Makroekonomia - ściąga
Gospodarka narodowa
To ogół działań w obrębie Państwa realizowanych w interesie wszystkich obywateli związanych z tworzeniem wartości komercyjnych i ich podziałem.
Struktura to układ i wzajemne relacje elementów (części) stanowiących całość
Struktura gospodarcza –to układ relacji ilościowych i funkcjonalnych pomiędzy odpowiednio wyodrębnionymi elementami tej gospodarki.
Sektor pierwszy –to dział surowcowy (pierwotny lub rolnictwo) tj. rolnictwo, górnictwo, leśnictwo, rybołówstwo. Sektor ten funkcjonuje na styku społeczeństwa i przyrody i dostarcza gosp. surowców przeznaczonych albo bezp. do spożycia albo do wykorzystania przez pozostałe działy.
Sektor II-przemysł (przetwórstwo) przetwarza otrzymany surowiec na zupełnie nowe pod względem
fizycznym wytwory przydając im jednocześnie wartości.
Sektor III-usługi- wykorzystując środki materialne dostarczone przez dział pierwotny i przemysł wytwarza dobra niematerialne (tzn. świadczy pracę na rzecz osób trzecich).
Klasyfikacja struktur : z punktu
Widzenia skuteczności analizy ekonomicznej :
-zatrudnienia, produkcji, podziału dochodów, techniczna (majątek trwały), organizacyjna, funkcjonalna, własnościowa, demograficzna, zagospodarowania przestrzennego, konsumpcji, techniki
Produkcja globalna to wartość wytworzonej produkcji dóbr i usług w ciągu roku (gosp. narod.,przedsiębiorstwa, gałęzi, działów).wartość tej produkcji składa się z : wartości przeniesionej i wart. dodanej. Wartość przeniesiona(zużycie pośrednie) obejmuje nabyte z zewnątrz i zużyte w produkcji surowce, materiały, półprodukty oraz paliwo i energię.Wartość tych środków została wytworzona w poprzednich procesach produkcyjnych i wykorzystana w danym procesie.
.
Wartość dodana jest sumą nowo wytworzonej wartości w procesie produkcji, amortyzację i wtedy nosi nazwę wartości dodanej brutto.
Produkcja finalna występuje wtedy, kiedy zakończony został proces produkcji i dane dobro nie podlega już
dalszemu przetworzeniu.
Dobra pośrednie to dobra, które zużywają się w ciągu cyklu produkcyjnego: potrzebne są one do produkcji dóbr finalnych.
D. finalne to dobra bezpośrednio zaspokajające potrzeby lub też dobra użytkowane w okresie dłuższym niż 1 cykl produkcyjny.
Ostatecznym użytkownikiem d.finalnych może być konsument, przedsiębiorstwo, państwo czy odbiorca zagraniczny.
Metody obliczania dochodu narodowego:
1)wydatkowa-można obliczać wydatki na dobra i usługi finalne różnych podmiotów gospodarczych.
2)dochodowa-można mierzyć całkowity dochód sumując płace i zyski uzyskane przez różne grupy wytwarzające produkty.
3)wartości dodanej-można obliczyć wielkość produkcji dodanej w różnych działach gosp.
Kategorie produktu społecznego w gospodarce zamkniętej i otwartej.
1.PKB
2.PNBw cenach rynk.
3.PNN
4.DN-dochód narodowy (w cenach czynników wytwórczych)
5.DO-dochód osobisty
6.RDO-rozporządzalne dochody osobiste
Gospodarka zamknięta.
PKB-jest miarą produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju niezależnie od tego kto jest ich właścicielem.
PKB-przez sumowanie wydatków na dobra finalne=C+I+G
PKB= C+I+G
C- wydatki gospodarstw domowych na dobra trwałego i nietrwałego użytku oraz usługi – nie wlicza się wydatków na mieszkanie
I- suma wydatków przedsiębiorstw i
gospodarstw domowych na kapitał trwały i przedsiębiorstw na zapasy. Inwestycje w kapitał trwały są to inwestycje mieszkaniowe i niemieszkaniowe
G-wydatki rządowe- są to wydatki państwa na dobra i usługi, które nie są przedmiotem wymiany.Przyjmuje że są one tyle warte ile kosztuje h wytworzenie
PKB- w gospodarce otwartej przez sumowanie wydatków= C+I+G+Nex
PKB= C+I+G+NEx
NEx-różnica pomiędzy exportem a importem(+Ex-Im) Dodajemy dobra i usługi wyprodukowane w kraju, które znajdują nabywców za granicą i odejmujemy zakupy dóbr i usług dokonane przez podmioty gospodarcze danego kraju wyprodukowane w innym kraju.
PNB-jest miernikiem całkowitym dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju niezależnie od miejsca świadczenia usług przez czynniki produkcji.
PNB-w gosp. zamkniętej=PKB w gosp. zamkniętej. W koncepcji PNB podkreśla się kwestie własności a w PKB lokalizację produktu.
PNB=PKB± dochody netto z tytułu własności czynników wytwórczych za granicą.
PNN-=PNB-amortyzacja
Amortyzacja – jest to miara szybkości zmniejszania się istniejącego zasobu kapitału trwałego w danym okresie, będącego wynikiem jego fizycznego lub ekonomicznego zużycia.
DN=PNN-podatki pośrednie- transfery przedsięb.+ dotacje netto dla przedsięb.
DN- to wynagrodzenia pracowników, renty z tytułu dzierżawy, czynsze z tytułu najmu, zyski z kapitału, dochody z pracy na własny rachunek, procenty z kapitału pożyczkowego
DO=DN- składki na ubezpieczenie społeczne – nierozdzielone zyski S.A. – podatki predsięb. + płatności transferowe państwa i przedieb. Transfery –przekazanie określonych sum dochodów na rzecz ludności bez konieczności świadczenia przez te osoby pracy.
Rozporządzalne dochody osobiste- to DO – podatek od osób fizycznych.
KONKURENCJA – to rywalizacja miedzy niezależnymi podmiotami gospodarczymi na z góry określonych zasadach i regułach.
ŻRÓDŁA MONOPOLU
1.monopol przyrodniczy-ma miejsce gdy podaż któregoś z czynników produkcji dostarczonych przez przyrodę jest ściśle ograniczona przy istnieniu wysokiego i stale rosnącego popytu.
2.monopol państwowo- prawny( patentowy i wynikający z praw autorskich)- występuje w systemach gospodarczych, w których na mocy przepisów prawnych państwo zastrzega sobie wyłączność produkcji lub sprzedaży określonego towaru
3. monopol ekonomiczny
4przesłanki :
a)proces koncentracji i centralizacji kapitału
W wyniku konkurencji ( wewnątrzgałęziowej) liczba firm się obniża i dochodzi do rynku zmonopolizowanego.
b)naturalny- występuje gdy w jakiejś gałęzi koszty produkcji kształtują się w ten sposób, że jedna firma może wytwarzać określony produkt przy niższych kosztach, niż to byłoby możliwe przy innej organizacji produkcji.
c) zróżnicowanie produktu – nabywcy rozróżniają produkt od różnych producentów i dlatego każda firma próbuje odróżnić swój produkt od produktów innych firm
danej gałęzi.
d) świadome ograniczenie konkurencji
CELE I FORMY
KARTEL-organizacja niezależnych producentów zmierzających do wykluczenia konkurencji miedzy sobą przez wspólna regulację udziałów w rynku, poziomu produkcji i cen .
SYNDYKAT-spełnia rolę wspólnego biura sprzedaży, co oznacza, że firmy wyrzekaja się praw do samodzielnej sprzedaży.
TRUST-to wyższa forma porozumienia, bo przedsiębiorstwa tracą całkowite swą niezależność gospodarczą i prawną i następuje pełne zespolenie niezależnych przedsiębiorstw
KONCERN-to związek przedsiębiorstw odrębnej osobowości prawnej działających pod wspólnym zarządem jako jedna całość gospodarcza
KONCENTRACJA –to skupianie na poziomie firmy, większej ilości kapitału, w wyniku jej akumulacji
KONGLOMERAT –polega na łączeniu w sensie własnościowym przedsiębiorstw z różnych gałęzi , często w ogóle nie powiązanych, w sensie produkcyjnym ani rynkowym z istniejącym już monopolem
KONSORCJUM – jest nietrwałą formą łączenia się firm w celu wykonania konkretnego przedsięwzięcia gospodarczego
RÓWNOWAGA OGÓLNA –zakłada istnienie równowagi na rynku dóbr i usług przy jednoczesnym zrównoważeniu rynków pracy i kapitałów
Równowaga na rynku dóbr i usług występuje na rynku wówczas gdy zagregowany popyt AD równa się zagregowanej podaży AS
AD-popyt globalny to łączna ilość dóbr usług finalnych jaką nabywcy decydują się zakupić w danych warunkach przy różnych poziomach cen
Zależy od: poziomu ogólnego cen dóbr i usług, -od wysokości dochodu
AS-to łączna ilość dóbr i usług finalnych dostarczanych przez dostawców przy różnych poziomach cen.Zależy :
- wielkości zasobów czynników wytwórczych
- efektywności ich wykorzystywania
- ogólnego poziomu cen
-kosztów produkcji
PRODUKCJA POTENCJALNA-to produkcja, którą można wytworzyć w gospodarce, gdy w pełni wykorzystuje się wszystkie czynniki wytwórcze
RYNEK PRACY –to ogół transakcji pomiędzy pracownikami i pracodawcami gdzie przedmiotem tych transakcji jest praca
Popyt na pracę- informuje o rozmiarach zgłaszanego zapotrzebowania na pracę przy każdym poziomie płacy realnej.
Popyt na pracę stanowi odwrotna ( ujemna) zależność miedzy płacami realnymi a zatrudnieniem w danym okresie , przy założeniu ceteris paribus ( ponieważ marginalny produkt pracy zmniejsza się wraz ze zwiększeniem nakładu na pracę)
EFEKT SUBSTYTUCYJNY- płaca realna jest bodźcem do pracy i wraz z jej wzrostem ludzie preferują pracę. EFEKT DOCHODOWY-wzrost dochodów zwiększa zamożność poszczególnych jednostek i przyczynia się do zmiany preferencji oraz wyboru czasu wolnego kosztem czasu poświeconego na pracę zarobkową.
Rozmiary podaży określa zasada wyrównywania krańcowej przykrości pracy z użytecznością płacy pracownika
PODAŻ PRACY stanowi dodatnią zależność między poziomem płac realnych a rozmiarem oferowanej pracy( przy założeniu ceteris paribus)
BEZROBOCIE-to zewnętrzny przejaw nierównowagi na rynku pracy oznaczający niezdolność rynku pracy do wchłonięcia wszystkich osób zdolnych i pragnących podjąć pracę
Poziom aktywności zawodowej społeczeństwa to relacja między wielkością populacji aktywnej zawodowo(Az) a liczbą ludności w wieku produkcyjnym( Lp)
Rozmiary bezrobocia
LB=Az-Lz
LB-bezrobotni, Lz –zatrudnieni
Stopa bezrobocia-to odsetek siły roboczej pozostającej bez pracy
L= *100%
RODZAJE BEZROBOCIA
1frykcyjne(przejściowe) powodowane jest naturalną płynnością kadr ta zaś wynika z warunków znacznej swobody gospodarczej, zmian miejsc i stanowisk pracy
Strukturalne- jest wynikiem zmian w strukturze gospodarkii.
Zmiany : konkurencja, zm. Techniczne, zm. W organizacji pracy, trwałymi zmianami w popycie
Cykliczne- jest wywoływane okresowym osłabieniem ogólnej aktywności gospodarczej
Niedostatek globalnego popytu znajduje swój wyraz w spadku lub spowolnionym tempie wzrostu produkcji co pociąga za sobą ograniczenie rozmiarów zatrudnienia ( bezr. Keynsowskie)
Sezonowe- wywołują je krótkookresowe cykliczne zmiany popytu na pracę w niektórych dziedzinach gosp. Przypadające na poszcz. Pory roku.