Socjologia edukacji - zagadnienia na egzamin

1. Pojęcie socjalizacji
Socjalizacja (wg Malewskiej) to złożony wielostronny proces uczenia się, dzięki któremu człowiek – istota biologiczna staje się istotą społeczną, członkiem określonego społeczeństwa i reprezentantem określonej kultury.
Jest procesem stawania się takim, jakim chce nas widzieć otoczenie społeczne.

2. Socjalizacja a wychowanie
Socjalizacja jest pojęciem szerszym niż wychowanie. Socjalizacja jest to działanie zamierzone i niezamierzone a wychowanie jest działaniem zamierzonym. W wychowaniu na człowieka rozwój, kształtowanie osobowości wpływają instytucje (rodzina, kościół, a w przypadku socjalizacji wpływ mają środowiska nieformalne, grupy rówieśnicze, przyjaciele, środowisko, miejsca pracy, oddziaływanie mediów
(np. reklamy).

3. Treści nabyte podczas socjalizacji
1) W toku socjalizacji człowiek poznaje umiejętności pewne, zwłaszcza te, które pozwalają nam dokonywać interakcji społecznych – komunikowanie się, język, znaki symbole.
2) Człowiek w toku socjalizacji poznaje wzory i normy zachowań społecznie akceptowane z przejawianiem emocji.
3) Człowiek poznaje wartości, coś do czego dążymy, cel działań, czym się kierujemy.
4) Nabywamy umiejętności posługiwania się przedmiotami przydatnymi w życiu, które pozwalają nam sprawnie funkcjonować.

4. Mechanizmy socjalizacji
1. Nagrody i kary
2. Mechanizm naśladowania
3. Przekaz symboliczny – dotyczy tego co dobre i tego co złe, co uzyskujemy przez pouczenie innych ludzi, za pomocą języka = standardy zachowań.

5. Socjalizacja a osobowość.
Socjalizacja to pojęcie szersze niż wychowanie (rozumiane jako świadome i celowe oddziaływanie na człowieka wg określonych wzorów), socjalizacja to również inne oddziaływania, nawet niezamierzone.
Osobowość – swoisty pryzmat psychologiczny, w którym załamaniu ulegają czynniki środowiskowe. Ludzie o różnych osobowościach nie działają tak samo. To czynnik, który stabilizuje nasze zachowanie, dzięki temu w różnych sytuacjach mamy do czynienia ze stałością zachowań. W klasycznej teorii psychologii, terminu ‘osobowość’ używano dla oznaczenia zorganizowanej struktury cech indywidualnych i sposobów zachowania się, które decydują o sposobach przystosowania się danej jednostki do swojego środowiska.

6. Uwarunkowania zachowania przez osobowość.
7. Sytuacyjne uwarunkowania zachowania.
8. Osobowość jako przedmiot zainteresowania antropologii (społecznej i kulturowej) oraz socjologii.

9. Osobowość autorytarna (Th.Adorno) – to np. próby wyjaśnienia jak mogło dojść do hitleryzmu.
Cechy, typy osobowości wg Th. Adorno: aprobowanie niekonwencjonalnych zwyczajów, zgoda na surowe karanie osób uznających odmienne od nas normy, osobowość, która bezkrytycznie podporządkowuje się autorytetom, silne poczucie zagrożenia, niechęć do wnikania w psychikę swoją, ale też i innych ludzi, skłonność do popadania we wrogość w stosunku do innych grup, wysoki stopień etnocentryzmu, sztywność oschłość, odrzucenie indywidualizmu i twórczej inwencji, przesadne zainteresowanie sprawami seksualnymi.

10. Osobowość podstawowa i modalna.
Osobowość podstawowa: To powiązanie ze sobą elementów osobowości, występujących w przedstawicielu danej kultury, zharmonizowane z jej instytucjami. To podłoże postaw uczuciowych i systemów wartości wspólnych dla członków zbioru. Na kanwie osobowości tworzą się zindywidualizowane osobowości. Twórcy osobowości podstawowej uważali, że odmienność osobowości podstawowej poszczególnych kultur związana jest z różnymi sposobami wychowywania dzieci.: rygoryzm, dyscyplina, intensywność odczuwania uczuć.
Osobowość modalna: nawiązuje ona do używanego w statystce określenia wartości występującej w zbiorowości, to taki typ osobowości, który występuje najczęściej w danej populacji.

11. Typy osobowości: samosterowny i konformistyczny
Samosterowny
Głównym kierunkiem rozwojowym człowieka jest samosterowna organizacja swego zachowania. Samosterowność nie jest cechą psychiczną jednostki, lecz stanem, ukazujący kierunek jej dążeń w określonym czasie i przestrzeni.
Konformistyczny.
W socjologii jest to jeden ze sposobów dostosowania jednostki społecznej. W ujęciu Roberta Mertona oznacza zgodę na realizację celów społecznych grupy przy pomocy społecznie uznawanych środków lub w szerszym znaczeniu realizacje norm społecznych i wartości danej grupy odniesienia. Zachowania konformistyczne w grupach są wskaźnikiem dużej spójności tych grup.

12. Pozycje społeczne (przypisane i osiągane)
Pozycja społeczna: sposób usytuowania człowieka w zbiorowości.
Pozycje przypisane: na których zajmowanie człowiek nie ma żadnego wpływu, jest ona nam naznaczona bez naszej woli, nie można przed nią uciec.
Pozycje osiągane: sami je sobie zdobyliśmy, mogą to być też pozycje narzucone, ale mamy jakiś wpływ na jej zajęcie.

13. Role społeczne
Jest to zbiór praw i obowiązków wiążących każdego, kto zajmuje dana pozycje społeczną, bez względu na cechy osobiste. Jest to schemat zachowania związany z pozycją, scenariusz pozycji. Np. Rola lekarza, z która wiąże sie swoista pula oczekiwań normatywnych, reguł właściwego postępowania.

14. Konstrukcje ról społecznych-elementy
3 elementy:
zachowanie nakazane-np. matka ma zapewnić dziecku opiekę
zachowanie zakazane-np. Katowanie dziecka
zachowanie swobody-np. zakres i stopień okazywania uczuć

15. Konflikt ról
Rozbieżność oczekiwań społecznych związanych z rozmaitymi pozycjami społecznymi zajmowanymi równocześnie przez jednostkę np. Konflikt obowiązków rodzinnych i zawodowych.

16. Wzajemne powiązanie ról społecznych.

17. Koncepcja ról społecznych w perspektywie funkcjonalno-strukturalnej.
Traktujemy role jako czynniki porządkujące rzeczywistość społeczną, do każdej roli przypisane są pewne standardowe zachowania (przewidywalność zachowań ludzi w określonych rolach społecznych %u2013 czynnik stabilizujący społeczeństwo). Role przeciwdziałają zmianie, choć jej całkowicie nie wykluczają, czynnikiem dynamicznym jest margines swobody (element nakazany i zakazany).

18.Koncepcja ról społecznych w perspektywie interakcyjnej.
Role społeczne nie są traktowane jako coś już gotowego i narzuconego, ale coś, co tworzy się na nowo w procesach osobniczych interakcji. Człowiek w podejściu do ról ma wiele możliwości: całkowicie się identyfikować - ‘grać’ z przekonaniem, podchodzić z rezerwą i ‘grać’ z przymrużeniem oka bądź w całości odrzucić. Głównym obiektem zainteresowania jest margines swobody, jakim dysponuje człowiek.

19. Wpływ ról społecznych na osobowość.
Każdy człowiek różni się od siebie osobowością, gdyż w zależności od ról, jakie pełni, zmienia się osobowość człowieka, wówczas rola społeczna staje się częścią struktury osobowości (więzienny eksperyment prof. Zimbardo). Wpływ roli społecznej na osobowość jest silniejszy niż na odwrót, a to oznacza, że nawet dobry człowiek, zmuszony odgrywać rolę złego, sam się zmieni pod wpływem tej roli. Wpływ ról społecznych jest często wykorzystywany do celów psychoterapeutycznych.

20. Wpływ osobowości na pełnione role społeczne.

21. Tożsamość społeczna jednostki
- Berger uważał, że tożsamość jednostki jest procesem ciągle okreowanym i odtwarzanym w każdej sytuacji społecznej, w którą człowiek wkracza, a spajanym przez nić pamięci. Tożsamość to proces ciągły jest wciąż w stanie tworzenia, zaś tworzy się w każdej sytuacji społęcznej. Trzeba podkreślić fakt, iż każda nowa sytuacja społeczna modyfikuje tożsamość, jednakże nic pamięci ma podstawowe znaczenie dla poczucia tożsamości. Interesujące jest nie tylko poczucie tożsamości jednostki, ale również, jak tożsamość danej jednostki jest postrzegana z zewnątrz przez innych /kim jestem?; kim on, ona jest?/. Widząc jak inni nas oceniają, uprzytomniamy to sobie i nie jest nam to obojętne, a nawet wpływa to na nasze postrzeganie o sobie.
- Tożsamość społeczna - określamy siebie poprzez zakres, pewne drogi przynależne do grupy społecznej. Jest to subiektywne odczucie, ale z kryteriami obiektywnymi.

22. Pojęcie jaźni odzwierciedlonej
- określa nasze „ja” będące zwierciadlanym odbiciem naszego „ja” w oczach innych. Dla socjologii interesującą rzeczą jest nie tylko tożsamość osobista, ale również tożsamość społeczna /pochodna przynależności jednostki do różnych grup, kategorii społecznych. Ma ona wydźwięk subiektywny i obiektywny.

23. Tożsamość jednostki a role społeczne
- istnieje silny związek tożsamości człowieka z odgrywanymi przez niego rolami społecznymi, one wpływają na osobowość człowieka, na zmianę obrazu samego siebie. Role społeczne tym silniej traktują tożsamość jednostki, im głębiej jednostka utożsamia się z nią i im głębiej tę rolę internalizuje w sobie.

24. Człowiek w „kalejdoskopie zmiennych ról”
- zmienność tożsamości wynika z faktu znacznego zróżnicowania społecznego. W społeczeństwie tradycyjnym, wielopokoleniowym role społeczne były przekazywane z pokolenia na pokolenie, toteż role te były jasno określone. Natomiast w społeczeństwie nowoczesnym człowiek żyje w „kalejdoskopie zmienności ról”; co chwila jest kimś innym. Niemniej jednak w tym wszystkim istnieje pewna rola główna – rola kluczowa, która najczęściej związana jest z rolą zawodową. Podkreślić należy, że pozycja społeczna decyduje o naszej skłonności, obrazie nas samych.

25. Rodzaje socjalizacji:
- socjalizacja pierwotna;
- socjalizacja wtórna;
- resocjalizacja;

26. Socjalizacja pierwotna
(S. p.)-rodzaj socjalizacji, którą człowiek przechodzi w dzieciństwie, kiedy poznaje zachowania społeczne. W toku s. p. uczy się min. jak posługiwać się mimiką, językiem, standardów zachowań przypisanych do pełnienia podstawowych ról społecznych(uczy sie roli dziecka,dziewczynki), itp. S. p. jest bardzo silnie nasycona uczuciami, bo istnieje silna więź dziecka z rodzicami, którzy uczą je postrzegać otaczający świat. Faza s. p. kończy się, gdy w świadomości dziecka pojawia się pojęcie tzw. "uogólnionego innego". Dziecko początkowo wiąże zakazy i nakazy z konkretnymi osobami, później dowiaduje się, że istnieją pewne reguły ponadjednostkowe, reguły o znaczeniu ogólnospołecznym => "uogólnienie innego". Gdy dziecko osiąga ten stan mówimy o s. wtórnej.

27. Socjalizacja wtórna
(S. w.)-dotyczy jednostek, które przeszły juz s. p.; dysponują wiedzą na temat reguł życia społecznego. S. w. ma na celu rozszerzenie tej wiedzy oraz pokazanie w jaki sposób
należy z niej korzystać. W ramach s. w. człowiek poznaje kolejne reguły w odniesieniu do nowych ról społecznych. W toku jej trwania zmniejsza się znaczenie więzi emocjonalnych z osobami znaczącymi.

28. Resocjalizacja
Nie zaczyna się od zera, osobnik jest już "zapisany, wadliwy". Proces resocjalizowania zaczyna się od "wygumkowania", pozostawienia miejsca na nową socjalizację, która polega na konieczności reinterpretacji biografii danego osobnika. W przypadku osoby resocjalizowanej przyswojone nowe treści wymagają odrzucenia treści przyswojonych wcześniej. Człowiek musi spojrzeć na własną przeszłość i na nowo dokonać jej oceny zmieniając wartościowanie.

29. Pojęcie kontroli społecznej:
1. Wg Sztompki – system społecznych sankcji – negatywnych i pozytywnych, oraz agend – grup, organizacji, instytucji – stosujących takie sankcje.
2. wg Szackej – wszelkie mechanizmy uruchamiające, a niekiedy i wymuszające współdziałanie, które utrzymuje porządek społecznych.

30. Mechanizmy kontroli wewnętrznej i zewnętrznej.
Instytucje i instytucjonalizacja działań ludzkich należą do podstawowych mechanizmów szeroko rozumianej kontroli społecznej. Instytucje kontrolują ludzkie działania, narzucając wzory postępowania, które każą zachować się w taki a nie inny sposób i określają jako obowiązujący jeden z wielu możliwych kierunków działania.

KONTROLA
Zewnętrzna wewnętrzna
Dopiero gdy zawodzi mechanizm Proces socjalizacji -
kontroli wew. powstaje kontrola mechanizm ten działa, gdy
zew., czyli sankcje, to jest kary i nagrody zostaną przekazane normy,
wartości i wzory zachowań.
W przypadku ich internalizacji
kontrola społeczna zostaje
wprowadzona do wnętrza
człowieka i tak powstają
mechanizmy kontroli wew.





31. Kontrola formalna i nieformalna.
Kontrola formalna i nieformalna
To wszystko, co zapisane jest w regulaminach to wszystkie wzory zachowań
poszczególnych organizacji i stowarzyszeń, przekazywane w stosunkach
a przede wszystkim w państwowych osobistych i wszystkie reakcje
kodeksach prawnych i sankcje stosowane spontanicznie
i na zasadzie zwyczaju


32. Sankcje w kontroli społecznej
Wewnętrznej – wszystkie rodzaje kontroli rozporządzają sobie właściwym repertuarem sankcji wewnętrznej negatywna sankcją są wyrzuty sumienia

Zewnętrznej – rozporządza zarówno sankcjami
• pozytywnymi: oznaki szacunku, wzrost prestiżu;
• negatywnymi : wyśmianie, lekceważenie, pogarda, ostracyzm, wykluczenie.

33. Definicje konformizmu.
Konformizm – dostosowanie własnego zachowania i sposobu myślenia do zachowań i sposobu myślenia innych członków danej społeczności.
Jednostka aprobuje wartości uznane w danej zbiorowości i jednocześnie stosuje się do obowiązujących wzorów zachowań. Tak rozumiany może przybierać różne postaci, gdyż różne mogą być motywy, które skłaniają ludzi do postępowań zgodnie z normami. Ludzie mogą przestrzegać normy, ponieważ uważają je za słuszne, sprawiedliwe, dobre; bądź uważają, że tak należy robić lub wynika to z oportunizmu (tj. przestrzega się normy z obawy przed karą albo dla tzw. ‘świętego spokoju’).

34. Podstawy zachowań konformistycznych.
• poszukiwanie pewnych informacji – zachowania innych ludzi informują nas, jak się mamy zachowywać, by poradzić sobie w różnych sytuacjach; jest to powielanie zachowań innych ludzi;
• obawa kar – ludzie wiedzą, że należy się zachowywać tak jak inni od nas oczekują, obawa przed karą bywa silnie zinternacjonalizowana, pomimo braku obserwacji, zachowuje się tak, jak inni wymagają;
• chęć bycia akceptowanym przez innych – ludzie chcą uczestniczyć w życiu zbiorowości, to podłoże związków i więzi emocjonalnych, co często prowadzi do zaskakujących zachowań (nacisk grupowy, np. w samobójstwach grupowych).

35. Sposoby definiowania dewiacji. Problemy sporne (dewiacja negatywna i pozytywna, pojęcie normy, granice tolerancji etc.).
Dewiacja – odstępstwo o charakterze ‘nienormalnym’; zachowania, które odchodzą os standardów mogą być dewiacyjne, mogą to być odchylenia pozytywne lub negatywne, np. nadmierna odwaga, brak wyobraźni lub brak instynktu samozachowawczego (to pewna forma patologii). Dewiacja łamie zachowania konformistyczne;
Internacjonalizm definiuje dewiację jako zjawisko społeczne przez nie konstruowane. To ludzie określają, co jest dewiacją (co jest postrzegane jako dewiacja) oraz jak na nią reagują.
Norma – standardy, do których przywykliśmy, społecznie akceptowane zachowania, zaburzenie standardów normatywnych prowadzi do dewiacji;
Granice tolerancji – zależą od społeczeństwa, im bardziej społeczeństwo jest jednorodne, tym margines, granica tolerancji jest mniejsza i na odwrót – im większa różnorodność w społeczeństwie, tym granice są większe (pluralizm).

36. Koncepcje dewiacji w perspektywie teoretycznej funkcjonalistyczno – strukturalistycznej.
Dewiacja rozumiana w tej perspektywie wyróżnia trzy teorie, które wskazują na przyczyny dewiacji:
• Dewiacja rozumiana jako rezultat rozregulowania systemu społecznego – przemiany społeczno-polityczne, zmiany rynkowe, wojna - to wszystko wpływa na rozregulowanie systemu społecznego; prowadzą one do załamania się jednolitego systemu powszechnie uznanych norm, powodują dezorganizację społeczeństwa, dawnych norm, które przestają pasować do nowych warunków. Taka atmosfera sprawia, że społeczeństwo nie ma jasnego rozeznania, jakich norm społecznych należy przestrzegać, co doprowadza do chaosu normatywnego (to ścieranie się różnych kultur);
• Dewiacja rozumiana jako rezultat transformacji kulturowej – w grupie społecznej tworzą się podkultury, których zachowania dewiacyjne przechodzą do innych grup, w których chcą dominować, w konsekwencji następuje transmisja do obowiązującej kultury pewnych wartości, norm oraz zgodnych z nimi zachowań; pewne negatywne wartości, które wcześniej obowiązywały w grupie podkulturowej przenikają do szerszego społeczeństwa;
• Dewiacja jako rezultat niesprawnych mechanizmów społecznych – Kot uważał, że państwo powstało wg umowy, którą ludzie podzielają, która powinna przestrzegać pewne prawa, normy, dzięki czemu ogranicza ludzką wolność, ale zyskuje poczucie bezpieczeństwa. Według tego czymś naturalnym jest dewiacja (własny interes jest najważniejszy i dlatego dąży do jego realizacji). Jeśli ludzie postępują wg norm, to tylko dzięki temu, że istnieje jakaś kontrola zewnętrzna, która t wymusza. Ludzie kalkulują jaki zysk przynosi zachowanie zgodne z normami lub zagrożone karą – od tej analizy zależy czy ludzie zachowują się konformistycznie czy dewiacyjnie.

37. Koncepcja dewiacji w perspektywie teoretycznej interakcjonizmu symbolicznego
Perspektywa interakcjonizmu symbolicznego – świat jest traktowany jako bezustannie tworzony i przekształcany a nie jako dany na zawsze.
Badacz kieruje uwagę na to jak dewiacja powstaje oraz jakie SA reakcje wobec osób zachowujących się niezgodnie z normami oraz zajmuje się konsekwencjami tych reakcji.
Interakcjonizm symboliczny ukazuje dewiacje jako zjawisko konstruowane społecznie. Jej zwolennicy twierdzą, że dewiacją jest to, co ludzie postrzegają za dewiację i jak na nią reagują. Odniesienie do reakcji społecznej a nie do normy Społeczeństwo tworzy kryterium oceniające dane zachowanie, które odnosi się do normy i do reakcji społecznej.
Podstawowe pytania to:
1.dlaczego pewne zachowania SA uznawane za poprawne, a inne za dewiację?
2.dlaczego pewni ludzie są postrzegani jako dewianci i jakie SA tego dla nich konsekwencje?

38.Typologia dewiacji Roberta Mertona
Merton widział źródła dewiacji w braku spójności między uznawanymi w społeczeństwie wartościami określającymi cele dążeń a wzorcami aprobowanych zachowań zapewniających realizacje tych celów. Te reakcje mogą występować w czterech wariantach:
1.Konformizm – jednostka aprobuje wartości uznawane w danej zbiorowości i jednocześnie stosuje się do obowiązujących wzorów zachowań
2.Innowacja – polega na aprobowaniu wartości połączonych z jednoczesnym niestosowaniem się do uznawanych wzorów zachowań.
3. Rytualizm – jednostka nie aprobuje uznawanych w zbiorowości wartości, ale stosuje się do obowiązujących wzorów zachowań
4.Bunt i ucieczka – u jednostki następuje zarówno odrzucenie całkowite obowiązującego systemu wartości jak i wzorów zachowań. Bunt przybiera postać czynną, a ucieczka bierną.. Bunt może prowadzić do przekształcenia ładu społecznego (rewolucjoniści), a ucieczka to forma eskapizmu(emigracja wewnętrzna, zamknięcie się w sobie)

39.Dewiacja jako zjawisko konstruowane społecznie
Interakcjonizm definiuje dewiacje jako zjawisko społeczne, przez nie konstruowane. To ludzie określają, co jest dewiacją, czyli to, co jest postrzegane jako dewiacja oraz jak na nią reagują. Kryterium dewiacji jest odniesienie zachowania nie tylko do normy, ale również do reakcji społecznej. Dewiacja jest czymś relatywnym, zmiennym na przestrzeni historii Istotnym elementem kreowania dewiacji jest wzmacnianie społeczne, kiedy w pewnym momencie ktoś zaczyna pokazywać zachowanie dewiacyjne, a wiec stany zagrażające niezależne od stanu faktycznego. Sztucznie kreowanie dewiacji powiązane jest z np. podwyższona sankcja karną

40.Teoria stygmatyzacji społecznej.
Inaczej teoria naznaczania społecznego. Uważa, że w myśl teorii dewiantem staje się każdy, kto przez otoczenie społeczne zostanie przez niego uznany za dewianta. Istotny jest ten moment, kiedy społeczeństwo zaetykietuje go jako dewianta. Jest to forma dewiacji pierwotnej, jednak nie do każdej osoby, która naruszyła normy jest przypisywana etykietka dewianta, ale tylko niektórym. Łącznie z naznaczeniem danej osoby przez jakąś etykietę, zmienia się również stosunek otoczenia do tej osoby tak, że wkrótce sama staje się i zachowuje zgodnie z etykieta. Ta osoba zaczyna przekształcać obraz samej siebie, zaczyna myśleć o sobie jako o dewiancie. W myśl tej kategorii, jaka została przypisana. Nazywamy to zjawisko, zjawiskiem kariery- tożsamości, w myśl, której dewiant wchodzi w rolę mu przypisaną, akceptując ja i manifestując swoje zachowanie, przez co dewiacja staje się sposobem na życie.

41 Negatywne i pozytywne skutki dewiacji.
Negatywne
Najczęściej zwracamy uwagę na negatywne skutki dewiacji, gdyż często narusza ona porządek społeczny, łamiąc normy, które w społeczeństwie obowiązują. Jeżeli zachowanie dewiacyjne nie zostanie ukarane, wówczas dodatkowo osłabiają skłonności konformistyczne widząc ze można żyć inaczej. Dewiacje są niebezpieczne dla grupy, w której dewiant przebywa, co więcej dewiacja jest kosztowna psychicznie(wydatkowanie energii na relacje wobec członków grupy)i materialne negatywne skutki dewiacji to dysfunkcja.
Pozytywne
-dewiacja pozwala wyjaśnić sens norm(zdarza się, ze większość norm nie jest jednoznacznie sformułowana a dewiacja pozwala odnaleźć jej sens wiedząc co jest dewiacja możemy ustalić jaka normę, znajdując jej przestrzeń. Stanowi ona tło w ramach których tworzy się pewne normy
- dewiacja pomaga określić tożsamość grupy i wyznaczyć jej granice (grono ludzi, którzy wytwarzają pewne normy zachowań. Tworząc własną grupę, wykluczamy z niej dewiantów, a to pozwala nam dokładnie zarysować granice, w jakich powinny mieścić się zachowania wszystkich członków grupy. W myśl tej teorii dewiant to jednostka, w której działalność wykroczyła poza granice wyznaczane przez grupę, kiedy społeczeństwo nakazuje mu wytłumaczyć się ze swojego przewinienia, określając charakter i położeń tych granic.
- dewiacje wpływają na spójność grupy, postrzegając zachowanie dewiacyjne jako zagrożenie i mobilizując grupę do stawiania im oporu.
-dewiacje są wentylem bezpieczeństwa dla niezadowolenia społecznego (jeśli jakieś normy mam przeszkadzają , nie zwalczamy ich, ale zaczynamy się zachowywać niezgodnie z nimi.
– dewiacje są źródłem zmiany w społeczeństwie ( to co dziś jest uważane , za dewiacje jutro może nie stać się zachowaniem poprawnym, toteż dewiacja może być modelarizatorem).

42 Kontrola społeczna jako reakcja na dewiacje
Kontrola społeczna w sposób zależny reaguje na zachowania dewiacyjne. Chorowic twierdzi, ze to co ludzie uważają za słuszne i niesłuszne oraz to, co robią kiedy zostaje pogwałcone ich poczucie sprawiedliwości, kontroluje i konstytuuje przedmiot badań nad społeczeństwem.

43 Kontrola prawna i pozaprawna
Możemy rożnie dzielić formy kontroli społecznej:
-prawna -sprawowana przez wyspecjalizowany aparat państwowy i stanowi drobną część kontroli społecznej
-pozaprawna sprawowana przez wszelkie układy społeczne (rodzina, organizacje, korporacje, przyjaciele sąsiedzi, kręgi lokalne. Wszystkie zbiorowości, w których życiu uczestniczymy, oddziaływują na swoich członków, by ci zachowywali się w sposób akceptowany , oczekujący
Kontrola społeczna w tej postaci działa we wszystkich grupach społecznych a nawet w podkulturach.

44 Formy i style kontroli społecznej
Formy
-kontrola na zasadzie samopomocy (kiedy osoba pokrzywdzona, sama karze swojego krzywdziciela udzielając samodzielnie zadośćuczynienia i naprawę krzywdy. Odbywa się miedzy dwoma osobami. Pokrzywdzoną i krzywdzicielem.
-kontrola gdzie zaangażowane są trzy osoby: 2 strony konfliktu oraz pośrednik, który ma osądzić sprawę i konflikt.
Style
Mówiąc o stylach kontroli zastanawiamy się nad celem, który mamy spełnić. Możemy zrobić zadośćuczynienie ofierze, doprowadzenie do zgody, zapobieganie dalszym krzywdom. Stąd możemy wyróżnić 4 podstawowe style kontroli:
A. pernalizacyjny -karny-koncentruje się uwagę na samym czynie (dominuje teraz)
B. kompensacyjny-zwracamy uwagę na konsekwencje czynu i zmierza się do zadośćuczynienia ofierze
C. rozjemczy-skupia się uwagę na relacje zachodzące miedzy sprawcą a ofiarą czynu, zmierzając do pogodzenia
D. terapeutyczny-osoba sprawcy skupia naszą uwagę starając się zmienić jego osobowość.

45. Ferdynand Tnnies i dwa typy zbiorowości Gemeinschaft (wspólnota) i Geselschaft (stowarzyszenie).

46. Społeczność lokalna i zbiorowość terytorialna:
SPOŁECZNOŚĆ LOKALNA- to zbiorowość ludzi zamieszkująca wspólne terytorium (wieś, miasteczko) powiązanych ze sobą systemami więzi społecznych wyróżniająca się spośród innych podobnych społeczności zbiorem samodzielnie wypracowanych elementów kultury (normy postępowania, zwyczaje i obyczaje oraz tradycje)
ZBIOROWOŚĆ- zespół ludzi, w którym wytworzyła się i utrzymuje(chociaż przez krótki czas) więź społeczna
Zbiorowość to grupy społeczne, które wiąże określona więź społeczna. Zbiorowość poprzez zamieszkanie na określonym terytorium określa się mianem wspólnot. Naród to wspólnota. Naród jako zbiorowość - naród jest wspólnotą imaginacyjną, tzn. istniejącą w tej mierze w jakiej jej członkowie intelektualnie i emocjonalnie identyfikują się z pewną zbiorowością mimo braku bezpośredniej styczności ze wszystkimi jej członkami. Naród istnieje pod warunkiem, że pewna zbiorowość identyfikuje się jako naród. Proces kształtowania się narodów w sferze świadomości oznaczał, że kryteria etniczne przestawały być jedyną podstawą przynależności do wspólnoty.
Społeczność lokalna- składała się z rodzin połączonych więzami krwi i małżeństw. Nie była na tyle liczna, by wszyscy członkowie nie mogli się spotykać. Występowały tu kontakty bezpośrednie typu face to face. Sięgała ona tak daleko, jak daleko sięgała reputacja człowieka. W tego rodzaju społecznościach wziął swój początek kodeks moralny. Obecnie społeczność lokalna zanika, nie jest zgodna z obecnym kierunkiem ewolucji społecznej. Z punktu widzenia bezpośredniości stosunków i uczestnictwa wszystkich we wszystkim, reprezentuje ona element, który utraciliśmy i który będziemy musieli odbudować w jakiejś formie współdziałania, aby zapewnić istnienie normalnego społeczeństwa.

47. Metodologiczne aspekty badań struktur społecznych tzw. średniego zasięgu.
Teoria średniego zasięgu w socjologii jest to teoria odnosząca się do pewnych zjawisk społecznych czy populacji, której nie da się ekstrapolować w skali globalnej, za to jest przydatna do opisu szczególnych warunków życia społecznego. Budowa tego typu teorii zaproponowana została przez Roberta Mertona aby przeciwstawić się istniejącej w pierwszej połowie XX wieku tendencji do budowy wielkich gmachów teoretycznych mało przydatnych do interpretacji szczególnych przypadków rzeczywistości społecznej

48. Lokalizm.

Socjalizacja
PIERWOTNA, którą człowiek przechodzi w dzieciństwie i dzięki której staje się członkiem społeczeństwa. W jej toku uczy się posługiwać językiem i gestem, uczy się, że jest dzieckiem, dziewczynką bądź chłopcem, uczy się, że nie należy bić młodszego rodzeństwa, tylko opiekować się nim, czyli uczy się wzorów zachowań i podstawowych ról społecznych. Uczy się także, że rodzice mają nad nim władzę i należy ich słuchać, że są ważniejsi od innych otaczających go ludzi, że są ZNACZĄCYMI INNYMI. Rodzice tacy jacy są, są dla dziecka jedynymi znaczącymi innymi, na których jest nieodwołalnie skazane. W rezultacie świat społeczny, w takiej postaci, w jakiej rodzice go doświadczają, postrzegają i oceniają, przedstawia się dziecku jako jedynie istniejący i jedynie możliwy, jako świat ?w ogóle?. Wreszcie dochodzi do odkrycia, że to nie tylko oni maja takie wymagania i wtedy odkrywa istnienie ogólnospołecznych reguł tj. UOGÓLNIONEGO INNEGO.
WTÓRNA, która dotyczy jednostki mającej już za sobą socjalizację pierwotną i zna w wersji wyniesionej z domu abecadło życia społecznego. Socjalizacja wtórna uczy, jak się nim posługiwać. Ważna część tej nauki zdobywana jest w szkole. W socjalizacji wtórnej uczy się jak być uczniem, kolegą, stolarzem, fryzjerką, a także mężem, ciocią, dziadkiem, przyjacielem. Na sposób odbioru treści socjalizacji wtórnej i na to czy zostaną one przyjęte czy odrzucone ma wpływ socjalizacja pierwotna. Teraźniejszość bowiem jest interpretowana tak, aby była ona zgodna z przeszłością.