Teoria naznaczania

Dewiacja: zboczenie z drogi, odchylenie od właściwego kierunku, błądzenie
Teoria naznaczania (stygmatyzacji)

Scharakteryzujemy pokrótce kierunek, który usiłuje wyjaśnić przede wszystkim, dlaczego człowiek trwa w przestępczości i w wyniku jakiego procesu dochodzi do uznania pewnych zachowań za przestępcze. Za twórcę teorii naznaczania uważa się Erwin Lemert.
Twierdzi on, że nie jest aby zachowanie dewiacyjne rodziło potrzebę kontroli społecznej, albo było wynikiem załamania się tej kontroli. Zdaniem Lemerta, to kontrola społeczna rodzi dewiację.
(np. w wielu państwach aborcja była zakazany w wyniku zmiany prawa stała się legalna. Możliwa jest także odwrotna sytuacja- zachowania legalne stają się przestępstwami_
Na tej podstawie Lemert dokonał podziału zachowań dewiacyjnych na dwa rodzaje:
• Dewiację pierwotną
• Dewiację wtórną
•
Dewiacja pierwotna: w/g Lemerta to mechanizmy w wyniku których człowiek decyduje się na popełnienie przestępstwa.

Dewiacja wtórna: rozpoczyna się z chwilą społecznej reakcji na zachowanie dewiacyjne.
W przypadku przestępstwa proces wtórnej dewiacji rozpoczyna się z chwilą wszczęcia oficjalnego postępowania wobec sprawcy, a kulminacyjny moment osiąga w trakcie procesu karnego.
Wówczas następuje publiczne określenie danej osoby (przestępcy, dewianta), w czasie odbywania kary, publiczni już zdefiniowany przestępca poddawany jest licznym zewnętrznym atakom „ degradacji”
(np. specjalny ubiór)

Cały ciąg reakcji społecznych na fakt dewiacji sprawia że pewni ludzie
Zaczynają zachowywać się tak, jak wynikałby z przyczepionych im etykiet.
(Poprzednio przestrzegający prawa chłopiec, który może przypadkiem został zakwalifikowany jako- nieletni przestępca, przez fakt stygmatyzacji zaczyna zachowywać się jak przestępca)

U ludzi poddanych procesowi stygmatyzacji wytwarza się negatywny obraz samego siebie, który może mieć wpływ na ich przyszłe zachowanie.

Przyswajanie ról społecznych w wyniku określonych reakcji ze strony otoczenia.
Dewiacja traktowana jest przez zwolenników TN jako swoista kariera,
A proces wykolejania się jest efektem spiralnym.

STADIA PROCESU DEWIACJI
1. pierwotna dewiacja
2. dewiacja wtórna
3. społeczne kary
4. kolejna pierwotna dewiacja
5. mocniejsze kar i odrzucenie
6. kolejna dewiacja, z możliwością wrogości i urazy, która się skupia na tych co wymierzają karę.
7. osiągnięcie kryzysu w poziomie tolerancji, wyrażające się w formalnej akcji ze strony społeczności w postaci stygmatyzacji dewianta
8. wzmożenie zachowania dewiacyjnego jako negatywna reakcja na stygmatyzację i kary
9. końcowa akceptacja dewiacyjnego statusu społecznego próby przystosowania się w oparciu o aspołeczną rolę

Człowiek naznaczony jako: przestępca, alkoholik, homoseksualista itp.
Zostaje odrzucony, chęć wydostania się z marginesu i przynależności sprawia że końcowym etapem jest wstąpienie do zorganizowanej grupy dewiacyjnej.
W zorganizowanej grupie dewiant uczy się jak prowadzić swoją działalność, aby minimalizować wynikające z niej kłopoty.