Krótkoterminowe papiery dłużne.
Papier wartościowy to dokument stwierdzający przysługujące jego właścicielowi prawo majątkowe . Papier wartościowy jest pojęciem dosyć szerokim , a same papiery wartościowe są na wiele sposobów klasyfikowane.
Krótkoterminowe papiery dłużne emitowane w seriach dłużne imienne papiery wartościowe przedsiębiorstw , oferowane zarówno na rynku pierwotnym jak i wtórnym . Program emisji krótkoterminowych instrumentów dłużnych jest jedną z metod pozyskiwania zewnętrznych źródeł finansowania działalności przedsiębiorstwa , alternatywą wobec kredytu bankowego . Mogą mieć różne podstawy prawne , a związku z tym funkcjonować pod różnymi nazwami . Wszystkie natomiast charakteryzują się m.in.:
a) krótkim terminem zapadalności ( nie więcej niż rok )
b) bardzo wysokimi nominałami ( adresatami emisji są inwestorzy instytucjonalni)
c) zbywalnością z dyskontem ( różnica między ceną sprzedaży a wartością nominalną po jakiej są wykupywane , stanowi dochód inwestora)
d) płynnością gwarantowaną przez organizatorów programu .
Krótkoterminowe papiery dłużne są instrumentami o okresie zapadalności do jednego roku , które z racji swego krótkoterminowego charakteru są wyłączone z publicznego obrotu . Rynek krótkoterminowych papierów dłużnych jest segmentem poza bankowego rynku pieniężnego , papiery te powinny służyć finansowaniu krótkoterminowych niedoborów finansowych przedsiębiorstw – regulacji płynności przedsiębiorstwa.
Usługa organizacji emisji krótkoterminowych papierów dłużnych polega na przygotowaniu przez instytucję finansową dokumentacji oferty , zorganizowaniu systemu rozliczenia oferty , znalezieniu nabywców papierów oraz ewentualnym zagwarantowaniu powodzenia emisji przed rozpoczęciem plasowania i zorganizowaniu płynnego rynku obrotu papierami po zakończeniu oferty .
Krótkoterminowe papiery dłużne są , z racji wysokich nominałów ( najniższy nominał wynosi 10 tys. PLN w przypadku bonów handlowych Banku Handlowego ), sprzedawane na rynku pieniężnym głównie inwestorom instytucjonalnym . Mimo że nie istnieją przepisy prawa odnoszące się wprost do emisji KPD , to podmioty zajmujące się organizacją emisji krótkoterminowego długu znalazły się odpowiednie rozwiązania , aby zaoferować ten instrument przedsiębiorstwom Istnieją trzy najbardziej popularne konstrukcje prawne tego typu instrumentów . Konstrukcja weksla własnego , konstrukcja wierzytelności oraz konstrukcja obligacji krótkoterminowej .
Pierwszy organizator emisji KPD , Polski Bank Rozwoju , nazwał stworzone przez siebie instrumenty bonami komercyjnymi , ING Bank określa KPD mianem komercyjnych weksli inwestycyjno-terminowych ( KWIT ) , Bank Handlowy oraz ABN AMRO nazywają KPD bonami handlowymi , Citibank krótkoterminowymi papierami wartościowymi , Raiffeisen Centrobank bonami dłużnymi , a Creditanstalt wekslami komercyjnymi.
Bony komercyjne stanowią pisemne zobowiązanie remitentów do zwrotu do zwrotu ich nabywcom nominalnych kwot pieniężnych , zapisanych na bonach , w ustalonym terminie wykupu . Sprzedaż bonów następuje z dyskontem , którego wysokość zależy od terminu wykupu , ogólnej sytuacji na rynku pieniądza i wiarygodności kredytowej ( ratingu ) emitenta . Wysokość dyskonta zapewnia nabywcom bonów stopę zwrotu wyższą od oprocentowania kredytów bankowych . Bardziej korzystne warunki lokowania nadwyżek bonach niż na rachunkach depozytowych bankach , jak też finansowania się przez emisję bonów komercyjnych niż przez zaciąganie kredytów bankowych powodują , że w dziedzinie krótkoterminowego pośrednictwa finansowego operacje bonami komercyjnymi zyskują przewagę nad operacjami depozytowo-kredytowymi banków. Trzeba dodać, że zastępowanie kredytów bankowych emisją bonów komercyjnych , jako źródła finansowania działalności gospodarczej , jest możliwe tylko w przypadku wielkich przedsiębiorstw , o ugruntowanej renomie znaczącej pozycji na rynku Powodzenie emisji bonów komercyjnych zależy od zaufania , jakim potencjalni inwestorzy darzą ich emitenta ; na takie zaufanie nie mogą liczyć firmy niewielkie , nieznane opinii publicznej , a zwłaszcza środowisku inwestorów finansowych .
Emisję bonów komercyjnych organizują banki i należące do nich domy maklerskie . Organizacja emisji obejmuje zazwyczaj gwarancje ich wykupu przez emitenta w ustalonym terminie , a często także uruchomienie wtórnego rynku tych bonów , na którym ich nabywcy z rynku pierwotnego mogą je sprzedać ( przed ustalonym terminem wykupu przez emitenta ), a inwestorzy ( którzy nie skorzystali z ich nabycia na rynku pierwotnym ) mogą je kupować . Bon komercyjny to instrument dyskontowy , więc sprzedawany poniżej wartości nominalnej . Różnica między ceną zakupu a wartością nominalną stanowi zysk inwestora . Jeżeli inwestorzy nie są zainteresowani zakupem bonów komercyjnych , to- jeśli jest to zawarte w umowie – wykupuje je organizujący emisję bank.
Podobny charakter do bonów komercyjnych mają certyfikaty depozytowe, emitowane przez banki z terminami wykupienia do 1 roku . Certyfikat jest wystawiany z reguły na okaziciela i stanowi dowód złożenia depozytu w banku na określony czas i procent . Certyfikaty pojawiły się w Stanach Zjednoczonych i wkrótce europejskie placówki banków amerykańskich podjęły emisję eurodolarowych certyfikatów depozytowych .Zasadniczą różnicą między certyfikatami depozytowymi a depozytami terminowymi jest to , że certyfikaty mogą być odstępowane na wtórnym rynku bądź odsprzedawane emitentowi przed ustalonym terminem bez zmniejszenia stopy dyskonta , a tylko ze zmniejszeniem jego kwoty odpowiednio do skrócenia okresu posiadania certyfikatu w stosunku do terminu wykupu. Natomiast wycofanie depozytu przed zgłoszonym w momencie składania terminem jego wycofania z banku zawsze powoduje zmniejszenie oprocentowania , najczęściej nawet poniżej stopy oprocentowania depozytów zwrotnych na każde żądanie . Na emisję certyfikatów depozytowych bank musi otrzymać zezwolenie banku centralnego . Są to także skrypty dłużne , opiewające się na określone nominalne kwoty pieniężne , wypłacane w terminie ustalonym w momencie emisji.
W celu zwiększania podaży krótkoterminowych papierów wartościowych na rynku pieniężnym , przydatnych do regulowania stanu rachunków bieżących banków komercyjnych banku centralnym , Narodowy Bank Polski zaczął emitować własne bony pieniężne . Emisja tych walorów uzależniła politykę banku centralnego od sposobu finansowania deficytu budżetowego przez państwo. Bony pieniężne NBP są krótkoterminowymi zobowiązaniami banku centralnego na okaziciela sprzedawanymi z dyskontem . Fakt , że nie są walory imienne , ale właśnie na okaziciela , sprawił , że mógł rozwinąć się na szeroką skalę obrót tymi aktywami.
Sprzedaż bonów pieniężnych dokonuje się na przetargach . Początkowo przetargi odbywały się raz w tygodniu , puźniej-częściej . NBP oferuje bony pieniężne o terminach zapadłości 1, 7, 14, 28, 182 i 273 dni. Największą popularnością cieszą się bony 28-dniowe . Nominały bonów pieniężnych pokrywają się z nominałami bonów skarbowych – 10 tys. , 100 tys., i 1 mln PLN. Mechanizm przebiegu przetargów jest taki sam jak w przypadku walorów skarbowych . W tym wypadku jednak to bank centralny podejmuje decyzje o rozmiarach podaży , strukturze emisji i oprocentowaniu bonów pieniężnych . Prawo nabywania bonów NBP przysługuje wyłącznie wybranym bankom- delarom rynku pieniężnego. Mają one postać zdematerializowaną , więc transakcje zakupu na rynku pierwotnym (przetarg NBP ) , obroty na rynku wtórnym i wykup przez emitenta są odnotowywane w rejestrze prowadzonym przez NBP , w którym banki mają konta depozytowe , rejestrujące operacje kupna-sprzedaży bonów i stan posiadania.
Bony skarbowe należą do dłużnych papierów wartościowych .Są to krótkoterminowe papiery wartościowe , gdyż ich okres wykupu nie przekracza roku. Jest to instrument rynku pieniężnego , pieniężnego przeciwieństwie do obligacji , które były instrumentem rynku kapitałowego . Emitentem bonów skarbowych jest Ministerstwo Finansów , Finansów sprzedaż ich odbywa się za pośrednictwem NBP . Sprzedawane są na przetargach cotygodniowych dyskontem . Stopę dyskonta ustala Minister Finansów na podstawie zgłoszonych ofert. Na tydzień przed przetargiem NBP podaje do wiadomości wartości nominalne bonów skarbowych o określonych terminach zapadalności przeznaczonych do sprzedaży . W dniu przetargu do godziny 12.00 banki uczestniczące w przetargu składają swoje oferty kupna , zawierające rodzaj bonów , jakie chcą nabyć , ich cenę nominalną oraz deklarację ceny zakupu za każde 100 PLN wartości nominalnej bonu . Zebrane oferty porządkowane są od najlepszej do najgorszej proponowanej ceny zakupu . Generalnie, na przetargu wygrywają te banki , które oferują najwyższą cenę za 100 PLN nominału , czyli proponują najniższą stopę dyskonta nabywanych weksli skarbowych . Bony skarbowe , zakupione na przetargach przez banki- dealerów , mogą trafić na wtórny rynek bonów skarbowych . Sprzedaż bonów skarbowych na wtórnym rynku prowadzą banki-dealerzy tych bonów , a ich zakup mogą realizować wszyscy chętni nabywcy , także osoby fizyczne , które jednak w tym celu korzystają z pośrednictwa biur maklerskich .
Bony skarbowe nabyte na przetargu mogą być przedmiotem swobodnego obrotu między ich posiadaczami ( rynek wtórny) . Mogą też być wcześniej , przed terminem wykupu przedstawione emitentowi do wykupu.
Emitowane są w nominałach 10.000, 100.000 i 1mln PLN . Wysokie nominały decydują o dostępności bonów dla dużych podmiotów gospodarczych , dysponujących wysokimi nadwyżkami finansowymi. Od roku 1995 bony skarbowe mają w Polsce postać zdematerializowaną . Są jedynie zapisem komputerowym w Centralnym Rejestrze Bonów Skarbowych prowadzonym przez NBP . Emitowane są na okres 52 , 39 , 26 , 13 , 8 tygodni.
Ponadto są również emitowane na okres 2 tygodni , 6 dni, 3 dni, 2 dni, 1 dzień. Te bony może nabywać tylko NBP .Wykup bonów prowadzi również NBP po wartości nominalnej. Bon wygasa jeżeli nie zostanie przedstawiony do wykupu w okresie roku od dnia wykupu.
Nabywcami bonów mogą być :
- krajowe osoby prawne i fizyczne,
- krajowe spółki cywilne , jawne i komandytowe
- zagraniczne osoby prawne i fizyczne
- zagraniczne spółki cywilne , jawne i komandytowe.
Podstawową przesłanką decydującą o popularności bonów skarbowych , są najbardziej płynnym instrumentem rynku pieniężnego oraz brak ryzyka kredytowego emitenta .Dodatkową zachętą są zwolnienia z podatków stanowych oraz lokalnych .