Nowotwory

Nowotwór jest to złożony proces patologiczny trwający niekiedy wiele lat, nieograniczony, niekontrolo- wany, nieodwracalny, nieprawidłowy i nadmierny rozrost tkanki ustroju, nie skoordynowany z pozosta- łymi tkankami, trwający mimo ustąpienia czynnika, który go wywołał i nie reagujący na naturalne machanizmy regulacyjne organizmu. Nowotwór tworzac wlasne struktury zaczyna interweniowac w funkcjonowanie całego organizmu lub poszczególnych narzadów ciała doprowadzając do uszkodzenia narzadów, co w konsekwencji bez leczenia prowadzi do śmierci. W procesie nowotworowym przeważa proces podziałów nad obumieraniem komórek, z zahamowaniem ich różnicowania. Niekiedy występują przerzuty nowotworu na inne narządy, polegające na pojawieniu się wtórnych ognisk nowotworowych, pochodzących z rozsiewających sie komórek ogniska pierwotnego. Złośliwość nowotworu jest odwrotnie proporcjonalna do stopnia jego dojrzałości i zróżnicowania komórek. Nowotwory dzieli się na łagodne, półzłośliwe i złośliwe. Nowotwory łagodne rosną wolniej, nie naciekają okolicznych tkanek i nie dają przerzutów drogą krwi lub chłonki do węzłów limfatycznych i narządów odległych, a po usunięciu chirurgicznym z reguły nie odrastają (mogą być jednak niebezpieczne, tzn. miejscowo złośliwe, gdy rosną w okolicach trudno dostępnych chirurgicznie lub osiągają znaczne rozmiary, np. nabłoniak podstawno- komórkowy skóry). Nowotwór łagodny niezłośliwy utworzony jest z tkanek zróżnicowanych i dojrzałych, a obraz mikroskopowy jest podobny do tkanki, z której powstał. Jest dobrze ograniczony, często otorbiony, rośnie powoli, rozprężajaco uciskając sąsiadujace tkanki. Komórki nowotworu niezłośliwego nie mają zdolności wnikania do naczyń, dlatego wzrost takiego nowotworu jest zawsze ograniczony do miejsca powstania, a w jego przebiegu nigdy nie powstają przerzuty. Usunięcie chirurgiczne guza z niewielkim marginesem otaczającej tkanki, a w przypadku wyraźnie otorbionych guzów nawet jego wyłuszczenie prowadzi do całkowietego usuniecia tkanki nowotworowej i wyleczenia chorego. Nowotwory łagodne najczęściej nie stanowią problemu klinicznego, niektóre wystepuja dopiero wówczas, gdy nowotwór niezłosliwy jest jednocześnie stanem przedrakowym (np. polipowatość rodzinna), występuje w narzadach ważnych dla życia (np. w centralnym układzie nerwowym, rdzeniu kręgowym, sercu), wydziela hormony, powoduje krwawienia, doprowadza do zamkniecia swiatła naczynia, uciska nerw. Nowotwór półzłośliwy jest nowotworem o miejscowej złośliwości i charakteryzuje się duzą masą tkankową uciskajacą otoczenie, zdolnością naciekania i niszczenia otoczenia i zdolnością wszczepiania. Zasadniczo nie dają przerzutów, ale dają nawroty po zabiegach operacyjnych, nawet uznawanych za radykalne. Dlatego też, nowotwory półzłośliwe wymagają starannego podejścia chirurgicznego z uwzględnieniem szerokich granic wycięcia. Obraz mikroskopowy może być typowy dla nowotworu złołlśwego. Nowotwór złośliwy charakteryzuje sie następujacymi zmianami w komór- kach: zmiana wielkości komórki, zmiana kształtu komórki, zmiana stosunku jądra do cytoplazmy (zwykle większe są jądra, mniejsza ilość cytoplazmy), zmiana barwliwosci komórki i jej elementów, częstszym wystepowaniem figur podzialu. Nowotwór złośliwy charakteryzuje sie dużym stopniem zaburzeń zróżnicowania, dojrzewania i budowy tkankowej oraz komórkowej. Nie posiada torebki, rośnie szybko, nacieka i niszczy zaatakowane tkanki. Cechą charakterystyczną komórek nowotworów złośliwych jest ich zdolność wnikania do szczelin tkankowych oraz do swiatła drobnych naczyń limfatycznych i krwionośnych co sprzyja rozsiewowi komórek nowotworowych daleko poza główną masę guza. Rozsiane komórki zagnieżdżając sie w odległych narządach lub tkanach, mnożą się i tworzą nowe guzy nowotworowe zwane przerzutami. Komórki nowotworów złośliwych szerzą sie również drogą płynu mózgowo-rdzeniowego, a także wszczepiają się do błon surowiczych. Po chirurgicznym, zwłaszcza niezbyt rozległym usunieciu guza złośliwego utkanie nowotworowe stosunkowo często odrasta w obrębie blizny pooperacyjnej lub w jej otoczeniu co określa się nawrotem lub wznowa. Nawrót nastepuje wówczas, gdy w czasie operacji nie udało się usunąć całego nowotworwu i pozostawiono komórki nowotworowe.Nowotwory złośliwe dzieli się w zależności od pochodzenia tkankowego na raki i mięsaki. Raki to najczęstrze nowotwory złośliwe (ponad 90%), wywodzące się z tkanki nabłonkowej, natomiast mięsaki z tkanek nienabłonkowych, np. włókniaki z tkanki łącznej włóknistej, kostniaki z tkanki kostnej, chrzęstniaki z tkanki chrzęstnej, mięsaki z tkanki mięśniowej, tłuszczaki z tkanki tłuszczowej. Czasami obserwuje sie przypadki samoistnej regresji, określane jako samowyleczenie, które tłumaczy się reakcją obronną, immunologiczną organizmu. Nowotwór może rozwinąć się w każdej tkance, wszystkich narzadach i niezaleznie od wieku. Większość nowotworów wykrytych we wczesnym stadium rozwoju jest potencjalnie uleczalna, dlatego tak ważne jest wczesne wykrywanie tego procesu chorobowego. Nowotwory wystepują najczęściej w postaci guza o różnym kształcie, a także jako zgrubienie lub naciek, który często ulega owrzodzeniu. W wyniku aktywacji portoonkogenów powstaja komórki z cechami nowotworowymi zakodowanymi w ich aparacie genetycznym, które przekazywane są następnym generacjom komórek powstających w wyniku podziałów komórkowych. Aktywacja ta może zależec od: wrodzonych lub nabytych aberracji chromosomowych, zmian strukturalnych w obrębie onkogenów zachodzacych w wyniku mutacji, wprowadzenia dodatkowych onkogenów wirusowych (v-onc) w nastepstwie zakażenia retrowirusami. Aktywacja onkogenu w róznych komórkach powoduje powstanie innego rodzaju nowotworu złośliwego w każdej tkance. Tradycyjna nazwa ?nowotwór" używana jest zarówno dla określenia nowotworów niezłośliwych, jak i nowotworów złośliwych, których główną cechą wspólną jest zdolność do ?nowotworzenia" tkanki, czyli tworzenia guza nowotworowego. Stan przedrakowy jest stanem patologicznym, na podłożu którego częściej rozwija sie nowotwór niż w tkankach prawidłowch. Stany przedrakowe możemy podzielic na właściwe stany przedrakowe, na których podłożu raki rozwijajś się stosunkowo często, oraz stany przedrakowe w szerokim ujęciu, czyli zmiany patologiczne, w których przebiegu rozwijają się wlasciwe stany przedrakowe. Zapobieganie nowotworom złośliwym obejmuje wszystkie działania, które maja na celu zmniejszenie ryzyka zachorowania na nowotwór. Łatwiej jest zapobiegac chorobie, niż pózniej ją leczyć. Podstawowym problemem jest zidentyfikowanie czynników rakotwórczych oraz poznanie mechanizmów ich działania, co w pózniejszym etapie pozwala na określenie grup zwiększonego ryzyka zachorowania na nowotwór złośliwy. Wspłlczesna medycyna dysponuje wieloma metodami terapeutycznym, które stosuje się w walce z chorobą nowotworową. Wiele z nich jest bardzo skutecznych, inne mniej jednak wszystkie one dają szansę na wyleczenie. Metody walki z nowotworem: Leczenie chirurgiczne - zabieg operacyjny jest w większości chorób nowotworowych najskuteczniejszą formą terapii. Radioterapia - wykorzystywane w leczeniu promieniowanie elektromagnetyczne obejmuje promienie Roentgena i promienie gamma powstajace w jadrach izotopów, naturalnych pierwiastkach i aparatach wytwarzajacych odpowiedni rodzaj promieniowania. Radioterapia jest metoda wykorzystującą promieniowanie jonizujace, które powoduje zmiany w tkance zarówno prawidłowej jak i nowotworowej. Brachyterapie ? metoda polegająca na umieszczeniu zródeł promieniowania do guza nowotworowego lub do jam ciala. Najczesciej stosuje sie izotopy generujace promieniowanie o wyższej energii. Telegammaterapie ? metoda polegająca na napromieniowaniu organizmu z zewnatrz, z pewnej odleglosci. Stosowana jest zazwyczaj do napromieniania zmian powierzchownie położonych (rak sutka, rak tkanek miekkich) oraz nowotworów glebiej położonych (rak płuca, rak nerki, rak pecherza moczowego).Radioterapia metaboliczna ? metoda polegajaca na dożylnym podaniu izotopów promieniotwórczych stosowana najczęściej w leczeniu raka pecherzykowego tarczycy oraz czerwienicy prawdziwej. Leczenie promieniami można prowadzic jako: leczenie radykalne, które ma na celu zniszcze- nie komórek nowotworowych w ognisku pierwotnym i w przerzutach do regionalnych węzłów chłon- nych. Najczęściej stosuje się je w leczeniu ziarnicy złośliwej, chłoniaka nieziarnicznego, nowotworów głowy i szyi. Chemioterapia - powoduje zabijanie lub hamowanie rozwoju komórek nowotworowych. Chemioterapia będąc w całym organizmie atakuje również zdrowe szybkodzielące się komórki. Najbardziej narażone na niepożądany wpływ chemioterapii są komórki szpiku kostnego, błon śluzowych jelit, jamy ustnej, włosy, paznokcie, skóra. Zastosowanie cytostatyków pozwala niekiedy uzyskać wyleczenie w nowotworach zaawansowanych z rozsianymi przerzutami, czy też w przypadku nowotworów układowych. Leki cytostatyczne działając na komórki zarówno nowotworowe jak i prawidłowe powoduja jej uszkodzenie, a w konsekwencji śmierć. Chemioterapie stosuje sie jako: leczenie samodzielne, leczenie skojarzone z radykalną operacja w postaci chemioterapii uzupełniającej, której celem jest zniszczenie pozostałych ognisk nowotworowych, leczenie paliatywne, którego celm jest poprawienie jakości życia chorego. W leczeniu stosuje sie najczęściej 3-4 leki cytostatyczne jednocześnie. Każdy z leków powinien działać na inną fazę cyklu komórkoweog, muszą różnić się mechanizmem działania, a objawy uboczne nie powinny się sumować. Immunoterapia nowotworów - ma na celu indukcje odpowiedzi immunologicznej u chorego z rozwijąjacym się nowotworem, aby powstały komórki zdolne do rozpoznania komórek nowotworowych jako obcych, a nastepnie zdolne do ich zniszczenia.