Pedagogika Pracy
PEDAGOGIKA PRACY
*Edukacja zawodowa:
W kształceniu zawodowym wyróżnia się kształcenie podstawowe i specjalistyczne bądź teoretyczne i praktyczne.
Kierunki kształcenia zawodowego:
-budowlany
-chemiczny
-górniczy
-hutniczy
-mechaniczny
-odzieżowy
-elektryczny
-elektroniczny
-gastronomiczny
-hotelarski
-spożywczy
-włókienniczy
-medyczny
-pedagogiczny.
Historyczne formy kształcenia zawodowego; występowały w czasach najdawniejszych.
Wielka ekonomiczno-matematyczna szkoła realna- była założona w 1847 roku w Berlinie, miała duży wpływ na późniejszy rozwój szkolnictwa zawodowego.
Najważniejszym twórcą kształcenia zawodowego był S.STASZIC- ojciec kształcenia zawodowego.
Cele kształcenia zawodowego:
1)zapamiętanie wiadomości
2)zrozumienie wiadomości
3)zastosowanie wiadomości w sytuacjach typowych
4)zastosowanie wiadomości w sytuacjach nietypowych.
Treści kształcenia zawodowego:
-w szkolnictwie zasadniczym zawodowym 50% czasu zajęć przeznacza się na treści ogólnokształcące i ogólnozawodowe, drugie 50% przeznacza się na treści praktyczne.
-w szkołach średnich zawodowych treści ogólnokształcące zajmują 40%, ogólnozawodowe i specjalistyczne zawodowe 40%, treści praktyczne-20%.
Kontekst europejski:
-kształcenie o Europie
-kształcenie w Europie zasady
-kształcenie dla Europy.
Należy przestrzegać zasad demokracji; poszanowania człowieka, jego praw, tolerancji i solidarności, które mają być rezultatem zdobywania wiedzy o innych.
Działania praktyczne:
Dąży się do:
-wymiana uczniów i studentów
-wymiana doświadczeń edukacyjnych
-wzajemne uznawanie dyplomów i kwalifikacji
-działania przez unijne programy edukacyjne (Sokrates, Erasmus).
*Edukacja ustawiczna dorosłych- trwa przez całe życie człowieka, może prowadzić do dokształcania, do doskonalenia.
TEMAT: ROZWÓJ ZAWODOWY CZŁOWIEKA:
*Rozwój- to przemiany, ewolucje, zmiany. To proces w którym zmiany dokonują się przez dłuższy czas- ciąg zmian cało życiowych.
*Rozwój zawodowy (wg. W.Furmanek)- to proces przemian jakościowych i ilościowych związanych z internalizacją systemu wartości dotyczących pracy zawodowej człowieka i warunkujących jego udział w procesach pracy zawodowej. Poziom rozwoju zawodowego wpływa na to jak człowiek wykonuje pracę zawodową.
*Teoria rozwoju zawodowego:
1)teoria cech-czynników PARSONSA- każdy człowiek posiada pewne uzdolnienia, zainteresowania, skłonności i ograniczenia. Według Parsonsa nasze skłonności, cechy są wrodzone, niezmienne i nie podlegają wychowaniu. Człowiek, który wybiera zawód musi: poznać siebie (uzdolnienia, ograniczenia), zawody (wymagania, dotyczące uzdolnień), należy dopasować swoje zdolności do danego zawodu.
Według Parsonsa wybór zawodu jest czymś jednorazowym. Nie bierze pod uwagę uwarunkowań środowiskowych.
Dzięki tej teorii rozwinęło się poradnictwo zawodowe a szczególnie nurt diagnostyczny w poradnictwie. Powstało szereg testów do badania zainteresowań, zdolności czy cech osobowości człowieka. Zaczęto badać zawody pod kątem umiejętności czy wymagań osobowościowych. Zaczęto budować tzw. profile zawodowe dzięki tej teorii.
2)Koncepcja ANNY ROE- zakłada, że człowiek się rozwija zawodowo i to jaki zawód wybierze zależy w głównej mierze od wrodzonych jego skłonności a także doświadczeń z dzieciństwa a przede wszystkim od stylu sprawowania opieki przez rodziców.
Podzieliła zawody na 2 duże grupy:
-zawody skierowane na ludzi: usługi świadczone ludziom; kontakty biznesowe (negocjacje); organizacja i kierowanie ludźmi; kultura i edukacja, polityka; sztuka, rozrywka, reklama.
-zawody skierowane na rzeczy: technologia, maszyny; zawody wykonywane na powietrzu (np. leśnictwo, rolnictwo, ogrodnictwo, sadownictwo); nauka-teoria, zastosowania, dane.
*Postawy rodziców wobec dzieci:
1)akceptacja dziecka
-czuła
-przypadkowa
2)unikanie dziecka:
-zaniedbywanie
-odrzucanie
3)emocjonalna koncentracja na dziecku:
-nadopiekuńczość
-stawianie nadmiernych wymagań.
Czuła akceptacja- dzieci mają zaspokojone potrzeby, często przebywają z rodzicami, dobry kontakt między dzieckiem a rodzicami, atmosfera zaufania, u takich dzieci rodzi się umiejętność kontaktów z innymi ludźmi, odpowiedzialność. Takie osoby zdaniem ROE wybierają zawody związane z ludźmi. To są zawody w usługach, biznes kontaktach czy organizacji.
Akceptacja przypadkowa- dzieci mają zaspokojone podstawowe potrzeby ale rzadziej przebywają z rodzicami. W rezultacie dziecko często przebywa samo, przyzwyczaja się do swobody, niezależności, samo decyduje o sobie. Takie osoby wybierają zawody związane z rzeczami z dziedziny technologia (np. inżynier, operator koparki).
Unikanie dziecka (lekceważenie)- dzieci mają zaspokojone potrzeby w ograniczony sposób. Często przebywają poza domem, rodzi się u nich potrzeba niezależności, swobody. Wybierają zawody związane z rzeczami z dziedziny natura.
Odrzucenie- dzieci doznają odpychania tzn. nie mają zaspokojonych podstawowych potrzeb a szczególnie przynależności do grupy. Kształtuje się niezależność i orientacja na zawody skierowane na rzeczy z dziedziny nauka ale w sensie teoria, dane.
Emocjonalna koncentracja na dziecku- stawianie nadmiernych wymagań, dzieci takie doznają stawiania wymagań i stałej kontroli ze strony rodziców, potrzeby są zaspokojone, rodzice mocno podkreślają wagę osiągnięć swoich dzieci. Dzieci wybierają zawody zorientowane na innych ludzi z dziedziny kultura, edukacja.
Nadopiekuńczość- dzieci mają zaspokojone wszystkie potrzeby w nadmiarze. Rodzi się w dziecku poczucie zależności od rodziców. Dzieci wybierają zawody, które zapewniają im namacalne uznanie społeczne.
*Treść wykładów:
1. Pedagogika pracy jako dyscyplina pedagogiczna;
-geneza
-przedmiot badań
-teren badań
-miejsce nauki pracy
2. kształcenie i wychowanie przed zawodowe i prozawodowe
3. role placówek
4. kształcenie zawodowe i edukacja ustawiczna dorosłych
5. prawidłowości rozwoju zawodowości przez jednostkę
-teorie zawodowości i wyboru zawodu.
6. właściwości miejsca pracy
7. bezpieczeństwo i zdrowie w miejscu pracy
-stres
-wypadki
-wypalenie zawodowe.
*Literatura podstawowa:
1. W.Furmanek „Podstawy edukacji zawodowej”
2. K.Lelińska „Zawodoznawstwo w planowaniu kariery” 2006r.
3. Schulz „Psychologia a wyzwania dzisiejszej pracy”
4. Wiatrowski „Podstawy pedagogiki pracy”
5. B.Wojtasik „Warsztat doradcy zawodu. Aspekty psychologiczni-pedagogiczne”.
*Literatura rozszerzona:
1. H.Sęk „Wypalenie zawodowe. Przyczyny, mechanizmy, zapobieganie”
TEMAT: Pedagogika pracy jako dyscyplina pedagogiczna
1.Rodowód pedagogiki pracy:
Pedagogika pracy pojawiła się w latach 70-tych XX wieku, ale ma ona swoje początki wcześniej.
*TOMASZ MORE- uważał, że cała młodzież niezależnie od płci powinna na początku pracować w rolnictwie. Tomasz More uważa się za twórcę idei wychowania przez prace.
*J.A.KOMEŃSKI- postulował wdrażanie dzieci od najmłodszych lat w gospodarstwo domowe.
1)pobudza to aktywność dzieci i aktywizuje
2)zapobiega nudzie
3)pozwala dzieciom wykazać się w pracach i zorientować się w różnorodności pracy człowieka.
POLSKA
*F.MODRZEWSKI- podkreślał rolę pracy w wychowaniu i to, że od najmłodszych lat należy wdrażać dzieci do pracy.
Postulował sprawdzanie poprawności tych prac.
„Kto zaś nie chce pracować ten niech nie je”
Postulował aby wszyscy chłopcy niezależnie od pochodzenia uczyli się rzemiosła we wczesnej młodości.
Modrzewski uważa się za prekursora idei wychowania przez prace w Polsce.
Następnie idee wychowania przez pracę rozwijane były przez działania w szkolnictwie KEN:
-Kołłątaj
-Popławski
W Polsce do szkół wprowadzono elementy rzemiosła.
*S.STASZIC- był inicjatorem, założycielem szkół rzemieślniczych, rękodzielniczych i rolniczych na wsiach i miastach. Był propagatorem szkolnictwa zawodowego.
Wiek XIX to wiek, gdy zaczęto się interesować wychowaniem przez pracę, co interesowało pozytywistów, marksistów.
Powstały też szkoły pracy:
1)szkoła pracy Deweya
2)szkoła pracy Kerschersteinera
*K.ADAMIECKI- tworzył teoretyczne podstawy organizacji i zarządzania, dziedzinę która aktualnie jest na wszystkich studiach.
*T.KOTARBIŃSKI- rozwinął prakseologię czyli naukę o sprawnym działaniu.
W latach międzywojennych w Polsce problematykę wychowania przez pracę podejmowali np. AMBROZEWICZ, PRZARZOWSKI, ROWID, KARPOWICZ.
Po II wojnie światowej w Polsce wiele uwagi poświęcono zagadnieniom szkolnictwa zawodowego.
W latach 60-tych następują początki wyodrębniania się pedagogiki pracy jako dyscypliny pedagogicznej.
Inicjatorem badań w tym zakresie był T.NOWACKI- twórca pedagogiki pracy w Polsce.
2. Przedmiot, zadania i struktura pedagogiki pracy:
Wyróżniamy:
-pedagogikę gospodarczą
-pedagogikę zawodową
*Pedagogika pracy- to nauka, której przedmiotem badań są problemy wychowania przez pracę, kształcenia ogólno technicznego, orientacji, poradnictwa i doradztwa zawodowego, edukacji prozawodowej, kształcenia i wychowania zawodowego, kształcenia ustawicznego dorosłych oraz problemy oświatowe i wychowawcze zakładu pracy.
*Działy pedagogiki pracy:
WIATROWSKI wyróżnia 4 działy pedagogiki pracy i te działy odpowiadają etapom rozwoju i życia człowieka:
1)kształcenie i wychowanie przed zawodowe- odbywa się od wieku przedszkolnego przez szkołę podstawową, gimnazjum do liceum ogólnokształcącego
2)kształcenie prozawodowe- część osób po gimnazjum trafia do liceum profilowanego zawodowo, gdzie są przedmioty związane z zawodem. To przyuczanie do zawodu.
3)kształcenie zawodowe- kształcenie przygotowujące do zawodu
4)kształcenie ustawiczne- czyli oświata ludzi dorosłych. Obejmuje doskonalenie, dokształcenie, przekwalifikowanie.
*Działy badań pedagogiki pracy:
-szkoły i inne instytucje wychowawcze przygotowujące do wyboru zawodu
-szkoły i inne placówki realizujące proces przygotowania do pracy zawodowej
-ośrodki kształcenia ustawicznego
-miejsca takie jak: kursy, studia podyplomowe, zakłady pracy.
3. Miejsce pedagogiki pracy wśród nauk pedagogicznych i nauk o pracy.
*Nauki pedagogiczne podzielono na grupy:
1)podstawowe dyscypliny pedagogiczne:
-pedagogika ogólna
-pedagogika ogólna
-historia oświaty i wychowania oraz doktryn pedagogicznych
-teoria wychowania
-dydaktyka
2)Szczegółowe dyscypliny pedagogiczne wyznaczone linią rozwoju człowieka:
-pedagogika rodziny
-pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna
-pedagogika szkolna
-pedagogika szkoły wyższej
-andragogika
-pedagogika specjalna
-teoria kształcenia równoległego i ustawicznego
-gerontologia pedagogiczna
3)Dyscypliny pedagogiczne odpowiadające głównym obszarom działania człowieka
-pedagogika społeczna
-pedagogika kultury
-pedagogika pracy
-pedagogika zdrowia
-teoria wychowania ogólnotechnicznego
-teoria wychowania obronnego
-pedagogika czasu wolnego i rekreacji
4)Dyscypliny pomocnicze i z pogranicza
-pedagogika porównawcza
-pedentologia
-polityka oświatowa
-organizacja oświaty i wychowania
-Filozofia wychowania
-socjologia wychowania
-psychologia wychowania
-biologia wychowania
-informatyka edukacyjna
*Koncepcja Anny Roch:
Podział świata zawodów tylko na dwie grupy: zawody związane z ludźmi i z rzeczami.
Fine- wyodrębnił zawody związane z ludźmi, rzeczami i danymi. Uważał, że wszystkie zadania zawodowe można podzielić na: polegające na zbieraniu, przechowywaniu informacji, polegające na kontaktach z ludźmi i zadania polegające na posługiwaniu się rzeczami, maszynami.
W każdym zawodzie istnieją te 3 grupy zadań tylko że, jedna z grup dominuje.
Koncepcja Anny Roch była rozbijana przez Klimowa, który rozszerzył świat zawodów i wyróżnił 5 grup zawodów:
1)człowiek technika
2)człowiek przyroda
3)człowiek dane
4)człowiek człowiek
5)człowiek obraz.
*Koncepcja Hollanda:
Według niego każdy człowiek w toku rozwoju kontaktów społecznych z innymi kształtuje swój typ osobowości zawodowej. Wyróżnił tych typów osobowości zawodowej sześć. Każdy typ poszukuje odpowiedniego dla siebie środowiska pracy. W danym środowisku dominują odpowiednie czynności, jest to Typologiczna teoria zachowań zawodowych.
Typy środowisk:
1) Typ realistyczny (R)- dąży do rozwiązania konkretnych zadań. Jest bezpośredni, szczery, silny, sprawny fizycznie, praktyczny, stanowczy, zasadniczy ale też mało elastyczny, nieskomplikowany, prostolinijny.
Dobrze się czuje wykonując zadania wymagające fizycznej siły, nie ma kompetencji społecznych, jest mało towarzyski, ceni sobie niezależność, dobra materialne, władzę i status społeczny. W zawodach realistycznych potrzebne są zainteresowania techniczne i dobry stan zdrowia, sprawność fizyczna, zdolności manualne. Są to zawody produkcyjne, techniczne, niektóre usługi. Wiążą się z praktycznymi czynnościami np.
-projektowanie i konstrukcja maszyn i urządzeń np. inżynier, mechanik,
-obsługa maszyn i urządzeń np. monter, fryzjer, tokarz.
-Naprawa urządzeń np. mechanik samochodowy, budownictwo.
-Transport np. pilot, kierowca, nawigator.
-Uprawa roślin np. rolnik, ogrodnik, sadownik.
-Hodowla zwierząt np. treser psów.
-Produkcja żywności np. piekarz, wędliniarz, kucharz.
2)Typ badawczy (B)- skupia się na zadaniach abstrakcyjnych, poznawania rzeczywistości i ciekawy, dociekliwy, niezależny, ostrożny, krytyczny i racjonalny, mało towarzyski, chłodny, lubi zbierać i analizować dane, tworzyć teorię. Ceni w życiu rozum i wartości naukowe ale nie posiada zdolności przywódczych i przedsiębiorczych. Nie lubi przekonywać do swoich racji i nie nadaje się do namawiania kogoś. Wymagane są tu zdolności naukowe, intelektualne. Środowisko badawcze tworzą zawody związane z zadaniami intelektualnymi, naukowymi, analitycznymi np.:
-prowadzenie badań naukowych
-rozwiązywanie problemów na podstawie zgromadzonej wiedzy np. politolog, psycholog.
-wykorzystywanie wiedzy np. laborant, projektant systemów komputerowych.
-wyszukiwanie informacji np. bibliotekoznawca, kulturoznawca.
-analizowanie informacji np. technik analityki medycznej.
3)Typ artystyczny (A)- jest zorientowany na tworzenie dzieł, czyli przekazywanie wizji artystycznych, ma rozwiniętą wyobraźnię, osoba emocjonalna, niezależna, oryginalna, niekonwencjonalna, niedbała, impulsywna, niepraktyczna, niezorganizowana, skoncentrowana na własnych uczuciach- idealista, unika czynności monotonnych, rutynowych. W tych zawodach wymagane są uzdolnienia specjalne. Tworzą zawody muzyczne, plastyczne, literackie. Wchodzą tu takie czynności jak: fotografia, malarstwo, grafika, rzeźba.
-działalność muzyczno-wokalna np. muzyk, dyrygent, wokalista, kompozytor.
-działalność aktorsko-sceniczna np. aktor, tancerz, scenograf.
-działalność literacka- np. pisarz, dziennikarz, krytyk artystyczny czy redaktor wydawniczy.
-działalność prezentująca i promująca dzieła sztuki np. antykwariusz, konferansjer.
4)Typ Społeczny (S)- osoby tego typu mają emocjonalny stosunek do problemów innych. Jest zorientowany na pomaganie ludziom z różnymi problemami np. społecznymi, duchowymi, to osoba chętna do współpracy z innymi, ekstrawertyczna, odpowiedzialna, towarzyska, uprzejma, cierpliwa, uspołeczniona, wielkoduszna i Chojna, rozumie innych ludzi, lubi też wpływać na innych, posiada zdolności nawiązywania kontaktów, przekazywania wiedzy i udzielania pomocy, ma duże poczucie sprawiedliwości, unika czynności technicznych, manualnych i pracy fizycznej. Nie interesuje się abstrakcją. Zawody związane z edukacją, opieką zdrowotną i socjalną, doradzaniem, negocjowaniem. Wiąże się z takimi czynnościami jak:
-nauczanie, szkolenie, instruowanie, leczenie np. lekarz, pielęgniarka.
-pielęgnowanie, opieka np. opiekunka, masażysta.
-doradzanie, negocjowanie np. doradca zawodowy, psychoterapeuta.
-usługi osobiste np. barman, hostessa, kosmetyczka.
5)Typ przedsiębiorczy (P)- jest zorientowany na wartości materialne, władzę i sukces finansowy. Jest to osoba pewna siebie, która lubi na siebie zwracać uwagę, ambitna, energiczna, agresywna, towarzyska, dominująca, nastawiona optymistycznie, poszukuje wrażeń i przyjemności, podejmuje ryzyko, to osoba popularna w grupie, umie być ugodowa. Kierują innymi ludźmi (zdolności perswazji). Nie posiadają kompetencji badawczych tylko organizacyjne.
Ten typ wybiera zawody:
-kierowanie innymi ludźmi, organizowanie im pracy np. kierownik, menager.
-zadania związane z przekonywaniem innych, np. adwokat, polityk.
-handel np. sprzedawca, przedstawiciel handlowy.
-doradzanie w sprawach nieosobistych np. doradca inwestycyjny, agent ubezpieczeniowy.
6)Typ konwencjonalny (K)- lubi porządek i bezpieczeństwo, rozwiązywać problemy według ściśle określonych reguł, procedur. Przejawia uzdolnienia urzędnicze i organizacyjne. To osoba rzetelna, oszczędna, dokładna, ostrożna i dobrze zorganizowana. To osoba zdyscyplinowana, wytrwała, praktyczna, ma dużo zalet. To typ nieelastyczny, osoba bez wyobraźni, pedantyczna. Może się wydawać nadmiernie kontrolująca siebie, Nie lubi problemów, działa według procedur, nie umie wykazać się kreatywnością.
Zawody urzędnicze, ekonomiczne, organizacyjne. Wymaga się tu umiejętności analizowania danych, informacji i liczb, czynności wykonywane są przewidywalne, standardowe.
Czynności:
-zbieranie, porządkowanie i przetwarzanie informacji np. archiwista, administrator baz danych.
-wykonywanie obliczeń np. bankowiec, księgowa, poborca skarbowy, urzędnik podatkowy.
-egzekwowanie i kontrola prac porządkowych np. kontroler ruchu, komornik, rewizor w pociągu.
-tworzenie modelów, schematów i planów np. informatyk, programista komputerowy, kreślarz techniczny.
Każdy człowiek jest kombinacją wszystkich typów, jeden z tych typów jest dominujący, ważne są też dwa następne.
*Teoria Supera:
Podzielił cały rozwój zawodowy na 5 faz:
1. Faza wzrostu- trwa od urodzenia do 14 roku życia. Dzieli się na 3 podokresy:
-fantazji do 10 roku życia
-zainteresowań 11-12 lat
-możliwości 13-14 lat
2. poszukiwanie (eksploracja)- od 15-24 roku życia
-wstępny 15-17 lat
-przejściowy 18-21 lat
-prób 22-24 lat
Według Supera młodzi ludzie badają świat pracy, ustalają swoje preferencje zawodowe.
3. zajęcie pozycji (stabilizacja) 25- 24 rok życia
-doświadczania 25-30 lat
-zdobywania 31-44 lat.
4. podtrzymywanie (zachowanie statutu) 45-64 rok życia
-utrzymywanie tego co zostało osiągnięte.
5. schyłkowa, po 65 roku życia
-osłabienie 65-70 lat
-wycofanie po 70 roku życia
TEMAT: Właściwości miejsca pracy
*Na Warunki pracy składa się:
-zaprojektowanie otoczenia (oświetlenie, czystość powietrza, przestrzeń)
-udogodnienia (miejsce wypoczynku w miejscu pracy, miejsce spożywania posiłków, parking).
-organizacja pracy (czas pracy, kolejność czynności, informacje potrzebne do wykonania zadania).
-wyposażenie i narzędzia, maszyny, jakość i wydajność.
-bezpieczeństwo i zdrowie; przystosowanie warunków pracy dla osób niepełnosprawnych.
Psychologia środowiskowa bada relacje pomiędzy ludźmi a otoczeniem fizycznym (m.in. urządzeniem biur).
Biura otwartej przestrzeni- nie ma wydzielonych pomieszczeń, ogólna przestrzeń, oświetlenie, hałas. Łatwiej wytrzymać w hałasie jednostajnym.
Kolor w miejscu pracy:
-obszerny, niebezpieczny- kolor żółty
-gaśnica na czerwony
-punkt udzielania pomocy medycznej na zielono
-muzyka w pracy
-nominalny czas pracy (liczba godzin, które człowiek ma formalnie przepracować).
Każdy pracodawca zwiększa nominalny czas pracy, zmniejsza się liczba godzin faktycznie przepracowanych.
#praca zmianowa- zakłócenie rytmu, kłopoty ze snem, kłopoty z krążeniem, irytacja. Zaburzenia z układem trawiennym. Nocna zmiana mogłaby być skracana.
#bezpieczeństwo i zdrowie pracowników; powodem większości wypadków w pracy jest błąd ludzki ( Przemysł budowlany, meblarski).
-temperatura otoczenia- najbardziej optymalna 21-24 stopni C do pracy.
-presja społeczna.
#zaburzenia snu z bezdechem.
Stres w miejscu pracy:
Stres- fizjologiczna, psychologiczna reakcja na niezwykłe, nieprzyjazne bodźce lub zagrażające wydarzenia w otoczeniu.
-uwalnia się adrenalina
-przyspieszenie wszystkich funkcji organizmu.
-przyspieszenie tętna
-wzrasta ciśnienie
-wydziela się cukier do krwi: choroba wieńcowa, wrzody żołądka, ból głowy, kręgosłupa, alergie, choroby nowotworowe, zwiększenie podatności na infekcje pomaga w zwalczeniu stresu.
-satysfakcja z pracy
-poczucia kontroli
-typu osobowości
-wsparcie społeczne.
*2 typy osobowości: A i B:
-Typ A- bardziej nerwowy, typ silnie rywalizacyjny, stale odczuwa presje czasu, ambitny, zorientowany na osiągnięcia. Osoby denerwują się gdy ktoś coś za wolno robi, niecierpliwy, wykorzystuje czas maksymalnie. Osoby żyjące stale pod presją czasu.
*Najczęstsze powody stresu w miejscu pracy:
-przeciążenie pracy
-niedociążenie pracą
-zmiana w organizacji
-ocena w miejscu pracy
-monitoring w pracy
-odpowiedzialność za podwładność
-brak wiedzy.
TEMAT: wypalenie zawodowe
*Freudenberger- opisał wypalenie zawodowe w 1974 roku, jako zespół objawów na trzech poziomach: fizycznym, (np. ból głowy, podatność na zachorowania), behawioralnym (np. łatwe wpadanie w złość, zmienność zachowania), psychologicznym (np. uczucie zniechęcenia, znudzenia).
*K. Maslach- zdefiniowała wypalenie zawodowe następująco, że jest to zespół wyczerpania emocjonalnego, , depersonalizacji, obniżonego poczucia dokonań osobistych, który może wystąpić u osób pracujących z innymi ludźmi w pewien określony sposób.
*H. Sęk- definiuje wypalenie zawodowe jako zespół objawów pojawiających się u osób wykonujących zawody, gdzie bliski kontakt interpersonalny pełen zaangażowania i cechy osobowości profesjonalisty stanowią podstawowe instrumenty czynności zawodowych decydujące o poziomie wykonywania zawodu i sukcesach zawodowych.
*Przyczyny wypalenia zawodowego:
1)Przyczyny indywidualne- dotyczą człowieka. Wypaleniem zawodowym są zagrożone osoby z typem osobowości A.
2)Przyczyny instytucjonalne- dotyczą funkcjonowania zakładu pracy. Wypaleniu zawodowemu sprzyjają: wymagania stawiane w miejscu pracy
-przymusowe utrudnienia w miejscu pracy
-wsparcie współpracowników lub brak tego wsparcia.
Stawiane wymagania w miejscu pracy, które sprzyjają wypaleniu zawodowemu to te, które są zbyt wysokie, których nie wykonamy zbyt dobrze. Wymagania niejasne i stresujące.
Utrudnienia w miejscu pracy: utrudnienia fizyczne np. psujące się urządzenia.
3)czynniki z pogranicza- wykonywanie poleceń niezgodnych z naszym poczuciem moralności.
Motywacyjny model wypalenia: stwierdzono, że wypalają się osoby o bardzo silnej motywacji do pracy.
*Symptomy wypalenia zawodowego:
1)symptomy fizyczne np. męczliwość, choroby (infekcje, bóle migrenowe, bóle żołądka), zaburzenia snu, zaburzenia gastryczne, zaburzenia łaknienia, nasilone napięcie mięśniowe, wysokie ciśnienie krwi, astma, uzależnienia.
2)symptomy związane z zachowaniem- człowiek wypalony zmniejsza ilość i jakość pracy, nadużywanie leków i alkoholu, nasilanie się nieobecności w pracy, następuje użalanie się, zachowania ryzykanckie, niezdolność radzenia sobie z małymi problemami, próby samobójcze, utrata radości.
3)symptomy wyrażające jakość relacji z ludźmi- pogorszenie relacji zawodowych i osobistych, drażliwość, niedojrzałe i manipulatorskie interakcje z innymi, poczucie samotności, załamanie długotrwałych związków, brak rozdziału pomiędzy życiem osobistym a zawodowym.
4)symptomy związane z motywacją i emocjami- utrata zaangażowania, stany depresyjne, huśtawka nastrojów, cynizm, pesymizm, perfekcjonizm.
*Dynamika wypalenia zawodowego:
4 etapy zapoczątkowania wypalenia zawodowego:
1)entuzjazm
2)stagnacja- pracownik zaczyna odczuwać, że jego zaangażowanie nie jest odpowiednio opłacalne, że nie może się rozwijać tak jak by chciał, co wzmaga jego napięcie nerwowe, poczucie zmęczenia, znudzenia, zniechęcenia.
3)frustracja- rzutowanie swoich emocji na wszystko wokół.
4)apatia- istota wypalenia. Chroniczna niewrażliwość na cudze problemy, obojętność na sytuacje zawodowe.
*Jak sobie radzić z wypaleniem zawodowym- zapobieganie:
1)Oddzielenie życia prywatnego od pracy, nie zabieranie pracy do domu.
2)ukształtowanie w sobie realistycznych wymagań co do pracy.
3)opracowanie indywidualnych sposobów spędzania wolnego czasu i gospodarowania nim.
4)troszczenie się o dobre relacje z ludźmi.
5)nie należy się wstydzić prosić o pomoc.
6)mieć znajomych spoza pracy.
7)umieć się zachować asertywnie.
8)koncentrowanie się na pozytywnych aspektach pracy.