Przyszłość szkolnictwa wojskowego

Przyszłość szkolnictwa wojskowego

Zagadnienie , które chce przedstawić to przyszłość szkolnictwa wojskowego.Perspektywa rozważań sięga 2006r.,obejmuje okres bardzo krótki,jak na potrzebę dokonania głębokich i zarazem systemowych zmian w procesie kształcenia i doskonalenia kadr dla potrzeb obronności naszej Ojczyzny.Wynika on z podjętych w resorcie obrony narodowej intensywnych prac analityczno-koncepcyjnych nad "Programem rozwoju Sił Zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2001-2006".Szkolnictwo wojskowe jako intergralna część sił zbrojnych obejmuje ten "Program" przede wszystkim w aspekcie dostosowania struktur organizacyjnych do faktycznych potrzeb ilościowych i jakościowych.Jednocześnie szkolnictwo wojskowe jako podsystem edukacji narodowej musi uwzględniać założenia trwającej od 1 IX 1999 r. reformy oświatowej,a w szczególności zmiany programowe i standardy edukacyjne.Już w 2002 r. do naszych uczelni zgłosili się kandydaci z nową maturą i nak należało oczekiwać lepszym przygotowaniem do podjęcia studiów.Na podkreślenie zasługują usilne starania wyższych szkół wojskowych o wpisanie się w opracowywaną w ostatnich latach przez Ministerstwo Edukacji Narodowej jednolitą ustawę "Prawo o szkolnictwie wyższym".Końcowa wersja projektu ustawy obejmuje również uczelnie wojskowe,zapewniając jednocześnie ministrowi obrony narodowej niezbędny wpływ na wykonywanie zadań przez te szkoły wynikający z ich specyfiki.Wejście ustawy w życie zapewni wysoki poziom kształcenia.Kolejnym ważnym aspektem zmian systemowych w szkolnictwie wojskowym jest wstąpienie naszego kraju do Unii Europejskiej.Oznacza to konieczność spełniania europejskich standardów edukacyjnych również przez absolwentów uczelni wojskowych.Nasze szkolnictwo wojskowe winno też uwzględniać w programach kształcenia i doskonalenia kadr perspektywiczne wymogi rynku pracy.
Biorąc pod uwagę min. powyższe uwarunkowania,Departament Nauki i Szkolnictwa Wojskowego opracował koncepcję reorganizacji szkolnictwa wojskowego.Opiera się ona na dotychczasowych doświadczeniach w przygotowaniu kadr dla sił zbrojnych,konsultacjach z szefami szkolenia rodzajów sił zbrojnych i komendatami szkół oraz na założeniach programu zmian na lata 2001-2006.Koncepcja - jak każde nowe rozwiązanie - ze zrozumiałych względów może budzić wiele obaw w środowisku akademickim,tym bardziej iż zawiera propozycję optymalnego ograniczania istniejącej obecnie nadmiernie rozbudowanej struktury.Składa się ono z:
- 4 akademii wojskowych
- 4 wyższych szkół oficerskich
- 10 centrów specjalistycznych,w tym 7 samodzielnych,w których funkcjonuje 11 szkół chorążych i 10 podoficerskich szkół zawodowych
- 2 liceów wojskowych
- 2 studiów wojskowych w wyższych szkołach morskich
- Wojskowego Studium Nauczania Języków Obcych
Proponowana przez Departament Nauki i Szkolnictwa Wojskowego reorganizacja strukturalna przewidywała:
1.Utworzenie w 2001 r. Uniwersytetu Obrony Narodowej,Wojskowej Akademii Technicznej i Wojskowej Akademii Medycznej.
2.Sformowanie w 2002 r. Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych ( zakończenie kształcenia podchorążych,którzy wcześniej rozpoczeli naukę we Wrocławiu i Toruniu - w 2005 r.).Wymagało to:
- zaprzestania naboru słuchaczy w 2002 r. do szkół we Wrocławiu i Toruniu
- przygotowania bazy lokalowej,dydaktycznej oraz pozyskania kadry naukowo-dydaktycznej do WSO w Poznaniu
3.Utworzenie w 2002 r. na bazie rozformowanych szkół we Wrocławiu i Toruniu centrów szkolenia,z równoczesnym stopniowym zmniejszaniem stanów etatowych i osobowych tych placówek.
4.Dostosowanie struktur organizacyjno-etatowych pozostałych placówek szkolnictwa wojskowego do potrzeb sił zbrojnych,głównie przez zmniejszenie liczby stanowisk etatowych żołnierzy zawodowych oraz ich zamianę na stanowiska cywilne.
5.Sformowanie szkół oficerów rezerwy w miejsce funcjonujących szkół podchorążych rezerwy.
6.Wstrzymanie w 2001 r.naboru do wszystkich szkół chorążych oraz ich likwidacja w 2002 r.W przypadku utrzymania tego korpusu kadry kształcenia kandydatów na chorążych powinno odbywać się w centrach szkolenia na poziomie dwu- lub trzysemestralnych kursów specjalistycznych.
7.Zniesienie w 2001 r. istniejących w centrach szkolenia etatów podoficerskich szkół zawodowych.
8.Zniesienie w 2001 r. etatów studiów wojskowych przy wyższych szkołach morskich w Szczecinie i Gdańsku i przenisienie zadań tych placówek do AMW.
9.Przeformowanie w 2002 r. Wojskowego Liceum Muzycznego i Ogólnokształcącego Liceum Lotniczego w profilowane licea-muzyczne i lotnicze (zgodnie z nowym modelem systemu edukacji narodowej).
10.Zintegrowanie w 2006 r. AMW,WSOSP i WSOWLąd z Uniwersytetem Obrony Narodowej,z jednoczesnym ich przekształceniem w zamiejscowe wydziały tej uczelni.
11.Dostosowanie do 2006 r. struktur organizacyjno-etatowych Wojskowych Studium Nauczania Języków Obcych w Łodzi do bieżących potrzeb kształcenia językowego wraz z określeniem dla tej placówki nowych jakościowo zadań edukacyjnych (ewentualna zmiana lokalizacji).
Proponowane zmiany organizacyjno-strukturalne w systemie szkolnictwa wojskowego nie będą wymagać środków finansowych na stworzenie nowych placówek edukacyjnych,gdyż przedsięwzięcia takie nie są planowane.Należy natomiast przewidzieć konieczność poniesienia nakładów przede wszystkim na koszty związane ze zwalnianiem kadry z likwidowanych i restrukturyzowanych placówek,z dostosowaniem infrastruktury do nowych zadań,a także z pozyskiwaniem i przekwalifikowaniem kadry dydaktycznej w zakresie określonych specjalności wojskowych.Zaplanowanie środków, jakie należy przeznaczyć na finansowanie przedstawionych zamierzeń,będzie możliwe po określeniu wewnętrznych struktur organizacyjno-etatowych restrukturyzowanych placówek oraz analiz kadrowych.Wiarygodne kalkulacje w tym zakresie moga byc dokonane przez specjalistów finansowych.
Równocześnie w wyniku zaproponowanych rozwiązań dostrzega się mozliwość uzyskania oszczędności dla budżetu MON przez znaczne zmniejszenie struktur organziacyjnych szkolnictwa,jednak głównych oszczędności należy upatrywać nie w mechanicznych likwidacjach i redukcjach placówek i instytucji systemu szkolnictwa wojskowego,lecz w stworzeniu nowego systemu finansowania najważniejszego ogniwa,jakim stanie się UON.Określenie zaangażowania budżetu MON w budżecie tej autonomicznej i samofinasującej się uczelni polegałoby na wyliczaniu iloczynu liczby słuchaczy na danym kierunku studiów,na jaką zapotrzebowanie składa wojsko,i średniego,negocjowanego z uczelnią realnego kosztu kształcenia jednego absolwenta na tym kierunku studiów.W ramach tak określonej "dotacji" MON władze uczelni prowadziłyby własną politykę w zakresie kadry naukowo-dydaktycznej,niezbędnych nakładów materiałowych i polityki inwestycyjnej.System nabrałby cech optymalności i samoregulacji,a to prowadziłoby do istotnej redukcji wydadków na edukację w resorcie.
Utworzenie wielowydzialowego UON pozwoli na znaczne zredukowanie obecnej liczby stanowisk etatowych,zwłaszcza etatów żołnierzy zawodowych,w istniejących obecnie wyższych szkołach wojskowych.Umożliwi także stworzenie w tej uczelni właściwych warunków zatrudnienia dla samodzielnych pracowników naukowych,naukowo-dydaktycznych i dydaktycznych oraz rozwoju naukowego młodej kadry,przy maksymalnym ograniczeniu tzw. kadry pomocniczej i administracyjnej.
Zmniejszenie liczby akademii wojskowych i wyższych szkół oficerskich z ośmiu do jednej,likwidacja jedenastu szkół chorążych o raz dziesięciu podoficerskich szkół zawodowych spowoduje zmniejszenie liczby stanowisk etatowych z jednoczesną zmianą - tam gdzie jest to uzasadnione i możliwe - stanowisk wojskowych na cywilne oraz zmniejszenie kosztów osobowych analogicznie do zmniejszenia stanu etatowego.
W celu dalszej potymalizacji struktur organizacyjnych szkolnictwa wojskowego,jak również form i treści kształcenia i doskonalenia,niezbędne jest określenie szeregu parametrów,które powinny stanowić podstawę do podjęcia szczegółowych decyzji warunkujących pożądany kształt omawianego systemu.
Nie da się bowiem w sposób odpowiedzialny i profesjonalny określić precyzyjnie kształtu i wielkości systemu szkolenia i edukacji w resorcie bez dokładnie określonego zapotrzebowania na liczbę osób kształconych i szkolonych w tym systemie.Próbę określenia tego zapotrzebowania podjął Departament Nauki i Szkolnictwa Wojskowego w VIII 2000 r.,czego efektem jest zestawienie potrzeb poszczególnych instystucji wojskowych.Dane te są - zdaniem DNiSW - malo wiarygodne i trzeba je traktować z dużą ostrożnością.
Zapotrzebowanie na absolwentów - wynikające z precyzyjnie określonej struktury sił zbrojnych i polityki kadrowej w wojsku - powinno określać w miarę dokładnie liczbę absolwentów UON na każdym kierunku studiów oraz liczbę żołnierzy szkolonych w każdej występującej w centrach szkolenia specjalności.Tylko taki algorytm postępowania przy określaniu przyszłych struktur szkoleniowych jest rozsądny i logiczny.
Realizacja przewidzianych w "Programie..." przedsięwzięć wymagać będzie stworzenia bazy legislacyjnej.Głównym celem projektowanych zmian organizacyjno-strukturalnych szkolnictwa wojskowego powinno być uzyskanie efektu ekonomicznego w postaci zmniejszonych nakładów z budżetu MON,a zmniejszenie liczby instytucji i stanowisk etatowych powinno stanowić jedynie sposób realizacji przyjętych priorytetów.

Na podstawie książki pod redakcją R.Stępnia pt."Edukacja w wyższych szkołach wojskowych",z rozdziału "Przyszłość szkolnictwa wojskowego" autorstwa dr inż.Krzysztofa Borowiaka.