Układ krążenia

Układ krwionośny tworzą serce i naczynia krwionośne (tętnice, żyły, naczynia włosowate).
Nasz układ krążenia jest zamknięty tzn. że krew nigdy nie wylewa się do jam ciała i krąży wyłącznie w sercu i naczyniach. Poza układem krążenia występuje układ limfatyczny (chłonny) spełniający funkcje pomocniczą. Najważniejszą funkcją układu chłonnego jest obrona przed zakażeniami oraz cyrkulacja płynów ustrojowych.

Żyły z prawej strony ciała:
żyła szyjna, podobojczykowa prawa, główna górna, główna dolna, ramienna prawa.
Tętnice z lewej strony ciała:
Tętnica szyjna, łuk aorty, tętnica podobojczykowa lewa, ramienna, aorta, udowa lewa.
Serce ma kształt zaciśniętej dłoni i posiada własny system naczyń wieńcowych. Od zewnątrz serce jest otoczone osierdziem, wewnętrzną powierzchnię serca stanowi śródsierdzie, a środkową warstwę stanowi śródsierdzie, najbardziej zewnętrzną warstwą serca jest nasierdzie.
Cechą serca jest wykonywanie samoistnych skurczów, dzieje się tak ponieważ serce posiada układ przewodzący, zbudowany z włókien mięśniowych, które tworzą skurcze wysyłane po całym sercu.

Funkcje krwi:
- transport tlenu, hormonów, substancji odżywczych
- zbieranie zbędnych produktów
- funkcja termoregulacji- utrzymywanie homeostazy czyli tem. całego ciała, pH i ciśnienia
- funkcja obronna.
Krew przepływa w naczyniach krwionośnych; zazwyczaj takim schematem:
tętnice― tętniczki― naczynia włosowate― żyłki― żyły
Niekiedy jest inaczej np. krew z naczyń włosowatych trafia do żyły wrotnej, która wchodzi do wątroby i rozpada się na sieć naczyń włosowatych:
Żyła wrotna— naczynia włosowate— żyły
Jeszcze inaczej może być w nerkach gdzie tętniczki doprowadzające krew do ciałek nerkowych rozpadają się na sieć naczyń włosowatych które ponownie przechodzą w tętniczki:
Tętniczka doprowadzająca— sieć naczyń włosowatych— tętniczka odprowadzająca

Obieg mały:
Komora prawa— pień i tętnice płucne— naczynia włosowate płuc— żyły płucne— przedsionek lewy
Obieg duży:
Komora lewa— aorta— tętnice— naczynia włosowate— żyły— żyły główne— przedsionek prawy

Cykl pracy serca:
Pauza- jest to faza spoczynkowa, trwa ona ok. 0,4 s. W czasie pauzy przedsionki i komory serca są w stanie rozkurczu. Jamy serca napełniają się krwią, która napływa z żył. Ciśnienie jest niskie.
Skurcz przedsionków- w fazie tej dochodzi do skurczu przedsionków i rozkurczu komór co powoduje podwyższenie ciśnienia we krwi. Faza ta trwa 0,11 s.
Skurcz komór- w fazie tej dochodzi do rozkurczu przedsionków a skurczu komór. Faza trwa 0,35 s.
Transport gazów oddechowych:
Krew przepływając przez naczynia włosowate płuc ulega utlenowaniu czyli tlen z pęcherzyków płucnych łączy się nietrwale z hemoglobiną.
Dwutlenek węgla jest rozpuszczony w osoczu w postaci jonów węglanowych. Krew utlenowana jest jasnoczerwona i posiada dużo tlenu a mało dwutlenku węgla. Natomiast krew odtlenowana jest ciemna i posiada dużo dwutlenku węgla i mało tlenu.

Proces krzepnięcia krwi:
1. Uszkodzenie ściany naczynia krwionośnego
2. Wydostanie się enzymów z uszkodzonych płytek krwi.
3. Powstanie aktywnego czynnika inicjującego krzepnięcie krwi.
4. Przekształcenie protrombiny w trombinę.
5. Przekształcenie fibrynogenu w fibrynę.
6. Powstanie ścianki włókien fibryny zlepiającej uszkodzenie w naczyniu krwionośnym.
7. Powstanie skrzepu.


Grupa krwi: Białkowy czynnik: Przeciwciała w osoczu: Może być dawcą dla grup: Może być biorcą dla grup:
A A anty- B A, AB A,0
B B anty- A B, AB B,0
AB A, B brak AB A,B, AB, 0
0 brak anty- A, anty- B A, B, 0, AB 0

W przypadku źle dobranej krwi podczas transfuzji dochodzi do aglutynacji (zlepianie się erytrocytów). Wyróżniamy odczyn dodatni Rh +, który posiada 85% rasy białej; odczyn posiada białka D oraz odczyn ujemny Rh ¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬-, który nie posiada białka D.
Konflikt serologiczny- powstaje między matką krwi RH- a płodem Rh+ w wyniku uszkodzenia łożyska (najczęściej przy porodzie) krew matki zaczyna produkować przeciwciała. Podczas następnej ciąży przeciwciała anty D przenikają z krwi matki do krwi płodu niszcząc jego krwinki.
Układ limfatyczny:

Nasz układ limfatyczny zbiera i oczyszcza część płynu tkankowego. Składa się on z:
Naczyń limfatycznych oraz węzłów chłonnych, które współtworzy także migdałki podniebienne, grasicę (w niej odbywa się produkcja limfocytów), śledzionę. Ogólnie jest to rozbudowana sieć naczyń limfatycznych.
Funkcje układu limfatycznego: gromadzenie i zwracanie płynu tkankowego do krwi, a także funkcja obronna organizmu (limfocyty niszczą bakterie). Największe węzły chłonne znajdują się w pachwinie, podbrzuszu i poduszne.
Limfa powstaje w pierwotnej postaci jako przesącz z naczyń włosowatych i komórek ciała.

Choroby układu krążenia:
Miażdżyca- następuje zwężenie naczyń na wskutek odkładania się w nich cholesterolu i wapnia. Objawami jest niedotlenienie mięśnia sercowego, problemy z chodzeniem, udar mózgu, utrata pamięci, zaburzenia czucia i paraliż.
Nadciśnienie tętnicze- charakteryzuje się wzrostem ciśnienia krwi powyżej 150 (skurczowe)
/ 95 (rozkurczowe). Objawia się bólami i zawrotami głowy, szumem w uszach, krwotokami z nosa, choroba wieńcowa serca, wylew i uszkodzenie nerek.
Zawał serca- jest to obumieranie części serca, które objawia się bólami zamostkowymi promieniującymi do lewej części ciała, nudności, może doprowadzić do śmierci.
Wylew krwi do mózgu- charakteryzuje się pęknięciem naczyń krwionośnych mózgu. Objawami jest częściowy paraliż, zaburzenia mowy, prowadzi do śmierci.
Choroba niedokrwienna- charakteryzuje się brakiem tlenu i substancji odżywczych w sercu.
Objawami jest silny ból w okolicy serca znany pod nazwą dusznicy bolesnej, może doprowadzić do zawału i do miażdżycy tętnic wieńcowych.

Leczenie chorób układu krążenia:
Podawanie leków, zabiegi chirurgiczne- bypassy (stworzenie połączenia omijającego zablokowane miejsce) oraz angioplastyka (wprowadzenie cewnika z niewielkim balonikiem, który ma na celu rozsunięcie naczyń i usunięcie złogów tłuszczu).

Choroby krwi:
Hemofilia- kłopot z krzepnięciem krwi, objawami jest krwawienia podskórne, wylewy do mięśni, u dzieci wylewy na głowie.
Anemia- niedobór hemoglobiny i erytrocytów. Objawy niedokrwistości to: bladość skóry, zmniejszona sprawność ruchowa, senność, bóle w okolicy serca, uczucie zimna, depresja.
Białaczka- nadmierna ilość białych krwinek, rak krwi. Objawy: nienaturalne osłabienie, ospałość i bladość, gorączka, częste krwawienia z nosa, powiększone węzły chłonne na karku, pod pachami i w pachwinach.

Patogeny- czynniki chorobotwórcze, ciała obce, bakterie, grzyby, wirusy, pierwotniaki.

Drogi wnikania ciał obcych:
Oddechowe, moczo- płciowe, przez skórę

Rodzaje odporności:
Komórkowa- odpowiedzialne są leukocyty, które są obdarzone pochłanianiem i wewnątrzkomórkowym trawieniem (makrofagi, neutrofile, eozynofile) lub usuwają ciała obce (limfocyty T)
a) Humoralna- organizm wykorzystuje substancje chemiczne tzw. Przeciwciała, które są produkowane przez limfocyty B.
Odporność dzielimy na:
Nieswoista (wrodzona)- jest to odporność nie wyspecjalizowana czyli skierowana przeciwko każdemu patogenowi. Posiada mechanizmy obronne: np. łzy, ślina (zawiera lizozym, białko rozkładające ściany komórkowe bakterii), skórę, pot (niszczy grzyby i bakterie), komórki zainfekowane wirusem wydzielają białko i interferon (przenika do sąsiednich komórek i chroni przed wirusami)
b) swoista (nabyta)- wyspecjalizowana czyli skierowana przeciwko konkretnemu patogenowi. Przebieg swoistej reakcji odpornościowej:
1. Makrofagi prezentują fragmenty drobnoustrojowe (antygen) limfocyty Th (pomocnicze).
2. Limfocyty Th za pomocą receptorów rozpoznają antygeny.
3. Limfocyty Th wydzielają białko.
4. Białka pobudzają Limfocyty B i T cytotoksyczne do rozmnażania.
5. Limfocyty Bi T wytwarzają przeciwciała; antygen i przeciwciało jest niszczone.

Pierwotna odpowiedź immunologiczna:
Reakcja organizmu na zetknięcie się z antygenem.

Wtórna odpowiedź immunologiczna:
Reakcja organizmu na ponowny kontakt z tym samym antygenem.
Sposoby nabywania odporności:
Sposób nabycia odporności:
Czynny- Droga naturalna- Przechorowanie (przebycie choroby); Droga sztuczna- Szczepienia ochronne, wytwarzanie przeciwciał w organizmie
Bierny- Droga naturalna- Przechodzenie przeciwciał przez łożysko do płodu lub z pokarmem matki; droga sztuczna- Podanie gotowych przeciwciał np. surowica.

Przebieg infekcji zakażenia wirusem HIV:
1. Stopniowe obezwładnienie i osłabienie układu odpornościowego.
2. Wirus HIV atakuje limfocyty T i część makrofagów.
3. Wirus związuje się z błoną komórkową i otoczka wirusa przechodzi do cytoplazmy.
4. Wirusowy RNA przemieszcza się do jądra komórkowego i tam włączane jest do DNA gospodarza.
5. DNA zaczyna produkować białka wirusowe ponieważ nie odróżnia obcego DNA od swojego.
6. Blokowanie materiału genetycznego gospodarza i namnażanie elementów składowych wirusa, łączą się one w nowe winiony (pojedyncze wirusy), które atakują kolejne komórki