Krew

Krew odgrywa podstawową rolę w funkcjonowaniu organizmu - bez niej życie byłoby niemożliwe. Serce pompuje życiową ciecz przez skomplikowaną sieć naczyń kwrionośnych i żył, dostarczając komórkom tlenu i składników odżwyczych oraz usuwając potencjalnie trujące produkty przemiany materii.
Prawdziwe jest wyrażenie "życiodajna krew' gdyż ona rzeczywiście jest substancją podtrzymującą życie. Nieustannie krąży wokół całego organizmu, dostarczając każdej komórce pożywienia potrzebnego do wytworzenia energii, a także budulca do rozrostu i regeneracji tkanek. Krew spełnia tagże funkcje służb oczyszczających, usuwając z komórek wszystkie odpady, a zwłaszcza dwutlenek węgla będący produktem ubocznym spalania substancji odżywczych w obecności tlenu w celu uzyskania energii. Krew spełnia także funkcjęsił obronnych organizmu, niszcząc lub unieszkodliwiając bakterie i inne zarazki z zewnątrz.
Krew to około 1/14 ciężaru ciała. Jej ilość w organizmie zależy od wielkości człowieka. Mężczyźni mają jej średnio 5 litrów, kobiety odrobinę mniej. Około 45% obiętości krwi to różnorakie wyspecjalizowane komórki, każda przeznaczona do spełniania innego celu. Najważniejszymi z nich są ciałka czerwone, czyli erytrocyty, i ciałka biał, czyli leukocyty.
Są one zanurzone w substancji zwanej plazmą. Organizm człowieka zawiera tylko niecałe 3 litry tej klejącej, jasnobursztynowej cieczy, składającej się w większości z wody oraz proteiny, soli i glukozy. Jej głównym zadaniem jest przenoszenie białych i czerwonych krwinek. Większość składników odżywczych z pożywienia przenika do krwi przez ściankę jelita cieńkiego, niektóre mogą być skierowane bezpośrednio do komórek , inne muszą zostać poddane obróbce chemicznej w wyspecjalizowanych "fabrykach" - wątrobie i innych gruczołach - zanim staną się pożyteczne dla organizmu. W obu przypadkach transport odbywa się poprzez układ krwionośny.
Krew krąży wokół organizmu w zamkniętym systemie rur, czyli naczyniach krwionośnych, tętnicach, żyła i naczyniach włoskowatych. Tętnice i żyły nie przepuszczają wody. Jednak woda, cukry, kwasy tłuszcze i inne składniki chemiczne są w stanie przeniknąć do tkanek przez ścianki maleńkich naczyń włoskowatych, którew pozwalają także krwi przepływać z tętnic do żył. Woda przenika z powrotem do naczyń włoskowatych w takim samym tempie, jak je opuszcza, zatem jej całkowita obiętość nie ulega zmianie. Ta powracająca z komórek woda przynosi ze sobą uboczne produkty działalności komórek, przeznaczone do wydalenia. Krew jest nieustannie "filtrowana" przez nerki, które wychwytują z niej niepotrzebne substancje ( ostatecznie wydalone wraz z moczem ).
Krew jest tkanką płynną mającą wiele cech wspólnych z tkanką łączną. Główną jej mase stanowi substancja między komórkowa w postaci osocza ( około 60% ) oraz elementy komórkowe. Krew roznosi po organizmie tlen pobrany z płuc oraz substancje odżywcze i wode z układu pokarmowego, natomiast odprowadza do przewodów wydalniczych produkty przemiany materii. Osocze zbudowane jest z wody oraz różnego rodzaju białek odgrywających, między innymi, rolę przy krzepnięciu krwi.Elementy komórkowe krwi to erytrocyty ( krwinki czerwone ), leukocyty ( krwinki białe ) i trombocyty ( płytki krwi ). Składniki te pozostają w stałym składzie ilościowym. Ilość czerwonych krwinek u człowieka wynosi 4 - 5 milionów w 1 mm3 krwi, białych 5 - 8 tysięcy, płytek krwi 200 - 300 tysięcy.

Erytrocyt - (inaczej czerwone cialko krwi,krwinka czerwona) - element komórkowy krwi.
Owalna komórka o srednicy 7 mikronów pozbawiona jadra komórkowego. Sa one produkowane w szpiku kostnym.Erytrocyty zawieraja hemoglobine, a ich podstawowa funkcja jest transport tlenu z pluc do tkanek.

Leukocyt - jest jednym ze skladników komórkowych (morfotycznych) krwi.
W odróznieniu od erytrocyta jest wiekszy, nie zawiera czerwonego barwnika - hemoglobiny, posiada natomiast jadro komórkowe.
Istnieje kilka rodzajów leukocytów, które róznia sie budowa i funkcjami, które spelniaja :
granulocyty obojetnochlonne - inaczej - neutrofile,neutrocyty
granulocyty kwasochlonne - inaczej - eozynofile,eozynocyty
granulocyty zasadochlonne - inaczej - bazofile
monocyty
limfocyty
czasem wyróznia sie takze "mlode" formy granulocytów - tzn. granulocyty o jadrze paleczkowatym - inaczej "palki"
Rozróznienie typów leukocytów polega przede wszystkim na róznicach w barwieniu ich mieszanina typowych barwników. Zasadnicza funkcja leukocytów jest ich udzial w procesach obronnosciowych organizmu, a takze w alergii i tzn. chorobach z autoagresji czyli autoimmunizacyjnych.
Ilosc leukocytów zwieksza sie nawet kilkukrotnie w odpowiedzi na zakazenie.

Trombocyt - jest skladnikiem morfotycznym krwi odgrywajacym istotna role w krzepnieciu krwi.
Trombocyty sa produkowane w szpiku kostnym przez komórki zwane megakariocytami przez odszczepianie fragmentów tych komórek.
Niedobór trombocytów we krwi jezeli jest znacznie zaawansowany moze prowadzic do zaburzenia krzepliwosci krwi lub krwotoków. Takze nadmiar trombocytów we krwi jest niekorzystny, poniewaz moze powodowac powstawanie zakrzepów. Oprócz tego nawet przy prawidlowej liczbie trombocyty moga byc niepelnowartosciowe, co prowadzic moze do zaburzen krzepliwosci krwi.
Najczestsza przyczyna nieprawidloscia zwiazana z trombocytami jest hamujace dzialanie leków pochodnych Aspiryny (np. Polopiryna), co uposledza funkcje trombocytów.

Grópy krwi

Pomimo, ze prawidlowe erytrocyty sa z wygladu identyczne u wszystkich ludzi, to róznia sie miedzy soba w znacznym stopniu. Sa na nich zawarte pewne charakterystyczne bialka, które okresla sie mianem antygenów grup krwi. Istnieje szereg ukladów grupowych krwi. Najwazniejszymi jest uklad grup glównych (AB0) i uklad Rh. Ze wzgledu na obecnosc lub brak substancji A i B na krwinkach czerwonych rozróznia sie cztery glówne grupy krwi: grupa A (40% ludnosci w Polsce, wystepuje substancja A), grupa B (12%, wystepuje substancja B), grupa AB (8%, wystepuje substancja A i B) oraz grupa 0 (40%, brak substancji A i B na krwinkach). Kazda z tych grup moze posiadac substancje z ukladu grupowego Rh - antygen D, dana osobe okresla sie wtedy jako Rh-dodatnia. Przeciwnie, u osoby Rh-ujemnej, substancja D nie wystepuje. Oznaczenie grup krwi ma podstawowe znaczenie przy doborze krwi do przetoczen wymaganych np. w trakcie wielu zabiegów operacyjnych lub podczas leczenia chorów krwi. W razie potrzeby podawac trzeba krew identyczna w zakresie przynajmniej tych dwóch ukladów, a wiec osobie z grupa krwi A Rh+ nalezy podac krew A Rh+. Grupa krwi jest niezmienna w ciagu zycia, jedynie sporadycznie, po przeprowadzeniu allogenicznego przeszczepu szpiku (od rodzenstwa lub dawcy niespokrewnionego), moze dojsc (choc nie musi) do zmiany grupy krwi u biorcy przeszczepu.

Co to jest bialaczka?

Bialaczka jest choroba nowotworowa rozpoznawana w kazdym wieku. Nazwa tej choroby wiaze sie z czesto (chociaz nie zawsze) wystepujacym objawem - zwiekszona liczba bialych krwinek. Dochodzi w jej przebiegu do powstawania w szpiku bardzo duzej ilosci identycznych komórek o nieprawidlowym wygladzie i uposledzonej funkcji. Z drugiej strony, zmniejsza sie ilosc prawidlowych krwinek, co jest odpowiedzialne za typowe objawy choroby: oslabienie, bladosc, nawracajace ciezkie infekcje, sklonnosc do krwawien i siniaczenia, obecnosc drobnych punkcikowatych, fioletowoczerwonych wybroczyn na skórze. W zaleznosci od rodzaju wystepujacych komórek nowotworowych, bialaczki dzieli sie na ostre, w których pierwsze objawy wyprzedzaja rozpoznanie zwykle na kilka tygodni, oraz bialaczki przewlekle, w których od momentu pojawienia sie symptomów choroby do ustalenia rozpoznania mija wiele miesiecy, a nawet lat. Kazdy z tych dwóch typów bialaczek dzeli sie ponadto na szpikowe i limfatyczne. Leczenie bialaczek prowadzi sie nieomal wylacznie przy pomocy tzw "chemioterapii", czyli leków niszczacych komórki nowotworowe. W przypadku bialaczek ostrych, leczenie musi byc podjete bezwlocznie po ustaleniu rozpoznania; nieleczone zawsze prowadza do zgonu. Podobnie, dosc pilnie wdraza sie odpowiednia terapie w przewleklej bialaczce szpikowej. Natomiast w przypadku przewleklych bialaczek limfatycznych, z wdrozeniem terapii wyczekuje sie okreslonego stopnia zaawansowania

Co to jest hemofilia?

Przykladem zaburzen w osoczowym ukladzie krzepniecia moze byc hemofilia, wrodzona choroba, na która choruja nieomal wylacznie mezczyzni (kobiety nie choruja lecz ja przenosza). Istnieja trzy typy hemofilii, najczestsza hemofilia A (niedobór czynnika VIII krzepniecia), dziesieciokrotnie rzadsza jest hemofilia B (niedobór czynnika IX). Nasilenie objawów choroby zalezy od poziomu danego czynnika, przy ilosci < 5% wartosci prawidlowej, objawy w postaci samoistnych wylewów, zwlaszcza do stawów i miesni sa znacznie nasilone. Powtarzajace sie wylewy uposledzaja ruchomosc w stawach co z czasem prowadzi do ich unieruchomienia. W chwili obecnej leczenie polega na uzupelnieniu brakujacego czynnika. Wykonuje sie to okresowo, w przypadkach krwawienia lub jako przygotowanie do zabiegu chirurgicznego, mozna podniesc stezenie czynnika krzepniecia poprzez transfuzje koncentratu danego czynnika, który jest uzyskiwany z osocza krwi oddawanej w stacjach krwiodawstwa.

Co to jest anemia?

Prawidlowa liczba krwinek czerwonych wynosi od 4 do 6 mln w 1 mm3 krwi, co odpowiada stezeniu hemoglobiny 12 - 16 g w 100 ml. Zmniejszenie stezenia hemoglobiny i najczesciej liczby krwinek czerwonych ponizej tych wartosci nazywane jest niedokrwistoscia (czyli anemia). Istnieje bardzo wiele przyczyn niedokrwistosci. Moze do nich doprowadzic m.in. niedobór zelaza (które jest glównym skladnikiem hemoglobiny) lub nieprawidlowy rozwój prekursorów krwinek czerwonych w szpiku w nastepstwie braku niektórych witamin (zwlszcza witaminy B12 i kwasu foliowego). Niedokrwistosci objawiaja sie bladoscia skóry, spojówek, meczliwoscia, oslabieniem, przyspieszeniem pracy serca. Niedokrwistosci niedoborowe leczy sie podajac te substancje, których niedobór stwierdzono; sa to preparaty zelaza badz witaminy B12 albo kwas foliowy. W niektórych przypadkach terapie taka prowadzic trzeba do konca zycia.