PKN, PKB. PNN i inne

Polacy są najbiedniejsi w Unii Europejskiej. W ubiegłym roku niższy dochód narodowy na mieszkańca miały Łotwa i Litwa, jednak w tym roku nas przegonią - donosi "Rzeczpospolita" powołując się na dane i prognozy Eurostatu.

Eurostat podaje, iż w tym roku dochód narodowy przypadający na jednego Polaka wyniesie 47,2 procent średniej dla całej poszerzonej Unii. Wskaźnik ten uwzględnia siłę nabywczą walut narodowych, czyli jest w niewielkim stopniu zależny od aktualnego kursu narodowych walut.
W roku 2003 najbiedniejszym krajem Unii pod względem siły nabywczej dochodu narodowego przypadającego na osobę była Łotwa. W tym roku będzie ona już jednak minimalnie bogatsza od nas - wspominany wskaźnik osiągnie 47,4 proc. Różnica między Polską a Łotwą będzie się zwiększać - w roku 2005 Polska osiągnie 48,1 proc. średniej Unii a Łotwa już 49,3 proc. Lepiej żyje się także w Czechach i na Węgrzech, gdzie poziom życia jest już bliski temu w Portugalii.
Przy szacowaniu wielkości dochodu narodowego na głowę przeliczanego na euro po aktualnym kursie Polska wypada jeszcze gorzej. Dochód narodowy przypadający na przeciętnego Polaka wyniesie w tym roku zaledwie 4,8 tys. euro, czyli 21 procent tego, co otrzyma przeciętny mieszkaniec Unii (22,36 tys. euro).
Wciąż bardzo niewielki (183 mld euro) ma być także łączny dochód narodowy naszego kraju
Z opublikowanej analizy Eurostatu wynika, że Polska mimo trudności gospodarczych nadrabia zaległości w poziomie rozwoju w porównaniu do krajów Unii Europejskiej - podaje "Rzeczpospolita".

Dochód narodowy przypadający na mieszkańca Polski z uwzględnieniem siły nabywczej złotego w 2001 roku wynosił 41 proc. średniej Unii Europejskiej. W 1997 roku wskaźnik ten osiągnął poziom 37 proc. i wzrastał co roku o 1 punkt procentowy. W związku z tym, że Eurostat nie podał ostatecznych danych za 2002 rok, szacuje się, że Polska osiągnęła 42 proc. średniej europejskiej w ubiegłym roku. Dochód narodowy w Polsce w tym okresie wzrósł o 1,3 proc., natomiast w UE o 0,9 proc. Europejski Bank Centralny szacuje, że w tym roku wzrost dochodu narodowego w UE osiągnie 1 proc., a w Polsce 2,7 proc.

W UE Grecja (65 proc. średniej europejskiej) i Portugalia (69 proc.) zajmują ostatnie pozycje pod względem poziomu rozwoju. Natomiast wśród krajów kandydujących Słowenia osiąga 70 proc. a Cypr 74 proc. średniej unijnej. Polska pozostaje poniżej poziomu 46 proc. średniej rozwoju wśród kandydatów do UE. Dla porównania Czechy mają 59 proc., a Węgry 53 proc.

W 2001 roku Polska osiągnęła 204,1 mld euro dochodu narodowego i zajmuje 10 pozycję wśród państw rozszerzonej UE. Wkrótce możemy nawet osiągnąć pod tym względem wyższą pozycją od Austrii (212 mld euro), Szwecji (244 mld euro) i Belgii (254 mld euro), z tym, że kraje te mają cztery razy mniej ludności niż Polska. Dochód narodowy Hiszpanii, która ma podobną liczbę ludności wynosi 652 mld euro.
(KD)




DN - dochód narodowy - jest największym agregatem obejmującym wszystkie dobra finalne i usługi wytwarzane w każdej gospodarce narodowej. Wyrażamy go w jednostkach wartościowych w bieżących cenach rynkowych, jakie ukształtowały się na rynku w danym kraju i w danym roku. Stosuje się je wtedy, gdy analizuje się podział narodu dochodowego. Wyrażamy go również w cenach stałych wziętych za podstawę z jakiegoś jednego roku. Wówczas niezależnie od tego jak zmieniały się ceny rynkowe w ciągu analizowanego okresu wszystkie dobra i usługi wyrażane są w tych samych cenach niezmiennych, które stosujemy do mierzenia DN i tylko DN w cenach stałych wykorzystywany jako miara dynamiki wzrostu gospodarczego, a przeliczony na jednego mieszkańca może być traktowany jako ogólna miara poziomu gospodarczego kraju. Stosunek DN w ujęciu nominalnym ( ceny bieżące) do DN w ujęciu realnym ( ceny stałe) pomnożony przez 100 tworzy wskaźnik zwany deflatorem.

Wskaźnik dynamiki = (PKB’’ : PKB’)100% Deflator – obliczony innymi metodami wskaźnik wzrostu przeciętnego poziomu cen służy do przeliczania dochodu nominalnego w cenach bieżących na dochód realny w cenach stałych. Tylko dochód narodowy w cenach stałych może być wykorzystywany jako miara dynamiki wzrostu gospodarczego, a przeliczony na jednego mieszkańca może być traktowany jako najbardziej ogólna miara poziomu rozwoju gosp. kraju.
PNB realny = PNB nominalny : deflator PNB
Realny PNB mierzy całkowitą ilość produktu. Nominalny PNB mierzy bieżącą wartość pieniędzy. PNB nominalny rośnie szybciej niż PNB realny ze względu na inflację cenową.

Metody liczenia produktu narodowego brutto
PNB może być liczony trzema sposobami:
* metodą wydatkową,
* metodą produktową,
* metodą dochodową.
W ramach pierwszej metody – jest to suma wydatków przeznaczonych na zakup dóbr i usług finalnych dokonywanych przez wszystkie gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, państwo (rząd) i sektor międzynarodowy.
W drugim ujęciu PNB jest suma produkcji dóbr i usług wytworzonych przez wszystkie sektory i gałęzie gospodarki ( przemysł, handel, budownictwo, rolnictwo itd.).
W trzecim ujęciu jest to suma dochodów osiągniętych w produkcji dóbr i usług.

Produkt narodowy brutto, (PNB) miernik efektów rocznej działalności gospodarki, obliczany przez powiększenie produktu krajowego brutto o wartość dochodów netto z tytułu własności za granicą.

Te ostatnie stanowią różnicę pomiędzy napływem dochodów uzyskanych przez obywateli danego kraju za granicą (głównie transfer zysków z kapitałów zainwestowanych za granicą, ale także dochody z pracy) a wypływem dochodów uzyskanych przez cudzoziemców w danym kraju. Dodatnia wartość dochodów netto z tytułu własności za granicą powiększa produkt krajowy brutto (PNB > PKB), ujemna - pomniejsza go (PNB < PKB).

PNB jest miarą całkowitych dochodów osiąganych w ciągu roku przez obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca (kraju) świadczenia usług przez należące do nich czynniki wytwórcze. PNB w ujęciu względnym (tempo wzrostu) jest miarą wzrostu gospodarczego. W przeliczeniu na 1 mieszkańca wykorzystywany jest jako miara poziomu dobrobytu społeczeństwa.
Produkt narodowy netto, (PNN) dochód narodowy, miernik efektów rocznej działalności gospodarki, obliczany poprzez odjęcie od produktu narodowego brutto wartości amortyzacji. - Amortyzacja, wyrażona w pieniądzu równowartość zużycia środka trwałego.

PNN jest to ilość pieniędzy, jaką dysponuje gospodarka na wydatki na dobra i usługi, po odłożeniu kwoty niezbędnej do odtworzenia zużytego w ciągu roku kapitału trwałego i utrzymania na dotychczasowym poziomie zasobu kapitału i rozmiarów produkcji.

Z uwagi na trudności w ustaleniu rzeczywistej wielkości amortyzacji (odpisy amortyzacyjne ustalane dla celów rachunku kosztów nie odzwierciedlają rzeczywistego zużycia kapitału, jest to tylko szacunek) w praktyce częściej wykorzystywany jest produkt narodowy brutto.
Produkt krajowy brutto, (PKB), miernik produkcji wytworzonej na obszarze danego kraju. Jest sumą wydatków gospodarstw domowych na zakup dóbr i usług konsumpcyjnych, wydatków sektora prywatnego na zakup dóbr i usług inwestycyjnych, wydatków państwa na zakup dóbr i usług oraz salda bilansu handlu zagranicznego.

PKB może być wyrażony w cenach rynkowych, zawierających podatki pośrednie lub - po ich potrąceniu - w cenach czynników wytwórczych (cenach netto).

PKB różni się od produktu narodowego brutto (PNB) tym, że nie uwzględnia dochodu z lokat zagranicznych.
Wartość globalna, produkt globalny, suma wartości wszystkich (finalnych i pośrednich) dóbr i usług, wytworzonych na obszarze danego kraju w ciągu roku. Wobec wielokrotnego wliczania do niej wartości dóbr i usług pośrednich, wartość globalna nie odzwierciedla rzeczywistych efektów działalności gospodarki - jest w stosunku do nich zawyżona
Produkcja globalna, całkowita wartość produkcji wytworzonej w przedsiębiorstwie w ciągu roku. Stanowi sumę wartości produkcji końcowej oraz produkcji niezakończonej.