Określenie gospodarki światowej i rynku światowego

Pod pojęciem gospodarki światowej można rozumieć zbiorowość różnorodnych organizmów i instytucji funkcjonujących zarówno w poziomach krajowych, jak i na szczeblu międzynarodowym, tzn. np. regionalnym, ponadregionalnym lub globalnym (przedsiębiorstwa krajowe i międzynarodowe, gospodarki narodowe, państwa) – bezpośrednio lub pośrednio zajmujących się działalnością gospodarczą oraz powiązanych ze sobą w pewien całościowy system poprzez sieć międzynarodowych stosunków ekonomicznych.
Gospodarka światowa jest kategorią ekonomiczną posiadającą dwojaki charakter: dynamiczny (jest bardzo złożona i plenna) oraz historyczny (mogła zaistnieć dopiero wówczas, gdy powstały i rozwinęły się jej podstawowe elementy składowe).
Kształtowanie się gospodarki światowej zostało zainicjowane powstaniem na przełomie XV i XVI wieku systemu gospodarki europejskiej. Powstała w tym czasie komplementarność potencjałów ekonomicznych z zachodniej części kontynentu oraz Europy środkowej i wschodniej. Przyczyniła się ona do powstania między nimi asymetrycznej współzależności, gdzie kraje Europy środkowej i wschodniej dostosowywały strukturę produkcji do rynków zbytu. W krajach zachodnio-europejskich asymetryczny charakter współzależności został powielony w okresie ekspansji ekonomicznej mocarstw europejskich na pozostałych kontynentach. Efektem tego było wyłączenie półkuli zachodniej (Ameryka Pn. i Pd., Azja), a później innych części świata do gospodarki światowej.

Rynek światowy został wykształcony w II połowie XIX wieku, kiedy pojawił się typ powiązań gospodarczych między krajami, noszący nazwę tradycyjnego międzynarodowego podziału pracy. Wytworzył się on w okresie (XVIII/XIX wiek) upowszechnienia produkcji maszynowej i wprowadzenia nowoczesnych środków transportu.
Świat w tym czasie podzielił się na niewielka grupę krajów rozwiniętych gospodarczo i pozostałe regiony stanowiące zaplecze surowcowo – żywnościowe oraz rynki zbytu.

Po II Wojnie Światowej powstała współczesna gospodarka światowa. Przewaga krajów najbardziej rozwiniętych nie jest już taka przygniatająca, ale ich pozycja jest nadal silna. Pojawiły się w tym czasie także zmiany jakościowe – takie jak przekształcenia struktury handlu międzynarodowego i powstają nowe międzynarodowe formy współpracy gospodarczej. Zmiany te obejmują również ewolucje struktury podmiotowej w gospodarce światowej. Należą do nich poszczególne państwa, międzynarodowe instytucje i organizacje ekonomiczne (finansowe, handlowe), przedsiębiorstwa transnarodowe, krajowe jednostki gospodarcze uczestniczące w międzynarodowym podziale pracy. Struktura podmiotowa gospodarki światowej podlega stałym przeobrażeniom..
W aktualnych analizach ekonomicznych Międzynarodowych Funduszu Walutowego wyróżnia się następujące regiony gospodarcze: kraje wysokorozwinięte, kraje rozwijające się, region Europy środkowej i wschodniej.
Zmiany w różnych subsystemach gospodarki światowej zachodzą w warunkach zewnętrznych ukształtowane przez powstałe w okresie powojennym międzypaństwowe organizacje ekonomiczne: MFW, BŚ, WTO.