Bezdomność

BEZDOMNOŚĆ JAKO KWESTIA SPOŁECZNA

Bezdomność, jako zjawisko społeczne dotykające według różnych danych od kilkunastu do nawet kilkuset tysięcy ludzi w Polsce jest bez wątpienia poważną kwestią społeczną. Stanowi przykład patologii społecznej i marginalizacji. Samo zdefiniowanie zjawiska bezdomności jest trudne, ale przyjąć można, że „bezdomnym jest człowiek nie mający miejsca spełniającego warunki mieszkalne, w którym mógłby stale przebywać, ani aktualnej możliwości lub chęci uzyskania takiego miejsca”. Bezdomność oznacza zatem zanegowanie jednego z podstawowych praw ludzkich, jakim jest prawo do posiadania trwałego i pewnego miejsca egzystencji. Pozbawienie domu jest bowiem pozbawieniem człowieka bezpieczeństwa i możliwości zaspokojenia niezbędnych potrzeb, w tym potrzeby własnego rozwoju.
Bezdomność należy zakwalifikować jako kwestię społeczną współczesnej Polski również dlatego, iż jest to problem wieloaspektowy: nie tylko stricte społeczny, ale i polityczny, gospodarczy, psychologiczny oraz kulturowy. Bezdomni zauważalni są bowiem w miejscach publicznych, zwykle odbierani są jako stwarzający potencjalne zagrożenie dla porządku i bezpieczeństwa innych obywateli. Jednocześnie stanowić mogą wyrzut sumienia dla decydentów, szczególnie w zakresie realizacji tzw. polityki mieszkaniowej państwa. Społeczność ludzi bezdomnych wytwarza też niewątpliwe pewne typowe dla siebie wzorce zachowań, najczęściej pozostające w konflikcie z normami powszechnie wyznawanymi i praktykowanymi przez większość społeczeństwa.
Wszystko to sprawia, że bezdomność na wiele sposobów odciska piętno na codziennym życiu również tej części społeczeństwa (o wiele liczniejszej), która nie jest tym problemem dotknięta. Jak każda kwestia społeczna zmusza też do stawiania pytań o przyczyny trudności i do poszukiwania dróg rozwiązania.


BEZDOMNOŚĆ

Definicje bezdomności

- sytuacja osób, które w danym czasie nie posiadają i własnym staraniem nie mogą zapewnić sobie takiego schronienia, które mogłyby uważać za swoje i które spełniałoby minimalne warunki, pozwalające uznać je za pomieszczenie mieszkalne.

- względnie trwała sytuacja człowieka pozbawionego dachu nad głową albo nieposiadającego własnego mieszkania (wg Porowskiego).

- przykładowo, Andrzej Przymeński określa bezdomność jako sytuację osób, które w danym czasie nie posiadają i własnym staraniem nie mogą zapewnić sobie takiego schronienia, które mogłyby uważać za swoje i które spełniałoby minimalne warunki pozwalające uznać je za pomieszczenie mieszkalne


Definicja prawna

- za osobę bezdomną uważa się "osobę niezamieszkującą w lokalu mieszkalnym w rozumieniu przepisów o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy i niezameldowaną na pobyt stały, w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności i dowodach osobistych, a także osobę niezamieszkującą w lokalu mieszkalnym i zameldowaną na pobyt stały w lokalu, w którym nie ma możliwości zamieszkania".
Tego typu definicje jednak trudno odnosić do sytuacji bezdomności, bowiem za bezdomnych w takim rozumieniu uznawać należałoby także mieszkańców krajów Trzeciego Świata nie ewidencjonowanych lub zamieszkujących slumsy na obrzeżach wielkich metropolii. Z tego względu przy definiowaniu bezdomności należy uwzględnić upośledzenie społeczne wynikające z braku posiadania odpowiedniego standardu mieszkalnego typowe dla społeczeństw przemysłowych. Z drugiej strony osoby bezdomne starają się często zagospodarowywać przestrzeń publiczną np. dworców kolejowych w celu wytworzenia poczucia własnego miejsca. Definiuje się zatem osoby bezdomne poprzez nieprzystosowanie społeczne, pozbawienie środków do życia oraz przynależność do grup, np. osób z zaburzeniami psychicznymi, po długotrwałym pobycie w zakładzie karnym, uzależnionych.
Przyczyny bezdomności:

Stan ten jest uwarunkowany wieloczynnikowo, miedzy innymi poprzez zmniejszoną zdolność do samodzielnego życia i radzenia sobie, poddania się wymaganiom społeczeństwa, niewielką odporność na sytuacje trudne, czy marginalizację społeczną.

Przyczyny bezdomności wynikają z:

• z sytuacji społeczno-ekonomicznej kraju, w tym wzrostu bezrobocia, postępującej likwidacji hoteli robotniczych, braku miejsc w szpitalach, zakładach opiekuńczych, domach pomocy społecznej, braku opieki nad wychowankami domów dziecka po ukończeniu 18 lat, braku ośrodków dla nosicieli wirusa HIV,
• z sytuacji prawnej, polegającej na możliwości wyeksmitowania lokatora "donikąd" za zaległości w opłatach czynszowych,
• z przyczyn związanych z patologiami, w tym z powodu alkoholizmu, przestępczości, odrzucenia lub braku opieki ze strony najbliższych, rozwodu lub trwałego rozpadu więzi formalnych lub nieformalnych, prostytucji kobiet, przemocy w rodzinie,
• z przyczyn natury socjopsychologicznej, w tym świadomego wyboru innego sposobu życia, odrzucenia obowiązującego systemu wartości,
• z przyczyn osobowościowych, w tym poczucia niższości, osamotnienia, wstydu, przekonania o złej naturze świata i ludzi.



Przyczyny leżące po stronie samych bezdomnych:

• czynniki związane z zakłóconym procesem socjalizacji w grupach pierwotnych, w tym złego przygotowania do samodzielnego życia, brakiem możliwości samodzielnego mieszkania, niemożnością zamieszkania z najbliższymi po rozwodach, separacjach, powrotach z więzienia,
• przyczyny związane z nieumiejętnością przystosowania się do sytuacji społeczno-ekonomicznej, w tym poddawanie się przedmiotowemu traktowaniu przez pracodawców, brakiem możliwości zatrudnienia się za godziwą płacę,
• przyczyny związane z nieprzystosowaniem się do sytuacji obyczajowo-kulturowej, w tym traktowanie współmałżonków jako własności, rozwody, niełożenie na rodzinę,
• przyczyny związane z piciem i nadużywaniem alkoholu.


Powody bezdomności według materiałów rządowych

• rozpad rodziny,
• eksmisja,
• powrót z zakładu karnego bez możliwości zamieszkania,
• brak stałych dochodów,
• przemoc w rodzinie,
• brak tolerancji społecznej,
• uzależnienia,
• likwidacja hoteli pracowniczych,
• opuszczenie domu dziecka,
• powrót ze szpitala psychiatrycznego.

Z informacji posiadanych przez organizacje pozarządowe wynika, iż wśród populacji osób bezdomnych wyraźnej zmianie ulega przekrój zawodowy i społeczny. Do placówek dla bezdomnych coraz częściej zgłaszają się osoby posiadające wykształcenie średnie i wyższe. Obniżeniu ulega wiek bezdomnych, w szczególności samotnych matek z dziećmi oraz narkomanów i nosicieli wirusa HIV.
Jako współwystępujące z bezdomnością wymieniane są najczęściej: alkoholizm, przestępczość, narkomanię, dezintegrację rodziny, choroby psychiczne, obniżenie poziomu rozwoju intelektualnego, przemoc w rodzinie, prostytucję, żebractwo, zespół nabytej bezradności, kalectwo i zaniedbane leczenie różnorodnych schorzeń. Trzeba zaznaczyć, że rzadko jedna przyczyna wyjaśnia sytuację osoby bezdomnej, przyczyny przeplatają się i wzajemnie warunkują.


Skala zjawiska

Brak jest dokładniejszych informacji o skali zjawiska bezdomności w Polsce. Liczbę osób bezdomnych określa się od 30 do nawet 300 tysięcy. Jedynym miarodajnym źródłem wiedzy w tym zakresie jest liczba osób, którym formalnie udzielona została pomoc przez ośrodki pomocy społecznej. Liczba ta ulega okresowym zmianom, oscylując wokół wartości 30 tysięcy. W 2002 roku liczba ta wyniosła 31 382 osoby.
Natomiast ze sprawozdań nadsyłanych przez organizacje pozarządowe do Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, w związku z udzieloną dotacją na pomoc osobom bezdomnym wynika, iż udzielają one pomocy ok. 80-130 tys. osobom. Szacunkowe dane określające liczbę bezdomnych na 300 tysięcy pochodzą od Stowarzyszenia Monar.
Rozbieżności te wynikają z faktu, iż część osób bezdomnych uzyskuje pomoc z kilku źródeł, co powiększa ogólną liczbę osób objętych pomocą. Nie wszyscy zgłaszający się po pomoc żywnościową i medyczną a deklarujący się jako osoby bezdomne są sprawdzani, co również zawyża statystyki. W dodatku bezdomni, częściej niż inne grupy, przemieszczają się po kraju, bądź nie korzystają z oferowanych oficjalnie form pomocy, co dodatkowo utrudnia ich ewidencję. Bezdomni zostali objęci Spisem Powszechnym w 2002 roku, jednak zapewne uzyskane dane nie będą ścisłe – letnia pogoda nie sprzyjała gromadzeniu się bezdomnych w miejscach, w których łatwo było by dokonać spisu (np. dworce, noclegownie).
O randze bezdomności wśród problemów społecznych decydują nie tylko trudne do uchwycenia parametry ilościowe, ale również dynamika zjawiska i zmiany w strukturze populacji. Syntetyczne opracowania z dziedziny polityki społecznej podkreślają narastające tempo zjawiska, wykraczanie jego zasięgu poza grupy i środowiska tradycyjnie kojarzone z bezdomnością. Z bezdomnością związane są też takie negatywne zjawiska, jak alkoholizm Narkomania, żebractwo, prostytucja, przestępczość, zagrożenia epidemiologiczne.

Pomoc bezdomnym

W Europie

W krajach europejskich pomoc w wychodzeniu z opresji życiowych, a zwłaszcza profilaktyka i identyfikacja problemów mogących być przyczynami patologii społecznych (w tym bezdomności), mają dużo dłuższą tradycję niż w Polsce. Organizacje pozarządowe w takich krajach jak np. Niemcy, Dania czy Szwecja mają mocno ugruntowaną pozycję.

Sprawne działanie tamtejszych organizacji jest możliwe poprzez wczesne rozpoznanie problemu i dobre rozdysponowanie funduszy. Przykładem może być funkcjonowanie świetlic osiedlowych, na terenie dużych osiedli mieszkaniowych. Są to zazwyczaj wyposażone w boisko, warsztaty stolarskie, kawiarenkę itp. miejsca, w których dyżurują profesjonalni pracownicy socjalni. Aby zebrać pieniądze na działalność lub materiały, dzieci i młodzież organizują festyny, koncerty i przedstawienia, gdzie sprzedają zrobione przez siebie rzeczy. Dodatkową korzyścią z działania tego rodzaju świetlic jest eliminowanie anonimowości sąsiadów parotysięcznego, “bezdusznego” osiedla.

Ciekawym rozwiązaniem problemu przemocy w rodzinie, jest działanie tzw. domów kobiet. Już w 1971 roku w Anglii powstał pierwszy dom spotkań gospodyń domowych. Idea ta przeniosła się dość szybko do Holandii, Austrii, USA, Niemiec i wielu innych krajów. Okazało się bowiem, że miejsce takie stało się dla wielu azylem i ucieczką od przemocy. Wiele z tych domów ma tajny, niedostępny nawet dla najbliższej rodziny adres. W przypadku, gdy rozgniewany mąż odnajdzie ową pomocną organizację, nie otrzyma tam żadnej informacji. Domy te dają przede wszystkim schronienie kobietom i ich dzieciom, które muszą obowiązkowo zmienić szkołę. Stwarzają też możliwości zapoznania się z przysługującymi im prawami i odnalezienia nowej drogi w życiu (np. pomagają w zdobyciu pracy).

W 1999 roku UE przyjęła strategię zwalczania biedy i wykluczenia społecznego. W sierpniu 2000 roku powstał nowy dokument przyjęty przez Komisję Europejską dotyczący zadań Komisji i państw członkowskich w walce z tymi zjawiskami. Organizacje europejskie takie jak European Anti Poverty Network odegrały znaczącą rolę w kształtowaniu i wprowadzeniu w życie strategii współpracy między krajami UE w zwalczaniu biedy i marginalizacji społecznej.


Europejskie organizacje pomocy bezdomnym

Europejska Federacja Krajowych Organizacji Pracujących z Bezdomnymi - FEANTSA
(European Federation of National Organisations Working with the Homeless)

Organizacja została utworzona w 1989 r. jako stowarzyszenie non-profit, działające w oparciu o prawo belgijskie. Skupia ona ponad 60 organizacji pozarządowych ze wszystkich krajów UE i z innych krajów europejskich. Jej członkami są stowarzyszenia krajowe i regionalne pracujące z bezdomnymi, takie jak federacje schronisk, organizacje mieszkań socjalnych i tzw. gazety uliczne (street papers) - opracowywane i dystrybuowane przez osoby bezdomne. Jest dofinansowywana przez Komisję Europejską (departament generalny ds. zatrudnienia i spraw społecznych), wspierana przez Parlament Europejski, a także posiada status konsultacyjny dla Rady Europy. Współpracuje z ONZ. Od 1991 r. działa również jako Europejskie Obserwatorium Bezdomności i należy do Platformy Europejskich Społecznych Organizacji Pozarządowych.

FEANTSA promuje i wspiera pracę organizacji pozarządowych, które zajmują się świadczeniem usług na potrzeby osób bezdomnych. Wspiera także współpracę między organizacjami pozarządowymi a instytucjami publicznymi na płaszczyźnie lokalnej, regionalnej, krajowej i europejskiej. FEANTSA często angażuje się w dialog z instytucjami europejskimi i rządami poszczególnych krajów, aby promować rozwój i wdrażanie efektywnych rozwiązań na rzecz bezdomnych. Wszystko po to, aby poszerzyć świadomość publiczną na temat sytuacji bezdomnych oraz uświadomić, że każdy ma prawo do przyzwoitego, na miarę jego możliwości finansowych, miejsca zamieszkania.

FEANTSA współpracuje z innymi międzynarodowymi organizacjami jako tzw. Europejskie Obserwatorium Bezdomności, skupiające piętnastu krajowych korespondentów. Opracowuje i publikuje raporty, informacje, statystyki na temat bezdomności, a także analizy porównawcze między krajami, pokazujące trendy na poziomie europejskim. Umożliwia to wymianę informacji i know-how pomiędzy organizacjami członkowskimi, a także propagowanie skutecznych działań i nowatorskiego podejścia do problemu bezdomności na licznych konferencjach i seminariach europejskich.


FEANTSA jest członkiem założycielem Europejskiego Forum Mieszkalnictwa (EHF), które skupia 10 ogólnoeuropejskich stowarzyszeń. EHF jest dla nich organizacją parasolową. Oprócz tego, wspólnie z ETUC i CECODHAS realizuje od 1995 projekt "Europejska Platforma IGLOO", którego celem jest promowanie projektów łączących wsparcie społeczne, dążenie do zapewnienia przyzwoitego mieszkania, szkolenia i tworzenie nowych miejsc pracy.

Europejska Sieć Przeciwko Ubóstwu EAPN
(European Anti-Poverty Network)

Jest niezależną koalicją organizacji pozarządowych i grup zaangażowanych w walkę z biedą i społecznym wykluczeniem we wszystkich państwach członkowskich UE. Łączy ona 23 specjalistyczne organizacje europejskie: Caritas Europa, Emmaus International, Eurolink Age, Europejska Rada Organizacji Służb ds. AIDS - EUROCASO, FEANTSA, Europejska Federacja Banków Żywności, Europejska Federacja na rzecz Pomocy Społecznej i Integracji poprzez Zapewnianie Mieszkania - EUROPIL, Europejskie Forum na rzecz Dzieci - EFCW, Europejska Sieć Rodzin Niepełnych - ENOPF, Europejska Sieć Bezrobotnych - ENU, ENOW, Grass Roots Organisations Operating Together in Sisterhood - GROOTS, Międzynarodowe Stowarzyszenie Organizacji Charytatywnych - AIC, Międzynarodowa Rada Pomocy Społecznej - ICSW, Międzynarodowa Federacja Pracowników Socjalnych - IFS, Międzynarodowy Ruch ATS Czwarty Świat, Międzynarodowa Sieć Gazet Ulicznych, Międzynarodowa Grupa Kobiet Wolontariuszek na rzecz Edukacji i Rozwoju - VIDES, Mobility International, Quaker Council for European Affairs - QCEA, Czerwony Krzyż - Biuro Kontaktowe w UE, Armia Zbawienia. EAPN należy do Platformy Europejskich Społecznych Organizacji Pozarządowych.

Sieć stawia sobie za cel uczynienie walki z biedą i odrzuceniem społecznym jednym z priorytetów polityki UE. Promuje i zwiększa przez to efektywność działań różnych organizacji. Prowadzi lobbying w obronie interesów osób indywidualnych i grup borykających się z ubóstwem i wykluczeniem.

Organizacja analizuje politykę i programy UE, które mają wpływ na ludzi żyjących w biedzie oraz doświadczających odrzucenia społecznego. Lobbuje instytucje europejskie, organizuje grupy robocze, konferencje i seminaria na tematy związane z biedą i odrzuceniem społecznym, rozpowszechnia informacje na temat programów UE, w które mogą włączyć się organizacje członkowskie. EAPN służy jako forum wymiany informacji na temat polityki społecznej w krajach członkowskich, a także jako forum wymiany doświadczeń pomiędzy organizacjami zaangażowanymi w walkę przeciwko biedzie.

Wiele dokumentów dotyczących proponowanych rozwiązań tego problemu można znaleźć na stronach internetowych EAPN

www.eapn.org/docs/position/Europeforall-E.doc.


Europejska Organizacja Stowarzyszeń na rzecz Reintegracji i Zapewnienia Mieszkania Młodym Pracownikom OEIL-JT
(Organisation Europeenne des Associations pour l'Insertion et Logement des Jeunes Travailleurs)

Organizacja powstała w 1990, promuje integrowanie młodzieży poprzez jej usamodzielnianie. Chodzi o to aby młodzi ludzie nie zostali wykluczeni ze swojej lokalnej społeczności. Działania OEIL-JT ułatwiają ich start życiowy np. poprzez zapewnienie mieszkania, szkoleń, zatrudnienie i działania kulturalne. Promuje także współpracę pomiędzy organizacjami członkowskimi poprzez realizację wspólnych programów.
Organizacja ta ma na swoim koncie projekty pilotażowe w sferze mobilności młodych, studia na temat sytuacji młodych w Europie i praktyki integracyjne, a także liczne konferencje i seminaria.


W Polsce

Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej, pomoc bezdomnym należy do zadań własnych gminy. Pomoc ta może mieć formę udzielenia schronienia, posiłku, ubrania, a także zasiłku celowego na leczenie. Gminy mogą zlecać wykonywanie tych zadań organizacjom pozarządowym.

Problem bezdomności został uznany za na tyle poważny, że w 2000 roku w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej opracowano resortowy Program "Bezdomność", w którym zostały uwzględnione działania o charakterze:

• profilaktycznym – zapobiegające utrwalaniu się i poszerzaniu zjawiska bezdomności, skierowane do najbardziej zagrożonych bezdomnością grup społecznych
• osłonowym – zapobiegające degradacji biologicznej i społecznej osób bezdomnych z zastosowaniem standardowych rodzajów i form świadczeń pomocy społecznej oraz podstawowych elementów pracy socjalnej
• aktywizującym, zmierzające do wyprowadzania z bezdomności konkretnych osób i grup społecznych, rokujących perspektywy przezwyciężenia tej sytuacji.


Najwięcej bezdomnych przebywa w dużych miastach. Tam też znajduje się najwięcej przeznaczonych dla nich instytucji pomocowych takich jak: schroniska, Domy Pomocy Społecznej (DPS), Miejskie Ośrodki Pomocy Społecznej (MOPS), domy dla bezdomnych, domy samotnej matki, domy matki i dziecka, domy dla ofiar przemocy oraz domy stałego pobytu dla dzieci i młodzieży wymagających szczególnej troski ze względu na brak rodziców, a także jadłodajnie, kuchnie dla ubogich, punkty pomocy medycznej, sanitarnej, rzeczowej i inne.



Ogólnopolskie organizacji specjalizujących się w tym zakresie to:

Pogotowie Interwencji Społecznej (PIS)

Pogotowie powstało w sierpniu 1995 roku po uzyskaniu lokalu w pobliżu Dworca Centralnego w Warszawie (prawdopodobnie największego skupiska bezdomnych w Polsce). Jest to placówka eksperymentalna, uzupełniająca działania schronisk i ośrodków pomocy społecznej. Pogotowie pomaga nie tylko ludziom bezdomnym. Poprzez system psycho- i socjotechnicznych działań opiekuńczych pracownicy PIS-u dążą do jak największego usamodzielnienia człowieka. Oznacza to zachęcenie go do wykorzystania własnych uzdolnień i podjęcia trudu samodzielnej egzystencji społecznej, pomoc w wyjściu z apatii, bierności i życiowej niesamodzielności.

Pogotowie prowadzi doraźne ratownictwo społeczne, polegające na tzw. pierwszej pomocy socjalnej w sytuacjach bezpośrednio zagrażających egzystencji człowieka (np. brak jakichkolwiek środków utrzymania, odzieży, dokumentów, noclegu). PIS gromadzi dane i dokumentację swoich podopiecznych (karta usług PIS, kwestionariusz wywiadu, pisma interwencyjne itp).

Towarzystwo Pomocy im. Brata Alberta

Pomimo tego, iż bezdomność nie była „zauważana” przez państwo, już w 1978 roku dzięki konsekwencji i pomocy Zakonu Orionistów powstał tzw. Dom Przyjaźni, w późniejszym okresie nazwany Schroniskiem im. Brata Alberta. Dom daje schronienie zwolnionym z zakładów karnych, alkoholikom, chorym, a także osobom z niegroźnymi społecznie zaburzeniami psychicznymi. Bezdomni uczą się życia we wspólnocie. Obowiązkiem mieszkańców jest zdobywanie środków na utrzymanie, wnoszenie opłat za pobyt oraz bieżące omawianie problemów podczas spotkań grupowych i pomoc w ich rozwiązywaniu. Schronisko staje się prawdziwym domem. Miejscem, gdzie jak w rodzinie, człowiek uczy się życia. Każdy pensjonariusz pełni tu określoną rolę, więc wytwarza się społeczność terapeutyczna. W działaniach codziennych pasja i intuicja pierwszych organizatorów została uzupełniona wiedzą i doświadczeniem pedagoga resocjalizacyjnego. Warszawski Dom Przyjaźni stał się zaczątkiem pierwszego Koła Terenowego Towarzystwa Pomocy im. Brata Alberta.

Towarzystwo Pomocy im. Brata Alberta jest niezależną, katolicką organizacją dobroczynną działającą od 1981 roku. Jest jedną z pierwszych i największych w Polsce organizacji pozarządowych pomagających bezdomnym. Celem Towarzystwa jest niesienie pomocy osobom bezdomnym i ubogim - w duchu patrona, św. Brata Alberta. Obecnie Towarzystwo ma swoje placówki w całej Polsce i zrzesza 2500 członków zorganizowanych w 51 kołach. Każde koło stara się zorganizować schronisko, kuchnię lub inną formę pomocy ludziom bezdomnym i ubogim. Do zadań Towarzystwa należy organizowanie opieki i pomocy dla osób samotnych (odwiedzanie w domu, zakupy, załatwianie spraw w urzędach), udzielanie pomocy prawnej, współdziałanie z terenowymi organami władzy i administracji państwowej, instytucjami społecznymi i kościelnymi. Towarzystwo gromadzi także środki pieniężne na potrzeby podopiecznych, udziela pomocy materialnej i żywnościowej rodzinom najuboższym, wielodzietnym, a także niekiedy opłaca kursy zawodowe.


Fundacja Pomocy Wzajemnej "BARKA"

Fundacja Pomocy Wzajemnej została założona w 1990 r. W 1989 r. powstał pierwszy Dom Wspólnoty Barka we Władysławowie. Obecnie istnieje 20 Wspólnot Barki w całym kraju. Od 1999 r. działa w Poznaniu Szkoła Barki im. Ch. H. Kofoeda, a od 1999 - Regionalny Ośrodek Socjalno-Edukacyjny na rzecz Wsi w Chudopczycach k/Pniew.

Fundacja Barka jest organizacją pozarządową, której celem jest zapewnienie szansy odbudowy życia przez stworzenie programu pomocy wzajemnej dla tych, którzy nie znajdują miejsca w społeczeństwie.

Działalność “Barki” opiera się przede wszystkim na czterech programach. Pierwszy z nich zakłada tworzenie Domów Wspólnot Barki, gdzie odbudowa struktur psychicznych i moralnych osób odrzuconych społecznie jest najważniejszym celem. Dziś Wspólnota liczy 500 osób, z tego ok.40 wyszło z bezdomności, a kilkanaście ma stałe zameldowanie. W maju 2000 roku został otwarty nowy Dom w Chudopczycach k/Pniew.
Drugi program zajmuje się edukacją osób odrzuconych społecznie. Tzw. szkoła Barki im. J. Ch. Kofoeda. prowadzona jest zgodnie z zasadami duńskiej szkoły Kofoeda. Działa także Regionalny Ośrodek Socjalno-Edukacyjny.
W ramach trzeciego programu tworzone są nowe miejsca pracy dla osób długotrwale bezdomnych i bezrobotnych. Do tej pory udało się pomóc 50 osobom. Stworzone zostały warsztaty, gospodarstwa, a także sklepy z odnowionymi przez podopiecznych meblami i całym wyposażeniem mieszkań.
Czwarty program obejmuje adaptację i budownictwo socjalne.

Fundacja prowadzi też programy ekologiczne (np. "Dla Ludzi i Środowiska") oraz szkolenia dla pracowników socjalnych i samorządowych.

W roku 2001 Fundacja Barka ma zamiar skupić się przede wszystkim na Programie Budownictwa Socjalnego oraz na rozwoju Gospodarstwa Ekologicznego oraz Regionalnego Ośrodka Socjalno-Edukacyjnego na rzecz Wsi Fundacji Barka.

Caritas Polska

Pomoc Caritas Polska przybiera różne formy. Między innymi prowadzi ona 11 schronisk dla bezdomnych. Są to głównie schroniska dla mężczyzn. Tylko dwa z nich (warszawskie i toruńskie) mają charakter noclegowni. Udziela się tu schronienia tylko na pewien czas i próbuje usamodzielniać podopiecznych. Pensjonariusze z reguły otrzymują wyżywienie. Ponadto oferuje im się różnego typu pomoc terapeutyczną, zwłaszcza antyuzależnieniową. Pobyt w schronisku bywa odpłatny, są to jednak kwoty symboliczne.
Ponadto Caritas prowadzi łaźnie dla bezdomnych (w Toruniu i Kaliszu) oraz dom dziennego pobytu dla bezdomnych (w Olsztynie).

Najbardziej rozpowszechnionymi placówkami Caritas są kuchnie, wydające w określonych godzinach gorące posiłki. Z reguły spożywa się je w stołówce, choć bywają kuchnie gotujące tylko "na wynos" lub rozwożące posiłki niedołężnym podopiecznym do domów (tzw. "kuchnie na kółkach").

We wszystkich niemal diecezjalnych centralach Caritas, a także w bardzo wielu parafiach w tzw. punktach socjalnych można uzyskać w określonych godzinach i pod pewnymi warunkami doraźną pomoc materialną. Działając na bazie lokalnego magazynu wydają one żywność, używaną odzież lub sprzęty oraz inne artykuły pochodzące od indywidualnych dawców lub firm. Sporadycznie udzielają też wsparcia finansowego, np. w postaci pokrycia rachunków za gaz, elektryczność czy leki.

Caritas Internationalis jest kościelną federacją 146 organizacji Caritas ze 194 państw całego świata. Jej jednostki centralne pełnią rolę koordynacyjną, informacyjną i reprezentacyjną przy organizowaniu pomocy w skali globalnej. Caritas Europa zrzesza 42 organizacje krajowe (z czego 8 to członkowie stowarzyszeni, a 2 – członkowie korespondencyjni) i podejmuje przez swoje jednostki działalność koordynacyjną, informacyjną i reprezentacyjną na szczeblu europejskim. Caritas w Polsce jest pełnoprawnym członkiem Caritas Europa.
Caritas Polska jest duszpasterską instytucją charytatywną Episkopatu Polski. W stosunku do Caritas diecezjalnych pełni rolę pomocniczą. Władzą nadrzędną dla Caritas Polskiej jest Konferencja Episkopatu Polski.

Caritas Polska, oprócz działalności wymienionej wcześniej, zajmuje się koordynowaniem, usprawnianiem i ujednolicaniem akcji podejmowanych wspólnie przez Caritas diecezjalne. Reprezentuje Caritas Kościoła w Polsce wobec innych podmiotów w kraju i za granicą (urzędów państwowych, mediów ogólnopolskich, organizacji zagranicznych i międzynarodowych). Organizuje ogólnokrajowe zbiórki na pomoc dla zagranicy, wysyła transporty z tą pomocą, pozyskuje i udostępnia środki na różne inicjatywy pomocowe w kraju, zarządza udzielonymi funduszami celowymi, finansuje programy pomocowe za granicą. Organizuje szkolenia i sympozja. Prowadzi własne badania mające na celu rozpoznawanie obszarów i skali ubóstwa w Polsce.

Stowarzyszenie Pomocy Bezdomnym

Stowarzyszenie zostało zarejestrowane w 1991 r. Obecnie liczy 49 członków. Zajmuje się ochroną godności bezdomnych, niesieniem pomocy w zaspokojeniu ich podstawowych potrzeb życiowych, a gdy to możliwe - pomocą w powrocie do życia w społeczeństwie.

Prowadzi także starania o przekształcenie systemu pomocy społecznej w zakresie ochrony bezdomnych. Publikuje opracowania, organizuje szkolenia i konsultacje. Prowadzi wykłady na temat bezdomnych dla studentów oraz gremiów zainteresowanych tą problematyką.
Przy Stowarzyszeniu działa Warszawskie Pogotowie Interwencji Społecznej, które udziela pomocy doraźnej bezdomnym i długofalowego wsparcia w wychodzeniu z bezdomności.

Stowarzyszenie MONAR

Stowarzyszenie zostało zarejestrowane w 1989 roku. Wcześniej, bo od 1981, działało jako Młodzieżowy Ruch na rzecz Przeciwdziałania Narkomanii, którego głównym celem było przeciwdziałanie narkomanii, leczenie osób uzależnionych oraz pomoc narkomanom i ich rodzinom, a także ludziom żyjącym z AIDS i HIV. Obecnie w różnych placówkach MONARU w całej Polsce istnieją punkty konsultacyjne, poradnie uzależnień, detoksy, rodzinne poradnie profilaktyki uzależnień, grupy wsparcia. Stowarzyszenie prowadzi również program “Street Workers”, organizuje szkolenia, konferencje i seminaria oraz współpracuje z mediami. Wszystko po to, aby integrować lokalne środowiska dla przeciwdziałania patologii.

W ramach Stowarzyszenia, ok. 1992 roku, zaczęły powstawać tzw. MARKORT-y. Są to schroniska dla bezdomnych. Pierwsze i największe mieści się przy ul. Marywilskiej 44 w Warszawie. Przebywający tam bezdomni mają obowiązek pracy i całkowitej abstynencji. Część mieszkańców pracuje poza ośrodkiem, a część na jego terenie. Sami gotują, sprzątają, budują różne obiekty przeznaczone od wspólnego użytku. Na terenie ośrodka funkcjonuje także mały szpital.
Obecnie w całej Polsce jest ponad 70 placówek MARKOTU.

Dzień Ludzi Bezdomnych

Rodzaj nieformalnego święta obchodzonego 14 kwietnia, którego istnienie zainicjował twórca stowarzyszenia Monar i Ruchu Wychodzenia z Bezdomności Markot - Marek Kotański. Święto to jest obchodzone poprzez organizowanie rozmaitych akcji pomocy ludziom bezdomnych, oraz akcje informacyjne mające zwrócić uwagę całego społeczeństwa na problemy ludzi bezdomnych.
Pierwsza edycja Dnia Ludzi Bezdomnych miała miejsce 14 kwietnia 1996 r. Pomysłodawcą ustanowienia Dnia Ludzi Bezdomnych był Krzysztof Cybruch, wieloletni szef zespołu promocji i obsługi merytorycznej przewodniczącego Monaru, nieformalny rzecznik prasowy Marka Kotańskiego. Krzysztof Cybruch był także kanclerzem kapituły honorowego tytułu "Przyjaciel Ludzi Bezdomnych", wyróżnienia, którego formułę opracował.



Konferencja we Wrocławiu

13 października 2006 odbyła się we Wrocławiu doroczna konferencja FENTSA „Prawo do zdrowia prawem człowieka. Zapewnianie dostępu do zdrowia osobom bezdomnym.”
Brało w niej udział 290 osób z 31 państw, reprezentujących 90 organizacji.
FEANTSA jest europejską federacją zrzeszającą ponad 90 organizacji narodowych pomagających bezdomnym z wszystkich krajów UE.

Punktem wyjścia była prezentacja europejskiego raportu o dostępie do zdrowia osób bezdomnych, opracowanego przez FEANTSA na podstawie ankiety wypełnionej przez poszczególne kraje oraz prezentacja rezultatów badań przeprowadzonych w 7 krajach UE przez Europejskie Obserwatorium Bezdomności.

Podczas dyskusji przeprowadzonej przez ekspertów stwierdzono dość powszechny rozziew między nominalnym a rzeczywistym dostępem bezdomnych do usług medycznych. W szczególności dotyczy to bezdomnych „nieschroniskowych”. Nie należy jednak rezygnować z korzystania z pomocy medycznej; konieczne jest uzupełnienie go usługami specyficznymi dla bezdomnych (ambulanse i przychodnie); trzeba być kreatywnym w znajdowaniu nietypowych rozwiązań.
Trzeba przełamywać „resortowy” podział na pomoc socjalną i medyczną aby udzielać pomocy kompleksowej.
Służby socjalne i medyczne powinny być wyczulone na wychwycenie ludzi z zaburzeniami zanim staną się bezdomni.
Nowym problemem są osoby przyjeżdżające za pracą z nowych krajów UE, w tym z Polski.




Źródło:

http://pl.wikipedia.org/
http://www.bratalbert.org.pl/
http://wiadomosci.ngo.pl/wiadomosci/37738.html
Porowski M., Bezdomność - obraz zjawiska i populacji ludzi bezdomnych,
Przymeński A., Geografia i skala zjawiska bezdomności w Polsce, w: T. Kamiński, W. Łazewski, H. Skorowski (red.)