Historia 1815

KRÓLESTWO POLSKIE W OKRESIE 1815-1830

1. Podstawy ustrojowe królestwa: 2 listopada 1825 Car Aleksander I nadał królestwu konstytucję. Podkreślała narodowy czyli Polski charakter państwa. Wprowadzono polskie urzędy centralne i lokalne, polski parlament, polski system oświatowy, polskie wojsko, skarb państwa. Spore swobody obywatelskie jak: wolność słowa, druku, a także wolność wyznania. Równość wszystkich wobec prawa. Królestwo Polskie zostało połączone z Rosją unią personalną. Car Rosji był jednocześnie królem polski. Król miał dwa uprawnienia, posiadał inicjatywę ustawodawczą(może zgłaszać projekty ustaw), dysponował prawem veta. Decydował też o zwoływaniu sejmu . Działalność parlamentu ograniczała się w zasadzie do zatwierdzania projektów ustaw proponowanych przez króla. Władza wykonawcza należała do rządu (Rada Administracyjna).


2.Polityka caratu wobec królestwa, łamanie postanowień konstytucji przez cara: -car odsuwa od włądzy od wpływów osoby, które przygotowały projekt konstytucji księcia A.J. Czartoryski.; -na stanowiska namiestnika car wyznaczył sobie na osobnika gen. Józefa Zajączka; -wojsko miało być symbolem odrębności państwa polskiego. Wojsko polskie 30tys było dowodzone przez brata cara, wielkiego księcia Konstantego. Był to człowiek niezrównoważony psychicznie. Nadmierną uwagę przywiązywał do dyscypliny, musztry, kar cielesnych. Często dochodziło o samobójstw żołnierzy. W armii służył oficerowie, którzy walczyli u boku Napoleona; -komisarzem, który miał nadzór nad całym życiem politycznym kraju został senator Mikołaj Nowosilcow (nieprzychylnie nastawiony do polaków); -car b. rzadko zwoływał sejm (przez 15 lat odbył się tylko 4 razy); -wprowadzono cenzurę prewencyjną; -rozbudowany system polityczno-szpiegowski;


3. Opozycja legalna i tajne związki:

a) organizacje legalne: - Kaliszanie. W 1820r na sejmie posłowie z Kalisza pod przewodnictwem 2 braci Bonawentura i Wincentego Niemojowkich. Wystąpili z protestem przeciwko łamania konstytucji przez cara. Byli to ziemianie o poglądach liberalnych (domagali się wolności słowa). Opozycja została stłumiona przez cara. Nic nie zdołano osiągnąć, w konsekwencji: areszt domowy, nie wpuszczano na kolejne obrady sejmu;

b) tajne organizacje studenckie: Powstawały na uniwersytecie w W-wie i Wilnie. Na uniwersytecie wileńskim powstało towarzystwo filomatów i filaretów. Czytano literaturę polską. W 1823 Nowosilcow wpadł na trop organizacji pozarządowej.

c) organizacje spiskowe tworzone w wojsku: wolnomularstwo narodowe 1819r. Założone przez Waleriana Łukasińskiego. Nie miało jakiegoś programu. Dążyli do stworzenia w Polsce autonomii pod wpływem Rosji. Łukasiński przekształca wolnomularstwo w Towarzystwo Patriotyczne. Spiskowcy również nie mieli specjalnego programu działania. Niepodległość, ale w dalekiej perspektywie za sprawą wojskowych (zamach stanu). Później Łukasiński zostaje aresztowany i osadzony w twierdzy. Otrzymał karę kilku lat więzienia a jednak przebywał tam do końca życia (46lat). Towarzystwo istniało do 1825, członkom nie postawiono zarzutów zamachu stanu, gdyż nie mieli programu; -Tajne Sprzysiężenie założone przez P. Wysockiego w szkole Podchorążych Piechoty (1828). Planowali wybuch powstania, jednak nie wypracowali jasnego programu działania. Nie przygotowali władz powstańczych. Sądzili że wystarczy liczyć na udział w powstaniu społeczeństwa.


POWSTANIE LISTOPADOWE 1830-1831

1. Przyczyny: -łamanie konstytucji przez cara; -niezadowolenie Podchorążych ze szkoły Podchorążych Piechoty z powodu swobodnej dyscypliny w wojsku (m.in. kary cielesne); -wieści z Europy, w 3 krajach doszło do buntów [*uzyskanie niepodległości przez Grecję 1829, walczyli przeciwko Turkom Osmańskim; *rewolucja lipcowa we Francji 1839 Burżuazja wystąpiła przeciwko absolutnym rządom Karola X osadzając na tronie Ludwika Filipa zwanego królem mieszczańskim; *dwie różnice w Księstwie Niderlandów. Powstanie Belgów przeciwko związkowi z Holandią (sierpień-listopad 1830), było to zwycięskie powstanie]; -zarządzenia cara Mikołaja I o wysłaniu wojsk Pol z ros. Na zachód Europy celu stłumienia ww buntów; -carska policja wykryła niektóre spiski w W-wie.

2. Przebieg powstania listopadowego:

a) noc listopadowa 29/30 1830. Wysocki ani J. Zalewski nie mieli dokładnego planu działania. Zakładali że w momencie rozpoczęcia działań do podchorążych przyłączy się społeczeństwo polskie. Nie wyznaczono przywódcy, Wysocki nie chciał go objąć gdyż uważał że mu się nie należy. Rozpoczęcie walk zaplanowano na wieczór 29 XI 1830 kiedy straż pod najważniejszymi budynkami pełnił 4. Pułk Piechoty Liniowej. Sygnałem rozpoczynającym wybuch powstania miały być pożary, które nie sprawdziły się do końca. Pierwsza grupa ruszyła na Belweder aby zabić księcia Konstantego. Atak mieli przeprowadzić cywile gdyż wojskowi uważali to za czyn niehonorowy. Gmach został zdobyty, Konstanty zdołał się ukryć. Zabito rosyjskiego generała. Podchorążowie (ok160) ruszyli ulicami W-wy wzywając do walki. Jednak spotkało się to z ogólną wrogością ludności. Przyłączyła się ludność Starego miasta. Zdobyto Arsenał a zdobyta tam broń pozwoliła opanować W-we.

b) władze powstania: Spiskowcy nie chcieli władzy, więc przejęła ją grupa polityków z Rady Administracyjnej , dążących do ugody z carem. Umożliwili Konstantemu na opuszczenie Królestwa i oddali broń zdobytą w Arsenale. Zwolennicy powstania utworzyli Towarzystwo Patriotyczne (Klub Patriotyczny). Jego prezesem został historyk z Wilna Joachim Lelewel, związany Se spiskiem podchorążych, jednak rzeczywistym przywódcą Klubu był M. Mochnacki. Grupa polskiej Rady Administracyjnej uznała się za Rząd Tymczasowy(3.12.200). 5 grudnia po bezkrwawym zamachu dyrektorem ogłosił się gen. J. Chłopicki. Sądził że Polacy nie mają szans na zwycięstwo ale uważał, że władze Rosji powinny przestrzegać Konstytucji oraz przyłączyć ziemie zabrane do Królestwa – wysłał do Petersburga delegację. Chłopicki celowo spowolniał rozbudowę armii i rozwiązał Szkołę Podchorążych Piechoty. Delegacja nie doszła do porozumienia z carem. Mikołaj I Wybuch powstania uznał za pretekst do zlikwidowania Królestwa Polskiego. Zażądał kapitulacji i poddania się jego woli, Chłopicki się zdymisjonował.


3. Wojna polsko-rosyjska 1831 (luty-wrzesień): Bezpośrednim powodem wkroczenia wojsk rosyjskich do Królestwa Polskiego była ogłoszona przez sejm polski 25 stycznia detronizacja cara Mikołaja I . W lutym 1831 wkracza armia gen I. Dybicza (ok. 130 tyś wojsk) Polskie wojsko ok. 50 tyś. W I okresie walk powstańcy odnosili sukcesy. Dubicz zakładał że w ciągu 1 miesiąca opanuje powstanie i zdobędzie W-we. 14 lutego dochodzi do bitwy pod Stoczkiem (dow. pol. J. Dwernicki), Polacy odnieśli zwycięstwo. Najważniejsza bitwa rozegrała się z 24/25 pod Grochowem. Każda ze stron poniosła straty, lecz Rosjanie nie zdobyli W-wy. Naczelnym wodzem został Jan Skrzynecki. Był dow. bardzo nieudolnym, robił wszystko aby to powstanie szybko zakończyć. Miał zastępcę Ignacego Prądzyńskiego. Jego plan zakładał że należy zdobyć Siedlce, aby odciąć główne siły od zaplecza. Początkowo ofensywa. 31 marca rozegrały się 2 bitwy, pod Dębem Wielkim i (gdzieś) a 10 kwietnia pod Iganiami. Były to bitwy zwycięskie. Po raz kolejny dochodzi do nieudolnego prowadzenia wojsk przez Skrzyneckiego. W wyniku tego dochodzi do największej porażki Polaków – 26 maj pod Ostrołęką. Cholera dziesiątkuje rosyjskich żołnierzy. Pakiewicz zastępuje Dybicza (zmarł). Planował stłumić powstanie. Rosjanie mając przewagę dochodzą do W-wy. 15 sierpnia dochodzi do zamieszek. Ustąpił Rząd Narodowy. Sejm powierzył władzę dyktatorską gen. Janowi Krukowieckiemu, który opracował plan obrony W-wy. Stolicy broniło ok. 40 tyś żołnierzy. 6 września Rosjanie szturmują W-we. 8 września Rosjanie wkraczają do opuszczonego miasta.


4. Przyczyny klęski powstania: -brak solidaryzmu w społ.; -przerwa militarna Rosjan; -nieudolne dow powstańców, brak wiary; -brak wsparcia ze strony państw Zach(Niderlandy).


5. Skutki powstania: Zniesiono Pol szkolnictwo, wojsko polskie. Pozostawiono odrębny budżet. Zniesiono również sejm, konstytucję (w jej miejsce car ogłosił statut organiczny). Wprowadzono stan wojenny (wyższe kary, represje). Wyprodukowano ros. kodeks karny, ruble. System miar i wag. Podział kraju na gubernie. Zniesiono autonomię, zlikwidowano cytadelę (więzienie). Wielka emigracja ludności intelektualnej i artystycznej.



WIELKA EMIGRACJA

1. Główne ugrupowania polityczne:

a) Komitet Narodowy Polski (1831 w Paryżu) Założony przez Joachima Lelewela. Uważał on że walkę niepodległościową na leży prowadzić z udziałem wszystkich grup społecznych pod przewodnictwem szlachty. Walkę należy powiązać z ruchami rewolucyjnymi w Europie. Najbardziej liberalną organizacją byli Karbonariusze. Polacy z nimi rozwiązywali konflikty. Jako walkę postawili sobie walkę ze społ. Absolutnym, ale i dążenie do zjednoczenia narodów (Włoch, Niemiec) i odzyskanie niepodległości. W 1831 Włoch Józef Mazzini pod nazwą Młode Włochy. Chciał aby zjednoczone Włochy były republiką. Ostatnią organizacją była Młoda Europa. Komitet Narodowy Polski został rozwiązany w 1832. Młoda Polska powstała w 1832. Tajna organizacja Zemsta Ludu powstała na bazie KNP w Paryżu na czele z Józefem Zalewskim. W 1833 Józef zorganizował partyzancką operację w W-wie, która zakończyła się całkowitym niepowodzeniem.

b) Towarzystwo Demokratyczne Polski założone w 1832r. Głównym działaczem był Tadeusz Krępowiecki. 1832 – manifest. Najważniejsze założenia TDP: walka o niepodległość połączona z rewolucją społeczną, która chciała doprowadzić dop obalenia ustroju feudalno-pańszczyźnianego. Walkę o niepodległość miała być połączona z wystąpieniami ludu. Przyszła polska: republika ludowa, zniesienie własności. T. Krępowicki opuszcza TDP – udaje się do Anglii. W 1836 na czele TDP stanął Wiktor Heltman. Głosił program zwany Wielkim Manifestem. Działania: powstanie ogólnonarodowe, pomoc rewolucjonistów europejskich. Program zbliżony do Komitetu (jakiegoś). Ustrój miał być republikański, równe prawa patriotyczne, a także równość wszystkich wobec prawa. Chłopi mieli otrzymać ziemię na własność.

c) Hotel Lambert – obóz założony w 1831 przez księcia J. A. Czartoryskiego w Paryżu. Ugrupowanie konserwatywne, zachowawcze. Najważniejsze działania miały opierać się na dyplomacji zmierzającej do uzyskania pomocy mocarstw zachodnich (Francja, Anglia), poprawa sytuacji ekonomicznej i światowej na ziemiach Polski. Ustrój: monarchia konstytucyjna wzorowana na konstytucji 3 maja1791. Szlachta miała być dominującą warstwą. Po 1846 likwidacja pańszczyzny i uwłaszczenie chłopów, przy pełnej odpłatności za ziemię.

d) Gromady Ludu Polskiego – powstały w 1835 w W.Brytani. Utworzyli ją T. Krępowski, S. Worcell (był wzorowany na Towarzystwo Demokratyczne Polski). Założyli 3 gromady: Grudziądz, Humań, Praga. Głosili najbardziej radykalny program. Język polski miał być językiem ogólnonarodowym. Koncepcja odzyskania niepodległości miała się opierać na powiązaniu całego ludu z rewolucją społ., a także likwidacja szlachty. Ustrój: demokratyczna republika ludowa. Sprawa chłopska – likwidacja własności prywatnej.


ZIEMIE POLSKIE POD ZABOREM PRUSKIM W I POŁ. XIX W. – SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA.

1. Ukształtowanie chłopów w państwie pruskim – pruska droga rozwoju kapitalizmu: Uwłaszczenie realizowane było odgórnie, drogą edyktów królewskich i miało ułatwić junkrom, czyli właścicielom ziemskim przechodzenie z gosp. Feud. Na kapitalistyczną. W 1807 zniesiono poddaństwo chłopów. Pierwsze edykty wydano w 1821. pierwszy – edykt regulacyjny. Bogatsi Chłopi mogli nabywać ziemię drogą kupna. Mogli zapłacić gotówką, częścią płodów rolnych, bądź też częścią użytkowanej ziemi oddawali junkrom. Opłacało się nabywać ziemię tylko zamożnym chłopom. Reforma ta objęła społeczeństwo na Pomorzu i na Śląsku. Po 1815 także Wielkie Księstwo dołączyło do Prus. W 1823. edykt regulacyjny dla Wielkiego Księstwa. pozostali chłopi mogli nabywać ziemię ale tylko płacąc gotówką. Reforma (uwłaszczenie chłopów) trwała długi okres, chłopi wykupywali ją 40lat. W związku z tym biedniejsi chłopi emigrowali do miast. Zatrudnili się w fabrykach, gdzie pracowali za niewielkie wynagrodzenie. Przyczyniło się to do rozwoju przemysłu. Właściciele ziemscy za odszkodowanie od chłopów unowocześniali swoje gospodarstwa.

2. Praca organiczna: były to różne formy legalnej działalności podjęte w zaborze pruskim od lat 40 XIXw. Zwolennicy pracy org. Położyli nacisk na podniesienie poziomu cywilizacyjnego ziem polskich, stworzenie instytucji gosp. i kulturalnych przy jednoczesnej rezygnacji z walki zbrojnej. Tego typu działania prowadzono przez kilkadziesiąt lat. Nazwa wzięła się stąd że: aby społ. dobrze funkcjonowało, wszystkie organy muszą współpracować. Przedstawiciele: lekarz Karol Marcinkowski, Hipolit Cegielski, Dezydery Chłapowski, Walenty Stefański.

Formy walki:
a) propagowanie zasad wzorowego gosp. wśród ziemiaństwa. Majątek gen. Chłapowskiego w Turwi. Stosowanie płodozmianów, zalesiał nieużytki, pokazywał jak gospodarować aby konkurować z Niemcami.

b) zakładanie stowarzyszeń przemysłowych, gosp., skupiających polskich rzemieślników, kupców, tworzenie spółek aukcyjnych, towarzystw kredytowych. Powstaje spółka aukcyjna Bazar założona przez K. Marcinkowskiego i Dezyderego Chłapowskiego. Ta spółka wybudowała hotel Bazar (1841), główny ośrodek polskości (odbywały się tam spotkania Polaków, np. spotkania dotyczące powstania Wlkp.

c) wspomaganie finansowo ubogiej młodzieży polskiej – Towarzystwo pomocy naukowej – K. Marcinkowski(1841).

d) zakładanie czytelni, bibliotek ludowych.

e) rozwój czasopiśmiennictwa polskiego (języka polskiego uczono się na lekcjach religii).

f) mecenasi kultury polskiej głównie bogate ziemiaństwo: Edward Raczyński (zbiory biblioteczne, biblioteka w Poznaniu, złota kaplica w katedrze poz., wodociągi w mieście); Tytus Działyński – potężne zbiory rękodruków.


DZIAŁALNOŚĆ SPISKOWA W KRAJU W LATACH 1831-1846 POWSTANIE KRAKOWSKIE

1.Oddziaływanie emigracji na ruch spiskowy w kraju:

a) lata trzydzieste - działalność emisariuszy związana z J. Lelewelem (KNP, „Młoda Polska"): -1833r. - wyprawa partyzancka płk. J. Zaliwskiego (przygotowana przez „ Zemstę Ludu"); -1835r. - w Krakowie powstaje „Stowarzyszenie Ludu Polskiego" na czele S. Goszczyński; -1836r. - Gustaw Ehrenberg i Aleksanfer Wężyk tworzą w Warszawie filię SLP; -działalność Szymona Konarskiego (1808-1839) Litwa, Wołyń, Podole, Ukraina (walka zbrojna o Polskę demokratyczną, solidaryzm społeczny); -aresztowania - rozbicie siatki SLP;

b) po roku 1840 - inicjatorem spisków w kraju TDP (Towarzystwo . Demokratyczne Polski) Jednocześnie większa samodzielność organizacji krajowych; -w 1. 1839/1840 w Warszawie powstaje „Związek Narodu Polskiego", Skrzydło radykalne związku reprezentowali rewolucyjni demokraci: Edward Dembowski Henryk Kamieński; -Związek Chłopski Piotra Ściegiennego (ok. 1838r.) -Komitet Poznański (1837)- Karol Libelt; -Związek Plebejuszy (f842) - Walety Stefański.


2. Plan trójzaborowego powstania:

a) Komitet Poznański przekształcony w Komitet Generalny;

b) Ludwik Mierosławski wyznaczony na wodza przyszłego powstania-termin 22 II 1846;

c) aresztowania uniemożliwiły jednoczesny wybuch powstania we wszystkich 3 zaborach.


3.Powstanie Krakowskie 1846r. ( 9 dni):

a) 22 II 1846r. utworzenie Rządu Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej - odezwa rządu zapowiadała: likwidację przywilejów stanowych i pańszczyzny; przeprowadzenie uwłaszczenia;

b) 24 II Jan Tyssowski zastaje dyktatorem powstania, Edward Dembowski - sekretarzem dyktatora. Faktyczny przywódca powstania. Podejmuje bezskuteczne próby pozyskania chłopów galicyjskich do powstania;

c) 4 III wkroczenie do Krakowa wojsk rosyjskich i austriackich.


4. Powstanie chłopów w Galicji - rabacja !846r:

a) wystąpienie chłopów przeciwko szlachcie („rzeź galicyjska") spowodowane nadmiarem obciążeń (pańszczyzna, poddaństwo): -naiwna wiara w mit „o dobrym cesarzu z Wiednia", któremu polscy panowie przeszkadzają w oswobodzeniu chłopów; -przywódca chłopów Jakub Szela;

b) pacyfikacja ruchu chłopskiego przez władze austriackie.


5. Likwidacja Rzeczypospolitej Krakowskiej w XI 1846 - nastąpiło wcielenie Wolnego Miasta Krakowa do monarchii habsburskiej.


WIOSNA LUDÓW NA ZIEMIACH POLSKICH.

1. Wiosna Ludów w Galicji: Pod wpływem wydarzeń a Austrii na ziemiach polskich pod zaborem austriackim powstają polskie komitety narodowe i oddziały gwardii. Głównymi ośrodkami były Kraków i Lwów. Polacy domagali się nadania autonomii ziemi polskiej (chodziło o polonizację w szkołach i urzędach). Oprócz autonomii ważnym problemem była kwestia uwłaszczenia chłopów, zniesienia poddaństwa. W tym czasie pojawiają się emisariusze z Towarzystwa Demokratycznego Polski. Nakłaniają szlachtę do uwłaszczenia chłopów. W kwietniu 1848 gubernator austriacki Franciszek Stadion ogłosił dekret uwłaszczeniowy (wyprzedzając działania polskiej szlachty).Chłopi otrzymali ziemię na własność bez konieczności wykupu. Szlachcie odszkodowanie wypłacało państwo. Doprowadziło to do rozdrobnienia gospodarstw.

2. Wiosna ludów na ziemiach polskich w zaborze pruskim: Pod wpływem wydarzeń w państwie pruskim w marcu 1848, powstaje w Poznaniu Polski Komitet Narodowy, który domaga się od władz Pruskich nadania Wielkiemu Księstwu Poznańskiemu szerokiej autonomii (domagano się spolszczenia administracji i szkolnictwa). W tym czasie w Berlinie władzę przejmuje liberalna burżuazja skłonna do pewnych kompromisów wobec Polaków. Karol Libelt i Ludwik Mierosławski zostali aresztowani za powstanie w 1846. Polacy tworzą oddziały zbrojne (głownie z pośród chłopstwa). Zachodziła obawa zbrojnej interwencji Rosjan gdyż polskie oddziały miały walczyć wspólnie z Niemcami przeciwko Rosjanom. Oddziały były bardzo słabo uzbrojone (głównie w kosy). Były rozmieszczone w 4 obozach: w Środzie, we Wrześni, W Pleszewie i w Książu. Komitet Narodowy Polski obiecał chłopom - za udział w walkach - nadanie ziemi z dóbr narodowych. Odezwy skierowane do chłopów zaniepokoiły władze pruskie, król Fryderyk Wilhelm IV nakazał dowódcom pruskim zredukować polskie oddziały chłopskie, tym bardziej że sprawa wojny z Rosją była nieaktualna. Liczbę wojsk Pruskich w Księstwie Poznańskim zwiększono do 30 tysięcy. 11 kwietnia 1848 zostaje podpisana ugoda w Jarosławcu (między Polską a Prusami).

3. Powstanie poznańskie: Do walki palił się lud. 29 kwietnia 1848. Prusacy zaatakowali polski obóz w Książu i spalili miasto. Na czele powstańczych oddziałów stanął L. Mierosławski. Koncentruje siły w okolicy Mirosławia. Oddziały powstańcze pokonały Prusaków 30 kwietnia. Dwa dni później, 2 maja odnieśli zwycięstwo pod Sokołowem (chłopi i kosynierzy mieli zdobyć armaty). Również w okolicach Grodziska i Buku walczono z Prusakami. Wobec 10 krotnej przewagi wojsk pruskich podpisano kapitulację w miejscowości Bardo koło Wrześni (9maja).

4. Udział Polaków w Wiośnie ludów: W latach 1848-1849 całą niemal Europę ogarnęły wystąpienia rewolucyjne i walki narodowe. Wydarzenia te nazwano Wiosną Ludów. Miały one różne przyczyny: walczono o zjednoczenie kraju (Włochy, Niemcy), o ustrój republikański (Francja, częściowo Niemcy), o konstytucję (Niemcy, Prusy, monarchia habsburska), o wyzwolenie kraju spod obcej okupacji (północne Włochy, Węgry i inne kraje wchodzące w skład monarchii habsburskiej, Wielkie Księstwo Poznańskie), o zniesienie pozostałości ustroju feudalnego (Niemcy, monarchia habsburska, ziemie polskie), o zniesienie praw cechowych w rzemiośle hamujących rozwój przemysłu lub, przeciwnie, o ich zachowanie w celu ratowania rzemiosła (Niemcy, monarchia habsburska); ponadto ujawnił się konflikt między robotnikami a właścicielami (Francja, Niemcy). W państwach o wielonarodowym składzie ludności, jak Prusy (Niemcy, Polacy), a zwłaszcza monarchia habsburska (Niemcy, Polacy, Czesi, Ukraińcy, Rumuni, Węgrzy, Włosi, Chorwaci, Słowacy i in.), pojawiły się konflikty na tle narodowym.


WIOSNA LUDÓW W EUROPIE
1. a) przyczyny polityczne: -dążenie narodów do niepodległości (Polacy i Węgrzy- przeciw Austrii oraz mieszkańcy Sycylii, którzy chcieli się oderwać od Neapolu); -dążenie w do zjednoczenia państw (Włochy i Niemcy); -dążenie społeczeństw (gł burżuazji) do obalenia porządków ustalonych na Kongresie Wiedeńskim, przeciwko władzom absolutnym. Dążono do wprowadzenia monarchii konstytucyjnej;

b) gospodarczo polityczne: -W latach 1847-1848 dochodzi do klęsk nieurodzaju (zaraza ziemniaczana). Spada zapotrzebowanie na produkty, spadek produkcji. Rośnie bezrobocie; -poddaństwo chłopów (dotyczyło to Galicji).

2. Rewolucja we Francji:

a) rewolucja lutowa 1848. Doprowadziła do obalenia monarchii i ustanowienia drugiej republiki. Przeciwko królowi Ludwikowi Filipowi wystąpili robotnicy, burżuazja, inteligencja. W decydującej fazie starć wojsko stanęło po stronie manifestantów. Prawdopodobnie Ludwik obronił by się przez buntownikami, gdyby od króla nie odeszło wojsko. Ustanowiono II republikę 1848-1852;

b) powstanie czerwcowe robotników, krwawo stłumione przez władze republikańskie;

c) prezydentem republiki wybrano bratanka Napoleona I – Ludwika Napoleona;

d) ustanowienie drugiego cesarstwa przez Ludwika Bonapartego w grudniu 1852. Przyjmuje tytuł Napoleona III 1848-1870.


3. Wiosna ludów w krajach niemieckich: (królestwo Pruskie i Austria). –trudna sytuacja materialna; - zjednoczenie Prus i Niemiec.


4. Początki Wiosny Ludów w Europie:

12 stycznia 1848 Włochy (-rewolucja w Palermo na Sycylii, żądanie przeprowadzenia liberalnych reform oraz uniezależnienia Sycylii od Królestwa Neapolu);

22-25 lutego 1848 Francja (-rząd odmawia republikanom zgody na publiczny bankiet, protestacyjne demonstracje przekształcają się w rozruchy; -starcia i barykady na ulicach, bratanie się wojska z ludnością Paryża; -abdykacja Ludwika Filipa I i jego ucieczka do Anglii; -zwycięstwo rewolucji — utworzenie Rządu Tymczasowego — proklamacja II Republiki);

13-15 marca 1848 Austria (-rewolucja w Wiedniu, starcia ludności z wojskiem, ucieczka K. Metternicha; -zgoda cesarza na zniesienie cenzury i utworzenie Gwardii Narodowej, zapowiedź nadania konstytucji);

17-18 marca 1848 Prusy (-zgoda króla na zniesienie cenzury; -utarczki między wojskiem a ludnością Berlina — śmierć ok. 200 osób; -zapowiedź zwołania sejmu, nadania liberalnej konstytucji i utworzenia Gwardii Narodowej).


5. Uczestnictwo Polaków w walkach:

Włochy: marzec 1848 - Utworzenie przez Adama Mickiewicza Legionu Polskiego, walczącego przeciw Austriakom w Lombardii. czerwiec 1849 - Udział generała Wojciecha Chrzanowskiego, jako szefa sztabu armii Piemontu w wojnie z wojskami austriackimi. We Włoszech (Mediolan. Wenecja, Piemont, Sycylia) walczyło po stronie rewolucji kilkuset Polaków.

Austria: październik 1848 - Zorganizowanie przez Józefa Bema obrony Wiednia (gdzie wybuchło powstanie) przed oblegającymi miasto wojskami cesarskimi generała Alfreda Windischgratza.

Węgry: wrzesień 1848 - Przybywanie ochotników polskich do powstańczych sił na Węgrzech. sierpień 1849 - Objęcie dowództwa nad powstańczymi oddziałami w Siedmiogrodzie przez generała Józefa Bema, a nad uformowanym na Węgrzech legionem polskim — przez generała Józefa Wysockiego. Generał Henryk Dembiński zostaje dowódcą naczelnym, a następnie dowódcą węgierskiej armii północnej. W walce o niepodległość Węgier udział wzięło ok. 4 tys. Polaków.

Saksonia: maj 1848 - Wiktor Heltman i Aleksander Krzyżanowski .zostają doradcami wojskowymi rewolucyjnego rządu w Saksonii.

Badenia: maj-czerwiec 1841 - Udział ok. 500 Polaków w powstaniu palatynacko-badeńskim, gdzie dowództwo nad silami zbrojnymi objęli Polacy: generał Franciszek Sznajde oraz Ludwik Mierosławski.