Prawo międzynarodowego obrotu gospodarczego

Wykład 1

1. Prawo dewizowe- ustawa
2. Prawo działalności gospodarczej.
3. Umowy międzynarodowe- jednostronne lub wielostronne. np. Konwencja Wiedeńska o międzynarodowej sprzedaży towarów.
4. Zwyczaje- ale nie w prawie polskim a w prawie międzynarodowym (reguły) np. akredyty bankowe, gwarancji bankowej.

Podmioty które występują w podmiocie międzynarodowym.
Strony umowy.
1. osoby fizyczne
2. osoby prawne
3. państwa (skarb państwa – podmiot)

Według jakiego prawa należy oceniać czy jakaś osoba jest podmiotem prawa czy nie służy do tego Ustawa prawo prywatne międzynarodowe – rozstrzyga ona różnego rodzaju konflikty (np. cudzoziemiec, czy umowa była zawarta w odpowiedni sposób)
np.
1. jak do sądu trafi umowa zawarta pomiędzy dwoma podmiotami to sąd musi sprawdzić czy ta umowa jest ważna czy strony umowy mają zdolność do czynności prawnych, według jakiego prawa musi być rozpatrywana.
Przy tej ocenie zdolności do czynności prawnych osoby fizycznej decydującą rolę odgrywa
a. prawo państwa którego dana osoba jest obywatelem np. jak w Polsce zawiera się umowę obywatel francuski to stosuję się prawo francuskie,
b. w przypadku gdy obywatel jest obywatelem więcej niż jednego państwa a w tym jest obywatelem też polskim to traktujemy go jak obywatela polskiego gdy jest obywatelem innych państw to musimy ustalić z którym państwem jest najbardziej związany (największy majątek, gdzie mieszka)
c. bezpaństwowcy- zamiast obywatelstwa bierze się miejsce jego zamieszkania a gdy i tego nie możemy ustalić to przyjmuję się prawo polskie --> ocenia się zdolność na podstawie prawa polskiego.

Wyjątki:
1. dotyczy osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą- to nie bierze się pod uwagę obywatelstwa tylko to w jakim państwie dana osoba prowadzi działalność gospodarczą - siedziba przedsiębiorcy ma decydujące znaczenie.
2. dotyczy cudzoziemca który według swego prawa którego jest obywatelem zawiera w Polsce umowę a według swego prawa nie może zawrzeć tej umowy np. zdolność do czynności prawnych otrzymuje osoba w wieku 20 lub 21 lat i jeżeli on zawarł umowę a jego kontrahent polski był w dobrej wierze i nie wiedział że on umowy nie może zawrzeć to umowa ta jest ważna. Chodzi tu o umowy takie które są zawarte w Polsce i wykonywane w Polsce.

W przypadku osób prawnych oceny zdolności prawnej do zawierania umów – w Polsce przyjęto zasadę, rozstrzyga prawo państwa gdzie ma siedzibę organ zarządzający. W Polsce działa osoba prawna a organ zarządzający jest w Paryżu to rozstrzyga prawo francuskie.
Tworzona osoba prawna w Polsce musi mieć siedzibę w Polsce.
Tu też jest wyjątek np. jeżeli osoba prawna prowadzi działalność gospodarczą to zamiast siedziby organu zarządzającego bierze się pod uwagę miejsce położenia zakładu.

Dopuszczenie zagr. podmiotu do prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce.
Osoby fizyczne - cudzoziemcy mogą prowadzić działalność jak obywatele polscy, gdy cudzoziemiec otrzyma kartę stałego pobytu.
Jeżeli cudzoziemcy nie mają karty stałego pobytu lub są osobami prawnymi to one mogą prowadzić działalność gospodarczą w Polsce ale na tak zwanej zasadzie wzajemności- oznacza to że sprawdzamy czy Polak w państwie danego cudzoziemca może zawrzeć umowę i prowadzić działalność gospodarczą i jeżeli tak to dany cudzoziemiec może prowadzić działalność gospodarczą na zasadzie wzajemności.
Jeżeli tej zasady wzajemności nie ma wtedy zagraniczne podmioty (osoby prawne i fizyczne) mogą w Polsce prowadzić działalność gospodarczą jeżeli tworzą w Polsce spółkę albo przystąpią już do istniejącej spółki można tu skorzystać tylko z trzech rodzajów spółek.
1. akcyjna 2. z oo 3. komandytowa
(kapitał do założenia tych spółek może być 100% zagraniczny)

Zagraniczne podmioty mogą tworzyć w Polsce swoje oddziały z tym że ten oddział musi mieć prowadzić taką samą działalność jak przedsiębiorca macierzysty zagraniczny. W nazwie tylko musi być wskazane że jest to oddział tego zagranicznego przedsiębiorcy, z nazwy musi wynikać że jest to oddział, taki przedsiębiorca musi też wskazać osobę która będzie go reprezentować w Polsce.
Istnieje też możliwość otwarcia w Polsce przedstawicielstwa z tym że te przedstawicielstwa mogą zajmować się działalnością marketingową, promocyjną lub reklamową nie mogą prowadzić działalności usługowej, produkcyjnej itp.
Oddziały i przedstawicielstwa muszą przestrzegać przepisów które w Polsce obowiązują np. rachunkowości, podatkowe. Jeżeli oddziały te nie przestrzegają tych przepisów to właściwy minister może wydać decyzję o likwidacji takiego oddziału.

Wykład 2

Prawo właściwe.
Podmioty prawne mogą sobie wybierać prawo jakie jest właściwe, pod które dana umowa zawierana będzie podlegała.
Okoliczności które wpływają na ważność umowy.
1. zdolność
2. forma umowy.
3. wady oświadczenia woli
4. treść czynności prawnej.
Zdolność – gdzie prowadzona jest działalność
Polskie prawo przyjęło takie rozwiązanie że jeżeli się zastanawiamy nad formą czynności prawnych - umowy po pierwsze musimy znać prawo właściwe dla danej umowy, gdy to ustalimy to trzeba sprawdzić czy dana umowa spełnia wymogi danego państwa. (np. w RP dla nieruchomości forma aktu notarialnego).
Jeżeli nie wszystko jest wiadome nie są spełnione wymagania dla danej umowy to umowa ze względu na formę jest też ważna, jeżeli są spełnione wymagania obowiązujące w państwie w którym umowa jest podpisywana.
Gdy transakcja np. oferta, przyjęcie oferty dotyczy 2 państw to trzeba dopełnić przepisy prawa właściwego (czyli 1 państwa)
Skutki niedochowania formy ocenia się na podstawie przepisów prawa obowiązującego które jest właściwe dla danej umowy.
Treść i wady oświadczenia woli podlegają prawu właściwemu dla danej umowy.

Udział pełnomocnika przy zawieraniu umów
Umowy można zawierać osobiście i przez pełnomocnika. Dla pełnomocników stosuję się prawo właściwe dla tej umowy którą ma zawrzeć pełnomocnik np. prawo właściwe dla danej umowy np. umowy o dzieło.
Jak ustalimy ze można zawrzeć umowę przez pełnomocnika czy nie to musimy ustalić czy to pełnomocnictwo było właściwie udzielone i tu należy stwierdzić czy dane właściwe prawo jest właściwe dla udzielenia pełnomocnictwa. Przy udzieleniu pełnomocnictwa mocodawca można wskazać wg jakiego prawa udziela pełnomocnictwa gdy tego nie ma to bierze się pod uwagę prawo gdzie pełnomocnik podejmuje czynności. Jeżeli działalność pełnomocnika wiąże się z prowadzoną przez niego działalnością wtedy bierze się pod uwagę miejsce gdzie jest miejsce prowadzenia przez pełnomocnika działalności gospodarczej.
Jeżeli pełnomocnik zawiera umowy związane z nieruchomościami prawem właściwym jest prawo położenia danej nieruchomości. Da zawarcia umowy dla danej nieruchomości położonej na terenie Polski jest prawo polskie.
Zdolność pełnomocnika udziela się na podstawie jego obywatelstwa.
Forma pełnomocnictwa - decydują przepisy prawa właściwego dla pełnomocnictwa a dodatkowo można się posłużyć prawem w miejscu udzielenia pełnomocnictwa.

Jak poszukiwać prawa właściwego dla danej umowy?
Umowy zobowiązaniowe
1. Prawo właściwe ustala się w ten sposób że najpierw trzeba pamiętać że dla umów zobowiązaniowych można dokonać wyboru prawa i wybierać prawo właściwe dla tej umowy. W Polsce nie jest to dowolne prawo, ale musi to być prawo w jakiś sposób związane z daną umową np. jeżeli któryś z kontrahentów mieszka w którymś państwie jest z nim związany np. umowa jest zawierana pomiędzy obywatelem Polski i Francji, a ma być wykonana w Czechach to można wybrać prawo Polskie Francuski i Czeskie ale nie można w tym przypadku wybierać prawa Norweskiego.
2. Jest tu jeszcze jedno ograniczenie dotyczące umów zobowiązaniowych dotyczących nieruchomości - umowy te w przypadku zamiany, sprzedaży, darowizny w tym przypadku prawem właściwym jest prawo na terenie którym położona jest dana nieruchomość i nie ma tu wyboru prawa. Ale to ograniczenie dotyczy tylko umów zobowiązujących do przeniesienia praw. Nie będzie to dotyczyło gdy będzie chodzić o remont jakiegoś budynku.
3. Bierze się pod uwagę gdzie zawarta była umowa na targach lub na giełdzie. Jeżeli umowa była zawarta na targach międzynarodowych to wtedy obowiązuje prawo gdzie znajduje się giełda lub targi lub prawo obowiązujące w państwie gdzie obie strony mają swoją siedzibę lub miejsce zamieszkania np. jeżeli dwóch Polaków było by na wczasach w Hiszpanii i jeden drugiemu chciałby sprzedać samochód to wtedy prawo właściwe jest prawo Polskie bo obaj mają siedzibę w Polsce.
4. Czwarta możliwość oparta jest na teorii charakterystycznego świadczenia - opiera się ona że w każdej umowie jedna stronna spełnia takie świadczenie, np. w umowie sprzedaży będzie świadczenie sprzedawcy. W umowie o dzieło będzie świadczenie wykonawcy. Jeżeli chodzi o umowę sprzedaży rzeczy ruchomych to właściwe będzie prawo – miejsce siedziby sprzedawcy. Jeżeli będzie to umowa o świadczenie usług i zlecenia przewozu itp. to decyduję to prawo państwa w siedzibie tego kto tą usługę musi wykonać. Jeżeli chodzi o ubezpieczenia to właściwe będzie prawo siedziby zakładu ubezpieczeń. Jeżeli jest to osoba zawierająca umowę prowadząca działalność gospodarczą to miejscem właściwym będzie siedziba przedsiębiorstwa.
Jeżeli tej siedziby ustalić się nie da lub jeżeli doszło do zawarcia innej umowy np. darowizny, zamiany to w ostateczności prawem właściwym jest prawo w miejscu zawarcia umowy.
Te reguły mają zastosowanie gdy spór będzie rozpatrywany przez sądem polskim a gdy przed sądem innego państwa to sąd stosuje reguły obowiązujące w danym państwie.
Powinno się w samej umowie wskazać prawo właściwe.


Prawo właściwe dla stosunków pracy
Wg jakich reguł będzie postępował sąd polski
W pierwsze kolejności istnieje prawo wyboru prawa właściwego w aspekcie międzynarodowym.
1. To prawo wyboru musi być w jakimkolwiek związku z pracą (albo prawo państwa z którego pochodzi pracodawca albo pochodzi pracownik lub prawo państwa na terenie którego pracownik wykonuje pracę itp.) i nie może tu być jakiekolwiek prawo tylko prawo związane z pracą.

Jeżeli tego wyboru nie będzie, to w drugiej kolejności bierze się prawo państwa w którym obie strony maja siedzibę lub miejsce zamieszkania. I jeżeli np. pracownik zawiera umowę o pracę za granicą z polskim pracodawcą to wtedy prawem właściwym jest prawo Polskie, chyba ze strony wybiorą prawo właściwe dla miejsca pracy. A jeżeli pracownik i pracodawca nie umówią się co do prawa właściwego to właściwe jest prawo w miejscu pracy, jaka jest, była lub będzie wykonywana.
W stosunkach pracy mamy trzy reguły wyboru prawa:
1. Wspólne miejsce zamieszkania.
2. Siedziba pracodawcy.
3. Miejsce wykonywania pracy.

Jeżeli np. jest to adres zamieszkania Polaka za granicą a siedziba jest w Polsce to bierzemy przy wyborze prawa właściwego siedzibę przedsiębiorcy.
Dopuszczalne jest też częściowy wybór prawa znaczy to że można wybrać prawo właściwe tylko dla części umowy np. dla wykonania umowy, odpowiedzialności za nie wykonanie umowy podlegać będziemy innemu prawu.
Można też dokonać następczego wyboru prawa, znaczy to że prawo można wybrać nie tylko w momencie wykonywania umowy, wtedy strony same decydują czy wybór prawa działa w wstecz czy od danej daty już po zawarciu mowy.
Prawo też można uchylić, lub zmienić – jest to dopuszczalne, ale należy pamiętać o jednej sprawie, otóż nigdy taka zamiana nie może naruszać prawa osób trzecich, które nie biorą udziału w zawarciu umowy, bo czasami się tak zdarza że z tych umów czerpią korzyści osoby trzecie.
Zdarzają się też takie umowy które nie podlegają pod żadne prawo, dlatego też istnieje możliwość, aby spory wynikające nie poddawać pod sady państwowe, tylko sady arbitrażowe- które nie są sądami państwowymi.
Jeżeli w umowie napiszemy że spory będą rozpatrywane przez takie sady arbitrażowe, to obowiązują zasady, że nie orzeka się na podstawie prawa , lecz na podstawie zasad słuszności, nie ma tu reguł skrystalizowanych jak np. wprawie KC które nam mówi ze możemy to i to. W przypadku orzekania na zasadzie słuszności sędziowie nie biorą pod uwagę żadnego prawa , tylko zasady słuszności, sprawiedliwości przez sady wypracowane.

Wykład 3

Umowy sprzedaży międzynarodowej.

Konwencja Narodów Zjednoczonych o Międzynarodowej Sprzedaży Towarów
Konwencja Wiedeńska podpisana 1980 r. obowiązuje od 1988 r. Stronami tej konwencji jest 60 państw – Rosja, Niemcy, Czechy, Hiszpania, Polska od 01.06.1996 r. opublikowana
w Dz.U. maj 1997r.

Konwencja ma zastosowanie do umów międzynarodowej sprzedaży towarów i rzeczy ruchomych, dotyczy sprzedaży w ramach prowadzonej działalności. Nie dotyczy sprzedaży nieruchomości, energii, statków, praw, sprzedaży na użytek osobisty, postępowań sądowych nawet gdy dotyczy to działalności gospodarczej np. od syndyka czy licytacja.
Strony, osoby które zawierają umowę muszą mieść siedziby w dwóch różnych państwach które tę konwencje ratyfikowały. jeżeli jedną stroną jest osoba fizyczna to bierze się adres zamieszkania.
Gdy trudno ustalić siedzibę to trzeba ustalić siedzibę dominującą.
1. W dniu zawarcia tej umowy musi być pewność, że są to 2 różne państwa dla siedziby działalności, mogą być te same obywatelstwa ale różne siedziby przedsiębiorstwa
2. Konwencja ma zastosowanie kiedy strony umowy nie mają 2 siedzibę w dwóch różnych państwach ale prawem właściwym dla umowy sprzedaży jest prawo państwa które tą konwencje podpisało. W kontaktach między narodowych stosuję się konwencje nie przepisy KC.
3. Konwencja ma również zastosowanie gdy zostanie konwencja wybrana jako prawo właściwe dla danej umowy.
Gdy 2 osoby mają różne siedziby zawierając umowę można zaznaczyć, że przepisy tej konwencji nie będą miały zastosowania. Wykluczenie stosowania konwencji.

We wszystkich 3 przypadkach strony umowy mogą określać że postanowienia umowy nie mają zastosowania do przepisów konwencji ma tylko część przepisów zastosowanie, wtedy określa się jakie przepisy mają zastosowanie.

Konwencja reguluje
1. W jaki sposób dochodzi do zawarcia umowy.
2. Sposób interpretowania wykładni woli stron.
3. prawa i obowiązki stron umowy sprzedaży
4. odpowiedzialność na rzeczach- szkody.

Konwencja nie reguluje
1. zdolności do zawarcia umowy- jest ona określona na podstawie umów prywatnych międzynarodowych
2. kwestii własności towaru sprzedawanego
3. odpowiedzialności za towar niebezpieczny.
4. odpowiedzialności za szkody na osobie.

Umowa nie wymaga żadnej formy może być zawarta ustnie, można przed sadem dowodzić zawarcie umowy na różne sposoby. Istnieje możliwość zastrzeżenia przez państwa że forma umowy musi być spisana.
Poświadczenie umowy może być- telefaks lub telegraf.

Procedura zawarcia umowy
Oferta i jej przyjęcie - jest propozycją zawarcia umowy musi określać przedmiot sprzedaży i cenę. Oferta jest skuteczna jeżeli adresat miał możliwość zapoznania się z jej treścią. Ofertę można skutecznie odwołać jeżeli jeszcze nie dotarła do adresata.
Oferta – propozycja wygasa
1. gdy adresat odrzuci ofertę
2. gdy przyjmie ofertę ale z zastrzeżeniem – wtedy mamy do czynienia z kontrofertą (czyli nowa oferta)
Jako przyjęcie oferty traktuje się każde zachowanie, które wskazuje na przyjęcie oferty czyli oświadczenie bądź wykonanie oferty.
Milczenie w pr.międzyn. jest przyjęciem oferty tylko wtedy jeżeli wynika to z wcześniej zawartej umowy między podmiotami albo wynika to z okoliczności lub zwyczaju.
Przyjęcie oferty staje się skuteczne jeżeli dotrze ona do oferenta lub gdy dojdzie do wykonania umowy.

Prawa i obowiązki stron umowy.
1. istotne naruszenie umowy- kiedy jedna ze stron na skutek działania lub zaniechania drugiej strony ponosi uszczerbek polegający na tym ze traci ona coś czego zgodnie z umową miała prawo oczekiwać np. otrzymania towaru, (traci możliwość kontynuacji produkcji)
2. odstąpienie od umowy- następuje poprzez złożenie oświadczenia - zawiadomienia drugiej stronie
3. umowa zawarta nie może być zmieniona lub rozwiązana za porozumieniem stron nawet ustnie chyba, że zostało zastrzeżone, że musi to nastąpić na piśmie.

Obowiązki sprzedającego.
1. dostarczenie towaru w określonym terminie - może on być określony w umowie, jeżeli nie jest to musi to być dostarczone w rozsądnym terminie.
2. dostarczenia towaru w określonym terminie i miejsce należy do sprzedawcy chyba ze umowa stanowi inaczej
3. ilość i jakość – towaru powinna być zgodna z określoną w umowie.
4. wydać towar przewoźnikowi - określony w umowie
5. ubezpieczenie - chyba że kupujący sam odbiera towar to on sam a nie sprzedawca jest odpowiedzialny za towar
6. certyfikaty, sposoby obsługi itp. homologację instrukcję obsługi – wydać kupującemu.

Uprawnienia kupującego gdy sprzedający nie wywiąże się z obowiązków.
1. może się powoływać na niezgodność towaru z umową ale musi o tym niezwłocznie powiadomić sprzedawcę
2. może powoływać się na wady prawne towaru
3. roszczenie o spełnienie świadczenia jeżeli sprzedawca towaru nie dostarczył
4. wymiany lub naprawy towaru i obniżenia ceny za towar niezgodny z umową.
5. odstąpić od umowy domagać się zwrotu pieniędzy które zapłacił, ale odstąpienie od umowy przysługuje tylko w kilku przypadkach
· jeżeli doszło do istotnego naruszenia umowy
· kiedy mimo wezwania sprzedawca nie dostarczył towaru w dodatkowym terminie.
· kupujący nie może odstąpić od umowy jeżeli nie może zwrócić towaru w stanie nienaruszonym
6. kupujący gdy poniósł straty majątkowe może domagać się odszkodowania - odszkodowanie obejmuje stratę jak i utracone zyski, z tym ze sprzedawca może się zwolnić od odpowiedzialności, gdy nie wykonał umowy w skutek okoliczności na skutek których nie ponosi odpowiedzialności np. powódź, wojna

Obowiązki kupującego.
1. zapłata ceny, cena zwykle jest ustalona w umowie
2. umowa powinna określać miejsce i termin zapłaty jeżeli nie jest ustalone to miejscem zapłaty jest siedziba sprzedawcy, jeżeli termin nie jest oznaczony to przyjmuje się go w momencie postawienie do dyspozycji towaru kupującemu.

W umowie może być zastrzeżone że kupujący może towar zbadać wtedy kupujący ma jeszcze czas ten towar zbadać i zapłacić dopiero po zbadaniu towaru.

3. odebranie towaru w miejscu i czasie ustalonym
4. można też odstąpić od umowy sprzedawca jeżeli kupujący w istotny sposób naruszył umowę np. nie sprecyzował konkretnie parametrów towaru

Uprawnienia sprzedawcy wobec kupującego.
1. Żądać zapłaty ceny
2. Sprzedawca może odstąpić od umowy jeżeli kupujący dopuszcza się szczególnych naruszeń.
3. Sprzedawca może domagać się odszkodowania na skutek strat w związku z nie wykonaniem ustaleń przez kupującego.
Ryzyko
Na kupującego przechodzi ryzyko związane z towarem- można określić go w umowie jeżeli nie ma tego w umowie to gdy kupujący określi przewoźnika to w momencie wydania rzeczy przewoźnikowi ponosi ryzyko kupujący i musi za towar zapłacić.

Przedawnienie roszczeń następuje na podstawie Konwencji Nowojorskiej o przedawnieniu w międzynarodowej sprzedaży towaru i wynosi 4 lata, nie dotyczy szkód towaru na osobie tylko na towarze.
Upływ przedawnienia będzie wówczas jeżeli powoła się na to dłużnik - na żądanie dłużnika a nie z urzędu.
Dłużnik może wydłużyć okres przedawnienia na podstawie oświadczenia pisemnego.
Przedawnienie odszkodowania głównego świadczenia powoduje przedawnienie odsetek.

Wykład 4

Rozliczenia w międzynarodowym obrocie gospodarczym
Rozliczenia dokonuje się w pieniądzu - dodatkowymi warunkami które wchodzą w grę są przepisy regulujące prawo dewizowe:
Gotówka
Przelew
Akredytywa jest to umowa na mocy której bank (otwierający) na zlecenie podmiotu posiadającego w nim rachunek (zleceniodawca) zobowiązuje się do zapłaty na rzecz beneficjanta akredytywy- określonej sumy pieniężnej pod warunkiem przedłożenia przez niego odpowiednich dokumentów, lub spełnienia innych przesłanek określonych w umowie pomiędzy zleceniodawcą a bankiem otwierającym.

Importer towaru Eksporter towaru

Zlecenie

Bank otwierający Bank awizujący
(akredytywy)
Bank potwierdzający


Dokumentami upoważniającymi eksportera do otrzymania pieniędzy jest przedstawienie np. listu przewozowego
Bank awizujący bierze na siebie odpowiedzialność za towar wysłany – eksporter otrzyma pieniądze. Czasami mamy do czynienia z dodatkowym bankiem, bankiem potwierdzającym , który dodatkowo gwarantuje że te pieniądze zostaną wpłacone, z takim bankiem mamy do czynienia w przypadku akredytywy nieodwołalnej.
Bank akredytywy może domagać się pieniędzy zarówno od banku awizującego jak i potwierdzającego. Banki za swój udział otrzymują wynagrodzenie.

Rodzaje akredytywy:
1. Akredytywa odwołalna - można ją odwołać bez powiadomienia benyficenta.
2. Akredytywa nie odwołalna.

3. Akredytywa potwierdzona- występuje dodatkowy podmiot który potwierdza akredytywę.
4. Akredytywa niepotwierdzona – tylko jeden bank bierze na siebie odpowiedzialność.

5. Akredytywa podzielna – część środków po przedstawieniu części dokumentów np. tylko listu przewozowego.
6. Akredytywa niepodzielna.

7. Akredytywa przenaszalna –kiedy osoba (benyficent) może przenieść uprawnienia na inną osobę – przelew, cesja.
8. Akredytywa nieprzenoszalna.

9. Akredytywa odnawialna – występuje kiedy transakcje się powtarzają (banki kilkakrotnie wykonują tą samą usługę na podstawie jednej umowy)
10. Akredytywa nieprzenoszalna.

Akredytywa w obrocie międzynarodowym oparta jest na podobnych zasadach przyjętych przez Międzynarodową Izbę Handlową, nawet jak w umowie ich nie ma to sady przy rozpatrywaniu sporów zawsze opierają się na tych zasadach.
W Polsce akredytywa jest unormowana w ustawie o prawie dewizowym- obrót dewizowy.
Płatności w obrocie dewizowym .
W KC jest przepis że świadczenia pieniężne na obszarze Polski powinny być dokonywane w walucie Polskiej - zasada walutywności, od tej zasady występują odstępstwa, które są zawarte w ustawie o prawie dewizowym - ustawa ta określa miedzy innymi kiedy płatności dokonywane na obszarze Polski mogą być dokonywane z wykorzystaniem innej waluty.

Podmioty występujące w obrocie między walutowym:

1. Rezydenci - są nimi :
Osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania w Polsce ( nie ma znaczenia obywatelstwo),
Osoby prawne,
Jednostki organizacyjne mogące zaciągać zobowiązania jeżeli mają siedzibę w Polsce np. spółki osobowe,
Oddziały , przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa mające siedzibę w Polsce jeżeli są utworzone przez nierezydenta,
Polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne, konsularne mimo że znajdują się poza granicami kraju.

2. Nie rezydentami są generalnie wszystkie pozostałe:
Osoby fizyczne mieszkające za granicą ,
Osoby prawne które maja siedzibę za granica,
Przedstawicielstwa rezydentów które mają oddziały za granicą , np. Polskie Spółki mająca za granicą przedstawicielstwo to ono jest traktowane jako nie rezydent.
Nie rezydenci dzielą się na :
1. Nie rezydenci zwykli- kraje które należą do U E
2. Nie rezydenci krajów trzecich należą do nich państwa nie należące do U E (St.Zjednoczone, Nowa Zelandia, Japonia)

Konsekwencje stosowania ustawy prawo dewizowe.
Pozwala na płatności w walucie obcej - główna zasada, ale są od niej wyjątki, Ograniczenia te wypływają albo z samej ustawy, albo z rozporządzenia Rady Ministrów.
Ograniczenia te nie mają zastosowania do Skarbu Państwa ani do N B P , a także do banków i instytucji Finansowych, są one wyłączone z dostosowania się do tych ograniczeń , ale muszą uzyskać zezwolenie na takie uprawnienie.

Ograniczenia w operacjach określa art.9 ustawy prawo dewizowe podlegają.
1. płatności przyjmowane przez rezydentów od nie rezydentów, w walucie która nie jest wymienialna . walutach nie wymienialnych można dokonać płatności jeżeli nie jest to związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
2. wypływ oraz wysyłanie za granicę krajowych lub zagranicznych walut o wartości większej niż 10.000 tys. EURO. Do 10.000 tys. EURO można wywozić bez ograniczeń
3. Nabywanie przez rezydentów nieruchomości położonych w krajach trzecich .
4. W trzecich krajach U E otwieranie przez rezydentów rachunków bankach mających siedzibę w krajach trzecich ( wyjątek- związany z pobytem w danym kraju).
5. Dokonywanie w Polsce rozliczeń między rezydentami walucie innej obcej. Można spełnić swe zobowiązania w walucie obcej- ale tylko w kontaktach osobistych, nie związanych z działalnością gospodarczą.

Rozporządzenie Ministra określa które operacje są określone w ustawie prawo dewizowe i które są dozwolone (Dz, U z 2002r. Nr 154 poz.1273):
1. nabywanie nieruchomości w krajach trzecich ale tylko do kwoty 50.000 tys. EURO.
2. możliwość ubiegania się o indywidualne zezwolenie
Osoby prawne ( podmioty prowadzące działalność gospodarczą) – organem wydającym zezwolenie jest Minister Finansów.
Osoby fizyczne- organem wydającym jest Prezes NBP.
Zgoda jest wydawana w drodze decyzji administracyjnej ( Jeżeli ktoś zawarł transakcję
z naruszeniem przepisów- ta transakcja jest nie ważna).
Operacje walutowe dokonywane z podmiotami unijnymi SA swobodne, jedynie przy kwotach pow. 10.000 tys. EURO pojawia się czasami obowiązek ewidencjonowania tych operacji.
Ustawa określa obowiązki związane z wywozem i wwozem waluty obcej powyżej 10.000 tys. EURO- należy służby celne powiadomić, przy kwocie mniejszej można zgłosić ten fakt, uzyskując potwierdzenie wywozu.
Straż graniczna i organy celne maja obowiązek zapytania o wywóz waluty.

Wykład 5
Sądownictwo polubowne w prawie międzynarodowym.
Międzynarodowym obrotem handlowym cieszą się sądy arbitrażowe ponieważ nieznajomość
procedury sądowniczej innych krajów jest kłopotliwa (prawnicy nie znają) barierą jest również język państwa gdzie prowadzi się proces. Postępowanie sądowe przed sądami jest wieloinstancyjne i to powoduje że to postępowanie jest długotrwałe, kosztowne w sądach państwowych dochodzi do faworyzowania podmiotu przed którymi toczy się proces (polski sąd faworyzuje podmiot polski).
Korzyści z toczących się sporów przed sądami arbitrażowymi.
1. orzekają specjaliści w danej dziedzinie
2. strony mają wpływ na obsadę składu sędziowskiego
3. nie są tak sformalizowane może toczyć się postępowanie w różnych językach i nie jest to postępowanie pojednawcze tak jak w procedurze cywilnej – swoboda postępowania
( można postępowanie zawiesić, umorzyć, oddalić)
4. nie ma odwołania od orzeczenia sądu arbitrażowego jeden raz wydane orzeczenie nie podlega instancyjności.
5. jest to postępowanie kameralne (zamknięte- strony zainteresowane i zaproszone – utajnienie sporu)
6. koszty są zwykle mniejsze niż postępowanie przed sądem państwowym
7. orzeczenie sądów arbitrażowych mogą być wykonywane w innych państwach

Jak te sądy arbitrażowe funkcjonują? Mamy 2 typy.
1. sądy arbitrażowe instytucjonalne istnieją stale są tam regulaminy postępowania- zasady przyjęte. Są listy arbitrów do sprawy wyznaczeni są arbitrzy z tych list.
2. sądy ad hoc – powstają na potrzebę konkretnej sprawy. Strony konstruują skład sądu.

W Polsce są stałe sądy arbitrażowe- sąd przy krajowej izbie gospodarczej- przed nim rozpoznajemy sprawy gospodarcze.
Przy regionalnych oddziałach Izby Gospodarczej- też są sądy arbitrażowe.
Na świecie znane są sądy w Paryżu, Zurychu.
Żeby dany spór mógł trafić do sądu arbitrażowego musi być wyrażona wola przez obie strony (powoda i pozwanego).
Musi ona wynikać np. z klauzuli arbitrażowej zawartej w umowach międzynarodowych lub innych umowach (np. umowa zwykła- kupno samochodu)
Gdy jest to klauzula że będzie to sąd ad hoc lub konkretny sąd arbitrażowy. Takie postanowienie musi być zawarte w umowie lub może ono być zawarte później, musi jednak ta klauzula powstać przed sporem.
Gdy spór już jest to strony też mogą oddać sprawę do sądu arbitrażowego lecz mogą przejść na kompromis i ustalić po powstaniu sporu.
Gdy spór trafi do sądu polubownego sąd go rozstrzygnie ale orzeczenie nie nadaje się jeszcze do egzekucji bo to jest pozostawione państwu i to orzeczenie żeby mogło być egzekwowane przez komornika to musi uzyskać on aprobatę sądu państwowego. Sąd państwowy nadaje mu moc równorzędną wyrokom sądów państwowych. Sąd państwowy nie sprawdza tego merytorycznie badają tylko formalnie.
Podmiot nie zadowolony z wyroku sądu arbitrażowego ma możliwość wystąpienia do sądu państwowego o uchylenie tego wyroku ale można to zrobić w ściśle określonych wypadkach.
W KPC – te przepisy mają zastosowanie do sądów polubownych na terenie RP i dotyczą doręczeń sądów polubownych które mają być wykonane na terenie RP (egzekwowane).
Te przepisy dotyczą sądów polubownych –stałych i tworzonych na potrzebę danej sprawy.
Polskie prawo dopuszcza możliwość rozpatrzenie przed sądami arbitrażowymi sprawy dotyczące spraw majątkowych bez alimentów, spraw ze stosunku pracy, nie mogą rozstrzygać – rozwodów.itp.
Podstawą dla rozstrzygnięć spraw przez sądy arbitrażowe jest porozumienie.
Gdy jedna ze stron wystąpi do sądu państwowego to sąd państwowy odrzuca ten pozew ponieważ wiąże ich porozumienie.

Zapisem na sąd polubowny- porozumienie, podpisanie przez obie strony.
Należy określić czego to dotyczy chyba ze dotyczy to danej umowy.
Wskazując właściwy sąd polubowny można z góry określić skład sędziów arbitrażowych ( imiennie), bądź wskazać kto i w jaki sposób ich wybierze.

Kto może być arbitrem?
1. każdy kto ma pełną zdolność do czynności prawnej nie pozbawiony praw publicznych i obywatelskich.
2. nie może być sędzia sądu państwowego.

Gdy nie ma jak wyłonić arbitrów to wtedy każda ze stron wyłania jednego arbitra. A ci drudzy wskazują trzeciego super arbitra.
Gdy któryś nie wyłoni arbitra to robi to sąd państwowy właściwy do rozpatrywania sprawy, gdyby trafiła do sądu państwowego.
Każda ze stron może żądać wyłączenia arbitra ze względu na okoliczności które są również do wyłączenia sędziego państwowego.
Ci arbitrzy mają prawo do wynagrodzenia, mogą to określić strony sporu lub sąd państwowy.
Gdy mamy skład sądu to przystępuje on do rozpatrzenia sprawy. Strony mogą określić zasady, gdy tego nie zrobią to decydują sędziowie arbitrzy, jedynym wymogiem jest wszechstronne wyjaśnienie sprawy.
Sądy polubowne nie mogą stosować przymusu np. doprowadzenie świadka, gdy taka potrzeba nastąpi to zwraca się do sądu państwowego. Wyrok zapada większością głosów.
Gdy jest 4 sędziów to zawsze przeważa głos przewodniczącego składu. Wyrok wystarczy że podpisze większość arbitrów, wyrok doręcza się stronom a dokumentacją do archiwum, gdy jest to sąd stały, a sąd AD HOC oddaje dokumentację do sądu państwowego.
Odwołanie nie przysługuje ale żeby miało moc prawną to sąd państwowy stwierdza jego wykonalność.
Sąd państwowy może tego odmówić gdy wyrok sądu arbitrażowego narusza w istotny sposób prawo lub zasady współżycia społecznego.
Uchylenie wyroku sądu polubownego- strona może wystąpić do sądu państwowego w ciągu 1 miesiąca od otrzymania wyroku i może to nastąpić z podaniem artykułu 712 KPC
1. nie było zapisu na sąd polubowny lub był on nie ważny.
2. strony pozbawiono możliwości obrony swych praw
3. nie zachowana procedura ustalona przez strony
4. wyrok jest nie zrozumiały i wewnętrznie sprzeczny albo narusza prawo lub zasady współżycia społecznego.
5. zachodzą przyczyny do wznowienia postępowania (wydany wyrok w wyniku przestępstwa, nowe dowody)

Na nowo tą sprawę rozpoznaje sąd polubowny.

Wykład 6

Prawo celne Dz. U. 20.04.2004 rok
(brak rozporządzeń wykonawczych)
Celne ograniczenia zniknęły w wewnętrznych granicach UE – wewnątrz unijny.
Prawo celne obowiązuje wobec państw które nie są w UE.

Zasady obowiązujące w prawie celnym
1. Zasada wolności obrotu towarów z zagranicą można sprowadzać i wywozić ( ograniczenia w zakresie koncesji w stosunkach do krajów z poza UE)
2. Zasada równego traktowania towarów (tak samo traktowane towary z różnych Państw )
Wyjątek: kościoły i związki wyznaniowe są zwolnione z opłaty celnej , mienie przesiedleńcze też zwolnione.
3. Zasada równego traktowania podmiotów bez względu na formę prawną podmioty powinny być traktowane jednakowo ze względu na obciążenia celne.
4. Zasada powszechności ceł.- Wszelkie towary wwożone na teren UE podlegają obowiązkowi uiszczenia opłaty celnej.
5. Zasada powszechności opłat celnych.
6. Zasada dostępu do informacji o prawie celnym.

Obowiązuje Wspólnotowy Kodeks Celny i Rozporządzenia które je wykonują.
Prawo celne ma charakter uzupełniający do przepisów UE . Mamy jeszcze ustawę o służbie celnej, która określa kompetencje służb celnych.
Towary na obszar UE można wprowadzać przez przejścia graniczne i ten przepis zakazuje przemytu.
Gdy towar trafi na obszar UE to można nakazać transport tego towaru wewnątrz UE drogą celną, żeby istniała możliwość kontroli.
Służba celna kontroluje tą drogę.
Przy wprowadzeniu towaru na obszar UE jest obowiązek zgłoszenia towaru który trafia do organu celne go może być odmowa zgłoszenia na piśmie.
Ustawa prawo celne reguluje funkcjonowanie wolnych obszarów celnych i strefy wolnocłowe- ale mogą ułatwiać ruch tranzytowy.
Korzystać z tego można gdy będziemy wypływać poza obszar UE.

Konsekwencje nieprawidłowego postępowania podmiotu który wprowadza towar na obszar UE – organ celny może:
· Zająć towar
· Cofnąć towar z powrotem poza UE,
· Zniszczyć towar,
· Przepadek rzeczy na rzecz S P – decyduje Sąd,
· Sprzedaż po przepadku lub osobie która zgodziła się go kupić i dostosować do wymogów UE,
· Pozostawić w depozycie organu celnego.

Zwolnienia celne są stosowane na wniosek osoby zgłaszającej, chodzi o należności przywożone lub wywożone dotyczy paliwa w baku, zapasów żywności znajdujących się w samochodach.
Ustawa określa ile tego paliwa można przewieść np. autobus 600 l.
Dalsze zwolnienia mogą być przewidziane w Rozporządzeniu np. Ministra Edukacji lub Ministra zdrowia- przyrządy medyczne.
Gdy towar trafi na obszar UE to tzw. Długi celne pobierane sa i egzekwowane przez organy celne, gdy się nie uiści to organy celne egzekwuja z zabezpieczenia.

Posiadanie zabezpieczeń – to obowiązek.
Termin egzekwowania – 5 lat.

Organy celne i kompetencje tych organów sa z Ustawy Celnej – szczegóły postępowania tych organów zawarte będą w rozporządzeniu.
1. Naczelnik Urzędu Celnego,
2. Dyrektor Izby Celnej,
3. Minister właściwy ds. Finansów Publicznych – obecnie Minister Finansów i to jest organ odwoławczy.

Postępowanie w sprawach celnych odbywa się w w oparciu o KPA i Ordynację Podatkową.
Agent celny
Zgłoszenie celne to warunek w wwiezienia towaru , zgłoszenia tego dokonuje właściciel towaru lub agent celny, spedytor, przewoźnik.
W ramach postępowania celnego trzeba ustalić co to za towar i żywność, chemikalia (dokonuje się oceny towaru)
.... kosztów obciąża wwożonych gdy organy celne zakwestionowały i nie mają racji to pokrywa to organ celny.

Zasady ustawy celnej.
1. Zasada szybkości wydawania decyzji przez organy celne.
2. Niezwłoczna egzekucja prawomocnych decyzji.
3. Jednolitość interpretowania i stosowania przepisów UE we wszystkich państwach.
4. Jednolitość dokumentacji celnej i procedur celnych.
5. Ważność decyzji celnych na obszarze całej UE.

Służby celne i kompetencje (są one jak policji)
Ustawa o służbach celnych określa:
1. Dokonywać kontroli w każdym miejscu na obszarze krajów.
2. Na żądanie Dyrektora Izby Celnej – Banki mają obowiązek informować o operacjach na rachunkach bankowych gdy toczy się postępowanie.
3. Gromadzić i przetwarzać dane (bez zgody zainteresowanych)
4. Kontrolować dokumenty,...itp.
5. Kontrolować ilość wwożonego opaliwa.

Czynności kontrolne powinny się odbywać w obecności kontrolowanego, sporządza się protokół i i przekazuje się kontrolowanemu.