Charakterystyka przemocy w rodzinie
Charakterystyka przemocy w rodzinie
Przemoc w rodzinie to zamierzone, wykorzystując przewagę sił działanie przeciw członkowi rodziny, naruszające prawa i dobra osobiste, powodujące cierpienie i szkody. W relacji jedna ze stron ma przewagę nad drugą. Ofiarom jest zazwyczaj osoba słabsza, a sprawca silniejszy. Według kodeksu prawnego przemoc w rodzinie jest przestępstwem.
Mądra miłość rodzicielska jest gwarantem powodzenia w wychowaniu. Gdyby każdy z nas miał świadomość czym charakteryzuje się dobra rodzina, w sensie psychologicznym - nie byłoby tylu przypadków krzywdzenia własnych dzieci.
Krzywdzenie dzieci to każde działanie ludzi i aktów prawnych, które powodują, że dziecko doznaje krzywdy.
Na ogół wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje przemocy:
? przemoc gorąca czyli pękanie tamy emocjonalnej, która przestaje powstrzymywać uczucia pochodzące z frustracji: jest to tak zwany wulkan emocjonalny; przemoc jest widoczna, widowiskowa, ale też przechodzi szybko. To przemoc której nie da się zatrzymać, gdyż są to skumulowane uczucia, które wybuchają,
? przemoc chłodna to zrealizowanie scenariusza przemocy, który ma na celu pogwałcenie dóbr i praw drugiej osoby., jest to przemoc zaplanowana. Ten rodzaj przemocy zdarza się w pozornie dobrej rodzinie, nie ma tu furii i gniewu.
Możemy również wyróżnić formy przemocy które są następujące:
? przemoc fizyczna to intencjonalne zachowanie, którego skutkiem są uszkodzenia ciała. Do przejawów tej formy przemocy zaliczamy bicie, popychanie, torturowanie, policzkowanie, uderzanie pięścią, kopanie, drapanie, plucie , szarpanie za włosy, gryzienie, duszenie, okaleczenia i inne działania które wywierają ból i strach. objawami tej przemocy są sińce, obrzęki na całym ciele w tym twarzy, ślady po oparzeniach, rany kute, otwarte rany w nietypowych miejscach,
? przemoc psychiczna zawiera przymus i groźby, zastraszanie, emocjonalne wykorzystywanie, groźby pozbawienia praw rodzicielskich, nastawianie dzieci przeciwko jednemu z rodziców.
? Przemoc psychiczna w związku partnerów to małżeński terror. Jednym ze skutków przemocy jest trauma, która polega na niszczeniu wyobrażeń na temat własnej osoby i świata. Świat przestaje być bezpiecznym miejscem do życia, wydarzenia są nieprzewidywalne, niekontrolowane, nie ma się na nie wpływu. Przeżycia traumatyczne wyciskają emocjonalne i fizyczne piętno, wywierają w ten sposób głęboki wpływ na życie ofiary. Objawy traumy mają charakter chroniczny i można je podzielić na dwa typy:
1typ- skutek pojedynczego urazu,
2typ- następstwa długotrwałego urazu (objawy np. gwałtowne zmiany nastroju od skrajnej bierności do wybuchów gniewu),
? przemoc seksualna to wymuszanie pożycia seksualnego, aktywności seksualnej, nieakceptowanych pieszczot i praktyk seksualnych, seksu z osobami Trzecimi, sadystyczne formy współżycia, krytyka zachowań seksualnych. Zmuszanie do oglądania filmów lub gazet pornograficznych, straszenie gwałtem, gwałt, straszenie karami fizycznymi i psychicznymi w razie odmowy współżycia czy filmowanie podczas działań seksualnych, rozbieranie z zastosowaniem przemocy fizycznej to typowe cechy przemocy seksualnej. Większość ofiar przemocy seksualnej to kobiety i dzieci.
Pierwszym etapem interwencji jest zapewnienie bezpieczeństwa, ochrony i opieki oraz warunków do zaspokojenia podstawowych potrzeb ofiary. Kolejny etap to zabezpieczenie ofiary przed kolejnym atakiem. Po zaspokojeniu podstawowych potrzeb ofiary, kiedy odzyskała ona minimalne poczucie bezpieczeństwa, ważna jest pomoc psychologiczna, nastawiona na odzyskanie szacunku i pewności, co do słuszności podejmowanych przez siebie decyzji.
Przemoc finansowa to zabieranie zarobionych pieniędzy, odmawianie możliwości pracy, brak zaspakajania potrzeb materialnych, kontrola wydawanych pieniędzy,
Przemoc wobec kobiet to najczęstsze zgłaszane przestępstwo. Więcej kobiet między 15 a 44 rokiem życia umiera w skutek przemocy niż na raka, malarię czy w wypadkach drogowych. W ciągu życia co trzecia kobieta zostaje pobita, zmuszona do uprawiania seksu lub pada ofiarą innych naruszeń praw człowieka. 70% zamordowanych kobiet ginie z rąk swoich partnerów. W Polsce przemoc w rodzinie jest zjawiskiem powszechnym i dotyczy wszystkich warstw społeczeństwa, a nie Tylko środowisk patologicznych. Według badań CBOS z 2002 roku co ósma Polka przyznała, że co najmniej raz została uderzona przez partnera podczas małżeńskiej awantury. Przemoc rodzinna wobec kobiety miewa tez miejsce, podobnie jak przemoc wobec mężczyzn, w ramach tej samej płci. Zdarzają się przypadki znęcania fizycznego i psychicznego nad osobami niepełnosprawnymi lub niedołężnymi ze względu na wiek lub chorobę, także własnymi matkami, babciami, córkami.
Syndrom kobiety maltretowanej:
? unikanie tematu dotyczącego przemocy,
? brak zainteresowania światem, rozwojem,
? minimalizacja - nic jej się nie chce,
? odtwarzanie reakcji kryzysowych - nagłe wybuchy płaczu, śmiechu.
Przemoc wywołuje u ofiary reakcji we wszystkich sferach jej życia:
? reakcje emocjonalne: lęk, niepokój, depresja, gniew, wstyd, poczucie winy, obniżenia własnej wartości, godności,
? reakcje poznawcze: zaburzenia perceptualne - postrzegania świata, złudzenia,
? reakcje w sferze zachowań: popadanie w uzależnienia, czyny samobójcze, zaburzenia w funkcjonowaniu społecznym,
? na płaszczyźnie biologicznej: zaburzenia somatyczny, nadmierne pobudzenie fizjologiczne,
? płaszczyzna interpersonalna: obawa przed wchodzeniem w interakcje,
? z innymi osobami.
Przemoc wobec mężczyzn. Niedawno badania wykazały, że przemoc w rodzinie częściej stosują kobiety na mężczyznach lub że jest ona przez obie płci stosowana równie często. Wyjątkiem jest liczba zabójstw, których częściej dopuszczają się mężowie na żonach. Przemoc wobec mężczyzn najczęściej spotyka się z irracjonalnym wstydem ze strony ofiary, brakiem reakcji ze strony policji i dyskryminacją ze strony sądu. Jednocześnie mężczyzn zniechęca się do ujawniania przemocy, której doznali, brak jakiejkolwiek opieki nad męskimi ofiarami takiej przemocy. Często w tej formie przemocy współuczestniczą oboje małżonkowie lub konkubenci.
Przemoc wobec dzieci stosują zarówno mężczyźni jak i kobiety, najczęściej rodzice lub opiekunowie, ale także inni członkowie rodziny. Pewne formy przemocy są akceptowane przez społeczeństwo. Karanie dzieci, także klapsem aprobują niektórzy politycy. Do przemocy fizycznej wobec dzieci dochodzi wbrew częstym opiniom nie tylko w rodzinach dysfunkcyjnych, ale także wśród osób z wyższym wykształceniem i wysokim statusem społecznym i materialnym. Niekiedy podłożem przemocy wobec dzieci może być pedofilia. Dzieci są również pośrednimi ofiarami przemocy domowej, będąc świadkiem stosowania przemocy między rodzicami. Formy przemocy wobec dzieci: zaniedbanie, przemoc fizyczna, psychiczna, seksualna, nadopiekuńczość.
Przemoc wobec dzieci i ich złe traktowanie jest poważnym problemem społecznym:
? 60% dorosłych Polaków stosuje kary fizyczne wobec swoich dzieci do 19 roku życia,
? co szósty 12-latek przyznaje, że w wyniku przemocy ze strony rodziców doznał urazów takich jak siniaki, zadrapania,
? blisko 23% polskich studentów przyznaje, że w ich domach przynajmniej kilkakrotnie dochodziło do przemocy fizycznej, a 37% mówi o kilkakrotnym wystąpieniu sytuacji, w której doszło do przemocy psychicznej,
? 34% pacjentów lecznictwa odwykowego stwierdza, że w okresie intensywnego picia używało przemocy fizycznej wobec dzieci, a 50% stosowało przemoc psychiczną.
Większość przypadków krzywdzenia dzieci (stosowania przemocy) pozostaje jednak tajemnicą rodzinną.
Stosowanie przemocy wobec dziecka odciska piętno na wszystkich jego sferach rozwojowych.
Dzieci widzą przemoc ojca wobec matki, słyszą jej płacz, jęki, krzyki, wyzwiska, awantury. Dostrzegają skutki tej przemocy: mieszkanie zdemolowane, ślady krwi, urazy, siniaki u matki, potargane ubrania, policjantów w domu. Czują atmosferę napięcia, same doświadczają tego napięcia. Czują lęk i obawy matki przed jej oprawcą. Bycie świadkiem przemocy jest silnym urazem, nigdy nie pozostaje bez śladów w psychice. Objawia się nasilonymi zaburzeniami emocjonalnymi: częsta złość, dużo lęku i smutku, niska samoocena.
Zaburzenia powstają także w pozostałych sferach:
? w zachowaniu (agresja, nadpobudliwość, wagarowanie, okrutne traktowanie zwierząt),
? w funkcjach społecznych (niezdolność do empatii, niewielkie umiejętności społeczne, poczucie odrzucenia przez rówieśników),
? w funkcjach poznawczych (złe oceny w szkole, opóźniony rozwój mowy, nieprawidłowy rozwój intelektualny),
? w zdrowiu fizycznym (zaburzenia łaknienia, jedzenia, snu, choroby psychosomatyczne, nocne moczenia, opóźniony rozwój fizyczny i motoryczny).
Poważne problemy u dzieci - świadków przemocy w domu - związane są z wchodzeniem w związki w życiu dorosłym: zły obraz rodziny, miłości, bliskości powoduje, że same często tworzą związki patologiczne, stając się albo agresorem dla swego partnera, albo ofiarą. W zależności od wieku i od płci dziecka pojawiają się różne reakcje na przemoc w domu:
? niemowlęta (reagują problemami zdrowotnymi, nadmiernym płaczem, złym snem),
? przedszkolaki (mają duży poziom lęku, wszystkiego się boją, są rozdrażnione),
? starsze dzieci - dziewczynki (są wycofane, zalęknione, boją się mężczyzn, kurczowo trzymają się spódnicy matki) i chłopcy (agresywni, zamknięci w sobie, mają napady złości).
Konsekwencje i objawy : zahamowanie rozwoju intelektualnego, emocjonalnego, fizycznego, lękliwość, podatność na choroby. Brak reakcji na ból oczekiwanie kary, agresywność, niechęć do rozebrania się. Zaburzenia mowy, snu, nocne moczenie się, depresja, brak pewności siebie, oraz częste kłamstwa to też konsekwencje przemocy.