Krótkoterminowe papiery dłużne

Krótkoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw zwane także skryptami dłużnymi lub papierami komercyjnymi są źródłem krótkoterminowego finansowania działalności przedsiębiorstw, co oznacza, iż uzyskane z nich środki przedsiębiorstwo może wykorzystywać na podtrzymywanie swojej bieżącej płynności, czyli regulowanie bieżących zobowiązań.
Na rynku polskim krótkoterminowe papiery dłużne istnieją od 1992 roku, a ich prekursorem był Polski Bank Rozwoju.

Krótkoterminowe papiery dłużne są instrumentem rynku pieniężnego. W swej istocie podobne są do klasycznego kredytu bankowego, jednakże w porównaniu z nim to źródło finansowania jest tańsze i bardziej elastyczne. Praktycznie krótkoterminowe papiery dłużne są pożyczką udzielaną przedsiębiorstwu przez uczestników rynku pieniężnego, czyli inwestorów. Należą do grupy papierów wierzytelnościowych, co oznacza, że emitent w terminie zapadalności papieru winien zwrócić zaciągniętą pożyczkę. Papiery te sprzedawane są z dyskontem, czyli poniżej ceny nominalnej, natomiast zwrot następuje wg wartości nominalnej.

Krótkoterminowe papiery dłużne należą wprawdzie do instrumentów krótkoterminowego finansowania, jednakże poprzez ich rolowanie (odnawianie emisji, zastępowanie nową emisją emisji poprzedniej) przedsiębiorstwo może je posiadać także w okresach średnich i finansować z nich swoje przedsięwzięcia inwestycyjne. Oznacza to, iż finansowanie działalności przedsiębiorstwa w okresie średnim odbywa się wg stóp procentowych krótkoterminowych, które są niższe od stóp procentowych w okresie średnim.

1. Formy krótkoterminowych papierów dłużnych przedsiębiorstw.

Krótkoterminowe skrypty dłużne przedsiębiorstw w Polsce mogą być emitowane w trzech formach:
• Obligacje (egzekucja długu odbywa się tu w oparciu o ustawę o obligacjach)
• Weksle (egzekucja długu odbywa się w oparciu ustawy wekslowej)
• Bony komercyjne emitowane w oparciu o przepisy Kodeksu Cywilnego.

2. Krótkoterminowe papiery dłużne a kredyt bankowy.

Krótkoterminowe papiery dłużne to źródło finansowania tańsze i bardziej elastyczne niż klasyczny kredyt bankowy. Względna taniość krótkoterminowych papierów dłużnych w stosunku do kredytu bankowego wynika z faktu, iż przedsiębiorstwo może finansować swą działalność w okresach średnich wg krótkoterminowych stóp procentowych, a także z faktu, iż przedsiębiorstwo nie musi przedkładać bankowi całego zestawu informacji wymaganych przy aplikacji o kredyt bankowy. Dokumentacja niezbędna przy emisji krótkoterminowych skryptów dłużnych przedsiębiorstwa jest składana, jednakże jej zakres nie jest tak obszerny jak przy kredycie bankowym. Dokumentacja jest każdorazowo ustalana pomiędzy emitentem a organizatorem emisji tych papierów i wynika ona z zapewnienia odpowiedniego stopnia bezpieczeństwa inwestorom, którzy na podstawie otrzymanych informacji szacują swoje ryzyko wejścia w daną inwestycję.
Taniość wynika również z faktu, iż przedsiębiorstwo emitujące skrypty nie potrzebuje ich zabezpieczać np. na majątku przez hipotekę oraz nie musi wykazać się odpowiednim udziałem środków własnych, który jest wymagany przy korzystaniu z kredytu bankowego.

Większa elastyczność korzystania ze środków pochodzących z emisji krótkoterminowych papierów dłużnych przedsiębiorstwa w porównaniu do klasycznego kredytu bankowego wynika z faktu, iż przedsiębiorstwo może dostosować terminy emisji tych papierów oraz ich wykupu bezpośrednio do swoich potrzeb. Przedsiębiorstwo nie musi także specyfikować celu emisji papierów oraz nie poddaje kontroli pożyczkodawców zgodności sposobu wydatkowania środków z celem, tak jak jest to w klasycznym kredycie bankowym. Przedsiębiorstwo może również przed terminem wykupu wyemitowanych papierów wykupywać je na rynku wtórnym, jeżeli posiada wolne środki, co oznacza, iż może zrezygnować z pożyczki w takim terminie, jaki uzna za stosowny.

3. Emisja krótkoterminowych papierów dłużnych przedsiębiorstwa.

Emisja krótkoterminowych papierów dłużnych przedsiębiorstwa, aby mogła dojść do skutku musi spełniać określone wymogi formalne. Procedura emisji rozpoczyna się od złożenia wniosku u organizatora emisji, którym najczęściej jest biuro maklerskie bądź bank, wraz z niezbędną informacją finansową świadczącą o kondycji finansowej emitenta. Na podstawie przedłożonych informacji organizator emisji podejmuje decyzję o zorganizowaniu emisji. Decyzja może być negatywna, jeżeli przedłożona dokumentacja świadczy o niskim stopniu wiarygodności kredytowej emitenta. Emitowane papiery są papierami na okaziciela emitowanymi w formie materialnej lub zdematerializowanej, co znakomicie ułatwia obrót nimi na rynku wtórnym. Nominały tych papierów są stosunkowo wysokie, gdyż wynoszą one z reguły sto tysięcy złotych, lub równe wielokrotności tej kwoty. Wysokie nominały emisji powodują, iż zawęża się krąg nabywców tych papierów. Są nimi zazwyczaj duże przedsiębiorstwa posiadające wolne środki, zakłady ubezpieczeniowe, banki komercyjne, oraz różnego rodzaju fundusze inwestycyjne.

Po wyrażeniu zgody przez organizatora emisji na emisję krótkoterminowych papierów dłużnych przedsiębiorstwa ustala się program emisji, w którym określa się górny limit zadłużenia, którego emitentowi nie wolno przekroczyć oraz terminy i wysokość kwot emitowanych papierów w transzach.

Po emisji papierów organizator emisji zwany również agentem może wykupić całą emisję od emitenta (jest to rynek pierwotny tych papierów) lub też zorganizować dla nich przetarg, który organizuje się w przypadku występowania dłuższego zainteresowania na emitowane papiery wśród inwestorów. Po wykupie papierów przez agenta na rynku pierwotnym organizuje on następnie ich odsprzedaż na rynku wtórnym tym inwestorom, którzy wyrażają chęć ich nabycia. Agent organizuje dalej dla nich rynek wtórny, na którym dokonuje kwotowania papierów ( ustalanie ceny kupna i sprzedaży) oraz rejestracji transakcji i związanych z nimi rozliczeń pieniężnych. Dokonuje także wykupu papierów w terminie ich zapadalności ze środków przekazanych przez emitenta.

Graficznie procedurę emisji krótkoterminowych papierów dłużnych przedsiębiorstwa przedstawia schemat1.

FIRMA EMITUJĄCA
Przekaz środków
Zlecenie Zabezpieczenie płynności


ORGANIZATOR EMISJI BANK (GWARANT)
Sprzedaż
Pozyskanie środków
INWESTOR






Schemat1. Emisja krótkoterminowych papierów dłużnych przedsiębiorstwa.

Ze schematu1. wynika, iż w procedurze emisji papierów dłużnych przedsiębiorstwa bierze udział także bank (gwarant), który poprzez odpowiednią linię kredytową zabezpiecza płynność ich obrotu na rynku wtórnym, a także ich wykup w przypadku gdyby emitentowi nie starczyło środków na ich wykup. Jeżeli kwota emisji jest bardzo wysoka lub odbywa się w grupie kapitałowej to gwarantem może być konsorcjum banków bądź spółka - matka dla spółki - córki.
Krótkoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw należą do grupy papierów dyskontowych, co oznacza iż wpływy netto emitenta wynikają z pomniejszenia wartości nominalnej emisji o dyskonto i prowizję pobierane przez organizatora emisji.

4. Podsumowanie.

Krótkoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw są papierami wierzytelnościowymi wykorzystywanymi przez przedsiębiorstwa do regulowania swej bieżącej płynności finansowej, są instrumentem rynku pieniężnego. Ich ceną jest dyskonto. Swym charakterem zbliżone są do klasycznego kredytu bankowego, jednakże są znacznie tańsze i bardziej elastyczne od kredytu. Rynek pierwotny krótkoterminowych papierów dłużnych ma miejsce w momencie wykupu emisji od emitenta przez organizatora emisji (agenta), który to organizuje dla tych papierów rynek wtórny. Agent wykupuje papiery z rynku wtórnego w terminie ich zapadalności.
Poprzez emisję krótkoterminowych papierów dłużnych przedsiębiorstwo zwiększa swą wiarygodność na rynku finansowym oraz buduje na nim swój wizerunek.