Rodzaje umów o pracę

Rodzaje umów o pracę
Umowa o pracę jest czynnością prawną, obejmującą zgodne oświadczenia woli pracownika i pracodawcy. Pracownik zobowiązuje się do świadczenia pracy oznaczonego rodzaju, w określonym miejscu i czasie, a pracodawca - do zapłaty wynagrodzenia.
Każda umowa o pracę powinna być zawarta na piśmie z wyraźnym określeniem rodzaju i warunków.
W szczególności powinna określać:
· rodzaj pracy,
· miejsce jej wykonywania
· termin rozpoczęcia pracy,
· wynagrodzenie odpowiadające rodzajowi pracy.
Najpopularniejsze umowy związane z zatrudnieniem pracowników to: umowa o pracę (na czas próbny, czas określony lub na czas nieokreślony), umowa zlecenia oraz umowa o dzieło.
Przed zawarciem umowy o pracę pracodawca ma obowiązek skierować osobę zatrudnianą na wstępne bezpłatne badania lekarskie, które potwierdzą możliwość wykonywania pracy w określonych warunkach.
Jeśli umowa nie została zawarta na piśmie, pracodawca powinien niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 7 dni od dnia rozpoczęcia pracy, potwierdzić pracownikowi na piśmie rodzaj umowy i jej warunki.
Do nawiązania stosunku pracy dochodzi w terminie określonym w umowie o pracę jako dzień rozpoczęcia pracy. Jeżeli pracodawca i pracownik nie określili tego terminu w umowie, dniem rozpoczęcia pracy jest dzień zawarcia umowy.

Strony w ustalaniu treści umowy o pracę określają w szczególności rodzaj umowy, rodzaj pracy, miejsce jej wykonywania, termin rozpoczęcia oraz wynagrodzenie. Mogą decydować, czy dana umowa ma być poprzedzona umową na okres próbny, a przy umowie na czas określony zawieranej na okres dłuższy niż 6 miesięcy, czy dopuszczają możliwość wcześniejszego jej rozwiązania za dwutygodniowym wypowiedzeniem. Inne postanowienia umowne są w zasadzie niedopuszczalne i nieważne, chyba że byłyby bardziej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy.
W prawie pracy rozróżnia się umowy bezterminowe, zawierane na czas z góry nie określony, oraz terminowe, które z woli stron lub z mocy ustawy zostają rozwiązane z upływem oznaczonego okresu bądź z chwilą wykonania określonej pracy.
Kodeks pracy rozróżnia cztery podstawowe rodzaje umów o pracę:
1. na okres próbny,
2. na czas określony,
3. na czas wykonania określonej pracy,
4. na czas określony.
Umowa na czas nie określony jest umową bezterminową. Wszystkie z wymienionych umów różnią się celem, dla którego są zawierane, lub czasem ich trwania.
Umowa na okres próbny
Umowa o pracę na czas próbny jest umową terminową. Nie może trwać dłużej niż 3 miesiące. Zazwyczaj zawierana jest na okres 2 tygodni, miesiąca lub 3 miesięcy. Umowa ta może zostać rozwiązana z zachowaniem okresu wypowiedzenia, który wynosi od 3 dni do 2 tygodni i jest uzależniony do długości okresu próbnego.
Umowa na okres próbny może poprzedzać każdą z umów o pracę, a więc w zakresie zawierania umów na okres próbny istnieje dobrowolność stron stosunku pracy. W praktyce jednak umowy te są stosowane bardzo często.
Umowa na okres próbny różni się od innych umów terminowych celem, jakiemu służy. Jest to w szczególności sprawdzenie przez pracodawcę przydatności pracownika do pracy w zakładzie oraz poznanie przez pracownika warunków pracy w zatrudniającej go jednostce, czyli wzajemne poznanie się stron stosunku pracy.
Umowa na czas określony
Umowa o pracę na czas określony jako umowa terminowa zakłada, że stosunek pracy zostanie rozwiązany po upływie terminie, na który umowa została zawarta. Jeżeli umowa jest zawarta na czas krótszy niż 6 miesięcy, nie podlega wypowiedzeniu przez żadną ze stron. Taką umowę można rozwiązać jedynie na mocy porozumienia stron. Umowę na czas określony dłuższy niż 6 miesięcy można rozwiązać przy zachowaniu dwutygodniowego okresu wypowiedzenia, jeśli umowa zawiera taką klauzulę.
Od 2 czerwca 1996 roku obowiązuje zasada limitowania liczby kolejno po sobie następujących umów na czas określony, zawieranych przez tego samego pracodawcę z tym samym pracownikiem. Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy \\\"zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nie określony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła jednego miesiąca\\\".
Nowelizacja przepisów w tym zakresie miała na celu ochronę uprawnień pracowniczych. Do tego czasu pracodawcy w zasadzie bezkarnie zawierali z pracownikami umowy na czas określony, mimo iż z okoliczności towarzyszących jej zawarciu wynikało, że wybór tego rodzaju umowy zmierzał do obejścia przepisów o wypowiadaniu umów na czas nie określony. Zastępowanie umowy na czas nie określony umowami na czas określony utrzymywało również pracownika w niepewności co do stałości jego zatrudnienia.
Kodeks nie przewiduje wyraźnych ograniczeń co do długości trwania umowy na czas określony. Jednak zawarcie umowy na bardzo długi okres (np. na 10-15 lat) może być oceniane jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Postanowienia umowne, określające taką umowę jako umowę na czas określony, są nieważne.
Umowa na czas wykonania określonej pracy
Umowa na czas wykonania określonej pracy jest odmianą terminowej umowy opracę. Zawiera się ją w celu świadczenia przez pracownika pracy wchodzącej w zakres oznaczonego i z góry ograniczonego w czasie zadania.
Omawiane umowy zawierane są przez strony wówczas, gdy ścisłe oznaczenie czasu trwania umowy nie jest możliwe.
Umowa na czas wykonania określonej pracy dochodzi do skutku, gdy strony zgodnie określą rodzaj pracy, którą pracownik będzie świadczył, i postanowią, że zawierają umowę na czas wykonania tej pracy.
Umowy na czas wykonania określonej pracy są unormowane w kodeksie podobnie do umów na czas określony. Nie można ich jednak wypowiedzieć. Umowy takie kończą się w zasadzie z dniem całkowitego ukończenia pracy. Podobnie jak umowy na czas określony mogą jednak ulec wcześniejszemu rozwiązaniu bez wypowiedzenia bądź wygaśnięciu na zasadach ogólnych
Umowa na czas nie określony
Umowa na czas nie określony jest umową bezterminową, w ramach której strony nie oznaczają terminu końcowego jej trwania.
Jest ona najkorzystniejsza dla pracownika, gdyż stwarza najdalej idącą ochronę trwałości stosunku pracy.
Umowa zawarta na czas nie określony może być przez pracodawcę rozwiązana w drodze wypowiedzenia tylko z uzasadnionych powodów, a jeżeli pracownik jest reprezentowany przez związek zawodowy, po uprzedniej konsultacji z tym związkiem.
Umowa o pracę na czas nieokreślony zapewnia pracownikowi stałą pensję, ubezpieczenie społeczne, prawo do urlopu, prawo do zasiłku chorobowego oraz naliczanie stażu pracy. Rozwiązanie takiej umowy wymaga zachowania okresu wypowiedzenia. Długość tego okresu zależna jest od stażu pracy u danego pracodawcy i wynosi 2 tygodnie (w przypadku gdy pracownik pracuje krócej niż 6 miesięcy), miesiąc (gdy dłużej niż pół roku) lub nawet trzy miesiące (gdy pracuje dłużej niż 3 lata).
Kodeks pracy nakłada na pracodawcę obowiązek zawarcia umowy na piśmie. Pracodawca jest zobowiązany niezwłocznie, najpóźniej w ciągu 7 od dnia rozpoczęcia przez pracownika pracy potwierdzić na piśmie rodzaj umowy i jej warunki. Niedopełnienie tego obowiązku Kodeks traktuje jako wykroczenie przeciwko prawom pracownika.
Obligatoryjnym elementem umowy jest wysokość wynagrodzenia. Pracodawca jest zobowiązany do jego określenia w umowie.