Nowotwory

Rak jest wynikiem nieuporządkowanego i niekontrolowanego rozrostu komórek. Ludzki organizm jest zbudowany z wielu różnych tkanek, a każda z nich składa się z milionów komórek. We wszystkich tkankach komórki nieustannie zużywają się i giną. Są one uzupełniane na drodze podziału komórkowego. W normalnych tkankach komórka pozostaje pod ścisłą kontrolą i dzieli się w celu wytworzenia dwóch nowych komórek, identycznych z oryginałem. Jeśli organizm ulegnie uszkodzeniu, prędkość produkcji komórek automatycznie rośnie do momentu zagojenia rany, po czym znowu spada.
Tymczasem komórki rakowe, albo nowotworowe, dzielą się i rozrastają w swoim własnym tempie i w sposób niekontrolowany- i będą to robić bez końca, o ile nie rozpocznie się leczenia. Po pewnym czasie jest ich tak dużo, że są widoczne gołym okiem jako guz lub narośl. Poza gwałtownym rozrostem komórki nowotworowe nie potrafią się odpowiednio zorganizować, a zatem powstająca masa tkankowa nie przypomina normalnej tkanki.
Nie wszystkie nowotwory określamy mianem raka. Bywają guzy złośliwe i łagodne. Łagodne guzy wyglądają pod mikroskopem niemal jak normalna tkanka. Zwykle rozpychają normalne tkanki na zewnątrz, ale nie wrastają w nie. Niewielkie guzy łagodne pozostawia się nie leczone, jednak większe są zwykle usuwane, zwłaszcza jeśli istnieją jakiekolwiek wątpliwości diagnostyczne dotyczące ich charakteru. Komórki guza złośliwego wrastają w otaczającą zdrowa tkankę. Z tego też powodu nie leczony rak rozprzestrzenia się po całym organizmie, doprowadzając w końcu do śmierci. Terminy „złośliwy” i „łagodny” dobrze opisują naturę choroby i jej zakończenie przy braku interwencji medycznej.
Komórki nowotworowe powstają z własnych, normalnych komórek organizmu; jedna taka komórka wystarczy, by zapoczątkować powstanie guza. Jednak zmiana normalnej komórki w komórkę nowotworową nie następuje natychmiast. Jest to proces stopniowy, przechodzący wiele faz na przestrzeni kilku lat. Na każdym etapie wygląd komórki nie znacznie się zmienia i coraz słabiej reaguje ona na prawidłowe mechanizmy kontrolne organizmu
Podstawa klasyfikacji nowotworów złośliwych są komórki, z których rozwinęła się choroba. Te, które powstają z komórek nabłonkowych, jak skóra i jelito, nazywają się rakami, a te powstające w strukturach położonych głęboko wewnątrz organizmu, jak chrząstki kostne i mięśnie, nazywamy mięsakami. Rak występuje częściej niż mięsa. Być może dzieje się tak dlatego, iż błony powierzchniowe muszą się częściej dzielić w celu zachowania nienaruszonej powierzchni ciała.
Nowotwór złośliwy jest chorobą bardzo poważną ze względu na jej zdolność do rozprzestrzenienia się w organizmie. Na szczęście poszczególne etapy atakowania kolejnych narządów przebiegają w określonym porządku, przy czym pierwsze przerzuty pojawiają się w otaczających tkankach. Doprowadza to do lokalnych uszkodzeń, które po pewnym czasie dają o sobie znać.
Następnie komórki zaczynają odrywać się od nowotworu i unoszą się w płynie tkankowym. Po upływie pewnego czasu płyn ten opuszcza tkankę i przemieszcza się do systemy kanałów zwanego układem limfatycznym, doprowadzającym płyn teraz zwany już limfą- do krwiobiegu. Limfa przepływa przez kilka gruczołów zwanych węzłami limfatycznymi, które wyłapują martwe komórki i infekcje. Komórki nowotworowe najczęściej są zatrzymywane w węzłach limfatycznych położonych najbliżej ogniska nowotworu i tam większość z nich ginie. Jednak prędzej czy później którejś uda się przetrwać i zacznie rozrastać się w gruczole, tworząc przerzut.
Następnie komórki nowotworowe są przenoszone przez węzły chłonne i dostają się do krwiobiegu, a z stąd wędrują do różnych narządów organizmu, takich jak płuco, wątroba, kości i mózg. Większość z tych komórek obumiera, ale kilka może przeżyć i utworzyć kolejne przerzuty.
Nowotwór najczęściej występuje u osób w średnim i podeszłym wieku. Dzięki lepszym warunkom sanitarnym i postępom współczesnej medycyny ludzie żyją dłużej w pewnym stopniu fakt ten jest odpowiedzialny za wzrost zachorowań na nowotwory w świecie zachodnim.
Oczywiście, niektóre rodzaje nowotworów wiąże się z zachodnim stylem życia. Nowotwory występujące u palaczy papierosów nadal są zjawiskiem rzadkim w krajach Trzeciego Świata, ale notuje się tam ich wzrost towarzyszący rozwojowi przemysłowemu i upowszechnianiu się nałogu palenia tytoniu.
Najczęściej spotykane nowotwory to rak płuca, jelit, żołądka, trzustki i sutka. Po mimo osiągnięć współczesnej medycyny choroba ta jest corocznie przyczyna wielu zgonów.
Dzieci i ludzi młodych najczęściej dotyka białaczka, mięsaki i rak nerki. Na szczęście te nowotwory występują rzadko, a metody ich leczenia znacznie unowocześniono w ostatnich latach.
Przyczyna zachorowań na nowotwór nie jest jasna, jednak można zaobserwować dwie podstawowe cechy charakterystyczne. Dwa czynniki sprawiają, że choroba ta jest trudna w leczeniu. Po pierwsze nowotwór nie podlega normalnym procesom kontrolującym wzrost komórki, po drugie organizm toleruje obecność komórek nowotworowych nie odrzucając ich, jak to czyni w przypadku „ataku” z zewnątrz.
Wiadomo, że czynniki zewnętrzne, jak zanieczyszczenie środowiska i promieniowanie radioaktywne, mogą doprowadzić do rozwoju pewnych nowotworów, ale nie są to jedyne rozpoznane przyczyny. Na przykład niektóre rodzaje mogą rozwinąć się po działaniu wirusów uszkadzających materiał genetyczny komórek.
W innych przypadkach nieprawidłowo funkcjonuje układ odpornościowy organizmu. Wygląda na to, że w organizmie nieustannie powstają nieprawidłowe komórki, ale są one zwykle niszczone. Czasem może się zdarzyć, ze układ odpornościowy nie pracuje tak, jak powinien, i pozwala rozwijać się tym anormalnym komórką. Ostatnie badania sugerują, że prawidłowa dieta może stanowić ochronę przeciw nowotworowi. Zdaje się, że dobra dieta pobudza do działania układ odpornościowy, więc nieprawidłowe komórki zostają natychmiast zniszczone. Niektóre nowotwory powstają od wpływem toksycznych substancji chemicznych. Najlepiej znana spośród nich jest dym tytoniowy.
W dzisiejszych czasach nowotwór nie musi nieuchronnie prowadzić do śmierci. Nastąpił wyraźny rozwój metod leczenia tej choroby i wiele tysięcy osób co roku odzyskuje zdrowie. Jednak nie wielkie zmiany nowotworowe są łatwiejsze do wyleczenie niż duże, zatem wczesne rozpoznanie ma podstawowe znaczenie dla efektu leczenia. Należy szybko zgłaszać najmniejsze objawy lekarzowi. Jeśli są ku temu podstawy, lekarz skieruje pacjęta na dalsze leczenia.
Najpierw trzeba potwierdzić diagnozę. Prześwietlenie promieniami rentgena i badania skaningowe pozwolą ustalić guza w organizmie. Leczenie jest związane z terapią chirurgiczną, chemoterapią, radioterapią, hormonoterapią lub ich kombinacją. W leczeni niektórych nowotworów wykorzystywane są przeciwciała monoklonalne. Być może ich połączenie z czynnikami, które zabijają komórki nowotworowe, pozwoli wyprodukować skuteczny lek. Obecnie programy ochrony zdrowia kładą nacisk na zapobieganie i wczesne wykrycie nowotworów.