Deflator
DEFLATOR
Stosunek PKB w ujęciu nominalnym (ceny bieżące) to PKB w ujęciu realnym (ceny stałe) razy 100 nazywa się deflatorem.
Jest to miara przeciętnego wzrostu cen wszystkich dóbr i usług w danym kraju, nie pokrywa się z pojęciem INFLACJI; która wyraża jedynie wzrost cen towarów i usług nabywanych przez ludność.
Za pomocą DEFLATORA łatwo można przeliczyć PKB realny na nominalny.
PKB A ROZMIARY POZIOMU GOSPODARCZEGO I DOBROBYTU
PKB służy między innymi do: porównywania gospodarek w danym kraju z gospodarkami w innych krajach.
WIELKOŚĆ PKB NA JEDNEGO MIESZKAŃCA – PKB per capita (podaje się w cenach bieżących np. w zł. lub po przeliczeniu w $ lub w E
• Te wielkości nie uwzględniają tzw. „szerokiej strefy”, która wpływa w pewien sposób na poziom dobrobytu ludności(według szacunku GUS w szarej strefie pracuje ok. 15% polskiej siły roboczej, natomiast szacunki KJG wskazują na 25% wg GUS jest to ok. 2,5 mln Osób pracujących w szarej strefie).
• Nie uwzględniając legalnej produkcji wykonywanej na własne potrzeby w domu (na własne usługi).
• Nie uwzględnia efektów ubocznych wzrostu produkcji dla środków naturalnych tj. zanieczyszczenie wody powietrza.
WOBEC POWYŻSZYCH NIEDOMOGÓW PKB PODJĘTO PRÓBĘ SKONSTRUOWANIA NOWEGO MIERNIKA DOBROBYTU.
NORDHAUS I TOBIN opracowali wskaźnik dobrobytu
EKONOM – GO NETTO
Oszacowano dane dla USA i okazało się, że ten wskaźnik był ponad dwukrotnie wyższy od dotychczasowego wskaźnika PKB.
Ze względu na trudności w dokładnym obliczaniu wskaźnika dobrobytu ekonom. netto nadal powszechnie stosowanymi miarami poziomu rozwoju gospodarczego netto jest PKB i PKB PER CAPITA.
BEZROBOCIE
BEZROBOCIE – to określony stan na rynku pracy, kiedy podaż pracy przewyższa popyt na pracę.
METODY POMIARU BEZROBOCIA
W POLSCE STOSUJE SIĘ 2 METODY POMIARU BEZROBOCIA:
1. Metoda wykorzystywana w statystyce, urzędach pracy (bezrobocie rejestrowane) metoda podstawowa.
Wg tej metody osobami bezrobotnymi są:
1) zdolne do pracy i gotowe do jej podjęcia w ramach stosunku pracy
2) pozostające bez pracy i nie uczące się w szkołach ( z wyjątkiem szkół wieczorowych i zaocznych)
3) rejestrowane w urzędzie pracy, jeżeli:
- ukończyły 18 lat - kobiety, które nie ukończyły 60 lat i mężczyźni 65 lat
- nie nabyły prawa do emerytury
- nie są właścicielami gospodarstwa rolnego
- nie prowadzą pozarolniczej działalności gospodarczej
2. Metoda wykorzystywana w badaniach aktywności ekonomicznej ludności (BAEL).
Według tej metody do bezrobocia zalicza się:
• W okresie badanego tygodnia badane osoby nie pracowały nawet przez okres 1 h.
• Aktywnie poszukują pracy.
• Są gotowi natychmiast podjąć pracę.
Ze względu na nieco odmienną definicję bezrobocia przyjęto dane o bezrobociu nieco się różnią. We wszystkich podawanych informacje o bezrobotnych podaje się adnotację wg GUS-u lub BAEL-u.
STOOPA BEZROBOCIA- to procentowy udział zarejestrowanych bezrobotnych w liczbie cywilnej ludności aktywnej zawodowo, szacowanej przez urzędy statystyczne pod koniec każdego prezentowanego okresu (m-ca, kwartału, roku).
LUDNOŚĆ AKTYWNA ZAWODOWO TO: osoby pracujące (w sektorze publicznym i prywatnym) + osoby bezrobotne.
TYPY BEZROBOCIA
BEZROBOCIE FRYKCYJNE (niskie ok. 3-4%) w dynamicznej gospodarce stale pojawiają się niedopasowania (frykcje) między wolnymi miejscami pracy, wolną siłą roboczą. Ciągle zachodzą procesy tworzenia i likwidacji miejsc pracy, napływu siły roboczej i odpływu, zmiany miejsc pracy przez pracowników. Informacja o wolnych miejscach pracy nie jest doskonała i musi upłynąć jakiś czas zanim bezrobotni znajdą czekające na nich miejsce pracy. Chodzi o lepszą, intensywniejszą pracę różnych biur pośrednictwa pracy, a z drugiej strony chodzi o intensywność poszukiwania pracy przez samych bezrobotnych.
BEZROBOCIE STRUKTURALNE (wysokie) powstaje w wyniku niedopasowania nadwyżki podaży siły roboczej do popytu nad tą się roboczą. Wynika to np.: Z upadku pewnych branż przemysłu czy też jego restrukturyzacji oraz rozwoju i postępu technicznego (komputeryzacja) oraz osłabienie aktywności gospodarczej w danym regionie.
Bezrobocie to może mieć charakter trwały, gdyż likwidacja tego typu bezrobocia wymaga dłuższego okresu czasu wynikającego np. ze zmiany zawodu, kwalifikacji czy też zmiany miejsca zamieszkania.
BEZROBOCIE KONIUNKTURALNE (wymaga z wahań koniunktury gospodarczej, ma charakter czasowy)
- bezrobocie sezonowe
- - - okresowe do 3 m-cy
- - - okresowe do 1 roku
- - - długookresowe – ponad 1 rok
PRZYCZYNY BEZROBOCIA
A. UJĘCIE KLASYCZNE – tu przyczyną bezrobocia jest ograniczenie w swobodnym działaniu mechanizmu rynkowego obok mechanizmu pracy na rynku pracy. Zatem bezrobocie ma charakter dobrowolny, ponieważ jest wynikiem świadomego braku akceptacji ze strony pracownika (zw. Zawodowych) wymogów mechanizmów rynkowych, a te mechanizmy rynkowe mówią o konieczności obniżenia płac. Zatem w ujęciu klasycznym ingerencja państwa w procesy gospodarcze nie jest potrzebna, aby zwalczyć bezrobocie.
B. UJĘCIE KEYNSOWSKIE – tu przyczyną bezrobocia jest niewystarczający popyt na towary.
Jeżeli kształtuje się w gospodarce wolnorynkowej bezrobocie ma tu charakter przymusowy, ponieważ producenci są zmuszeni obniżyć produkcję, a tym samym zmniejszyć zatrudnienie.
W ujęciu Keynsa potrzebna jest ingerencja państwa w procesy gospodarcze w zwalczaniu bezrobocia.
POLITYKA PAŃSTWA NA RYNKU PRACY
W działalności państwa w zakresie bezrobocia możemy wyróżnić:
- politykę aktywną
- politykę pasywną
-AKTYWNA POLITYKA PZŃSTWA NA RYNKU PRACY-
stymulowanie globalnego popytu na towary – niskie podatki, niska stopa %, podaż pieniądza odpowiednie wydatki budżetowe
stworzenie producentom najkorzystniejszych warunków do rozwijania produkcji
roboty publiczne
prace interwencyjne
pożyczki dla przedsiębiorstw tworzących nowe miejsca pracy
szkolenia zawodowe – zdobywanie owych kwalifikacji
- PASYWNA POLITYKA PAŃSTWA-
Podstawową formą są zasiłki dla bezrobotnych.
Sytuacja na rynku pracy w Polsce w wyniku transformacji (przemiany) systemu gospodarczego w Polsce zapoczątkowanej w końcu 1989r. Pojawił się INNE BEZROBOCIE.
Aktualnie w Polsce bezrobocie ma charakter strukturalny i jest bardzo zróżnicowane w poszczególnych województwach.
Zmniejszenie bezrobocia wymaga przyspieszenia wzrostu gospodarczego do poziomu ponad 5% PKB rocznie pod warunkiem, że ten wzrost ma charakter pozatrudnieniowy.