Historia doktryn politycznych.

Cechy demokracji ateńskiej:
-idea wolności(wolność słowa)
-równość praw- realizowana poprzez rowne traktowanie przed sadem, przede podatkowym, rownosc w dostępie do stanowisk, elity rządzące otrzymywaly pensje jako czynnik antykorupcyjny
-praworzadność-dobrowolne podpozadkowanie się prawom, obywatele są tworcami prawa, wiec musza go przestrzegac
Platon
Wg niego wszysy którzy niosa nowe idee staja się samotni, marzyl o swiecie którym rzadzi mądrość, krytykowal wolnośc która dazy do swawoli, koncepcja wolności powinna być zgodna z prawem
Platon krytykowal demokracje, nie uważał jej za doskonałość
arg ontologiczny (o bycie) odnosi się do samego bytu(natury) demokracji,pojawia się mechanizm mnogości ustrojow, każdy jest panem siebie, ustroj ten prowadzi do destrukcji autorytetetow, co znow prowadzi do niszczenia utroju. Ponadto demokracja nie daje nic w zamian/
Arg epistemologiczny(teoria poznania)-dem cierpi na chroniczny brak prawdy, a większość nie kieruje się poznaniem a jedynie opiniami
W idealnej polis wg Platona prawa nie są potrzebne, bo prawo jest bezduszne, najwazniejsza jest kwestia własności, zycia rodzinego oraz bezinteresowna sluzba polityczna, mowi się ze był pierwszym feminista gdyz uważał ze kobieta może zajac kazde miejsce w hierarchi, uważał ze społeczeństwo jest odbiciem duszy w powiekszeniu czyli sklada się z czesci rozumnej, wnikliwej i pożądliwej, spoleczenstwo nie ma wpływu na wladze, są tylko posiadaczami dobr, władcy nie mogą ich posiadac mowil o checi wprowadzenia cenzury, jeśli ktos nie pisze poprawnie politycznie powinien zostac wygnany.
Arystoteles-Z potrzeby zycia we wspólnocie rodzi się panstwo, jest rezultatem pewnych cech tkwiących w człowieku
2 rodzaje ustrojów wg tego kto rzadzi:
-dobre(właściwe)-monarchia-daje poszanowanie prawa, rzady sprawiedliwe i umiarkowane.byl on zwolennikiem idei środka
Arystokracja-rzady ludzi cnotliwych, wybitnych, którzy gotowi są do służenia polis
Politea-najlepszy ustroj laczący oligarchie i demokracje, złoty srodek-rzady małej grupy ludzi(Oli) i rzady dużej grupy(dem), cos pomiedzy, srednio zamozn powinni rządzić
-zle(zwyrodniale)- tyrania- rzady jednostki, dalekie od umiarkowania, oligarchia-rzadza ludzie dobrani wg kryt majatkowych; demokracja- ustroj w którym ludzie kieruja się doraźnym interesem, ludzie podejmuja decyzje pod wpływem chwili, ludzie pod wpływem wolności staja się despotyczni
Głowne nurty mysli politycznej czasow helleńskich
Cynizm- konieczność kompromisu z każdym ustrojem, każdy ustroj jest dobry tylko trzeba się z nim pogodzic, celem dla jednostki jest szukanie przyjemności, ale prawa trzeba przestrzegac. Cynicy kreowali role jednostki jako gościa w państwie, celem jest niezmącony spokoj wewnterzny.
Epikureizm-sceptycyzm szkola pesymizmu, istnieje przeznaczenie, które od człowieka jest niezależne, oprocz materi nic nie istnieje, a materia jest wynikiem ciągłego ruchu. Przyroda kieruje pewna przypadkowość, nie ma prawiedel, w naturze ludzkiej zakorzeniona jest wolność i to wlasnie ona jest cecha czlowieka , sceptycy uwazali ze człowiek wtedy jest wolny kiedy wyzwoli się od potrzeb gdy nic nas nie ogranicza, głosili zasade powstrzymywania Si od sadow ostatecznych, rozum wiedza nie jest ostatecznym atorytetem, można jednie glosic prawdy prawdopodobne
Stoicyzm- najbardziej popularna doktryna, zalecali postawe zyciowa oparta na dwoch wariantach a)dostosowane cierpienie, jedyna wolnością może być samobójstwo b)wewnetrzna emigracja skupienie się na aktywności wewnętrznej; głosili ze klasyfikowanie ludzi w innych kryteriach niż tylko rozumow nie ma racji bytu, dzielili ludzi na madrych i głupich, propagowali wizje ponadnarodowego panstwa, bezwzgledu na narodowe przyporządkowanie. Jednostka powinna pamietac ze nalezy do szerszej grupy
Mysl polityczna starożytnego Rzymu
Szczegolna populanoscia cieszyła się doktryna stoicyzmu, trzej glowni myśliciele: Polibiusz, uważał ze swietna armia, dobre prawo wpływają na skuecznosc rządów, pzez co Rzym znajduje się na najlepszej pozycji do przewodzenia. Stworzyl teorie powstawania panstwa opierając ja na podobieństwie do rozwoju organizmu, uważał ze ustroj rzymu jest ustrojem mieszanym
Cycero poszukiwal recepty na zachowanie rzymskich instytucji, uważał ze panstwo powstaje na drodze rozwoju spolecznego od najmniejszych jednostek; panstwo to panstwo ludu. Prawo stoi na strazy wspolnego bytowania, istnienie władzy jest naturalna kolejnością, niezwykle istotna jest praworządności, urzedy sprawuja zwierzchnictwo; ustawy i prawa nie zawsze są doskonale, odrzucal istnienie doskonałego ustroju, dobry ustroj to taki który gwarantuje zgode spoleczna, umiarkowanie i kompromis
Seneka napisal „listy moralne do licyliana” zawarl w nich wskazowki jak prowadzic cnotliwe Zycie, każdy z nas powinien poszukiwac dobra w samym sobie, glosil tolerancje, wybaczenie krzyw, chciwosc jest źródłem zla, trzeba pamiętać o umiarkowanym bogactwie
Cecha charakterystyczna tego okresu była nostalgia za republika, uprawiano kult przeszlosci
Doktryna wczesnego chrzescijantwa
Pojawil się idealistyczny poglad na swiat, swiat idei jest swiatem doskonalym, to bog jest pierwsza idea wszechrzeczy. Cecha podstawowowa byla zmiana poglądów dotyczących porządku istnieniea. Położono nacisk na Zycie i śmierć. Prawda jest tylko prawda i objawiona i tej powinien szukac człowiek. Uwazano ze tonie rozum jest źródłem wiedzy lecz wiara. Bog tworzyl czlowieka na swoje podobienstwo i wszelkie proby autokracji są wykluczone. Pawel z tarasu sformułował koncepcje pochodzenia władzy. Przeprowadzil oddzielenie istoty władzy od jej formy. Istota jest nadprzyrodzona, a forma jest rzecza ludzka. Wladza jest narzędziem w rekach boga, dlatego powinniśmy byc jej posluszni, a jeśli wladca jest tyranem to zakazywal się sprzeciwiac lecz czekac na wymierzenie sprawiedliosci przez boga. Popieral bierny opor wobec panstwa. Nawoływał do zachowania spokoju do czasuponownego przyjscia Chrystusa na ziemie.
Św Augustyn- glosil koncepcje panstwa jako rzecz wspolna(res publica), zadaniem panstwa jest troska o dobro wspolne, o dobro całego narodu; narod to wielka grupa ludzi rozumnych, obdarzonych intelektem polaczona jest ideą narodowa. Panstwo jest zhierarchizowane-każdy powinien robic to do czego zostal stworzony. Celem do którego dazy człowiek jest szczescie, ale Mozelo niego dojsc jedynie przez poznanie wlasnej duszy i boga. Jedynie wlasna mysl jest najpewniejszym faktem
a) najpewniejsza prawda jest teza ze bog ma przewage nad stworzeniem, jest przyczyna wszelkiego dobra
b) istnieje przewaga duszy nad ciałem
c) przewaga uczuc i woli nad rozumem
dowodzil iż wszelkie zlo pochodzi od człowieka, a dobro od boga; rodzina jako czesc skladowa panstwa, duza wartość dawal pracy, jako powszechny obowiązek.
Przeprowadzil klasyfikacje prawa:
- prawo wieczne, boskie- porządek najwyższej kategorii
-prawo naturalne-odbicie prawa bozego w zmysłach ludzi
-prawo doczesne-spisywane przez człowieka
Prawo ludzkie, doczesne powinno być popozadkowane prawu naturalnemu, a to prawu wiecznemu, uważał niewolnictwo za niesprawiedlwe
Tomasz z Akwinu- stwierdzil ze teologia jest pewna nauka niezalezna od wszelkiej innej wiedzy, mysla przewodnia nie jest poznanie swiata a boga. Dopuszczal istnienie nauki i teologi jako dwoch osobnych dziedzin nauki. Zadaniem nauki jest służenie teologi w celu lepszego poznania boga. Przejal od Arystotelesa ze czlowiek jest istota polityczna, ze istota panstwa jest prowadzenie ludzi o okreslonego celu, panstwo jest przewodnikiem społeczeństwa.
Wyodrebnil 2 skladniki władzy:istota wladzy i forma. Uważał ze struktura i sposób rzadzenia należy do człowieka, poddani którzy widza zlego wladce powinni zwrocic się do papieża z pytaniem czy wladza jest autoryzowana przez boga
Koncepcja prawa:
-prawo wieczne
-prawo naturalne- ma charakter rozumny, ponadczasowy
-prawo ludzkie- wyraz prawa natualnego do zycia społecznego
-prawo boskie- boskie prawo pozytywne zawarte w pismie sw i nauce kościoła
Przeprowadzil hierarchie ludności w opariu o kryterium posiadania majatku
Andrzej Frycz Modrzewski¬ – retoryka emandacyjna- naprawa obyczajow poprzez wskazywanie negatywnych przykładow, niewlasiwy styl zycia młodzieży, kreowal ideał władcy, władca powinien być sprawiedliwy, dobry rozsadny, kierujący się dobrem poddanych,do niego powinien należeć decydujący udzial w tworzeniu pawa F.M daje rady władcy jak poprawic styl rzadzenia. Zalecal aby system pawa w Polsce oprzec na prawach rzymskich, był tworca koncepcji podzialu przestepst, wyodrębnił zabójstwo umyślne, poczynione w afekcie, w stanie wyzszej konieczności,przypadkiem; żądał praw jasnych, humanitarnych, zrównujących wszystkich ludzi w sferze ochrony i odpwiedzialnosci karnej.glosil postulat opodatkowania społeczeństwa na wojsko, jednoczesnie potepial wojne jako zbrodnie przeciwko ludzkości i nakłaniał do pokojowej współpracy międzynarodowej; postulowal, aby nie papiez a sobor powszechny był najwyzsza władza kościoła; chciał kadencyjności urzedu papieża, wprowadzenia jezyka narodowego do literatury; domagal się podnisienia godności zawodu nauczyciela poprzez danie mu wyższej pensji; najwieksza zasluga Modrzewskiego było sformulowanie programu złagodzenia przedziałów stanowych i pewnej demokracji zreformowanego panstwa. Protestowal przeciwko pańszczyźnie, wątpił w słuszność istnienia poddanstwa, domagal się dla chłopów ochrony prawnej, zadal zrownania główszczyzny chłopskiej z kara za mężobójstwo. Domagal się zapewnienia mieszczanom udzialu w apelacyjnym trybunale państwowym, rownouprawnienia wyznaniowego oraz miejsc w sejmie. Sejm należało usprawnic, ograniczeniu powinna ulec rola izby senatorskiej. Modrzewski byl najbardziej postępowym pisarzem polskiego odrodzenia. Wystąpił z programem, ktorego urzeczywistnienie stworzyc moglo warunki dla wszechstronnego postepu panstwa szlacheckiej demokracji.
Machaivelli – łączył dwie teorie polityki, normatywna i empiryczna, mowil jak jest ale również dawal rady na o jak być powino; kreowal postac ksiecia dyktatora, społeczeństwo trzeba ujazmic, uwaza ze polityka nie ma nic wspolnego z moralnością, polityka ma być skuteczna i można ta skuteczność osiągnąć bez względu na wszystko „cel uswieca środki”; prawda nie ma w polityce zadnego znaczenia, prawda jest to co za prawd uchodzi, prawde się inscenizuje, polityk jest rezyserem spektaklu, aby efekt był zgodny z zalozeniem atrybutem jest maska, a wiec polityk nie powinni nigdy pokazywac swojego prawdziwego oblicza, licza się tylko pozory, żywiołem władzy jest mistyfikacja politycy powinni wykreowac w społeczeństwie przeświadczenie ze polityka jest dobra, należy stworzyc iluzję. Dal władcy konkretne wskazowki,należy łączyc w sobie pewne cechy zwierzęce, lwa(odważny, grozny), lisa(przebiegly, chytry); władca powinien być kochany, budzic szacunek a nie wywoływac strachu, kary powinny być umiejętnie rozkladane w czasie. Najlepszy ustrojem wg niego jest republika, lepiej gwarantuje trwałość ustroju i lepiej chroni powszechna wolność, najlepsza republika jest taka która laczy elementy rządów manarchistycznych, arystokratycznych i demokratycznych. Gwarancja trwałości mialo być prawo i armia, jedyny ustawodawca to panstwo.
Utopie w mysli odrodzenia- charakteryzuje się projekcja idealu; jest to zakamuflowana koncepcja rzeczywistości, zaprzeczenie tego co nas otacza; utopisi prezentowali radykalne koncepcje, kreuj Obra przyszłości w sposób precyzyjny, o ile utopia w swej genezie była wizja doskonałości, tworcy tych koncepcji nie zdawali sobie sprawy ze taka zaplanowana doskonałość ogranicza wszystko i może stac się wiezieniem
Tomas Mous – stworzyl koncepcje idealnego panstwa na wyspie „utopi”. Obserwowal przejawy zla, egoistycznej polityki rzadziej, antagonizmow społecznych, opieral się na koncepcji uśnięcia wlasnosci prywatnej, która jest zlem; Zycie na wyspie utopi mialo być w 54 panstwach, panowac mialam absolutna rownosc, komuna 40 os z patriarchem na czele, praca obowiazkowa ale do 6 godzin dziennie, kościół nie powinien istniec a skiza jedynie doradcami w sprawach Religi, pluralizm wyznaniowy
Kampanella - „miasto słońca” przejaw renesansowej utopi, kreślił wizje idealnego panstwa, wladza zupelna, miał ja sprawowac kaplan
Bodin
Idea suwerenności Jeana Bodina – suwerennosc władzy państwowej to zjawisko obiektywne, niezależne od czegokolwiek z zewnatrz; jest pewnym zbiorem cech, jest własciwoscia panstwa; suwerenność absolutna to niezalesnosc o kogokolwiek z zewnatrz i niezawisłość od poddanych, suwerennosc jest niepodzielna, głównym przejawem jest niezaleznoc w stanowieniu prawa, monarcha nie był związany z prawem obyczajowym
Hugon grocjusz – uważał ze człowiek jest elementem w ogolnym porządku świata, człowiek jest tworca, źródłem prawa naturalnego, wyroznil nowe kategorie pojęciowe, stan natury, umowa spoleczna, okres przedpanstwowy,
Umowa spoleczna to sposób wyjaśnienia przejscia od stanu natury do stanu państwowego; dezaktualizacje prawa naturalnego są niezależne od prawa boskiego, wylanaiaja się z natury ludzkiej; Prawa natury są do tego stopnia nie zmienne ze nawet bog nie może miec wpływu na kształt praw natury
4 kardynalne prawa natury wynikające z rozumnej natury ludzkiej:
-obowiazek poszanowania cudzej własności
- wynagrodzenie szkod
-popelnienie kary za popełnione przestępstwa
- obowiązek dotrzymywania umow, prawo to mialo również obejmowac wladce; grocjusz był rzecznikiem wyższości prawa pozytywnego, prawo stanowione może ulegac zmianom;
wyróżnił klasyfikacje praw podmiotow:
-uprawnienia-czyli wladza w stosunku do samego siebie nazywana wolnością;
- wladza w stosunku do innych
- wladza nad rzeczami, pelna-wlasnosc, niepelna- uzytkowanie, dzierzawa.
Szkola prawa natury - pojawily się teorie prawa natury, wyprowadzonego z racjonalnych metod poznania, bog był sprawca katalogu spraw naturalnych, a tutaj uznawano ze te prawa wynikaja z natury człowieka, !!!!!!!!!!!!
-empiryzm- wszelka wiedza pochodzi z doświadczenia, głównym przedstawicielem był
-utylitaryzm- przekonanie iż nauka jest po to by służyć czlowiekowi
Bacon- uwal ze przyroda jest do wytłumaczenia, jest poznawalna i te tezy można weryfikowac pod wpływem doświadczenia; był rzecznikiem władzy centralnie sprawowanej, wskazywal na silna role parlamentu, dobry rzad powinien opierac się na 4 fundamentach-skarb, sadownictwo, administracja, religia
Grocjusz, Spinoza-traktowal jako podstawowe prawo natury, niezbywalne, niemozna nikogo zmusic do myslenia, ktore nie moglo by wyniknąć z jego natury, prawda nie jest istota religi religia jest potrzebna uczy posłuszeństwa ludu, najlepsza forma rzadzenia to demokracja; Samuel Pufendorf – wychodzil z zalozenia ze natura czl charakteryzuje się dwiema właściwościami, dążności jednostki do zycia w społeczeństwie i egoizmu jednostki, prawo do tego ze każdy ma pawo chronic majatku.
Idee przewodnie liberalizmu – zespol cech składający się na postawe ludzka; liberalizm ekonomiczny- koncepcja wolnego rynku, koncepcja leseferyzmu, prawa rynku które są regulowane samoistnie. Jest to doktryna bardzo rozbudowana, jest to protest wobec władzy monarszej, ta doktryna jest również wstanie dostosowac się do współczesnych czasow. Prawdziwa cecha liberalizmu jest jego zmienność: I faza liberalizm arystokratyczny, prawo polityczne adresowane do pewnego zamkniętego kregu, II demoliberalizm, problemy demokracji zaczynaja by coraz ważniejsze, liberalizm do tego się dostosowuje; III liberalizm społeczny, demokracja zmienia się pod wpływem socjalizmu. Doktryna panstwa opiekuńczego, socjalnego, przy zachowaniu pewnych cech liberalizmu, zachowala odstępstwo od panstwa.
Liberalizm- to taka doktryna ktora zaklada ogromna role jednostce, suma jednostkowych czesci daje szczescie całego społeczeństwa. Cecha liberalizmu jest wiara w człowieka jako charakteryzującego się dobrymi cechami i dlatego można mu powierzyc pewne rzeczy
Hobbes- przekonanie iż w stanie natury wszyscy toczyli wojne przeciwko wszystkim, człowiek w istocie jest natua zla, jest egoista, nie wacha się dla osiagnicia celu uzyc drastycznych srodkow, glosil skrajny subiektywizm- każdy jest sedzia dla siebie samego, , czynnikiem który przesadzil o konieczności zakończenia stanu natury był instynkt samozachowawczy. Moment przejscia od stanu natury do panstwa jest interpretowany przez koncepcje umowy spolecznej. Um spol wg hobbsa to umowa każdego z każdym co do tego ze jednostki umawiaja się miedzy soba ze wszyscy godza się aby oddac prawa decydowania o sobie w rece suwerena, skutki umowy przechodza na 1 wybranego suwerena, motywem jest strach, cena jest zrzeczenie się wszystkiego na rzecz suwerena. W wyniku tej umowy powstaje panstwo zwane lewiatanem, umowa ta nie może być renegocjowana, jej zerwanie powoduje powrot do stanu natury. Stan państwowy charakteryzuje się:
- zapewnieniem ludziom bezpieczenstwa
- utrwala funkcjonowanie władzy, sankcjonuje podzial na tych którzy te wladze maja i nie
- przymus- istota organiści państwowej
-wladca suwerenny- dobry wladca jest madry politycznie, szczery wobec obywateli, sprawiedliwy i ma ułożone Zycie rodzinne
Wolność nie tracac arybutow wolność może być ograniczona w stanie państwowości. Wolność może istniec tylko tam gdzie pojawia się możliwości ograniczenia arbiturialnej woli ludu. W jego przekonaniu najlepsza forma ustroju jest wladza absolutna, był wrogiem tradycji republikańskiej.
Lokce- wg locka ludzie są z natury dobrzy i rozmni, w stanie natury istnieja pewne prawa które nakazuja ludziom jak zyc, pojawia się własność prywatna i umiejętność osiagania zyskow, zakładał ze prawo do własności w naturze pojawilo się jako prawo do własności nieograniczonej. Szersze znaczenie własności-wlasnosc zycia, rodziny, koncepcja umowy społecznej-powodem dla którego ludzie zdecydowali się zakończyć stan natury było chec zabezpieczenia tych praw i powierzenia ich jednej instytucji. Panstwo powstaje jako instytucja, która ma wyręczyć człowieka. Ta konc sklada siei z 2 czesci:
- umowa w sprawie zorganizowanego spol- w wyniku jej powstaje społeczeństwo obywatelskie, działają jako wspolnota
- umowa w sprawie powolania rzadu- w wyniku tej um dochodzi do wylonienia władzy Polit. Na gruncie prawa naturalnego instytucje powiernictwa zaklada istnienie 3 stron: osoba która nadaje mandat powierniczy, przyjmuje na siebie ten mandat, obowiązki;ma odnieść korzyści z calej operacji
Koncepcja powierninicta przenosi ja na grunt polityki 2 strony: społeczność-nadaje mandat powierniczy; rzad- bieze na siebie mandat, ma wyłącznie obowiązki
Społeczeństwo ma prawo oczekiwac od rzadu zdawania relacji z realizacji mandatu, ma prawo go kontrolowac, lud jako najwyższy suweren ma prawo rozwiazac rzad
Tworca koncepcji podzialu władzy na 3 czesci:
- ustawodawcza-legislatywne
- wykonawcza-egzekutywne
- federatywnie – powolana do sprawowania polityki zagranicznej
Nie wyróżniał sadownictwa. Najwyzsza wladza była legislatywna, jest ograniczona celem- czyli dobrem ludu. Podejmuje uchwaly biorac pod uwage prawo natury. Być wolnym tzn być wolnym od przymusu i gwałt ze strony innych. Prawo daje gwarancje funkcjonowania wolności, nie ogranicza jej. Celem prawa jest rozszerzenie wolności jednostki
Monteskiusz – poszukiwal złotego srodka na zaprzestanie kryzysowi monarchi, posługiwał się prawem natury, uważał ze takie cechy natury ludzkiej jak chec zdobycia władzy, dominacji to zbyt zaawansowane zachowanie jak na ówczesny stan natury. I prawo do zycia w pokoju, II do zachowania zycia, III do przedłużania zycia-rozmnazanie, IV do zycia w społeczeństwie. Dobry system prawny powinien przenikac duch umiarkowania, wolność to prawo do czynienie tego czego się chce, ustroj republikanski- okazywanie posłuszeństwa prawom, które lud tworzy dla siebie; monarchiczny- najlepszy zdaniem M., wladca jest jeden ale rzadzizna podstawie praw stalych, trojpodzial władzy; i despotyczny- strach i podejrzliwość, wlada jeden człowiek bez praw , despota to nieoświecony wladca, ustroj który deprawuje wartości innych
Benjamin constant – jego doktryna była wyrazem opozycji wobec terrou jakobinow. Wyrażał sprzeciw wobec terroru, koncepcja wolności- można ja roznie interpretowac:
-wolnosc jako prawo jednostki do prywatności, wolnej od ingerencji panstwa, od przymusu i gwałtu
- do posiadania niezależnej opini, wybrania zawodu
- jako prawo własności
-jako prawo podmiotowe ktore przysluguje jednostce z tj racji iż jest obywatelem w panstwie
- wolność konkurencji, rywalizacji
- wolność jako prawo do samoalizacji
wolnosc współdziałania w tworzeniu panstwa eksponowala prawa indywidualne; proponowal zastanowienie się nad starożytnością i korzystanie z wolnosi politycznej w szerszym zakresie
Koncepcja podzialu władzy:
-wladza reprezentatywna trwala- izba wyzsza parl
- wladza reprezentatywna opini-izba nizsza
- wl krolwska- panowanie ale nie rzadzenie
- wl wykonawcza- rzad(ministrowie)
- wl sadownicza-niezawisla, odzielona od pozostałych wladz
-wl manipulacyjna
Jon mill – wolność jednostki jest niezbedna doksztaltowania się jego osobowości, przekonan opiii. Zagrozeniem dla wlas jednostki była tyrania większości, prekursor liberalizmu społecznego, pansw- stroz nocny-odchodzil od takiego podejscia, zwieksza role panstwa w społeczeństwie, powinno p. podjąć aktywność na rzecz opieki pewnych sfer społecznych- nauczanie-prawo wyborcze oparte o poziom wykształcenia; opieka nad chorymi umysłowo; panstwo powinno ingerowac tam gdzie jednostka sobie nie poradzi. Powinno się zajac budowa drog oraz finansowac ekspedycje naukowe
A tocquville – prekursor modelowego ujecia demokracji, zagrozeniem dla demokracji było ograniczenie wolności jednostki poprzez masowa opinie stlumianie indywidualych poglądów;
Doktryna panstwa dobrobytu- liberalizm społeczny; postulat ograniczonych funkcji panstwa, pojawienie się doktryny socjalizmu proponowalo rozwiązanie problemow społecznych na drodze zniesienia własności prywatnej. Po I wojnie liberalizm nigdy nie był już taki jak przedtem. Faszyzm również uświadomił liberalom odejście panstwa od formy stroza nocnego!!!!!!!
Doktryna polityczna rewolucji amerykańskiej – wytworzyly się dwa skrzydla, konserwatywne-spzeciwial się ujmowaniu ludu jako najwyzszgo suwerena, byli za cenzusem majatkowym; skrzydlo demokratyczne- reprezentowali biedote, przedstawicielem był Jefferson
Doszlo do kompromisu miedzy nimi, suwerenność władzy i trojpodzial wladz z silna wladza prezydencka
Liberalizm amerykanski- idea wolności na która trzeba sobie zasłużyć , wolnosc to rozum, laczona jest z tolerancja, to swoboda kreowania wlasnym zyciem i poszanowanie prawa własności prywatnej; idea własności; Ida indywidualizm- jednostka tworzyla swój Zycie niezależnie, idea powszechnego kapłaństwa, sprzeciw wobec hierarchi; pośrednictwu pomiedzy czlowiekiem a bogiem, surowość stylu zycia
Benjamin Franklin upowszechnil model człowieka który sam się tworzy, każdy może wspiąć się na drabinie społecznej, gwarancja demokracji są powszechne wybory, jednoizbowa legislatywa, zasada wolności slowa i prasy, zwolennik wolnego rynku i konkurencji
Jefferson –rownosc jest pewnym pawem moralnym ale nie fakycznym, wszyscy ludzie rodza się rowni, każdy ma prawo do zycia, wolności i własności. W celu realizacji tych praw tworza się panstwa, wladz musi by ograniczona.
Edmund Burke – konserwatyzm pojawil się jako reakcja na rewolucje francuska, we Francji-rewolucja t kara za grzechy, wladza panstwowa pochodzi od boga, przyznanie dodatkowych przywilejow jednostce jest niewskazane, wskazywal on na negatywne skutki rewolucji-destrukcja; niszczy ustalone instytucje. Prawo natury to abstrakcyjny wymysl ludzki, są one dziedzictwem przeszłości, człowiek z natury jest niedoskonaly; wieksze znaczenie ma religia niż cokolwiek innego, pokolenie nie ma prawa podejmowac decyzji za caly narod, „narod” topolaczenie pokolenia teraz, przeszle i przyszle, najwazniejsza własność prywatna i zachowanie ciaglosci majatku
Doktryna spoleczna kościoła- I faza pontyfikaty Grzegorza XVI(potępił wszelkie nowe zjawiska włącznie z rozwojem techniki) i Piusa IX- ich doktryna jest zwiazana w pewien sposób z monarchia, są oni negatywnie nastawieni wobec prob zmian rzeczywistości; II faza LeonXIII- dostosowanie kościoła do sytuacji panującej, polemizowal z technika, chciał wprowadzic myslenie alternatywne wobec rzeczywistosci, proponowal sposób rozwiązania problemu spoleczngo poprzez: panstwo które mialo dawac opieke dopiero po wykończeniu ogniw posrednich ; kościół- jako rola nauczyciela; związki zawodowe- przyznawal robotnikom prawo do zrzeszania się, powinny dazyc do porozumienia z pracodawca i powinny być niezależne od panstwa; Pius X-umocnienie absolutyzmu; benedyktXV – uzdrowil stosunki w kosciele; Pius XI, podpisano wiele konkordatow, Watykan jako panstwo; Pius XII papiez kontrowersyjny; III faza zaczyna się od Jana XXIII- decyzja o 2 soborze