Bank-słownik terminów

Agio
( ang. agio ) jest to procent pobierany przy wymianie pieniądza papierowego na gotówkę (na rachunku), bądź przy wymianie słabej waluty na mocną. W rozliczeniach clearingowych agio stanowi różnicę między oficjalnym kursem waluty rozliczeniowej a kursem rynkowym.


Akcept
( ang. acceptance ) jest to podpis trasata na wekslu, zobowiązujący do zapłacenia weksla w terminie. Przyjęcie weksla oznacza się zazwyczaj wyrazem "przyjęty" lub "akcept", musi być bezwarunkowy, akcept należy opatrzyć datą w przypadku gdy weksel jest płatny w pewien czas po okazaniu, jeśli weksel ma być przedstawiony do przyjęcia w oznaczonym terminie.

Akceptant
(ang. acceptor) osoba, która podpisuje weksel, zobowiązuje się do zapłaty określonej w wekslu sumy wekslowej, która ma być dokonana w oznaczonym miejscu i czasie, czyli staje się przez to głównym dłużnikiem wekslowym.

Akcja
(ang. action, share) papier wartosciowy emitowany przez podmioty gospodarcze. Wiąże ona bezpośrednio emitenta ze źródłem finansowania. Jest formą finansowania własnościowego. Wydawana jest właścicielom (akcjonariuszom) w zamian za wnoszone wkłady pieniężne lub aporty, czyli wkłady rzeczowe.

Akcja uprzywilejowana
(ang. preference share) akcja, która daje posiadaczowi prawo do otrzymywania dywidendy przed innymi akcjonariuszami (posiadaczami akcji zwykłych).

Akcjonariusz
(ang. shareholder) to posiadacz akcji. Z posiadania akcji wynika prawo do dywidendy, do uczestnictwa w walnych zgromadzeniach akcjonariuszy z prawem głosu, proporcjonalnym do liczby akcji, prawo wyboru, a w przypadku likwidacji spółki prawo do zwrotu wpłaconego kapitału po pokryciu przez nią zobowiązań.

Akredytywa
( ang. letter of credit ) tradycyjna forma rozliczeń, która znajduje zastosowanie w obrotach krajowych i zagranicznych. Chroni interes zarówno dostawcy, jak i odbiorcy. Dostawcy zapewnia natychmiastowe otrzymanie należności, a odbiorcy pozwala w pełni uzależnić zapłatę od spełnienia przez dostawcę ustalonych warunków. Polega na podjęciu przez bank na zlecenie importera - samodzielnego, najczęściej nieodwołalnego zobowiązania na rzecz beneficjenta (eksportera), którego przedmiotem jest zapłata lub zabezpieczenie zapłaty danej kwoty pieniężnej, pod warunkiem spełnienia przez beneficjenta wymogów zawartych w treści akredytywy.

Akredytywa awizowana
(ang. advised letter of credit) akredytywa, w której bank pośredniczący sprawdza jej autentyczność i przekazuje ją beneficjentowi.

Akredytywa dokumentowa
(ang. documentary credit) jest zobowiązaniem banku importera do uregulowania eksporterowi należności w zamian za złożenie dokumentów reprezentujących towar.
Akredytywa eksportowa
( ang. export letter of credit ) akredytywa otwierana w banku pośredniczącym przez bank zagraniczny zleceniodawcy.

Akredytywa gwarancyjna
(ang. standhy letter of credit) bank otwierający akredytywę gwarantuje, że zleceniodawca dokona akceptu traty terminowej ciągnionej przez beneficjanta na zleceniodawcę. Bank jednocześnie gwarantuje zapłatę traty w terminie.

Akredytywa importowa
akredytywa otwierana przez bank w banku zagranicznym.

Akredytywa negocjacyjna
(ang. negotiable letter of credit) rodzaj akredytywy, w której bank pośredniczący ma uprawnienia do negocjacji dokumentów.

Akredytywa niepotwierdzona
w przypadku akredytywy niepotwierdzonej bank pośredniczący przekazuje dokumenty do banku zleceniodawcy (Otwierającego) i po uzyskaniu pokrycia , uznaje rachunek Beneficjenta kwotą akredytywy pomniejszoną o należne opłaty i prowizje.

Akredytywa nieodwołana
(ang. irrevocable letter of credit) akredytywa, która nie może być odwołana lub zmieniona bez zgody wszystkich zainteresowanych stron.

Aval
( ang. aval ) to bezwarunkowe poręczenie długu wekslowego przez osobę trzecią (inna niż trasat, trasant lub indosant) gwarantuje terminowy wykup weksla handlowego.Poręczenie może być udzielone co do całości sumy wekslowej lub co do jej części. Jest to dodatkowe zabezpieczenie zapłaty sumy wekslowej.

Backwardation
ujemna różnica pomiędzy notowaniami danego waloru w transakcjach terminowych i transakcjach natychmiastowych.

Bank centralny
(ang. central bank ) w Polsce bankiem centralnym jest Narodowy Bank Polski, jest podstawą systemu bankowego, jednostka państwowa lub podporządkowana państwu, posiadająca przeważającą część ich kapitału. Bank banków, refinansuje inne banki oraz prowadzi ich rachunki gromadzące pieniądz rezerwowy. Prowadzi również rachunki rządowe ( budżetowe ), wykonuje operacje finansowe zlecone przez organy rządowe, a także udziela państwu kredytów. Ponadto reprezentuje interesy kraju w stosunkach zagranicznych.

Bank clearingowy
(ang. clearing bank ) bank, który dokonuje rozliczeń transakcji w handlu zagranicznym, które przeprowadzane są w walucie clearingowej. Wystepują one w transakcjach barterowych.


Bank hipoteczny
(ang. mortgage bank ) bank, zajmujący się udzielaniem pożyczek zabezpieczonych na hipotece nieruchomości. Środki na udzielanie kredytów pod zastaw ziemi i nieruchomości banki te mobilizują w drodze sprzedaży listów zastawnych, których zabezpieczeniem jest zastawiona w bankach ziemia lub nieruchomości. Funkcjonują one na podstawie specjalnej regulcji prawnej, która określa standardy bezpieczeństwa banku i gwarantuje nabywcom listów zastawnych odzyskanie ich środków w razie upadłości banku.

Bank inwestycyjny
(ang. inwestment bank ) bank, który zajmuje się bezpośrednim transferem oszczędności na rynek pieniężny i kapitałowy. Organizuje emisje papierów wartościowych na rynku pierwotnym, a także działalność brokerska i dealerska na wtórnym rynku papierów wartościowych.


Bank komercyjny
(ang. commercial bank ) bank, zajmujący sie przede wszystkim przyjmowaniem depozytów i kreowaniem wkładów w postaci udzielania kredytów oraz dokonywaniem na ich podstawie rozliczeń bezgotówkowych. Udziela kredytów krótko, średnio, długoterminowych. Na zlecenie klientów, wykonuje różne operacje pośredniczące ( komisowe ), świadczą także inne usługi bankowe.

Bank korespondent
( ang. correspondent bank ) bank krajowy lub zagraniczny, który prowadzi rachunekj w walucie obcej na rzecz drugiego banku krajowego lub zagranicznego. Dla banku X, bankiem korespondentem jest bank prowadzący rachunek "nostro" banku X (tzw. korespondent "nostro") lub bank, dla którego bank X prowadzi rachunek "loro" (tzw. korespondent "loro"). Ze względu na siedzibę korespondentów "nostro" i "loro" rozróżnia się korespondentów krajowych i zagranicznych.



Bank rozwoju
( ang. development bank ) bank wspierający rozwój określonych branż czy regionów lub promowania określonych celów polityki państwa.


Bank specjalistyczny
( ang. special purpose bank ) bank, który finansuje wykonywanie specjalnych zadań, wymagających szczególnego rodzaju fachowej obsługi bankowej.


Bank spółdzielczy
mały, lokalny bank działający samodzielnie na zasadach spółdzielczych. Łączy się w związki regionalne i krajowe, będące ich centrami rozliczeniowymi i finansowymi.



Baza monetarna
suma obiegającego pieniądza gotówkowego i depozytów bankowych na rachunkach w banku centralnym.


Baza odsetkowa
(ang. interest basis ) ilość dni używanych przy obliczaniu odsetek, przyjmuje się zazwyczaj 360 lub 365 dni w roku ze wzgledu na podawaną roczną stopę procentową.


Beneficjent
( ang. beneficiary ) osoba fizyczna lub prawna, która otrzymała kredyt bankowy lub na rzecz której dokonano polecenia wpłaty, poręczenia czy otwarcia akredytywy.



Blokada środków na rachunku bankowym
( ang. blocked funds ) posiadający rachunek ustanawia nieodwołalną blokadę środków pieniężnych, zgromadzonych na rachunku aby zabezpieczyć wierzytelność banku.


Bon komercyjny
( ang. commercial bill ) zobowiązanie emitenta do zwrotu jego aktualnemu posiadaczowi w terminie wykupu bonu nominalnej kwoty, na którą bon został wystawiony.

Bon pieniężny
( ang. money bill ) krótkoterminowy dłużny papier wartościowy emitowany przez polskie banki. Posiada formę dokumentu papierowego imiennego lub na okaziciela stanowiącego potwierdzenie faktu zdeponowania przez nabywcę bonu (najczęściej osobę fizyczną) określonej kwoty w danym banku na wyznaczony termin.

Bon pieniężny NBP
( ang. NBP bill ) krótkoterminowy dłużny papier wartościowy emitowany przez Narodowy Bank Polski ( termin wykupu 1,7, 14,28, 91, 182 oraz 364 dni ). Sprzedawany na przetargach organizowanych przez NBP, z dyskontem w stosunku do ich ceny nominalnej. Ze względu na wysokie bezpieczeństwo oraz rentowność konkurencyjną do rentowntowności innych skarbowych papierów wartościowych stanowią atrakcyjną formę lokaty kapitału dla banków komercyjnych.

Bon skarbowy
( ang. treasury bill ) krótkoterminowy papier wartościowy, termin wykupu ( 8, 13, 26, 39 lub 52 tygodni ). Sprzedaż Bonów Skarbowych odbywa się z dyskontem w stosunku do ceny nominalnej, zaś wyboru ofert dokonuje emitent. Odpowiednikami w innych krajach są weksle skarbowe.

Cena
( ang. pricing ) cena produktu bankowego, kwota zapłacona za korzystanie z danego produktu, składają się na nią: odsetki, prowizje i inne opłaty.


Centralna Tabela Ofert
( ang. CTO )spółka akcyjna odpowiadająca za transakcje zawierane na rynku pozagiełdowym w Polsce. Akcjonariuszami CTO mogą być jedynie te domy maklerskie, które podpisały akt notarialny powołujący spółkę, tylko one mogą brać udział w pozagiełdowym obrocie papierami wartościowymi, a to oznacza, że akcje CTO mogą być wyłącznie imienne. Nie można ich wymienić na akcje na okaziciela.


Certyfikat depozytowy
( ang. certificate of deposit ) zbywalne papiery wartościowe potwierdzające posiadanie przez daną firmę depozytu w banku. Certyfikat może zostać sprzedany bez konieczności likwidacji depozytu. Wystawiane są na okaziciela, na okres od 1 do 12 miesięcy.


Cesja
( ang. assignment ) umowa, osoba przelewa prawa ( roszczenia ) na rzecz innej osoby.



Cesjonariusz
( ang. assignee ) osoba, na rzecz której dokonano cesji.


Ciągnienie
wypłata środków przez bank w okresie udostępnienia kredytu.

Czek
( ang. cheque ) pisemne zlecenie bezwzględnego wypłacenia określonej kwoty, wydanym bankowi przez posiadacza rachunku bankowego. Zależnie od sposobu zapłaty rozróżnia się czeki gotówkowe, zlecające bankowi wypłatę gotówką, czeki rozrachunkowe, służące wyłącznie do rozliczeń bezgotówkowych, zakreślone wypłacane wyłącznie osobom lub instytucjom ustalonym w umowie pomiędzy właścicielem czeku a bankiem, bankierskie, wystawione przez bank w jednym, a płatne przez bank w innym kraju.

Data waluty
( ang. value date ) dzień, w którym przekazywana kwota pozostawiona jest do dyspozycj banku otrzymującego. Data waluty jest równoznaczna z datą uzanania/obciążenia rachunku stosownej strony operacji bankowej.


Debet
( ang. debit ) ujemne saldo rachunku depozytowego, przekroczenie stanu rachunku (konta).

Deponent
(ang. depositor ) osoba fizyczna lub podmiot gospodarczy składająca depozyt na rachunku bankowym.


Depozyt
(ang. deposit ) środki składane przez klienta, za które bank płaci cene w formie odsetek, stanowiących dla niego koszty pozyskania kapitału.

Depozytariusz
( ang. custodian ) bank, który na zlecenie Funduszu Inwestycyjnego lub Emerytalnego przechowuje powierzone środki, dokonuje kontroli inwestycji i zarządza powierzonymi środkami.

Depozyty międzybankowe
( ang. inter-bank deposits ) transakcja polegająca na przyjęciu lub udzieleniu przez jeden bank drugiemu bankowi ściśle określonej kwoty na ściśle określony czas z góry określonej stopie procentowej.

Depozyty na żądanie
( ang. call deposits ) depozyty, których termin spłaty przez bank nie jest określony w momencie zawarcia umowy pomiedzy klientem a bankiem.

Dewizy
( ang. foreign exchange ) waluty obce, krótkoterminowe należności, które z uwagi na swoją formę i płynność mogą być natychmiast użyte do zapłaty w obrocie międzynarodowym. Takimi płynnymi należnościami są przede wszystkim zagraniczne banknoty, są też nimi depozyty na żądanie w bankach, a także weksle i czeki opiewające na jednostki pieniężne innego kraju.

Długa pozycja niedopasowana
( ang. long unmatched position ) sytuacja gdy w bilansie banku występuje niedopasowanie terminów zapadalności odpowiadających sobie składników aktywów i pasywów, polegające na finansowaniu aktywów z krótszym terminem zapadalności pasywami o dłuższym terminie wymagalności.

Długa pozycja walutowa
(ang. bull position) sytuacja gdy wartość aktywów w danej walucie przewyższa wartość pasywów w tej walucie (mamy przewagę należności nad zobowiązaniami w tej walucie).


Dostępność kredytu
( ang. mailability period ) okres podczas którego kredytobiorca może skorzystać z przyznanego mu kredytu, zdefiniowany w umowie kredytowej.


Dyrywatywy
instrumenty pochodne których cena uzależniona jest od ceny instrumentów pierwotnych. Zaliczamy do nich transakcje typu forward, futures, swapy i opcje.

Dyskonto
(ang. discount)metoda obliczania wartości obecnej kapitału na podstawie jego oczekiwanej wartości przyszłej.


Dyskonto proste
( ang. straight discount ) wyliczając kwotę dyskonta stosowana jest formuła odsetek prostych.




Dyskonto weksla
( ang. bill discount ) zakup weksla przez bank przed terminem płatności po cenie pomniejszonej o kwotę odsetek dyskontowych.



Dyskonto złożone
(ang. compound discount) wyliczając kwotę dyskonta stosowana jest formuła odsetek składanych.

Dywidend
(ang. dividend) ustalona uchwałą Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy zmienna wielkość zysku przypadająca do podziału na jedną akcję wypłacana w gotówce.

Efektywna stopa procentowa
(ang. effective interest rate) stosunek całkowitego przychodu z inwestycji finansowej do kapitału początkowego tej inwestycji, wyrażony w procentach, najczęściej w skali jednego roku. Efektywna stopa procentowa różni się od nominalnej stopy procentowej uwzględnieniem efektu kapitalizacji.

ELIXIR
Elektroniczna Izba Rozliczenieniowa; system elektronicznego przelewu pieniądza stosowany w rozliczeniach międzybankowych, w których wyeliminowano przesyłanie dokumentów papierowych między bankami. Wszystkie informacje potrzebne dla prawidłowego opracowania i zaksięgowania zlecenia klienta przekształcane są w zapis elektroniczny przesyłany do banku odbiorcy zlecenia. W ramach systemu dokonuje się wielokrotnego rozrachunku w danym dniu rozliczeniowym (trzy przebiegi o godz. 11:00; 15:00 i 19:30).


Emitent
( ang. issuer ) podmiot wystawiający papiery wartościowe we własnym imieniu.

Euroczek
( ang. Eurocheque ) czek, którego wystawcą jest osoba fizyczna krajowa lub zagraniczna posiadająca karty gwarancyjne wystawione przez zagraniczne instytucje kredytowe. Trasatami euroczeków są banki, które emitowały karty gwarancyjne i w których wystawca czeku posiada rachunek.


Faktor
( ang. factor ) podmiot specjalizujący się w nabywaniu wierzytelności przysługujących faktorantowi, świadczy usługi za otrzymywaną prowizję w transakcjach faktoringowych.


Faktorant
(ang. factorer) wierzyciel, zazwyczaj dostawca w transakcjach faktoringowych.

Faktoring
( ang. factoring ) krótkoterminowe finansowanie działalności faktoranta przez przyjęcie ( nabycie ) jego wierzytelności, pozwala negocjować korzystniejsze formy zakupu poprzez wydłużenie terminu płatności, czyli zminiejszenie ryzyka utraty płynności.


Faktoring mieszany
(ang. mixed factoring) faktor kupuje wierzytelność bez mozliwości regresu w stosunku do niego do pewnej kwoty.


Faktoring niepełny
(ang. recourse factoring) faktor kupuje wierzytelność z możliwością regresu w stosunku do niego w razie niewypłacalności dłużnika.


Faktoring pełny
(ang. non-recourse factoring) faktor kupuje wierzytelność bez mozliwości regresu w stosunku do niego w razie niewypłacalności dłużnika.

Fixing
(ang. fixation; parity) forma ustalania kursu walutowego, polegająca na tym, że wszystkie nie limiotowane transakcje kupna/sprzedaży dewiz opiewających na daną walutę zostaną zrealizowane w danym dniu, po urzędowym kursie średnim danej waluty.


Forfaitier
(ang. forfaiteur) nabywca wierzytelności w transakcjach forfaitingowych.

Fundusz inwestycyjny otwarty
( ang. open investment trust ) charakteryzują się dużymi środkami finansowymi i profesjonalnym zarządzaniem, mają zmienną liczbę uczestników i zmienną wielkość zaangażowanego kapitału. Cieszą się one olbrzymią popularnością wśród drobnych inwestorów.


Fundusz inwestycyjny zamknięty
(ang. investment trust ) są spółkami akcyjnymi, mają stałą liczbę uczestników - akcjonariuszy funduszu, którzy uzyskują dochód z dywidend oraz ze wzrostu kapitału spółki.

Rynek pieniężny (money market)
jest to rynek krótkoterminowych instrumentów finansowych (do około 12 miesięcy). Głównym zadaniem rynku pieniężnego jest regulowanie płynności.