Stanisław Staszic - biografia.
<BR>BOBIŃSKI Mikołaj kl. III A
<BR>
<BR>
<BR>STANISŁAW STASZIC
<BR>
<BR>
<BR>
<BR>Stanisław Staszic urodzony 6 listopada 1755 roku w Pile . Pochodził z szanowanej w tych okolicach rodzinie mieszczańskiej . Ksiądz , wybitny filozof , geolog , publicysta działacz i pisarz polityczny . Prawdopodobnie podstawy edukacji zdobył w mieście rodzinnym w szkole parafialnej uzupełniając wyniesioną z tamtąd wiedzę w domu . Najpewniej po ukończeniu tejże szkoły uczęszczał do Akademii Lubrańskiego w Poznaniu . Warto zaznaczyć , że ta placówka szczyciła się dawnymi i pięknymi tradycjami . Była w Polsce jedną z pierwszych uczelni o nowoczesnym programie nauczania . Pewnie dlatego Staszic w późniejszych latach przywiązywał tak wielką wagę do nowoczesnej edukacji . Był bardzo dobrym uczniem . Okres nauki w Poznaniu skończył na początku 1779 roku i uzyskał święcenia kapłańskie . Studia ukończył w Francji w College Royal tu pobierał nauki przyrodnicze . Będąc w Paryżu zetknął się Staszic z głosicielami radykalnych reform społecznych i ustrojowych . Po dwuletnich studiach powrócił do Polski . Pierwszy styk z polityką i wielkim światem miał miejsce gdy dostał posadę wychowawcy dzieci Andrzeja Zamoyskiego . Była to jedna z najbardziej znanych postaci w Rzeczypospolitej drugiej połowy osiemnatego wieku . Wkrótce poznał dobrze dwór Zamoyskich i stał się osobą , której zdanie zaczeło się liczyć . Wkrótce po przybyciu do Zamościa podjoł starania kontynuowania kariery naukowej . Bez większego trudu uzyskał doktorat obojga praw Akademii Zamojskiej . Częste rozmowy Staszica z A.Z. wpłyneły na rozwój zainteresowań polityczno - społecznych . Zaowocowało to jego pierwszym dziełem politycznym "Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego " . Przedstawił tam swój program reform Rzeczypospolitej przed obradami sejmu . Staszic napiętnował szkodliwą dla kraju działalność części magnaterii , a jednocześnie wskazywał na postępową szlachtę jako siłę na , której można oprzeć dzieło przebudowy Rzeczypospolitej , wskazywał na błędy dotychczasowego prawodawstwa , w szczególności na szkodliwość "liberum veto " . Zwracał uwagę na ciężkie połozenie chłopów , domagał się poszerzenia uprawnień politycznych mieszczaństwa . Na sejm czteroletni pzrybył wraz z familią Zamoyskich . Przysłuchiwał się obradom konfrontował swój program reform wraz z przyjętymi uchwałami . W tym czasie widząc pozytywne uchwały parlamentu dostrzegał także zagrożenia dla Polski wyrazem tego jest dzieło "Przestrogi dla Polski" (1790) . Jego program reform uległ tutaj modyfikacji . Staszic występuje jako zwolennik silnej władzy króla oraz zreformowania sejmu . Podkreślał konieczność rozbudowy armii , domagał się zmiany polityki gospodarczej i społecznej . Kładł nacisk na zrównanie w prawach szlachty i mieszczaństwa jednakże za najważniejsze uważał poprawę dramatycznej sytuacji chłopów . Był przeciwny sojuszowi z prusami . Niestety nie był świadkiem uchwalenia kon. 3 maja . Wyjechał do włoch przez pogorszenie stanu zdrowia Zamoyskiego . Śmierć Zam. 92 konst1797 . Upadek Rzeczypospolitej skłonił S. do poświęcenia się badaniom naukowym , które zapewniły mu w przyszłości miano twórcy postaw poskiej geologii . Wyniki swoich licznych podróży i wieloletnich badań zawarł w dziele "O ziemorództwie Karpatów i innych gór i równin Polski " dzieło ponad400 str.s53 opisał powstawanie gór iziem . Wydał także atlas (cztery mapy geologiczne , sześć tabel ze spisami kopalń ,kużnic i bań solnych złóż siarki , węgla, ropy , profil geologiczny od tatr do bałtyku mapa geologicznaogromny obszar europy srodkowej Podczas swych badań nie ograniczał się tylko do geologii , ale również zbierał informacje o stosunkach gospodarczych , społecznych , wiad. z dziedziny etnografii , pochłaniały go też zagadnienia techniczne . Podczas tych lat wykonał niezliczone wyprawy badając wody , oglądając wszystkie gałęzie przemysłu jaki istniał w karpatach patrząc na rtolnictwo i rzemieślników .
<BR> Kariera urzędnicza Staszica choć trwała zaledwie 17 lat była bardzo błyskotliwa . tow przyj nauk powst w końcu 1800 (ozywienie prac nad nad j pol ihist pol trad nar. Tem human. S57 1804kontyn studiów przyr.1801 28 marzec hrubieszów Staszic postawiłsobie za cel podwyższenie stanu gospodarczego wsi . Wpr hodowle owiec rozbudował folusze czyli urządzenia do wytwarzania sukna . Szerzenie Oświaty wśród chłopów s88Rozdał grunta prawem dziedzictwa . Dużą wagę przeznaczono działalności gosp.Do kasy wpływały dochody ze wspólnych dóbr jak młyny tartaki ,cegielnie bank.Utwożenie banku pożyczkowego .Renty Fundusz stypendialnyNa czele tow stał prezes - wójt .Wyzwolenie w 1806 roku przez wojska francuskie części ziem polskich spod zaboru pruskiego stwarzało konieczność powołania rządu tymczasowego ,który spełniać miał swą rolę do czasu zakończenia wojny z Prusami . W tym celu na początku roku następnego powstała komisja rządząca ze S. Małachowskim na czele . W składzie nowego rządu było bardzo dużo działaczy tow. Przyj. Nauk .Objeli oni wysokie stanowiska w Radzie Stanu i poszczególnych ministerstwach . Do grona tego należał również S. Staszic . Był już w War. Osobą powszechnie znaną gdy 14 lutego 1807 został członkiem Izby Edukacyjnej . Jej zadaniem było zorganizowanie systemu szkolnictwa oraz nadzór nad szkołami .Wypowiadał się wielokrotnie na temat funduszy przeznaczonych na rozwój szkół , układał ich budżety , regulaminy , zajmował się remontami budynków szkolnych . W czerwcu 1807 Staszic został powołany na członka dyrekcji skarbowej . 1808 wszedł do składu Rady Stanu .Był to organ o szerokich kompetencjach kodyfikacyjnych , administracyjnych i sądowych . Brał udział w organizowaniu i pracach Rady Górniczej . 1808 powstał za jego sprawą Szkoła prawa i administracji prezesem rady tej uczelni został Staszic . W sty. 1812 został członkiem sekcji ekonomicznej Dyrekcji edukacyjnej gdzie się bardzo udzielał Efekty były zaskakujące w 1815 roku istniało1200 szkół elementarnych 12 wojewódzkich 18 wydziałowych oraz wiele innych . Po klęsce Napoleona 1813 w sty wkroczyły wojska rosyjskie . Wobec niepewnej sytuacji jego aktywność społeczna zmalała nieco . Nie odmówił udziału w w pracach Komitetu organizacyjnego cywilnego 1814 , który miał opracować formę przyszłych rządów Polsce . Znany z niechęci do Napoleona dostrzegał możliwości rozwoju w sojuszu z Rosją . Jako jeden z sześciu pełnomocników cara wszedł w skład komisji likwidacyjnej , której zadaniem było zamknięcie aktywów i pasywów Ks. Warszawskiego . Jeszcze w roku 1816 z inicjatywy Stanisława S. i T mostkowskiego utworzony został instytut agronomiczny w MarymoncieWg. Zamiezreń organizatorów ta pierwsza w Polsce akademia rolnicza miała podnieść poziom krajowego rolnictwa . 1816 - s-koła akademiczno górnicza w kielcach . W 1817 mianowany zostałzastępcom ministra . Pod jego nieobecność(staniaław kostka potocki ) podpisałł dekret o cenzurze co naraziło go na ostre zarzuty zze strony opozycji sejmowej . Od 1816 największa aktywność S. przeniosła się na sprawę rozwoju gospodarczego kr. Pol. co wiązało się z powołaniem na członka komisji rządowej spraw wew. I policji oraz dyrektora dyrekcji przemysłu i kunsztów . Następnych osiem lat miał poświęcić S. na rozw. Przemysłu a w szczególności górnictwa i hutnictwa . S. zwłasnych obserwacji znał funkcjonowanie wielu zakładów przemysłowych w krajach zach . Posiadał też oromną wiedzę na temat możliwości produkcyjnych krajowego przemysły i zasobów surowców mineraknych nadających się doeksploatacji . Wydobywanie kruszców i ich przetwarzanie od blisko dwuch stuleci przeżywało kryzys . Stan posiadania górnictwa i hutnictwa nie przedstawiał się zbyt imponująco . Prywatne zakłady hutnicze dawały w tym czasie większą produkcję niż rządowe . Początki administracji staszicowej nie zapowiadały sukcesów . Staszic wydał surowy zakaz wywozu rud za granice i zadbał aby w całości były przerabiane w kraju . Uporządkował on admninistrację górniczą . Następnie utworzono i obsadzono fachowcami okręgi górnicze . Kształceniem kadry miała się zająć akademia górnicza . Założył organizację górniczą z przywilejami np. zwolnienie od podatków i służby woj. Chłopów od pańszczyzny zasiłki w razie choroby , zabezpieczenie mat. Na starość . Niezmiernie ważne było przywrócenie prawa do swobodnych poszukiwań surowców na ter. Pryw. Oraz zob. do ekspl. Złóż . Nastąpił gwałtowny rozkwit tej gałęzi przemysłu . Wszystko miał przewyższyć rozmachem powst. W 1818 plan utworzenia ciągłego zakładu fabryk na rzece Kamiennej . T niwielka rzeka (uchodząca do wisły) stała się najpracowitszą z polskich rzek , osią zagłębia staropolskiego . Projekt zakładał stopniową budowę wzdłuż kamiennej kombinatu z prawdziwego zdarzenia . W skład , którego wchodziły huty , wytwórnie półfabrykantów i gotowych wyrobów . Cały ciąg nawzajem się uzupełniającyRealizacja tego zadania miała być rozłożona na 30 lat istanowiła nie lada obciążenie dla skarbu państwa .Roboty szły opieszale i nie zgodnie z planem . S sprzyjał rozwojowi tkactwa i zapoczątkował powstanie ośrodków włókienniczych w łodzi . Starał się również o rozwój produkcji materiałów budowlanych , powstawaniu cegielnbi , wapienników tartaków , kamieniołomów.Eksploatacja solanek z rejonu ciechocinka . Staszic przyczynił się do rozw . Warszawy , brukowanie ulic , , dogodne kredyty , , nowe założenia urbanistyczne. Zapewnienie stałych połączeń pocztowych . Rozwój transportu nowe drogi .Towarzystwo dobroczynności 20. Ulubionym miejscem wypoczynku były leżące poza miastem bielany . Bilans ośmioletniej działalności prezentował Staszic w "Ostanie górnictwa rządowego" i "Stan górnictwa" .Liczba kopalń rud miedzi wzrosła trzykrotnie, żelaza też str112 . Dwukrotnie węgla kamiennego przy dwudziestokrotnym wzroście wydobycia Przyczyny jego dymisji były różne :konflikt z min. Skarbu Ksawerym lubeckimPisemna prośba o dymisję w do Mikołaja I w marcu 1824 .dostał order orła białegozmarł 20 stycznia 1826.Był to znowu okres sukcesów .
<BR>