Podatki i opłaty lokalne

Ustawa z dnia 12 stycznia 1991r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. Nr 9 , poz. 31 z późn. zm.) określa obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości , podatku od środków transportowych, podatku od posiadania psów oraz opłatach lokalnych: targowej, miejscowej i administracyjnej.
Samorząd terytorialny i jego organy działają w ramach określonych przez ustawy. Do właściwości rady gminy należy podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat wyłącznie wtedy , gdy odrębne przepisy tak stanowią.
Obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości ciąży na osobach fizycznych, osobach prawnych oraz jednostkach organizacyjnych nie mających osobowości prawnej , które:
- są właścicielami lub samoistnymi posiadaczami nieruchomości albo obiektów budowlanych nie złączonych trwale z gruntem,
- są użytkownikami wieczystymi nieruchomości lub ich części,
- są posiadaczami nieruchomości albo obiektów budowlanych nie złączonych trwale z gruntem, stanowiących własności Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego , jeżeli posiadanie wynika z umowy zawartej z właścicielem lub innego tytułu prawnego, a także z ustanowionego zarządu,
- posiadają bez tytułu prawnego nieruchomości lub ich części albo obiekty budowlane nie złączone trwale z gruntem, stanowiące własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, z wyjątkiem nieruchomości wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa lub będących w zarządzie Lasów Państwowych.
Jeżeli nieruchomość stanowi współwłasność małżonków lub odrębną własność każdego z nich , obowiązek podatkowy ciąży łącznie na obojgu małżonkach.
Podatek od nieruchomości jest podatkiem majątkowym i nie uzależniony od dochodów uzyskiwanych z nieruchomości. Do uiszczenia podatku od nieruchomości zobowiązany jest właściciel ewentualnie posiadacz nieruchomości , niezależnie od tego , czy władanie nieruchomością wiąże się z uzyskaniem dochodu.
Obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości ciąży nie tylko na właścicielach, ale i samoistnych posiadaczach. Do wymiaru podatku od nieruchomości nie jest zatem niezbędne zakończenie postępowania sądowego przesądzające sprawy własnościowe.
Opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają:
- budynki lub ich części,
- budowle związane wyłącznie z prowadzeniem działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza lub leśna,
- grunty nie objęte przepisami o podatku rolnym lub leśnym,
- grunty objęte przepisami o podatku rolnym lub leśnym, związane z prowadzeniem działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza lub leśna.
Podstawę opodatkowania stanowi: dla budynków lub ich części - powierzchnia użytkowa, dla budowli – ich wartość na 1 stycznia roku podatkowego stanowiąca podstawę obliczenia amortyzacji w tym roku, a w przypadku budowli całkowicie zamortyzowanych ich wartość z 1 stycznia roku , w którym dokonano odpisu amortyzacyjnego, dla gruntów – powierzchnia tych gruntów.
Rada gminy w drodze uchwały określa wysokość stawek podatku od nieruchomości , z tym że podatek ten nie może przekroczyć rocznie:
- od budynków mieszkalnych lub ich części – 0,41 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej,
- od budynków lub ich części związanych z działalnością inną niż rolnicza lub leśna, z wyjątkiem budynków lub ich części przydzielonych na potrzeby bytowe osób zajmujących lokale mieszkalne, oraz od części budynków mieszkalnych zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej – 14,36 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej,
- od budynków lub ich części zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie obrotu kwalifikowanym materiałem siewnym – 6,68 zł. od 1 m2 powierzchni użytkowej,
- od pozostałych budynków lub ich części - 4,79 zł. od 1 m2 powierzchni użytkowej,
- od budowli – 2% ich wartości , określonej na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 2 oraz ust. 4-6,
- od gruntów związanych z działalnością gospodarczą inną niż działalność rolnicza lub leśna, z wyjątkiem związanych z budynkami mieszkalnymi – 0,5 zł. od 1 m2 powierzchni,
- od gruntów będących użytkami rolnymi nie wchodzącymi w skład gospodarstw rolnych wykorzystywanych na cele rolnicze – 0,04 zł. od 1 m2 powierzchni,
- od gruntów pod jeziora zajętych na zbiorniki wodne retencyjne lub elektrowni wodnych – 2,79 zł. od 1 m2 powierzchni,
- pozostałe – 0,07 zł. od 1 m2 powierzchni,
Obowiązek podatkowy powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu , w którym powstały okoliczności uzasadniające powstanie tego obowiązku. Jeżeli w ciągu roku podatkowego nastąpiła zmiana sposobu wykorzystania budynku albo gruntu lub ich części, mająca wpływ na wysokość opodatkowania w tym roku, podatek ulega obniżeniu lub podwyższeniu , poczynając od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła ta zmiana.
Obowiązek podatkowy wygasa w upływem miesiąca, w którym ustały okoliczności uzasadniające ten obowiązek.
Podatek od nieruchomości na rok podatkowy od osób fizycznych ustala, w drodze decyzji, wójt, burmistrz , prezydent właściwy ze względu na miejsce położenia nieruchomości. Podatek jest płatny w ratach, w terminach: do 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada roku podatkowego.
Drugim spośród podatkowych obowiązków jest podatek od środków transportowych.
Opodatkowaniem podatkiem od środków transportowych podlegają:
Samochody ciężarowe o ładowności od 2 do 12 ton, samochody ciężarowe o ładowności powyżej 12 ton, ciągniki siodłowe i balastowe,
Przyczepy i naczepy o ładowności powyżej 5 ton, z wyjątkiem wykorzystywanych na cele rolnicze przez podatnika podatku rolnego, autobusy.
Obowiązek podatkowy w podatku od środków transportowych ciąży na osobach fizycznych i osobach prawnych będących właścicielami środków transportowych. Jak właściciel traktuje się również jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, na które środek transportowy jest zarejestrowany. Jeżeli środek transportowy stanowi współwłasność dwóch lub więcej osób fizycznych lub prawnych , obowiązek podatkowy w podatku od środków transportowych ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach. W przypadku zmiany właściciela środka transportowego zarejestrowanego obowiązek podatkowy ciąży na poprzednim właścicielu do końca miesiąca, w którym nastąpiło przeniesienie własności. Organem podatkowym w sprawach podatku od środków transportowych jest organ gminy , na której terenie znajduje się miejsce zamieszkania lub siedziba podatnika.
Rada gminy określa w drodze uchwały, wysokość stawek podatku od środków transportowych , z tym że roczna stawka podatku od jednego środka transportowego nie może przekroczyć:
- od samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 12 ton oraz ciągnika siodłowego i balastowego – 2081,40 zł.
- od samochodu ciężarowego o ładowności od 2 ton do 12 ton , przyczepy i naczepy o ładowności powyżej 5 ton oraz autobusu – 1609,44 zł.
Przy określaniu stawek rada gminy może uwzględnić rodzaj środka transportowego, ładowności, masę całkowitą, wiek, nacisk na siodło ciągnika albo liczbę miejsc do siedzenia. Podatek od środków transportowych jest płatny w dwóch równych ratach , w terminie do 15 lutego i do 15 września każdego roku.
Osoby fizyczne i jednostki uiszczają podatek od środków transportowych na rachunek budżetu gminy.
Zwalnia się od podatku od środków transportowych:
- pod warunkiem wzajemności – środki transportowe będące w posiadaniu przedstawicielstw dyplomatycznych , urzędów konsularnych i innych misji zagranicznych , korzystających z przywilejów i immunitetów na podstawie ustaw , umów lub zwyczajów międzynarodowych oraz członków ich personelu , jak również innych osób zrównanych z nimi, jeżeli nie są obywatelami polskimi i nie mają miejsca pobytu stałego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
- środki transportowe stanowiące zapasy mobilizacyjne.
Obowiązek podatkowy dotyczący podatku od posiadania psów ciąży na osobach fizycznych posiadających psy.
Podatku od posiadani psów nie pobiera się : pod warunkiem wzajemności od członków personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych oraz innych osób zrównanych z nimi na podstawie ustaw , umów lub zwyczajów międzynarodowych , jeżeli nie są obywatelami polskimi i nie mają miejsca stałego pobytu na terytorium Polski, nie pobiera się także podatku z tytułu posiadania psów będących pomocą dla osób kalekich(niewidomych , głuchoniemych , niedołężnych) , od osób w wieku powyżej 70 lat prowadzących samodzielne gospodarstwo domowe – od jednego psa, z tytułu posiadania psów utrzymywanych w celu pilnowania gospodarstw rolnych – po dwa na każde gospodarstwo.
Rada gminy ustala wysokość stawek od posiadania psów , z tym, że podatek od jednego psa nie może przekroczyć 31,74 zł. rocznie. Określa zasady ustalania i poboru oraz terminy płatności tego podatku.
Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych wprowadziła powszechny obowiązek w podatku od posiadania psów. Oznacza to , że od obowiązku tego nie można się uchylić , a uchwała rady gminy nie może zwolnić wszystkich podatników z terenu gminy od obowiązku podatkowego , gdyż nie ma po temu upoważnienia ustawowego.
Ustawa z dnia 12 stycznia 1991r. określa także opłaty lokalne. Wśród nich możemy wyróżnić opłatę targową , miejscowa i administracyjną.
Opłatę targową pobiera się od osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej , dokonujących sprzedaży na targowiskach. Targowiskami są wszelkie miejsca , w których prowadzony jest handel, w szczególności z ręki, koszów, stoisk, wozów konnych, przyczep, pojazdów samochodowych, a także sprzedaż zwierząt, środków transportowych i części do środków transportowych.
Opłatę targowa pobiera się niezależnie od należności przewidzianych w odrębnych przepisach za korzystanie z urządzeń targowych oraz za inne usługi świadczone przez prowadzącego targowisko.
Od opłaty targowej zwalnia się osoby i jednostki, które są podatnikami podatku od nieruchomości w związku z nieruchomościami lub obiektami budowlanymi nie złączonymi trwale z gruntem, położonymi na terenie targowiska.
Opłata miejscowa jest pobierana od osób fizycznych przebywających czasowo w celach wypoczynkowych, zdrowotnych lub turystycznych w miejscowościach posiadających korzystne właściwości klimatyczne, walory krajobrazowe oraz warunki umożliwiające pobyt osób w tych celach – za każdy dzień pobytu w takich miejscowościach.
Opłaty miejscowej nie pobiera się pod warunkiem wzajemności od członków personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych oraz innych osób zrównanych z nimi na podstawie , umów lub zwyczajów międzynarodowych, jeżeli nie są obywatelami polskimi i nie mają miejsca pobytu stałego na terytorium Polski. Nie pobiera się także podatku od osób przebywających w szpitalach lub zakładach uzdrowiskowych oraz sanatoriach, od niewidomych i ich przewodników, od podatników podatku od nieruchomości z tytułu posiadania domów letniskowych położonych w miejscowości, w której pobiera się opłatę miejscową, od zorganizowanych grup dzieci i młodzieży szkolnej.
Wojewoda , na wniosek rady gminy , po uzgodnieniu z Ministrem Ochrony Środowiska , zasobów naturalnych i leśnictwa ustala miejscowości, w których pobiera się opłatę miejscową.
Rada gminy może wprowadzić opłatę administracyjną za czynności urzędowe wykonywane przez podległe jej organy , jeżeli czynności te nie są objęte przepisami o opłacie skarbowej.
Opłatą administracyjną , w rozumieniu art. 18 ustawy z 12 stycznia 1991r. o podatkach i opłatach lokalnych, może być opłata pobrana w postępowaniu przed organami samorządu terytorialnego w sprawach indywidualnych z zakresu administracji.
Rada gminy określa zasady ustalania i poboru oraz terminy płatności i wysokości stawek opłat określonych w ustawie, z tym że: stawka opłaty targowej nie może przekroczyć 478,22 zł. dziennie, stawka opłaty miejscowej nie może przekroczyć 1.32 zł. dziennie, opłata administracyjna nie może przekroczyć 159, 56 zł.
Uprawnienie rad gminy do stanowienia opłat lokalnych wynika ze szczególności delegacji określonej w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych.


Literatura:
1. Joanna Bogusławska – Klejment – „Podatki od nieruchomości i inne lokalne”- Wydawn – Ośrodek Doradztwa i szkolenia TUR – Jaktorów 2000.
2. W. Sech, J. Senderowicz- „Podatki i opłaty samorządowe”.Wyd. TEXPRESS Warszawa 2001.