Ochrona Obrotu Gospodarczego i Sąd Antymonopolowy

Działalność Gospodarcza

Zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zostały określone w Ustawie z dnia 19 listopada 1999 r. – prawo działalności gospodarczej. Zgodnie z tą ustawą działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa.
Osoba fizyczna, osoba prawna czy nie posiadająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego, która zawodowo, we własnym imieniu, podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą jest określana mianem przedsiębiorcy. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Przedsiębiorca jest zobowiązany wykonywać działalność gospodarczą na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów. Przedsiębiorca jest obowiązany spełniać określone przepisami prawa warunki wykonywania działalności gospodarczej. Jeżeli przepisy szczególnie nakładają obowiązek posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych przy wykonywaniu określonego rodzaju działalności gospodarczej, przedsiębiorca jest obowiązany zapewnić, aby działalność gospodarcza była wykonywana bezpośrednio przez osobę legitymującą się posiadaniem takich uprawnień zawodowych.

Ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej

Mimo generalnej zasady swobody podejmowania działalności gospodarczej, która głosi, że podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa, w niektórych dziedzinach państwo wprowadza ograniczenia w podejmowaniu i wykonywaniu działalności gospodarczej. Istnieją dwie formy ograniczenia swobody podejmowania działalności gospodarczej. Pierwszą z nich jest koncesjowanie działalności gospodarczej a drugą udzielanie zezwoleń na wykonywanie działalności gospodarczej. Dlatego przed rozpoczęciem działalności dobrze jest upewnić się, czy nie jest dla niej wymagana koncesja lub pozwolenie.
Niektóre rodzaje działalności gospodarczej mają szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny ważny interes publiczny. Dlatego wykonywanie działalności gospodarczej w tych obszarach nie może być wolne, lecz wymaga uzyskania zgody państwa, czyli koncesji. Zgodnie z ustawą uzyskania koncesji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie:
♦ poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, bez zbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych.
♦ wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym
♦ wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią
♦ ochrony osób i mienia
♦ transportu lotniczego oraz wykonywania innych usług lotniczych;
Wprowadzenie innych koncesji, związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wymaga zmiany Ustawy prawo działalności gospodarczej. Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji należy do ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności gospodarczej podlegającej koncesjowaniu. Koncesji udziela się na czas oznaczony – nie krótszy niż 2 lata i nie dłuższy niż 50.
Oprócz koncesji formą reglamentowania działalności gospodarczej są zezwolenia na wykonywanie działalności gospodarczej. Organ zezwalający wydaje zezwolenie po stwierdzeniu, że spełniono wymagane prawem warunki wykonywania działalności gospodarczej. Warunki te dotyczą przede wszystkim: ochrony życia i zdrowia ludzkiego, bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz są związane ze specyfiką działalności gospodarczej objętej zezwoleniem. W ustawach określających rodzaje działalności gospodarczej wymagające zezwoleń określono również, kto wydaje zezwolenie, jakie są warunki wykonywania działalności objętej zezwoleniami, oraz jaki jest tryb wydawania, odmowy wydania i cofania zezwoleń. Prawo wymaga uzyskanie zezwolenia m.in. na:
♦ organizowanie imprez turystycznych i pośredniczenie na zlecenie klientów zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych
♦ prowadzenie nauki jazdy i szkolenia kierowców
♦ prowadzenie loterii fantowych
♦ usługi kurierskie i usługi pocztowe o charakterze powszechnym
♦ detaliczną sprzedaż alkoholi.

Prawo antymonopolowe

W gospodarce rynkowej wszyscy przedsiębiorcy powinni mieć otwarty dostęp do rynku. Dostęp ten nie powinien być ograniczany ani przez państwo, ani też przez innych przedsiębiorców działających na rynku. Prawo antymonopolowe ma na celu przeciwdziałanie praktykom monopolistycznych, czyli służy ochronie konkurencji. Podstawowym aktem normatywnym, w zakresie ochrony konkurencji jest Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. nr 122 z 2000 r. poz. 1319). Ustawa reguluje zasady i tryb przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję oraz antykonkurencyjnym koncentracjom przedsiębiorców i ich związków. Wśród praktyk ograniczających konkurencję ustawa zakazuje:
♦ porozumień ograniczających konkurencję (porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji.)
♦ nadużywania pozycji dominującej ( polega na bezpośrednim lub pośrednim narzucaniu nieuczciwych cen, ograniczeniu produkcji, stwarzaniu konsumentom uciążliwych warunków dochodzenia swoich praw).

Stosowanie ww. praktyk ograniczających konkurencję jest zakazane.

W razie ich stwierdzenia Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydaje decyzję o uznaniu praktyki za ograniczającą konkurencję i nakazuje zaniechanie jej stosowania. Ponadto za stosowanie praktyk ograniczających konkurencję, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów może w drodze decyzji nałożyć na przedsiębiorcę karę pieniężną w wysokości stanowiącej równowartość od 1000 do 5 000 000 EURO (jednak nie większej niż 10% przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary). Od decyzji Prezesa Urzędu przysługuje odwołanie do sądu antymonopolowego w terminie dwutygodniowym od dnia jej doręczenia. Postępowanie w sprawach odwołań od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów toczy się według przepisów kodeksu postępowania cywilnego.

Bibliografia:
Jacek Musiałkiewicz ,, Elementy Prawa ,, Ekonomik 2001