Pedagogika pracy jako dyscyplina pedagogiczna

Pedagogika pracy jest dyscypliną naukowa, która zajmuje się wpływem pracy i rozmaitych jej rodzajów na kształtowanie się osobowości w procesie wychowania, a więc pedagogicznymi aspektami relacji; człowiek – wychowanie – praca. O jej przedmiocie stanowią wszystkie te układy i związki przedmiotowo - treściowe, przez które przewija się idea przygotowania człowieka do pracy zawodowej, ale również idea pomyślnego i zadowalającego udziału człowieka w tej pracy. T. Nowacki określił tę dyscyplinę jako ,,gałąź wiedzy, obejmującą całość problematyki pedagogicznej, wynikającej z zetknięcia człowieka z pracą”.
W. Okoń zdefiniował, że pedagogika pracy to ,,dyscyplina pedagogiczna, której przedmiotem badań jest praca ludzka, jej różnorodne uwarunkowania, jej wpływ wychowawczy na jednostkę (…)”.
Według Z. Wiatrowskiego ,,przez pedagogikę pracy rozumieć będziemy tę dyscyplinę pedagogiczną, której przedmiotem zainteresowań i badań naukowych są problemy wychowania przez pracę, kształcenia ogólnotechnicznego, orientacji, poradnictwa i doradztwa zawodowego, edukacji prozawodowej, kształcenia i wychowania zawodowego, kształcenia ustawicznego dorosłych oraz problemy oświatowe i wychowawcze zakładu pracy”. Definicja ta szczególnie wyraźnie pokazuje, że problematyka badawcza tej dyscypliny pedagogiki jest bardzo obszerna.
Pedagogika pracy jako oddzielna dyscyplina pedagogiczna wykształciła się dopiero w latach siedemdziesiątych XX wieku, jednak jej rodowód jest dość długi wiąże się nierozłącznie z ruchami społecznymi, szczególnie z zagadnieniami stosunku człowieka do pracy.
Poprzedników pedagogiki pracy można szukać już w bardzo odległych czasach, przez Biblię, literaturę starogrecką i literaturę kościelną. Przekazy te zawierają wskazówki o wprowadzaniu w zawód i wychowaniu w zamiłowaniu do pracy.


Przedmiot, zadania i działy pedagogiki pracy oraz jej obszary badań.
Przedmiotem badań i zainteresowań naukowych są pedagogiczne aspekty relacji:
· człowiek – wychowanie – praca.
Do obszarów zainteresowań tej nauki Z. Wiatrowski zalicza pokaźny zestaw problemów skupionych wokół:
- sylwetki człowieka,
- zadań zawodowych, jakie będzie wykonywać absolwent określonej szkoły zawodowej,
- treści, metod i środków kształcenia, dokształcania oraz doskonalenia zawodowego,
- warunków osobowych i materialnych przygotowania człowieka do pracy,
- skuteczności kształcenia, dokształcania i doskonalenia zawodowego,
- skuteczności działań wychowawczych w miejscu pracy.
Wymienione zagadnienia traktuje się jako wielkie obszary problemowe pedagogiki pracy, odpowiadające kolejnym etapom życia człowieka i grupuje je się w następujące działy:
· Kształcenie przedzawodowe;
· Kształcenie prozawodowe;
· Kształcenie zawodowe;
· Kształcenie ustawiczne dorosłych.
Kształcenie przedzawodowe obejmuje wszystko to, co decyduje o rozwoju jednostki w okresie poprzedzającym systematyczne kształcenia zawodowe i co pomaga w dokonywaniu wyboru zawodu zgodnie z warunkami osobistymi i potrzebami społecznymi. W sferze tej mieści się kształcenie ogólne, wychowanie przez pracę, kształcenie ogólnotechniczne oraz preorientacja, orientacja i poradnictwo zawodowe. Celem tego kształcenia jest nade wszystko zbliżenie dzieci i młodzieży do pracy, kształtowania wiedzy o pracy oraz pozytywnego do niej stosunku.
W zakres zainteresowań edukacji prozawodowej wchodzą te działania, w następstwie których uczący rozpoznaje ogólne właściwości zawodów, uzyskuje określone przyuczenie do zawodu, jednak nie uzyskuje kwalifikacji zawodowych.
Kształcenie prozawodowe stanowi szczebel pośredni pomiędzy edukacją prozawodową a zawodową a tym samym znaczący etap w dochodzeniu do kwalifikacji i kompetencji zawodowych.
Kształcenie zawodowe prowadzi do uzyskania kwalifikacji zawodowych, warunkuje dobrą przydatność zawodową, wysoka wydajność pracy oraz zadowolenie z jej wykonywania. Obejmuje kształcenie ogólnozawodowe i specjalistyczne, realizowane w różnych instytucjach kształcenia zawodowego, głównie w szkole zawodowej i w zakładzie pracy. Edukacja ustawiczna dorosłych, zwana również edukacją permanentną, edukacją całożyciową, kształceniem nieustającym obejmuje z kolei problemy oświatowe i wychowawcze ludzi pracujących, a szczególnie doskonalenie zawodowe pracowników w całym okresie ich aktywności zawodowej, które prowadzi do nieustannego wzbogacania osobowości i mistrzostwa w zawodzie.
Analizując kolejne obszary zainteresowań pedagogiki pracy łatwo można zauważyć, iż idea przewodnią tej dyscypliny pedagogicznej są zagadnienia związane z procesem wychowania do pracy i przez pracę, którego podstawą jest wpływ pracy na kształtowanie osobowości.
Wielu znawców tej problematyki podkreśla, że praca jest bardzo ważnym elementem osobotwórczym, mówiąc o wychowaniu przez pracę nie chodzi o zjawisko powszechnego kształtowania cech ludzkich przez powszechny proces społecznej działalności produkcyjnej, ale o to, by zdając sobie sprawę z kreacyjnej roli pracy w stosunku do przyrody, nauki, a także ludzi, uczynić z niej czynnik świadomego kształtowania osobowości człowieka.
Praca jest stałą potrzebą i żywiołem ludzkiej działalności, jest treścią ludzkiego życia i bardzo istotną potrzebą człowieka.
Bezrobocie jest czynnikiem bardzo silnie degenerującym pracę, zaburzającym proces kształtowania osobowości człowieka i uderzającym w jego godność.
Praca jest podstawowym miernikiem wartości społeczeństwa, dlatego też bardzo ważną zasadą współczesnych nauk pedagogicznych powinno być dążenie, aby wychowanie przez pracę stało się powszechnie obowiązującą zasadą wychowania dostosowaną do okresów rozwoju człowieka, jego naturalnych predyspozycji i warunków środowiska.

,, Tylko poprzez pracę rozumianą jako przejaw poznawczej, emocjonalnej i życiowej aktywności człowieka dokonuje się proces rozwoju osobowości z jednej strony i rozwoju społecznego – z drugiej”.



Bibliografia:
,,Psychospołeczne i pedagogiczne uwarunkowania pracy”
Redakcja naukowa- Mirosław Czapka
Bytom 2005