Grupy społeczne i dewiacja

Grupy :
Grupy inkluzywne - członkiem tego typu grupy może być każda osoba, nie są tutaj istotne żadne kryteria klasyfikacyjne. W rzeczywistości taki czysty model rzadko jest spotykany, można jednak mówić o grupach, które do takiego modelu się zbliżają i umożliwiają uczestnictwo bez konieczności zdobywania specjalnych kwalifikacji lub referencji.

Grupy ekskluzywne(elitarne) ? do takiej grupy społecznej przynależeć mogą jednostki spełniające odpowiednie kryteria przynależności. Ekskluzywność grupy wzrasta wraz z trudnością zdobycia odpowiednich referencji. Często kryterium uwzględnianym przy rekrutacji nowych członków jest ich pochodzenie (np. kluby dla bogatych przedsiębiorców czy też prawników, charakterystyczne przede wszystkim dla społeczeństwa amerykańskiego ? przynależność do takiego klubu podnosi prestiż jej członków, staje się powodem do dumy itp.). Mogą to być także grupy oparte na statusach osiąganych np. różnego rodzaju stowarzyszenia himalaistów, sportowców

Pierwotne ? są to takie grupy społeczne do których jednostka wchodzi w procesie socjalizacji pierwotnej. Najważniejszą grupą społeczną pierwotną jest rodzina ? w tej grupie kontakty są trwałe.

Wtórne - charakteryzuje się względnie małą trwałością i wielością członków. Grupy wtórne tworzone są dla osiągnięcia określonego celu. Często po osiągnięciu zamierzonego celu grupy te zostają rozwiązane. Grupy wtórne przeważają w społeczeństwach przemysłowym oraz poprzemysłowym.

Grupy małe - liczą zazwyczaj do kilkunastu członków, co w decydującej mierze wpływa na kształtowanie się ich cech mających szczególne znaczenie dla oddziaływań wychowawczych. Zachodzą w nich styczności bezpośrednie, osobiste. Stosunki w tych grupach, regulowane przez instytucje nieformalne, mają charakter przyjacielski. Wzajemna bliskość i znajomość członków sprzyjają osiągnięciu przez nich pełnej identyfikacji z grupą

W grupach dużych , - zazwyczaj bardzo licznych i mających duży zasięg terytorialny możliwość bezpośrednich stosunków osobistych jest niewielka. Występuje, więc konieczność pośredniego kontaktowania się członków, a ich działanie oraz kontrola społeczna w tych grupach przyjmują formy zinstytucjonalizowane. Utrzymaniu wewnętrznej spójności grupy, kształtowaniu ich postaw, kierowaniu zachowaniami służą regulaminy-i przepisy. Współczesne grupy o znacznej liczbie członków i dużym zasięgu terytorialnym często posługują się środkami masowego przekazu (telewizją, radiem, prasą). W grupach dużych kształtuje się hierarchia służbowa (niekiedy złożona, o skomplikowanym stopniu wzajemnych zależności jej ogniw)

Grupa formalna - typ grupy społecznej charakteryzujący się sformalizowanymi stosunkami między jednostkami, sztywną strukturą, sformalizowaną kontrolą społeczną i zazwyczaj przypisanymi rolami odgrywanymi przez członków takiej grupy. Struktura tego typu grupy charakteryzuje się przede wszystkim bezosobowymi, rzeczowymi więziami. Grupy formalne organizowane są dla realizacji konkretnego celu i powstają zazwyczaj na bazie prawa publicznego.

Grupa nieformalna - to taka, której więź wewnętrzną polega tylko na organizacji instytucji i kontroli nieformalnej, Są to, więc grupy złożone zwykle z małej liczby osób, połączonych wspólnotą interesów, pozostającą w bezpośrednich interakcjach (więzi osobiste), w których obowiązują niesformalizowane ? niekiedy bardzo luźne i ulotne ? zasady i kryteria członkostwa, kierownictwa i kontroli. Istnieją poza lub wewnątrz grup formalnych a ich cele mogą być zgodne lub sprzeczne z działaniami tych, że grup

Celowe i wspólnotowe. Uczestnicząc w życiu grup jednostka zapoznaje się z przyjętymi przez nią wartościami pozostającymi zazwyczaj w ścisłym związku z kulturą społeczeństwa, występującymi w nim systemami światopoglądowymi, specyficznymi cechami grupy. Wartości te wpływają na kształtowanie się, doraźnych i przewidywanych do osiągnięcia w dłuższych okresach czasu, celów jednostki pozostającej pod wpływem grupy. Różnorodność grup sprawia, że preferowane przez jednostkę cele mogą mieć różną treść i charakter (np. mogą to być cele polityczne, religijne, wiedza, popularność, bogactwo itp.). Pod wpływem oddziaływania grupy jednostka dążąc do osiągnięcia jednych dóbr, do innych może mieć stosunek obojętny lub negatywny.
Grupy terytorialne (skupiska rozproszone, wędrowne) i grupy tworzące się na podstawie wspólnych wartości kulturowych.

Grupy celowe,- które zostały zorganizowane planowo dla realizacji pewnego celu lub grupy celów, i w których istnieje tylko więź sformalizowana. W grupach celowych dominuje więź rzeczowa i stosunki oparte na stycznościach rzeczowych. Są one tworzone intencjonalnie. Mechanizm tworzenia się grup celowych:
- Potrzeby ludzkie i dążenie do ich zaspokojenia
- Przekształcenie potrzeb w interesy, które związane są z systemem wartości. Są
nadbudowane nad potrzebami
- Dążenie do zaspokojenia interesów prowadzi do stawiania sobie celów.
Cel to bardzo określony przedmiot lub stan rzeczy, który zbiorowość chce osiągnąć. Cel jest konkretyzacją interesu.

Grupa odniesienia audytoryjnego ?publiczność?, której oczyma jednostka postrzega samą siebie (mechanizm jaźni odzwierciedlonej). Ta grupa oddziałuje dzięki potrzebie konformizmu lub chęci wyróżnienia się z otaczającego grupy.

Grupa odniesienia normatywnego, do której jednostka należy lub, do której członkostwa aspiruje. Jednostka identyfikuje się z nią z obawy przed wykluczeniem albo nie przyjęciem do niej, postępuje zgodnie z uznawanymi w niej normami i wartościami.

Grupa odniesienia porównawczego stanowi dla jednostki tło porównawcze przy niej normami i wartościami własnych i innych ludzi. Oddziałuje przez poczucie upośledzenia lub wyższości, które jest rezultatem porównania. Grupa odniesienia może być dla jednostki zarówno grupa własna jak i obca.

GRUPY JEDNOFUNKCYJNE ? inaczej wyspecjalizowane, czyli takie, w których członkowie podejmują jeden tylko typ działalności - grupy zawodowe, stowarzyszenia

GRUPY WIELOFUNKCYJNE ? takie, w których członkowie podejmują różnorodne formy działalności, rodzina, grono znajomych

GRUPY ŻARŁOCZNE ? takie, które wymagają od swoich członków maksymalnego zaangażowania, nieustannego uczestnictwa, pełnego poświęcenia, niepodzielnej lojalności - zawodowi piłkarze

GRUPY TOTALITARNE ? takie, które kontrolują i ingerują w całokształt życia swoich członków w dziedzinach nie związanych bezpośrednio z członkostwem w grupie, a także w sferze prywatnej

GRUPY ZADANIOWE ? takie, które zostały celowo powołane do rozwiązania jakiegoś problemu lub zrealizowania zadania praktycznego, osiągnięcia danego celu ? komitety, komisje

ZADANIA ADDYTYWNE ? takie, których szybkość i skuteczność realizacji zależy wprost od liczby uczestniczących osób

ZADANIA KOOPERACYJNE ? takie, których realizacja wymaga podziału funkcji, współpracy i koordynacji działań wyspecjalizowanych, co z reguły narzuca potrzebę kierownictwa lub przywództwa

ZADANIA KONIUNKTYWNE ? takie, w których tempo i intensywność działań muszą być dostosowane do najsłabszych uczestników grupy

GRUPY DOŻYWOTNIE ? takie, z których wystąpienie jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, rodzina naród, zakon religijny,

Dewiacja, forma jednostkowego lub grupowego zachowania, które przez większość członków danej grupy społecznej jest postrzegane i definiowane jako odstępstwo od akceptowanych norm, wzorów i oczekiwań, a jednocześnie nie jest w ramach danej zbiorowości tolerowane.
dewiacje pierwotną (zachowanie sprzeczne z normami, które nie zostało zauważone lub nie zostało społecznie napiętnowane

dewiacje wtórną (zachowanie łamiące obowiązujące normy, które zostało społecznie napiętnowane, zaś osoby je podejmujące "naznaczone" zostały mianem dewianta).

Innego rodzaju podział odwołuje się do zróżnicowania zachowań dewiacyjnych, wyróżniając pośród nich m.in.: niektóre choroby umysłowe, dewiacje seksualne (np. ekshibicjonizm, sadyzm), zachowania autodestrukcyjne (alkoholizm, narkomania, samobójstwo), przestępczość (jednostkową i zorganizowaną).

Do podstawowych sposobów objaśniania przyczyn kształtowania się zachowań dewiacyjnych zalicza się: teorie biologiczne (odwołujące się np. do zaburzeń chromosomalnych), teorie psychologiczne (powołujące się np. na socjopatyczne zaburzenia osobowości) oraz teorie socjologiczne (np. teoria naznaczania społecznego, traktująca dewiacje jako skutek przypisania jednostce przez otoczenie społeczne etykietki dewianta).