Krew i jej rola w funkcjonowaniu organizmu.

Spis treści:

1) Krew- czym właściwie jest.
a) osocze
b) składniki nieorganiczne
c) białka
d) lipidy osocza
e) homeostaza
f) krzepnięcie krwi
2) Budowa układu krwionośnego.
a) serce
b) żyły i tętnice
c) obieg krwi
d) układ limfatyczny
3) Elementy morfotyczne krwi.
a) krwinki czerwone
b) krwinki białe
c) limfocyty
d) płytki krwi
4) Udział krwi w transporcie gazów.
a) grupy krwi
b) czynnik Rh
5) Choroby układu krążenia.
6) Funkcje krwi
7) Podsumowanie..




Krew i jej rola w funkcjonowaniu organizmu.

Ad.1) Krew, czym właściwie jest?

Jest specyficzną tkanką łączną, której płynna substancja międzykomórkowa stanowi ponad połowę jej objętości. Substancja ta nazwana jest osoczem i stanowi 54% objętości krwi, a w nim znajdują się elementy morfotyczne krwi, czyli komórki krwi. Zaliczamy do nich: erytrocyty (krwinki czerwone), leukocyty (krwinki białe) i trombocyty (płytki krwi). Stanowią one pozostałą część krwi, czyli ok. 46%. Krew występuje u człowieka w ilości ok. 6,5% ciężaru ciała kobiety i ok. 7% ciężaru ciała mężczyzny. Jest ona płynem nieprzezroczystym, a zabarwienie czerwone posiada ze względu na obecność barwnika zawartego w erytrocytach, którym jest hemoglobina. Po całym ciele przepływa pod ciśnieniem, które nadawane jest jej przez serce, które pompuje ją do tętnic, początkowo o szerokim świetle, które następnie rozgałęziają się na coraz węższe i węższe, oplatając cały organizm, by następnie przez naczynia włosowate przejść w żyły, które zbierają się w coraz szersze i docierają ponownie do serca.

a) Osocze jest bezbarwnym lub lekko żółtawym płynem, który składa się w 90-92% z wody, a pozostałą część stanowią substancje stałe, z których większość to białka osocza. Jest to grupa bardzo zróżnicowanych białek, zarówno pod względem budowy chemicznej, struktury przestrzennej i funkcji. Zasadniczo dzielimy je na albuminy (4%), globuliny (2,8%) i fibrynogen (0,4%). Stosując dokładniejsze metody izolowania białek z osocza można wyróżnić jeszcze kilka podgrup, np. globuliny możemy podzielić na alfa-, beta- i gamma globuliny (będące nośnikiem przeciwciał) czy lipoproteiny, które odgrywają zasadniczą rolę w transporcie lipidów. Dzięki dużym rozmiarom cząsteczek białka zawieszone w osoczu nie przenikają przez ściany naczyń krwionośnych, a głównie dzięki albuminom, które wywierają ciśnienie onkotyczne na ściany naczyń, możliwa jest filtracja płynu do przestrzeni międzykomórkowej. Albuminy przyczyniają się także w dużym stopniu do utrzymania krwi w naczyniach. Albuminy oraz białka krzepnięcia krwi produkowane są w wątrobie. Poza białkami osocza, w jego skład wchodzą ponadto inne związki organiczne i sole mineralne. Do związków organicznych zaliczamy aminokwasy, kwas moczowy, fruktoza, tłuszcze, kwas mlekowy, natomiast sole mineralne stanowią ok. 1% osocza, są to jony: sodu, potasu, wapnia, magnezu, chloru, fosforu, siarki itd., z czego większość stanowi chlorek sodu NaCl.

b) Składniki nieorganiczne
Stałość elementów osocza (szczególnie nieorganicznych) jest kluczowa w prawidłowym funkcjonowaniu komórek, szczególnie nerwowych i mięśniowych. Wahania stężeń potasu i sodu odbijają się na pracy tych układów i mogą np. doprowadzić (w przypadku zwiększenia stężenia potasu) do zatrzymania akcji serca. Składniki nieorganiczne wraz z białkami osocza pełnią też zasadniczą rolę w utrzymaniu odpowiedniego odczynu (pH) osocza, co nazywamy równowagą kwasowo-zasadową. W naszym ustroju wciąż tworzą się kwasy: węglowy, mlekowy, moczowy i inne. W pokarmach również znajdują się substancje o odczynie kwaśnym bądź zasadowym. Nadmiar kwasów lub zasad trzeba usunąć z organizmu (przez nerki i płuca), a przedtem zbuforować we krwi. Do najważniejszych buforów należy bufor węglowodanowy, fosforanowy oraz białka osocza i krwinki czerwone.

c) Białka
Białka są najważniejszymi składnikami organicznymi krwi. Dzielą się na trzy frakcje: albuminy, globuliny, fibrynogen.
Albuminy stanowią prawie 55% wszystkich białek. Są wytwarzane w wątrobie i ich główną funkcją jest wiązanie wody dzięki tzw. ciśnieniu onkotycznemu. Jeśli albumin zabraknie, to woda "ucieka" z łożyska krwionośnego np. do tkanek, tworząc obrzęki. Albuminy pełnią także funkcje nośnika dla innych substancji, np. hormonów.
Globuliny są bardzo niejednorodną grupą dzielącą się na alfa1, alfa2, beta i gamma-globuliny. Inny podział uwzględniający ich budowę wyróżnia mukoproteiny i glikoproteiny (połączenia białek z węglowodanami), lipoproteiny (połączenia z lipidami), globuliny wiążące jony metali (np. transferyna wiążąca żelazo czy ceruloplazmina będąca magazynem miedzi) oraz gamma-globuliny (które dzielą się na podtypy określane literami alfabetu: G, A, M, D, E).
Gamma-globuliny wytwarzane są w węzłach chłonnych i ich zasadniczą rolą jest funkcja obronna. Można je bowiem utożsamić z przeciwciałami. Poza tym globuliny, podobnie jak albuminy, stanowią nośnik dla innych substancji i jonów. W tej frakcji zawarte są również enzymy krwi.
Fibrynogen jest kolejnym białkiem osocza, wytwarzanym w wątrobie. Z fibrynogenu powstają pod wpływem trombiny cząsteczki fibryny, które tworzą sieć włókien składającą się na skrzep krwi.

d) Lipidy osocza
Inną ważną grupę składników organicznych osocza stanowią lipidy osocza. Należą do nich tak znane substancje, jak cholesterol, trójglicerydy, witaminy rozpuszczalne w tłuszczach - A, D, E i K - oraz wolne kwasy tłuszczowe, fosfolipidy, hormony steroidowe wydzielane przez korę nadnerczy, jądro i jajnik. Prawie wszystkie z tych substancji są związane z białkami, tworząc lipoproteiny. Lipoproteiny dzielą się z kolei na chylomikrony, lipoproteiny o bardzo małej gęstości (angielski skrót - VLDL), lipoproteiny o pośredniej gęstości (IDL), lipoproteiny o małej gęstości (LDL) oraz lipoproteiny o dużej gęstości (HDL). Lipoproteiny zrobiły znaczną karierę w mediach. Powszechnie znany jest fakt, że związany z nimi cholesterol dzieli się na "dobry" (cholesterol w HDL) i "zły" (cholesterol w LDL). Zasadniczą funkcją lipoprotein jest przenoszenie wspomnianych wyżej substancji lipidowych do komórek.

e) Hemostaza
Jedną z funkcji składników osocza jest - w przypadku uszkodzenia naczynia - zatrzymywanie krwi w łożysku krwionośnym i hamowanie jej wypływu, czyli hemostaza. Proces ten zaczyna się od utworzenia przez płytki krwi czopu oraz skurczu naczyń krwionośnych. Jednak to dopiero początek. Następnym etapem jest wytworzenie z fibrynogenu skrzepu krwi. W tym procesie fibrynogen jest zamieniany przez trombinę w fibrynę.
Całość tych skomplikowanych procesów sprowadza się do aktywacji kolejnych czynników krzepnięcia krwi, co przypomina kaskadę i tak też jest nazywane (kaskada krzepnięcia krwi).
Taka kaskada ma jednak dwa odgałęzienia: drogę wewnątrzpochodną i zewnątrzpochodną. Nazwa pochodzi od sposobu, w jakim rozpoczyna się aktywacja poszczególnych czynników kaskady krzepnięcia.

f) Krzepnięcie krwi jest to zdolność krwi to przekształcania się w galaretowaty skrzep, po tym jak wydostanie się z łożyska, w którym płynie. Krzepnięcie rozpoczyna się zwykle po ok. 3 minutach, a po 5-6 tworzy się skrzep. Cały proces polega na przekształcaniu się zawartego w osoczu fibrynogenu w postać włóknistą, jaką jest białko fibryna. Dzieje się to pod wpływem całego szeregu czynników. Kiedy fibrynogen zaczyna się przekształcać we włóknik, pomiędzy włókienkami zostają uwięzione elementy morfotyczne krwi, dlatego skrzep ma kolor czerwony. Po usunięciu fibrynogenu z osocza, krew nie krzepnie, a osocze takie nazywane jest surowicą. Wewnątrz organizmu, w naczyniach krew u zdrowego człowieka nie krzepnie. Krzepnięcie po przerwaniu ciągłości naczyń ma olbrzymie znaczenie, ponieważ tworzący się skrzep, jest swego rodzaju tamponem, zabezpieczającym przed wykrwawieniem się. Doskonale widać to na przykładzie hemofilii (choroby, w której występuje genetycznie uwarunkowane zaburzenie krzepnięcia krwi), kiedy nawet niewielkie zranienie stwarza bezpośrednie zagrożenie dla życia. Sam mechanizm krzepnięcia jest bardzo skomplikowany i ma formę kaskady (jeden czynnik aktywuje następny, a ten z kolei następny itd.), w której uczestniczy przynajmniej 30 różnych związków chemicznych. W skrócie, cały proces rozpoczyna się od przerwania ciągłości naczynia, w skutek czego, z uszkodzonych płytek krwi wydostaje się trombokinaza płytkowa, do której aktywacji niezbędne są czynniki osocza i jony wapnia. Trombokinaza wraz z jonami wapnia i czynnikami osocza warunkuje przejście protrombiny w trombinę, a to właśnie trombina jest związkiem, który bezpośrednio wpływa na przemianę fibrynogenu w fibrynę, która tworzy regularną siateczkę. Po około godzinie od utworzenia skrzepu, zaczyna się on kurczyć i być wchłaniany, co nazywamy retrakcją skrzepu, a wówczas poprzez skracanie włókien fibryny wyciskana jest z niego surowica. Następnie zachodzi powolny rozkład fibryny przez odpowiednie enzymy, a pozostałości wchłonięte.



Ad.2) Budowa układu krwionośnego człowieka i jego rola w utrzymaniu homeostazy organizmu

Układ krwionośny ma ogromne znaczenie w utrzymaniu homeostazy, czyli równowagi wewnętrznej organizmu. Jeżeli układ krwionośny funkcjonuje prawidłowo, to reakcje homeostatyczne mają charakter automatyczny. Właściwie, sprawne funkcjonowanie każdego układu narządów jest niezbędne dla utrzymania homeostazy, jednak układ krążenia odgrywa rolę szczególną.

U bardzo drobnych zwierząt wodnych zaopatrywanie w substancje odżywcze i tlen oraz usuwanie metabolitów może się odbywać na drodze zwykłej dyfuzji. W związku z tym, prymitywne organizmy, takie jak, gąbki, jamochłony, płazińce, czy obleńce, nie posiadają układu krążenia. Pierwszą grupa organizmów, u których pojawia się układ krążenia są pierścienice. Jest to układ typu zamkniętego, to znaczy, że krew, zwana u bezkręgowców hemolimfą, krąży w zamkniętym systemie naczyń i nie wylewa się do jamy ciała, czyli celomy. Ściany najdrobniejszych naczyń krwionośnych są cienkie, co umożliwia dyfuzje gazów, nutrientów i metabolitów, między krwią krążącą w naczyniach, a płynem tkankowym. W przeciwieństwie do pierścienic u większości bezkręgowców występuje układ krwionośny typu otwartego: zakończenia naczyń są otwarte i krew wylewa się do jamy ciała, bezpośrednio docierając do komórek budujących narządy. U wszystkich kręgowców występuje układ krwionośny zamknięty.

Układ krążenia kręgowców, w tym człowieka, składa się z serca oraz trzech typów naczyń krwionośnych. Są nimi tętnice, żyły i naczynia włosowate. Tętnice prowadzą krew z serca do tkanek. Tętnice rozgałęziają się na coraz drobniejsze tętniczki, które dochodzą do naczyń włosowatych. Za pośrednictwem naczyń włosowatych, zwanych inaczej kapilarami, następuje wymiana gazów i substancji pomiędzy krwią, a płynem tkankowym. Naczynia włosowate zbudowane są tylko z jednej warstwy komórek, co umożliwia dyfuzję. Sieć naczyń włosowatych jest bardzo rozbudowana. Po przejściu przez narząd, naczynia włosowate łączą się stopniowo, aż do utworzenia żył. Żyły prowadzą pozbawioną tlenu krew do serca.

W przeciwieństwie do naczyń włosowatych, zbudowanych tylko z jednej warstwy komórek, zarówno żyły, jak i tętnice zbudowane są z trzech warstw:

* Najbardziej zewnętrzna warstwa zbudowana jest z tkanki łącznej. Jest ona bogata we włókna sprężyste i kolagenowe.
* Warstwa środkowa zbudowana jest z tkanki łącznej oraz tkanki mięśniowej. Naczynia krwionośne zbudowane są z mięśni gładkich
* Warstwa wyścielająca światło naczynia zbudowana jest, przede wszystkim, ze śródbłonka. Tkanka ta przypomina nabłonek płaski.
Naczynia włosowate tworzące rozbudowane sieci stoją na pograniczu miedzy żyłami a tętnicami. Jeśli tętnice, stopniowo, poprzez naczynia włosowate przechodzą w żyły, to mówimy o tak zwanej zwykłej sieci tętniczo-żylnej. Istnieją jednak inne typy sieci naczyniowych:
* Sieć dziwna: mała tętnica, lub żyła dzieli się na biegnące równolegle naczynia włosowate, których końce ponownie łączą się w tętnice lub żyłę. Sieć dziwna tętniczo-tętnicza występuje na przykład w kłębuszku naczyniowym nefronu. W pęcherzach pławnych ryb występują przemieszane sieci dziwne tętnicze i żylne, tworząc systemy przeciwprądowe.
* Krążenie wrotne: jest to układ żylno-żylny. Krew z naczyń włosowatych zbierana jest w żyłę. Ta żyła znowu rozpada się na sieć naczyń włosowatych, które następnie zbierają się w żyłę. Krążenie wrotne występuje na przykład w wątrobie: naczynia krwionośne odprowadzają krew z przewodu pokarmowego, do żyły wrotnej, która rozpada się na sieć naczyń włosowatych w obrębie wątroby. Te naczynia zbierają się następnie w żyły wątrobowe, odprowadzające krew z wątroby do żyły głównej dolnej. Istnieje też krążenie zwrotne podwzgórzowo-przysadkowe.

a) Serce, jest narządem napędzającym ruch krwi w układzie krążenia. Jego wielkość zbliżona jest do wielkości zaciśniętej, ludzkiej pięści. Ten silnie umięśniony narząd położony jest w obrębie klatki piersiowej, tuż pod mostkiem. Serce umieszczone jest w worku osierdziowym, zbudowanym z tkanki łącznej. Między ścianą osierdzia, a ściana serca znajduje się przestrzeń jamy osierdzia, wypełniona płynem. Podstawą serca nazywamy jego szerszą część, skierowaną ku górze. Ku dołowi skierowany jest tak zwany koniuszek serca. Ściana serca jest zbudowana przede wszystkim z tkanki mięśnia sercowego, poprzecznie prążkowanego. Włókna tkanki mięśniowej serca są silnie rozgałęzione. Tkanka mięśniowa przytwierdzona jest do rusztowania z kolagenu. Na powierzchni serca znajduje się cienka błona. Pokryta jest ona siecią naczyń wieńcowych, zaopatrujących mięsień sercowy w tlen i składniki odżywcze. Serce ludzkie, podobnie jak u innych ssaków i ptaków, składa się z dwóch przedsionków i dwóch komór. Przegroda międzykomorowa jest całkowita. Wewnętrzna ściana komór i przedsionków pokryta jest błoną łącznotkankową. Na zewnątrz od tej błony leży ponadto warstwa nabłonka płaskiego. Serce wyposażone jest w automatycznie działające zastawki, zapobiegające cofaniu się krwi. Zastawka trójdzielna, zwana inaczej zastawką przedsionkowo-komorową prawą, położona jest między prawym przedsionkiem, a prawą komorą. Zastawka trójdzielna zbudowana jest z trzech płatów. Zastawka zlokalizowana miedzy lewą komorą, a lewym przedsionkiem, to zastawka dwudzielna, czyli zastawka przedsionkowo-komorowa lewa. Działanie zastawek przypomina ruch wahadłowy drzwi, otwierających się tylko w jedną stronę. Między komorami, a ujściem aorty i tętnicy płucnej leżą zastawki półksiężycowate. Ich nazwa związana jest z charakterystycznym kształtem ich płatków. Między aortą, a lewą komorą znajduje się zastawka aortalna, natomiast miedzy komora prawą, a tętnicą płucną-zastawka płucna. Funkcjonowanie zastawek może być upośledzone. Upośledzenie takie może być wrodzone, może też być wynikiem przebytych chorób, takich jak kiła, lub gościec stawowy. Stan zapalny, lub zabliźnianie zastawek powoduje ich zgrubienie, co utrudnia przepływ krwi przez zastawkę. Uszkodzenie zastawek może też polegać na niedotykaniu się płatków, wówczas część krwi cofa się do komór lub przedsionków.
Skurcze serca inicjowane są niezależnie od pobudzenia nerwowego. Każdy skurcz serca jest zapoczątkowany przez rozrusznik, zwany węzłem zatokowo-przedsionkowym. Następnie impuls przewodzony jest przez grupę mięśni przedsionkowych, aż dotrze do węzła przedsionkowo komorowego. Z tego węzła potencjał czynnościowy biegnie do wyspecjalizowanych włókien mięśniowych, zwanych włóknami Purkinjego. Włókna Purkinjego tworzą pęczek przedsionkowo-komorowy, który się rozgałęzia. Rozgałęzienia pęczka docierają do obu komór. Dalej pobudzenie rozprzestrzenia się za pomocą zwykłych włókien mięśniowych komory serca.
Serce wykonuje około 70 uderzeń na minutę. Cykl serca, czyli jedno uderzenie trwa około 0,8 sekundy. Na cykl serca składa się faza skurczu i faza rozkurczu. Pojemnością wyrzutową serca nazywamy objętość krwi, jaka zostaje wypompowana z komory podczas jednego skurczu. Pojemność minutowa serca, to pojemność wyrzutowa pomnożona przez liczbę skurczów na minutę. Może ona gwałtownie wzrastać w sytuacjach stresowych, lub podczas wysiłku fizycznego. Siła skurczu włókien mięśnia sercowego może też wzrosnąć na skutek uwolnienia noradrenaliny przez nerwy współczulne. Adrenalina wydzielana przez nadnercza w sytuacjach stresowych działa podobnie.
Serce jest w zasadzie zdolne do samodzielnej pracy, jednak jego funkcjonowanie znajduje się pod ścisłą kontrolą układu nerwowego. W ścianach niektórych naczyń krwionośnych istnieją receptory czuciowe, wrażliwe na zmiany ciśnienia krwi. Pobudzone receptory wysyłają impuls do ośrodka regulacji czynności serca. Jest on zlokalizowany w rdzeniu przedłużonym. Częstość uderzeń serca może być też kontrolowana przez hormony nadnerczy: noradrenalinę i adrenalinę. Częstość uderzeń serca rośnie, w przypadku wzrostu temperatury ciała. Spadek temperatury ciała powoduje spowolnienie akcji serca.
Ciśnienie krwi to parcie, jakie wywiera krew na wewnętrzne ściany naczynia. Ciśnienie krwi w tętnicach wzrasta w czasie skurczu, a maleje podczas rozkurczu. Ciśnienie prawidłowe oscyluje wokół wartości 120/80 mm Hg. 120 to ciśnienie skurczowe, a 80-rozkurczowe. Jeśli ciśnienie rozkurczowe trwale utrzymuje się powyżej 95 mm Hg, to może to oznaczać nadciśnienie tętnicze. Wzrasta wówczas obciążenie serca, lewa komora często się powiększa, a jej funkcjonowanie ulega upośledzeniu. Na nadciśnienie wpływają nie tylko uwarunkowania genetyczne, ale też otyłość i nadmiar soli w diecie. Ciśnienie jest najwyższe w dużych tętnicach. Ciśnienie krwi podlega ścisłej kontroli. Gdy ciśnienie krwi spada, następuje skurcz naczyń, co powoduje wzrost ciśnienia. W ścianach niektórych tętnic oraz w ścianie serca występują baroreceptory. Są one wrażliwe na zmiany ciśnienia krwi. Ciśnienie może być też regulowane za pomocą hormonów, angiotensyn. Angiotensyny stymulują skurcz naczyń krwionośnych

b) Żyły i tętnice
Ściany tętnic i żył są zbudowane z takich samych warstw( tkanka łączna , mięśnie gładkie, śródbłonek).Ściany żył są cienkie i wiotkie gdyż posiadają mało włókien mięśniowych i sprężystych. Zawierają natomiast zawierają zastawki , które zapobiegają cofaniu się krwi. W żyłach krew płynie do serca. Tętnice posiadają grube ściany, elastyczne. Płynie w nich krew pod dużym ciśnieniem. Tętnice wyprowadzają krew z serca na obiegi. Typowym ukrwieniem dla narządów jest sieć zwykłą -tętnice rozdzielają się w drobne naczynia tętnicze włosowate, które oplatają narząd, przechodzą w naczynia żylna włosowate , a te z kolei łączą się w żyły. U ssaków występuje również tzw. sieć dziwna-do i z narządu wychodzą tętnice ( nerki, przysadka mózgowa), lub tez sieć wrotna gdy do narządu i z narządu wychodzą żyły (wątroba).
Serce pracuje w sposób cykliczny a moment rozpoczęcia cyklu wywoływany jest przez impuls pochodzący z węzła zatokowo-przedsionkowego.
Dzięki niemu dochodzi do skurczu przedsionków i pobudzenia węzła przedsionkowo-komorowego.
Krew z przedsionków dostaje się do komór. Komory kurczą się pod wpływem impulsu z węzła przedsionkowo-komorowego.
Zastawki półksiężycowate, które znajdują się w aorcie i pni płucnym otwierają się, dzięki czemu krew może być wyrzucona do tętnic. Po rozkurczu komór dochodzi do okresu spoczynku w pracy serca
( tzw. pauza). Komory kurczą się w czasie 0,3 sekundy, przedsionki w czasie 0,15 sekundy a pauza trwa najdłużej. Bo około 0,4 sekundy. Cały cykl pracy serca trwa 0,85 sekundy.
Badaniem, które umożliwia zobrazowanie elektrycznej pracy serca jest EKG ( elektrokardiogram).
Wykres badania EKG charakteryzuje się pewnymi wartościami takimi jak:
- załamek P, jest to skurcz przedsionków, będący wynikiem depolaryzacji w obrębie włókien mięśniowych w przedsionkach przed skurczem,
-załamek QRS, jest to efekt depolaryzacji mięśni w komorach,
-załamek T, rozkurczenie komór.

c) Obieg krwi; nazywany płucnym bierze swój początek w komorze prawej a kończy się w przedsionku w lewej części serca. Obieg duży, zaczyna się w komorze lewej a kończy się w przedsionku prawym. Jego rolą jest dostarczanie krwi, bogatej już w tlen oraz w składniki pokarmowe do całego organizmu.
Żołądek, jelita, śledziona i trzustka posiadają silne unaczynienie. W momencie trawienia pokarmów, krew pochodząca z okolicy tych narządów bogata jest w rozmaite składniki odżywcze. Celem eliminacji z niej składników toksycznych czy też wychwycenia nadwyżek niektórych składników konieczny jest przepływ prze wątrobę. Taki przepływ umożliwia żyła wrotna. Po przejściu przez wątrobę krew dostaje się do żył podstawowych dolnych. Reszta krwi, pochodząca z górnych partii ciała spływa żyłami podstawowymi ale górnymi. Krążenie żylne wspomagane jest poprzez ruchy oddechowe oraz skurcze mięśni szkieletowych.
Przepływ krwi musi być dostosowany do aktualnego metabolizmu ustroju, dlatego działa szereg mechanizmów regulujących tę szybkość. Czynniki te mogą regulować szybkość pracy serca a także średnicę niektórych naczyń krwionośnych.
Akcja serca ulega przyspieszeniu na skutek pobudzenia jego rozrusznika. Pobudzenie takie następuję pod wpływem układu nerwowego. Impulsy, które powodują zmianę szybkości pracy serca, pochodzą z ośrodka leżącego w rdzeniu przedłużonym.
Pobudzenie szybkości generowania impulsów przez węzeł zatokowo- przedsionkowy zależne jest od kilku czynników, którymi są zwiększająca się kwasowość krwi, zwiększenie zawartości dwutlenku węgla czy podwyższenie temperatury ustroju.
Za napięcie naczyń odpowiedzialne są mięśnie. Pod wpływem ich skurczu dochodzi do zwiększenia się szybkości oraz ciśnienia przepływu krwi.

d) Układ limfatyczny; nazywany jest także układem chłonnym. Jest to system naczyń, związany z siecią żylną układu krwionośnego.
Naczynia limfatyczne leżą niemal w każdej z przestrzeni międzykomórkowych. Są to cienkościenne naczynia, których rolą jest zbieranie chłonki, czyli płynu tkankowego.
Małe naczynia limfatyczne tworzą większe i podobnie do żył posiadają zastawki, które nie pozwalają na cofanie się chłonki.
Naczynia końcowe otwierają się w okolicy serca i tam wylewają limfę do naczyń żylnych.
Elementami układu chłonnego są również węzły chłonne a także migdałki, grasica, szpik kostny czy śledziona, która pełni także funkcje magazynu krwi. Ciała obce znajdujące się w limfie wychwytywane są przez węzły chłonne. Ich rola jest niezwykle ważna w czasie infekcji organizmu. Płyny ustrojowe, czyli wewnętrzne płyny ciała, tworzą specyficzne środowisko tkankom i organom.


Ad.3) Elementy morfotyczne krwi

Tworzenie elementów morfotycznych krwi
Zasadniczym narządem, w którym tworzą się elementy morfotyczne krwi, jest szpik. Wypełnia on tzw. istotę gąbczastą kości płaskich: mostka, żeber, kości biodrowych, trzonów kręgów oraz jamy szpikowe kości długich (np. kości ramiennej czy udowej). Wszystkie elementy morfotyczne krwi pochodzą od jednego typu komórek - tzw. komórek macierzystych, nazywanych też komórkami pnia. Z nich powstają komórki prekursorowe erytrocytów, czyli proertytroblasty, krwinek białych (osobno dla monocytów i granulocytów oraz dla limfocytów), a także płytek krwi (megakarioblasty).
Cały proces dzielenia, różnicowania i dojrzewania komórek jest dosyć skomplikowany. Wyróżniamy w nim szereg stadiów pośrednich.
Jednym z końcowych etapów (przedostatnim) w tworzeniu się krwinek czerwonych, czyli erytropoezy, jest stadium retikulocytów, które w nieznacznych ilościach przedostają się ze szpiku do krwi. Ich pomiar ma duże znaczenie w diagnozie i leczeniu niektórych chorób układu krwiotwórczego. Ostatnim ze stadiów i ostatecznym "produktem" erytropoezy jest erytrocyt - dojrzała krwinka czerwona.
Z podobnymi stadiami pośrednimi mamy również do czynienia przy "produkcji" granulocytów (granulocytopoeza) i limfocytów (limfopoeza). Te procesy znajdują się pod kontrolą niektórych hormonów. Jednym z najbardziej znanych regulatorów erytropoezy jest erytropoetyna, wytwarzana w nerkach. To właśnie z racji miejsca jej wytwarzania, w chorobach nerek (a zwłaszcza w ich krańcowej niewydolności) mamy często do czynienia z niedokrwistością.

a) Krwinki czerwone
Najbardziej znane elementy morfotyczne krwi to oczywiście krwinki czerwone, czyli erytrocyty.
Erytrocyty stanowią większość z elementów upostaciowionych. Są to specyficzne komórki, które w czasie dojrzewania tracą jądro komórkowe. Komórki mają także charakterystyczny kształt spłaszczonych i dwuwklęsłych krążków o średnicy ok. 7 ?m i grubości ok. 2 ?m. U dorosłego mężczyzny występują w ilości 5-5,5 mln na 1 mm3, natomiast u kobiet od 4,5-5 mln/mm3. Krwinki te powstają w czerwonym szpiku kostnym, a następnie w miarę dojrzewania tracą jądro komórkowe. Niedojrzałe erytrocyty to erytroblasty, które powstają z proerytroblastów, a które przed przejściem w dojrzałe erytrocyty przechodzą najpierw w retikulocyty, które są już pozbawione jądra i posiadają hemoglobinę. Każda krwinka czerwona żyje ok. 120 dni, a rozkładane są w układzie siateczkowo-śródbłonkowym, a głównie w śledzionie. Przez czas swojego życia krwinki czerwone pełnią niezmiernie ważną funkcję przenoszenia gazów oddechowych w całym ustroju, właśnie ze względu na zawartą w nich hemoglobinę. Jest ona białkiem zbudowanym z czterech pierścieni pirogowych, między którymi umieszczony jest atom żelaza dwuwartościowego, całość tworzy grupę hemową, która połączona jest z łańcuchem polipeptydowym. W hemoglobinie występuje cztery łańcuchy polipeptydowi (2 łańcuchy alfa i dwa beta). Hemoglobina ma zdolność łączenia się z tlenem, wówczas tworzy tzw. oksyhemoglobinę, o kolorze jasno-czerwonym, natomiast, kiedy zadziałamy na atom żelaza zawarty w hemoglobinie środkiem utleniającym, przechodzi on w atom trójwartościowy, a powstała w tym procesie methemoglobina traci zdolności do przenoszenia tlenu. Podczas, gdy stare krwinki rozkładane są w śledzionie, przemianom ulega także hemoglobina. Początkowo zostaje oderwana od niej grupa hemowa, a następnie pierścień hemu zostaje rozerwany i zamieniony w biliwerdynę. Większość biliwerdyny w organizmie człowieka zostaje przekształcona w bilirubinę, która wędruje do wątroby, gdzie zostaje przyłączona do kwasu glukuronowego i wydalona wraz z żółcią. Wraz z rozkładem hemoglobiny, uwolnione z niej zostaje żelazo, które jednak nie jest wydalane, ale zatrzymywane w organizmie i ponownie wykorzystane do syntezy grupy hemowej. Podczas dużej utraty krwi z organizmu usuwane jest także żelazo, a jego brak nie pozwala na zsyntezowanie odpowiedniej ilości hemoglobiny, co objawia się niedokrwistością niedobarwliwą.
Otoczka krwinek czerwonych ma ciekawe i ważne właściwości. Umieszczone są na niej polisacharydy (wielocukry) odpowiedzialne za rozróżnianie grup krwi. Takie cząsteczki polisacharydów nazywamy w tym przypadku aglutynogenami: A, B i 0. W zależności od tego, jaki aglutynogen występuje na otoczce, wyróżniamy grupę krwi A, B, 0 i AB (obecny zarówno aglutynogen A, jak i B). Najczęstszą grupą (41%) jest grupa A, drugą w kolejności jest grupa 0 (32,5%). Grupę krwi 0 można przetaczać wszystkim biorcom (mówimy o takiej osobie, że jest uniwersalnym dawcą), natomiast osoba z grupą krwi AB może przyjąć krew dowolnej grupy (mówimy, że jest uniwersalnym biorcą).
Oprócz układu antygenów A, B, 0 wyróżniamy wiele innych grup, spośród których najważniejszy jest chyba podział na grupę Rh-dodatnią i Rh-ujemną.

b) Krwinki białe , czyli leukocyty, pełnią rone ochronną w organizmie. Większość z nich, z wyjątkiem limfocytów powstaje w czerwonym szpiku kostnym, natomiast limfocyty w układzie siateczkowo-śródbłonkowym (węzły chłonne). W przeciwieństwie do erytrocytów krwinki białe posiadają organelle komórkowe, a niektóre z nich posiadają zdolność do aktywnego ruchu. U dorosłego człowieka we krwi obwodowej występuje ok. 5-10 tys. krwinek, ale ich duże ilości gromadzone są w szpiku kostnym, śledzionie, czy węzłach chłonnych, skąd w razie potrzeby mogą natychmiast przechodzić do krwi zwiększając swą podstawową liczbę kilkakrotnie. Leukocyty stanowią grupę bardzo zróżnicowanych (pod względem morfologicznym i funkcjonalnym) krwinek. Podstawowym kryterium podziałowym jest obecność w cytoplazmie ziarnistości. Pod tym względem można je podzielić na granulocyty i agranulocyty. Granulocyty posiadają specyficzne ziarnistości w cytoplazmie i w zależności od tego, jakimi barwnikami się one barwią można je podzielić na granulocyty obojętnochłonne (neutrofile), których ziarnistości barwią się barwnikami zasadowymi i kwasowymi, granulocyty kwasochłonne (eozynofile), których ziarnistości barwią się eozyną i granulocyty zasadochłonne (bazofile), których ziarnistości barwią się barwnikami zasadowymi. Do agranulocytów należą natomiast monocyty i limfocyty, które można dodatkowo podzielić na limfocyty małe i duże. Granulocyty obojętnochłonne stanowią ok. 60% wszystkich białych krwinek, a ich liczba zwiększa się jeszcze po pojawieniu się w organizmie ciała obcego, bakterii. W związku z tym mają zdolność poruszania się i fagocytozy owych cząstek. Z wiekiem ich jądro komórkowe przybiera charakterystyczny, segmentowany kształt. Granulocyty kwasochłonne stanowią jedynie 2-4% krwi i posiadają także zdolność poruszania się, ale zdolność fagocytozy jest znacznie ograniczona w porównaniu z neutrofilami. Zaczynają się one intensywnie namnażać w przypadku pojawianie się w ustroju pasożytów. Granulocyty zasadochłonne stanowią jeszcze mniejszy odsetek krwinek, gdyż zaledwie ok. 0,5 %. Posiadają one charakterystyczny wygląd, największą ilość granatowo barwiących się ziarnistości i najbardziej jednolite jądro komórkowe. Ich zadaniem jest m.in. wytwarzanie substancji przeciwkrzepliwej, jaką jest heparyna. Monocyty, należą już do agranulocytów, a ich ilość w krwi waha się ok. 5%. Mają one charakterystyczny wygląd, ponieważ są największymi z krwinek (do 20 ?m) i mają bardzo duże jądro komórkowe, obrzeżone wąskim paskiem cytoplazmy. Są one komórkami posiadającymi zdolność aktywnego ruchu i fagocytozy, dlatego często określane są makrofagami krwi, pożerającymi ciała obce. Oprócz tego ich zadaniem jest wytwarzanie interferonu, czyli substancji, która hamuje rozprzestrzenianie się i namnażanie wirusów. Limfocyty natomiast są bardzo charakterystycznymi leukocytami. Stanowią one ok. 23% krwinek(w okresach choroby nawet do 50%). Jak wcześniej wspomniano, nie powstają w czerwonym szpiku, ale w układzie siateczkowo-śródbłonkowym. Można je podzielić na limfocyty małe (6-10 ?m) i duże (12-16 ?m). Ponadto limfocyty zdolne są do wytwarzania przeciwciała.

W tym miejscu należy omówić kolejna bardzo ważną funkcję krwi, jaką jest odpowiadanie za odporność organizmu i ochronę przed patogenami. Reakcję obronną organizmu, polegającą na unieszkodliwieniu obcego białka w organizmie, nazywamy reakcją immunologiczną, a czynnik, który tę reakcję wywołuje to antygen. Antygeny są najczęściej substancjami białkowymi występującymi w połączeniu z lipidami lub cukrami. Prawdopodobnie obce ciało, nie będące białkiem, aby wywołać reakcję immunologiczną musi najpierw połączyć się z białkiem ustroju. Obecność w ustroju takiego antygenu powoduje wytwarzanie przez organizm przeciwciała, które w budowie chemicznej jest dokładnie dopasowane do antygenu. Są to pod względem chemicznym glikoproteiny, które zaliczane są do gamma-globulin i krążą we krwi, bądź są związane z tkankami organizmu. Unieszkodliwianie antygenu polega na łączeniu się z nim przeciwciała, co daje kompleks antygen-przeciwciało, który nie jest już aktywny. Limfocyty odpowiadają za tzw. odporność nabytą, czyli taką, która skierowana jest tylko przeciw konkretnym antygenom. Limfocyty pod względem funkcji i miejsca dojrzewania i nabywania zdolności immunologicznych podzielić można na limfocyty szpikozależne (limfocyty B) i limfocyty grasicozależne (limfocyty T). Limfocyty B w reakcji na obecność antygenu przekształcają się w komórki plazmatyczne, które są źródłem odpowiedniego przeciwciała wydzielanego do krwi. Wraz z limfocytami B występują także komórki pamięci, które zapamiętują antygen i odpowiedzialne są później za pamięć immunologiczną. Limfocyty T natomiast są bardziej zróżnicowane i podzielić je można na limfocyty pomocnicze (Th), cytotoksyczne (Tc) i hamujące (Ts); podobnie jak limfocytom B towarzyszą im także komórki pamięci. Limfocyty pomocnicze wydzielają szereg substancji pobudzających limfocyty B do przechodzenia w komórki plazmatyczne i wytwarzania przeciwciał, a także pobudzają limfocyty cytotoksyczne do fagocytozy kolejnych antygenów. Limfocyty hamujące odpowiadają za zatrzymanie tych reakcji, kiedy wszystkie antygeny zostały już zniszczone. Limfocyty T odpowiadają za tzw. odpowiedź komórkową. Cała reakcja unieszkodliwiania antygenu może zajść tylko wtedy, kiedy komórki pamięci limfocytów B rozpoznają dany antygen, a następnie limfocyty B pobudzone zostaną przez limfocyty pomocnicze (Th) do przekształcania się w komórki plazmatyczne. Niekiedy zdarza się, nie wiadomo, z jakich przyczyn, że organizm wytwarza przeciwciała przeciwko własnym białkom, niszcząc je. Mamy wtedy do czynienia z chorobami autoimmunologicznymi (autoagresja). Zdarza się także, że reakcja unieszkodliwiania antygenu powoduje w organizmie dodatkowe zaburzenia, objawiając się jako choroby uczuleniowe lub alergiczne. Często dochodzi do tego, kiedy przeciwciała związane są z komórkami naczyń krwionośnych lub dróg oddechowych.

Wracając do elementów upostaciowionych krwi należy wspomnieć także o płytkach krwi (trombocytach). Nie są one komórkami, ale bardzo drobnymi fragmentami cytoplazmy komórek olbrzymich szpiku - megakariocytów. Występują one u dorosłego człowieka w ilości ok. 300 000/mm3. Jak wspomniano wcześniej są one najważniejszym czynnikiem krzepliwości krwi, a ich ilość ulega zwielokrotnieniu po przerwaniu ciągłości naczynia, w którym się znajdują.

c) Limfocyty to kolejna grupa białych krwinek. Pochodzą z różnych narządów (szpik, grasica, węzły chłonne, śledziona) i dzielą się na różne grupy. Zasadniczym podziałem jest ten na limfocyty T i B. Pierwsze odpowiadają za reakcje odpornościowe typu komórkowego, czyli takie, w których uczestniczą całe komórki. Limfocyty B z kolei są odpowiedzialne za tworzenie przeciwciał (rekacje odpornościowe typu humoralnego), ważnego oręża w walce z drobnoustrojami.
Limfocyty T nie są jednorodną grupą, dzielą się na szereg podtypów, spośród których najważniejsze są: limfocyty TH (pomagające, to właśnie one są celem ataku wirusa HIV), limfocyty TS (supresorowe, czyli hamujące reakcje odpornościowe) oraz TC (cytotoksyczne - kolejna grupa "policjantów").
Następną grupą białych ciałek są monocyty; po przejściu z krwi do tkanek stają się makrofagami, "pożerającymi" znaczną liczbę bakterii i martwych tkanek, wytwarzając ponadto interferon.

d) Płytki krwi, to następny rodzaj elementów morfotycznych krwi. Są fragmentami bardzo dużych komórek - megakariocytów, powstających w szpiku kostnym. Średnio w 1 ml krwi znajduje się 250 tys. płytek. Ich czas "przeżycia" wynosi 8-10 dni. Płytki krwi odgrywają bardzo dużą rolę w hamowaniu krwawienia (w hemostazie). Przyczepiają się w miejscu uszkodzenia naczynia i tworzą czop zatykający jak korek powstałą przerwę. Ponadto z płytek uwalniają się substancje kurczące krwawiące naczynia, co dodatkowo hamuje krwawienie.


Od lewej do prawej: czerwona krwinka, płytka krwi, biała krwinka



Ad.4) Udział krwi w transporcie gazów

W transporcie tlenu i dwutlenku węgla biorą udział zarówno erytrocyty jak i osocze. Hemoglobina wiąże cząsteczki tlenu, tworząc z nimi nietrwałe połączenie, co nazywamy utlenowaniem. Na jedną cząsteczkę hemoglobiny przypadają cztery cząsteczki tlenu. Hemoglobina, która przyłączyła cząsteczki tlenu nazywana jest oksyhemoglobiną. Jej barwa jest, w porównaniu z hemoglobiną jaśniejsza. Przyłączanie cząsteczek tlenu do hemoglobiny zachodzi w płucach, a u ryb w skrzelach. Tam ciśnienie parcjalne tlenu jest wysokie, a dwutlenku węgla-niskie. W płucach panuje ponadto niższa temperatura, a odczyn krwi jest bardziej zasadowy. Takie warunki sprzyjają wiązaniu cząsteczek tlenu przez hemoglobinę i proces zachodzi z niemal 100% wydajnością.

Tlenek węgla zwany potocznie czadem, to gaz który konkuruje z tlenem o utworzenie związku z hemoglobiną. Jego powinowactwo względem barwnika jest dwustukrotnie większe w porównaniu z tlenem i w związku z tym znacznie łatwiej łączy się z tym barwnikiem, tworząc karboksyhemoglobinę, zwaną też hemoglobiną tlenkowęglową, która jest związkiem fizjologicznie nieaktywnym. Zawartość tlenku węgla w powietrzu rzędu 0,5% powoduje zablokowanie ponad połowy cząsteczek hemoglobiny i tylko jej część może transportować tlen.
Dwutlenek węgla powstający w mitochondriach w procesie oddychania komórkowego dyfunduje w dużej części do erytrocytów. Tam pod wpływem działania anhydrazy węglanowej łączy się z wodą. Powstaje kwas węglowy, który ulega dysocjacji na jony wodorowe oraz wodorowęglanowe. Jony wodorowe łączą się z hemoglobiną, natomiast jony wodorowęglanowe przenikają do osocza, gdzie łączą się z jonami sodu lub potasu. W takiej postaci transportowane jest do płuc około 70% dwutlenku węgla. Dalsze 10% tego gazu transportowane jest jako kwas węglowy, natomiast około 20% dwutlenku węgla transportowane jest jako karbaminohemoglobina, łącząc się z grupami NH występującymi w białkowej części hemoglobiny.

a) Grupy krwi;
U ludzi występują cztery grupy krwi. Są nimi grupa A, B, AB oraz O. w dziedziczeniu grup krwi u człowieka uczestniczy gen wielokrotny. Grupa krwi związana jest z obecnością różnych białek antygenowych na powierzchni erytrocytów. Istnieją dwa rodzaje białek antygenowych: antygen A, kodowany przez allel IA oraz antygen B, kodowany przez allel IB. Allel i0 nie koduje żadnego białka antygenowego. Osoby posiadające genotypy IAIA oraz IAi0 mają grupę krwi A. osoby o genotypie IBIB oraz IBi0 mają grupę krwi B. Genotyp i0i0 warunkuje grupę krwi 0, a genotyp IA IB grupę krwi AB. Allele IB oraz IA nie są dominujące względem siebie, za to są dominujące względem allelu i0. W organizmie osoby posiadającej grupę krwi A, syntetyzowane są przeciwciała anty-B, a w organizmie osoby o grupie krwi B powstają przeciwciała anty-A. U osób z grupą krwi AB nie są tworzone żadne z tych przeciwciał, a u osób z grupą 0-oba te rodzaje. Locus genu kodującego grupę krwi znajduje się w autosomie, zatem dziedziczenie grup krwi jest procesem niezwiązanym z płcią.

b) Czynnik Rh; to układ co najmniej ośmiu antygenów Rh, wśród których najważniejszy jest antygen D. krew typu Rh to taka, w której na powierzchni erytrocytów znajduje się antygen D. Ma ją około 85% przedstawicieli rasy białej. U reszty antygen D nie występuje-te osoby mają krew typu Rh-. U tych osób przeciwciała skierowane przeciwko antygenowi D normalnie nie są syntetyzowane. Może to jednak nastąpić, gdy krew typu Rh- zetknie się z krwią typu Rh . Allel kodujący antygen D jest dominujący względem allelu warunkującego brak tego czynnika, zatem krew typu Rh- minus może występować tylko u osób będących recesywnymi homozygotami.

Niezgodność czynnika Rh jest przyczyną tak zwanego konfliktu serologicznego. Może on wystąpić, gdy kobieta o krwi typu Rh- jest w ciąży z mężczyzną o krwi typu Rh . Ich dziecko może otrzymać allel kodujący antygen D od ojca. Ponieważ jednak krew matki nie styka się zazwyczaj z krwią płodu, niezgodność czynników Rh nie musi powodować niebezpieczeństwa. Jednak w późnym okresie ciąży, lub w czasie ciąży, część krwi płodu może przeniknąć do krwiobiegu matki. Erytrocyty z antygenem D powodują uczulenie limfocytów matki na ten antygen. Zaczynają one wytwarzać przeciwciała skierowane przeciwko antygenowi D. Jeśli kobieta znowu zajdzie w ciążę to uczulone limfocyty zaczną produkować przeciwciała anty-D. Mogą one przeniknąć do krwi płodu, gdzie łączą się z cząsteczkami antygenu D, co powoduje ich rozpad. W jego wyniku uwalnia się hemoglobina, która rozpuszcza się w osoczu i w tej postaci dostaje się do różnych organów płodu. Produkty rozpadu hemoglobiny są dla tkanek płodu toksyczne i mogą spowodować bardzo poważne zaburzenia, takie jak wodogłowie lub ślepota. Skrajną postacią choroby jest erystoblastoza płodowa, z którą wiąże się śmierć płodu oraz poronienie.


Ad.5) Choroby układu krążenia;
Hemofilia jest chorobą genetyczną, determinowaną przez allel recesywny sprzężony z płcią. W związku z tym chorują na nią tylko mężczyźni, natomiast kobiety mogą być nosicielkami nieprawidłowego allelu. W organizmie chorych na hemofilię brak jest czynnika VIII, czyli białkowego czynnika krzepnięcia krwi. Osoby chore na hemofilię obficie krwawią, nawet po drobnym zranieniu. Krew kobiet będących nosicielkami allelu warunkującego chorobę krzepnie trochę wolniej. Leczenie polega na transfuzji krwi i podawaniu czynnika VIII dożylnie.

Współcześnie największa liczba zgonów, w krajach uprzemysłowionych spowodowana jest przez choroby serca oraz naczyń. Powikłania związane z miażdżycą uchodzą za najbardziej niebezpieczne.
Miażdżyca polega na stwardnieniu ścian naczyń, które spowodowane jest odkładaniem złogów tłuszczu oraz wapnia. Najczęściej dotyka ona aortę, tętnice wieńcowe oraz mózgowe. Istnieje kilka czynników zwiększających ryzyko wystąpienia zmian miażdżycowych:
* Zwiększony poziom cholesterolu we krwi
* Nadciśnienie tętnicze
* Palenie papierosów
* Cukrzyca
Prawdopodobieństwo wystąpienia zmian miażdżycowych wzrasta też z wiekiem. Mają tu też znaczenie pewne wrodzone predyspozycje, a także nadwaga, siedzący tryb życia oraz długotrwały stres. Miażdżyca może doprowadzić do wystąpienia udaru mózgu. Polega on na uszkodzeniu tkanki nerwowej, spowodowanych zaburzeniami krążenia krwi w tętnicach mózgowych. Innym powikłaniem rozwijającym się na tle zmian miażdżycowych jest niedokrwienie tkanek. Gdy w ścianach naczyń odkładają się złogi tłuszczu, wiążącego wapń, zmniejsza się światło naczynia, a jego ściany tracą elastyczność. Coraz mniej krwi dociera do tkanki zaopatrywanej przez chore naczynie. Gdy zwężenie naczyń krwionośnych dotyka tętnicę wieńcową dochodzi do niedokrwiennej choroby serca. W sytuacji wzmożonego wysiłku, mięsień sercowy jest niedostatecznie zaopatrywany w tlen, czemu towarzyszy silny ból, określany jako dusznica bolesna.

Konsekwencją niewydolności sercowej może być nagły spadek dostawy krwi do mięśnia sercowego. Wówczas dochodzi do zawału, który może skończyć się nawet śmiercią. Część serca, do której nie dociera krew ulega obumarciu. Niedokrwienie mięśnia sercowego może też spowodować nieprawidłowości w rytmie pracy serca. Rozwija się wówczas częstoskurcz komorowy, polegający na częstych, szybkich i bezładnych skurczach komór. Nie towarzyszy im jednak pompowanie krwi do tętnic. Bezpośrednio zawał może być też spowodowany wytworzeniem się zakrzepu w tętnicy wieńcowej objętej miażdżycą.

Jednak choroby układu krążenia nie zawsze są wynikiem niezdrowego trybu życia. Uszkodzenie serca może być spowodowane infekcją bakteryjną. Niebezpieczne dla serca są takie choroby jak błonica, szkarlatyna, reumatyzm, angina, czy dur brzuszny.

Istnieją trzy główne przyczyny wystąpienia anemii:
* Nagła utrata krwi, na skutek krwotoku
* Niewystarczająca produkcja hemoglobiny lub erytrocytów, wynikająca na przykład z niedoboru żelaza
* Wzrost tempa destrukcji czerwonych krwinek(tak zwana anemia hemolityczna)

Anemia polega na niedoborze hemoglobiny. Chorzy odczuwają osłabienie i łatwo się męczą
Leukemia czyli białaczka, jest odmiana raka. Następuje gwałtowny wzrost produkcji białych krwinek. One wykazują szereg nieprawidłowych cech i zazwyczaj nie dojrzewają. Erytrocyty oraz trombocyty są wypierane, co prowadzi do anemii, lub nieprawidłowości w procesie krzepnięcia krwi. Bezpośrednią przyczyną zgonu może być krwotok wewnętrzny, lub infekcje.

Aby organizm zachował równowagę wewnętrzną, czyli homeostazę, niezbędne jest prawidłowe funkcjonowanie układu krążenia. Układ krwionośny jest niezbędny dla utrzymania stabilności środowiska wewnętrznego. Wynika to z jego funkcji, jakimi są zaopatrywanie tkanek ciała w tlen i składniki odżywcze, transport zbędnych i szkodliwych produktów przemiany materii do nerek oraz transport hormonów i witamin. Układ krwionośny wpływa też na wyrównanie potencjału wodnego tkanek ciała, kontrolę odczynu środowiska wewnętrznego organizmu oraz na wyrównanie różnic w temperaturze, jakie istnieją pomiędzy poszczególnymi obszarami ciała. Układ krwionośny spełnia też funkcję immunologiczną. Jego udział w utrzymaniu homeostazy organizmu jest niezbędny.


Ad.6) Funkcje krwi

Rola krwi jest bardzo zróżnicowana, wyróżnia się jej trzy główne funkcje: transportową, obronną i homeostatyczną (czyli utrzymującą stałość parametrów biochemicznych i biofizycznych organizmu).

Funkcja transportowa
Najważniejszą z nich jest funkcja transportowa. Krew dostarcza do komórek tlen (pobrany wcześniej z płuc) oraz składniki energetyczne, sole mineralne i witaminy (pobrane z przewodu pokarmowego). Zbędne produkty przemiany materii (dwutlenek węgla, mocznik, kwas moczowy) również są transportowane przez krew, która zabiera je z tkanek i przenosi do narządów wydalniczych (nerek, skóry) i do płuc (usuwają dwutlenek węgla).
Mniej znaną funkcją również związaną z transportem jest udział krwi w termoregulacji. Krew odbiera ciepło z okolic, w których produkowane jest ono w nadmiarze (np. z wątroby i z mięśni), i przenosi je do nieco chłodniejszych regionów. Dzięki temu nasz organizm utrzymuje w miarę stałą temperaturę w całym ciele, jedynie z niewielkimi różnicami pomiędzy różnymi rejonami.
Oprócz ciepła krew transportuje również hormony, biorąc udział w regulacji przez te aktywne biologicznie substancje wielu reakcji biochemicznych w ustroju.

Funkcja obronna i udział w homeostazie
Poza funkcjami transportowymi krew bierze udział w reakcjach obronnych organizmu; przenoszone przez nią przeciwciała i komórki odpornościowe zwalczają wszelkie zagrożenia z zewnątrz i z wewnątrz.

Trzecią główną funkcją jest wspomniany już udział krwi w tworzeniu stałego środowiska wewnętrznego, czyli w homeostazie.

Ad.7) Podsumowując, najważniejszymi funkcjami krwi w organizmie ludzkim są:

- ciągłe dostarczanie tlenu i substancji odżywczych do wszystkich komórek ciała
- odbieranie od komórek produktów rozpadu oraz dwutlenku węgla, które muszą zostać usunięte z ustroju
- transportowanie substancji toksycznych z ustroju do wątroby, gdzie są unieszkodliwiane
- utrzymywanie stałego składu środowiska wewnętrznego
- utrzymywanie stałego pH i stężenia elektrolitów
- regulacja ciepłoty całego ciała, poprzez dużą pojemność cieplną
- rozprowadzanie po organizmie różnych substancji czynnych biologicznie tj. hormony, przez co zapewniony jest kontakt pomiędzy poszczególnymi organami i okolicami ciała
- ochrona organizmu przed drobnoustrojami i wszelkimi ciałami obcymi, które przedarły się przez inne bariery ochronne niezauważenie