Dyspozycja wierzyciela oznacza równocześnie jego zgodę na cofnięcie przez bank dłużnika obciążenia rachunku dłużnika i cofnięcia uznania rachunku wierzyciela w przypadku dokonanego przez dłużnika odwołania polecenia przelewu.

Prawo bankowe stanowi, że przeprowadzenie rozliczeń polecenia zapłaty jest dopuszczalne pod warunkiem:
1. posiadania przez wierzyciela i dłużnika rachunków w bankach, które zawarły porozumienie w sprawie stosowania polecenia zapłaty, określające w szczególności: zakres odpowiedzialności banków wykonujących polecenie zapłaty, przyczyny odmowy wykonywania polecenia zapłaty przez bank dłużnika, procedury dochodzenia wzajemnych roszczeń banków, wynikających ze skutków odwołania polecenia zapłaty dłużnika, wzory jednolitych formularzy oraz zasady wykonywania przez bank poleceń zapłaty za pomocą elektronicznych nośników informacji,
2. udzielenia przez dłużnika wierzycielowi zgody do obciążenia rachunku dłużnika w drodze polecenia zapłaty w umownych terminach z tytułu określonych zobowiązań,
3. zawarcia pomiędzy wierzycielami a bankiem prowadzącym jego rachunek umowy w sprawie stosowania polecenia zapłaty przez wierzyciela, zawierającej w szczególności: zgodę banku na stosowanie polecenia zapłaty przez wierzyciela, zasady składania i realizowania poleceń zapłaty, zgodę wierzyciela na obciążenie jego rachunku kwotami odwołanych poleceń zapłaty wraz z odsetkami, o których mowa w ustawie Prawo bankowe, zwróconymi dłużnikowi w związku z odwołaniem polecenia zapłaty oraz zakres odpowiedzialności wierzyciela i banku,
4. że maksymalna kwota pojedynczego plecenia zapały nie przekracza równowartości, przeliczonej na złote według kursu średniego przez Narodowy bank Polski w ostatnim dniu kwartału poprzedzającego kwartał, w którym dokonywane jest rozliczenie pieniężne:
a) 1 000 euro – w przypadku, gdy dłużnikiem jest osoba fizyczna nie wykonująca działalności gospodarczej,
b) 10 000 euro – w przypadku pozostałych dłużników.

Uznanie rachunku bankowego wierzyciela następuje po uzyskaniu przez jego bank od banku dłużnika środków wystarczających na pokrycie polecenia zapłaty.
Dłużnik może odwołać pojedyncze polecenie zapłaty, w baku prowadzącym jego rachunek, w terminie:
1. 30 dni kalendarzowych od dnia dokonania obciążenia rachunku bankowego – przypadku, gdy dłużnikiem jest osoba fizyczna nie wykonująca działalności gospodarczej,
2. 5 dni roboczych od dnia dokonania obciążenia rachunku bankowego – w przypadku pozostałych dłużników.
Odwołanie polecenia zapłaty przez dłużnika zobowiązuje bank natychmiastowego uznania rachunku bankowego dłużnika kwotą odwołanego polecenia zapłaty. Uznanie rachunku dłużnika następuje z datą odwołania polecenia zapłaty, z obowiązkiem naliczenia od dnia obciążenia rachunku dłużnika kwotą odwołanego polecenia zapłaty – odsetek należnych dłużnikowi z tytułu oprocentowania rachunku bankowego.
Na warunkach określonych w umowach w rozliczeniach bezgotówkowych mogą być stosowane także karty płatnicze. Przez kartę płatniczą rozumie się kartę identyfikującą wydawcę i upoważnionego posiadacza, uprawniającą do wypłaty gotówki i dokonywania zapłaty, a w przypadku karty wydanej przez bank lub instytucję ustawowo upoważnioną do udzielania kredytu – także do dokonywania wypłaty gotówki i zapłaty z wykorzystaniem kredytu. Karty płatnicze dzieli się:
- debetowe,
- kredytowe,
- z odroczonym terminem płatności.
Prawo i obowiązki wydawcy i posiadacza karty płatniczej określają odrębne przepisy.
Bank na zlecenie klienta może udzielić mu gwarancji, poręczenia lub otworzyć akredytywę, czyli przeprowadzić operacje zabezpieczające rozliczenia pieniężne. Akredytywa występuje przeważnie w transakcjach zagranicznych, polegająca na zablokowaniu na wyodrębnionym rachunku bankowym określonej kwoty na rzecz klienta (beneficjenta akredytywy) wymienionego w zleceniu otwierającym akredytywę. Akredytywy dzielą się na dokumentowe i pieniężne, zasady ich zawierania określają przepisy bankowe.
Do bezgotówkowych rozliczeń pieniężnych, nie regulowanych ustawą Prawo bankowe zalicza się także weksle, rozliczenia saldami i rozliczenia planowane.