Prawo pracy i papiery wartościowe

Pojęcie papierów wartościowych ? są szczególnymi dokumentami stwierdzającymi istnienie określonego prawa majątkowego w taki sposób że posiadanie dokumentu staje się niezbędną przesłanką realizacji prawa.
Papiery wartościowe ucieleśniają prawa podmiotowe można powiedzieć że są nosicielami inkorporowanego inkorporowanego nich prawa i wartości które to prawo reprezentuje. Papiery wartościowe grupować można wg dwóch ważnych kryteriów:
1.ze względu na przedmiot uprawnień w nich inkorporowanych wyróżnia się tutaj:
papiery opiewające na wierzytelności pieniężne np. weksle, czeki, obligacje
papiery zawierające uprawnienie do rozporządzenia towarem znajdującym się pod pieczą dostawcy dokumentu np. konosamenty i dowody składowe.
papiery w których inkorporowane są prawa udziałowe w spółkach akcyjnych np., akcje
2. ze względu na tryb obrotu papierami wartościowymi w niej są:
papiery imienne z których prawa przenoszone są w drodze przelewu połączonego z wydaniem dokumentu (art. 509, 921 kodeksu cywilnego)
papiery na zlecenie które legitymują jako uprawnionego osobą imienną wymienioną lub przez nią oznaczoną, papiery te są zbywalne na podstawie indosu i wręczenia papierów (art. 921 kc)
papiery na okaziciela które legitymują każdą osobę przedstawiającą dokument. Do ich przenoszenia wymagane jest przeniesienie własności dokumentu które następuje przez jego wydanie art. 517 &2, 921 kc)
Funkcje papierów wartościowych:
1.f. kredytowa ? polega na tym że wystawiając papier wartościowy i wydając go wystawca uzyskuje u nabywcy bądź określoną sumę pieniędzy bądź prolongatę zadłużenia z tytułu dokonanej transakcji.
2.f. płatnicza papierów wartościowych ? polega na tym ze z mocy prawa określone papiery wartościowe np. czeki stanowią legalnie dopuszczalny instrument zapłaty ozn. to że stają się w danych stosunkach surogatem pieniądza, zamiast zapłaty gotówką można pokryć dany dług wekslem lub czekiem.
3.f. obiegowa ? wynika z możliwości łatwego przenoszenia praw papierów wartościowych, dotyczy to papierów na zlecenie przenoszonych w drodze indosu oraz papierów na okaziciela przenoszonych przez proste wydanie dokumentu, w ten sposób istotnie ułatwia się i uprasza obrót prawami majątkowymi inkorporowanymi w papierach wartościowych danego rodzaju. Z funkcją tą wiąże się mechanizm dyskontowania i redyskontowania wekslami przez bank i NBP.
4.f. gwarancyjna (zabezpieczająca)- dotyczy ona weksli własnych i prasowanych in blanko i polega na tym że zobowiązany w celu zabezpieczeniu rocznym mogącym powstać z określonego stosunku prawnego wystawia odpowiedni weksel istotnie ułatwiający dochodzenie roczne.
5.f. legitymacyjna ? polega na uproszczeniu procedur identyfikacji podmiotów praw inkorporowanych w papierach wartościowych która to identyfikacja wprowadza się przy papierach na okaziciela do przedstawienia dokumentów.

Umarzanie utraconych dokumentów:
Tak silnego uzależnienia wykonywania praw od władania dokumentem wynika potrzeba uchylenia ujemnych skutków utraty dokumentu. Kwestie związane z umarzaniem dokumentów reguluje z dekret z dn. 10.12.1946r. o umarzaniu utraconych dokumentów. Zgodnie z przepisami tego dekretu umorzenia dokumentu można żądać w razie jego zniszczenia, zagubienia lub bezprawnego zaboru. Odbywa się ono w drodze postępowania sądowego nie procesowego na wniosek ostatniego prawnego posiadacza lub innej osoby mającej interes prawny. W skutek umorzenia dawny dokument staje się nieważny, nawet gdyby potem odnalazł się a wierzytelność zostaje złączona z nowym dokumentem. Przepisy dekretu w sferze papierów wartościowych stosuje się do obligacji imiennych oraz akcji świadectw tymczasowych i innych dokumentów wydawanych przez spółkę akcyjną pod warunkiem że statut danej spółki nie reguluje trybu postępowania w tym zakresie. Obligacje oraz inne papiery wartościowe na okaziciela nie podlegają w ogóle umorzeniu. Natomiast zasady umarzania innych papierów wartościowych określają przepisy szczególne i tak w odniesieniu do weksli jest to art. 96-100 ustawy prawo wekslowe, a do czeków art. 78-81 ustawy prawo czekowe.
Źródła prawa papierów wartościowych:
Podstawowymi źródłami prawa papierów wartościowych są:
1.ustawa z dnia 28.IV.1938r. ? prawo wekslowe
2.ustawa z dnia 28.IV.1936r. ? prawo czekowe
3.ustawa z dnia 18 września 2001r. ? kodeks morski w odniesieniu do konosamentu
4.ustawa z dnia 29.VI.1995 r. ? o obligacjach
5.ustawa z dnia 29.08.1997 ? prawo bankowe w odniesieniu do bankowych papierów wartościowych
6.ustawa z dnia 29.08.1997 ? o listach zastawnych i bankach hipotecznych
7.ustawa z dnia 30.VI.2005- o finansach publicznych odnośnie do skarbowych papierów wartościowych
8.ustawa z dnia 15.09.2000- kodeks spółek handlowych
9.ustawa z dnia 30.IV.1993- o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji odnośnie do świadectw udziałowych
10.ustawa z dnia 27.V.2004- o funduszach inwestycyjnych odnośnie certyfikatów inwestycyjnych emitowanych przez te fundusze.

Ustawa prawo wekslowe:
Def. weksla ? jest papierem wartościowym posiadającym cechy ściśle przez prawo określone w którym wystawca albo sam przyrzeka zapłatę określonej sumy pieniężnej albo poleca zapłatę weksla i oddaje się odpowiednim rygorom prawnym.
Abstrakcyjny charakter zobowiązania wekslowego polega na tym że ważność zobowiązania nie zależy tu od ważności stosunku prawnego ????.., jego zasięgnięcie. Osoby przeciw którym dochodzi się prawdy z weksla nie mogą więc wobec jego posiadacza zasłaniać się zarzutami opartymi na swych stosunkach osobistych z wystawca lub poprzednimi posiadaczami weksla chyba ze posiadacz nabywając weksel działał świadomie na szkodę dłużnika.
W świetle ustawy prawo wekslowe rozróżnia się 2 rodzaje weksli :
1. weksel trasowany
2. weksel własny

Ad.1
Jest pisemnym poleceniem wystawcy skierowanym do trasaka dotyczącym bezwarunkowej zapłaty na rzecz remitenta określonej sumy pieniężnej.
W wekslu trasowanym występuje 3 osoby:
wystawca weksla czyli trasak,
osoba której wystawca poleca zapłatę określonej sumy pieniężnej
oraz remitent inaczej odbiorca przekazu t.j osoba na rzecz której lub na zlecenie której ma nastąpić zapłata.
Cechy składowe weksla są ściśle określone i zgodnie z art.1 prawa wekslowego weksel trasowany powinien zawierać:
1.słowo ?weksel? w samym tekście dokumentu w języku w jakim weksel został wystawiony
2.bezwarunkowe polecenie zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej pochodzące od wystawcy i skierowane do trasata
3.oznaczenie osoby trasata, oznaczenie terminu płatności, pamiętać należy że weksel bez ozn. terminu płatności jest płatny za okazaniem
4.ozn. miejsca płatności, ozn. rewitenta tj. osoby na rzecz której lub na zlecenie której ma być dokonana zapłata, określenie daty i miejsca wystawienia weksla.
5.dokument musi być opatrzony własnoręcznym podpisem wystawcy weksla
Wszystkie te składniki są konieczne dla ważności weksla z zastrzeżeniem warunku które są wymienione w art.2 ust. Prawo wekslowe.
Są 3 zastrzeżenia:
1.weksel bez terminu płatności uważa się za płatny za okazaniem
2.z braku osobnego oznaczenia miejsce wymienione obok nazwiska trasanta uważa się za miejsce płatności a także za miejsce zamieszkania trasanta
3.weksel w którym nie oznaczono miejsca wystawienia uważa się za wystawiony w miejscu podanym obok nazwiska wystawcy
Wystawca weksla trasowanego odpowiada za przyjęcie i za zapłatę weksla przez trasanta. Od odpowiedzialności za przyjęcie może się on zwolnić zamieszczając na wekslu klauzulę ?bez obliga za przyjęcie? wszelkie zastrzeżenia których wystawca chce zwolnić się. Odpowiedzialności za zapłatę uważa się za nie napisane. Odpowiedzialność trasata uzależniona jest od przyjęcia przez niego weksla czyli od tzw. akceptu który zaznacza się na wekslu wyrazem przyjęty lub innym równoznacznym podpisanym przez trasata. Także sam podpis trasanta na przedniej stronie weksla ozn, jego przyjęcie. Z chwilą akceptu trasat zwany akceptantem staje się głównym i bezpośrednim dłużnikiem wekslowym w stosunku do każdego legitymowanego formalnie posiadacza weksla a także wobec wystawcy.

Ad.2
Własny weksel zwany też wekslem prostym lub suchym. W wekslu tym wystawca sam przyrzeka bezwarunkowo zapłacić oznaczoną sumę pieniężną na rzecz lub na zlecenie wskazanej z nazwiska osoby czyli rewitenta.
Gdy więc w wekslu trasowanym głównym dłużnikiem jest trasat od chwili przyjęcia weksla akceptu zwany akceptantem, to w wekslu własnym głównym dłużnikiem jest zawsze wystawca.
Zgodnie z art. 101 ust, prawo wekslowe dokument będący wekslem własnym powinien zawierać następujące elementy:
1.słowo ?weksel? w samym tekście dokumentu
2.przyrzeczenie bezwarunkowej zapłaty ozn, sumy pieniężnej pochodzące od wystawcy
3.ozn. terminu płatności
4.ozn. miejsca płatności
5.ozn, osoby rententa
6.ozn. daty i miejsca wystawienia weksla oraz własnoręczny podpis wystawcy weksla

Natura prawna zobowiązania wynikającego z weksla trasowanego oraz własnego jest identyczna. W obu wypadkach jest to zobowiązanie formalne oderwane od swej przyczyny gospodarczej i oparte na wiążącej mocy podpisu złożonego na dokumencie.
Funkcje weksli:
1.f. kredytowa
2.f. płatnicza
3.f. obiegowa
4.f. gwarancyjna
5.f. legitymacyjna

Obieg wekslowy:
Pojęcie i funkcja indosu: Prawa z weksla mogą być przenoszone bądź to na mocy czynności inter biwos (pomiędzy żyjącymi) np. darowizny, przelew, indos bądź na mocy czynności mortis kauza (na wypadek śmierci) w drodze spadkobrania lub zapisu.
Indos ? jest formą przenoszenia praw wykształconą przez prawo wekslowe i zarazem odrębną od znanych powszechnie prawu cywilnemu. Nazwa indos pochodzi od włoskiego In dorso (na grzbiecie).
Def. indosu w prawie polskim zawiera art.921&2 KC. Zgodnie z którym jest to pisemne oświadczenie umieszczone na papierze wartościowym na zlecenie i zawierające co najmniej podpis zbywcy który ozn., przeniesienie praw na inną osobę. Do skutecznego przeniesienia praw z weksla konieczne jest oprócz oświadczenia woli wydanie dokumentu. Wystawca weksla może wyłączyć obieg wekslowy przez zamieszczenie na nim zwrotu:
1.?nie na zlecenie?
2.?imienny?
3.?bez prawa indosowania? lub inne równoznaczne zastrzeżenie
Weksel taki staje się papierem wartościowy imiennym i nazywa się rekta wekslem. Prawa z takiego weksla mogą być przeniesione w formie i ze skutkami zwykłego przelewu oraz wydania dokumentu mówi o tym art.11 ust. Prawo wekslowe.

Doręczenie wekslowe:
Inaczej awal ? jest czynnością na podstawie której osoba trzecia zwana poręczycielem wekslowym lub awalistą podejmuje względem posiadacza weksla wierzyciela obowiązki zapłaty zobowiązania wekslowego jeżeli poręczony dłużnik wekslowy (awalant) sam tego nie zrobił. Awal opiera się na porozumieniu między poręczycielem a posiadaczem weksla jest to poręczenie za dług wekslowy udzielone przez oświadczenie wekslowe z którego wynika zobowiązanie awalisty. Poręczenie wekslowe jako instytucja nierozerwalnie związana z wekslem spełnia pośrednio te same funkcje co weksel tzw. f. kredytową, f. gwarancyjną i f. płatniczą.
Weksel in blanko- jest dokumentem zawierającym co najmniej podpis wystawcy lub akceptanta złożony z zamiarem zaciągnięcia zobowiązania wekslowego. Wekslowego doktrynie prawa przyjmuje się że dokument z podpisem złożonym z zamiarem zobowiązania się wekslowo jest już wekslem ale niezupełnym na co wskazuje art. 10 ustawy prawo wekslowe. Wekslem in blanko jest zarówno dokument na którym złożono tylko z zamiarem wykreowania zobowiązania jak też dokument zawierający już niektóre klauzule wekslowe czyli częściowo wypełniony który należy uzupełnić o brakujące składniki. Elementem niezbędnym weksla In blanko jest własnoręczny podpis wystawcy lub osób upoważnionych do reprezentowania wystawcy. Zgodnie z wyrokiem sądu najwyższego z dn. 4.12.1998r. art. 8 prawa wekslowego stanowi że rzekomy przedstawiciel tj. ten który złożył podpis na wekslu w cudzym imieniu lub jako organ osoby prawnej nie mając do tego umocowania sam odpowiada wekslowo zgodnie z treścią złożonego oświadczenia woli chyba że jego kontrahent wiedział o braku umocowania. Przesłanką powstania zobowiązania z weksla in blanko jest uzupełnienie dokumentu zawierającego tylko podpis lub niektóre klauzule w taki sposób aby posiadał wszystkie wymagane przez prawo elementy rozstrzygające o ważności weksla. Z braku uzupełnienia weksla in blanko przysługuje osobie której go wręczono w zamiarze zaciągnięcia zobowiązania wekslowego a więc pierwszemu nabywcy weksla In blanko oraz osobom które później z mocy prawa nabyły weksel. Prawa uzupełniania weksla nie ma natomiast osoba go przechowująca.
Deklaracja wekslowa:
Weksel In blanko jest uzupełniony zgodnie z zawartym porozumieniem gdy umieszczono w nim elementy odpowiadające umowie osoby na nim podpisanej z osobą której wręczyła ona weksel In blanko. W praktyce zwłaszcza bankowej powszechne jest podpisywanie przez wystawcę weksla In blanko tzw. deklaracji wekslowej określającej zasady jego wypełniania i wręczanie jej wraz z wekslem bankowi kredytodawcy. Deklaracja wekslowa nie jest niczym innym jak umową zawartą przez wystawcę i czasami awalistów którą wręcza się równocześnie z wekslem In blanko pierwszemu nabywcy tj. bankowi wierzycielowi. Powszechnie przyjmuje się że ważność weksla In blanko nie jest uzależniona od istnienia deklaracji wekslowej. Jej znaczenie w praktyce sprowadza się do f. dowodowej w postępowaniu nakazowym dotyczącym weksla gwarancyjnego. Deklaracja kształtuje szeroko zakres odpowiedzialności dłużników wekslowych tj. wystawcy weksla i awalistów czyli poręczycieli. Weksle In blanko spełnia głównie f. gwarancyjną i jako taki nie jest przeznaczony do obiegu, nie można jednak wykluczyć sytuacji że posiadacz podpisanego przez wystawcę blankietu wekslowego puści go w obieg.

Czek ? podobnie jak weksel trasowany stanowi sformalizowaną odmianę przekazu o cechach ściśle przez prawo określonych.
Zgodnie z art.1 w związku z art.2 prawa czekowego, czek dla swej ważności musi zawierać:
1.słowo ?czek? w j. w jakim został wystawiony
2.bezwarunkowe polecenie zapłacenia ozn. sumy pieniężnej
3.nazwisko osoby która ma zapłacić
4.ozn,. miejsca płatności
5.ozn. daty i miejsca wystawienia czeku oraz podpis wystawcy
Czek wystawia się na bankiera który ma fundusze do rozporządzania wystawcy zgodnie z wyraźną lub dorozumianą umową uprawniającą wystawcę do rozporządzania tymi funduszami za pomocą czeku. W czekach wystawionych i płatnych w Polsce można jako trasanta wskazać jedynie bankiera. Polecenie zapłaty które temu założeniu nie odpowiada jest po prostu nie ważne art. 3
W praktyce czeki wystawiane są na specjalnych blankietach wydawanych przez bank swojemu klientowi w wykonaniu umowy której bank upoważnia tego klienta do dysponowania poprzez wystawianie czeków środkami znajdującymi się na jego rachunku bankowym. Bank zobowiązany jest wypłacać określoną w czeku sumę pieniężną jedynie do wysokości kwoty znajdującej się na rachunku bankowym lub do wysokości przeznaczonego kredytu.
Funkcje czeku:
Przede wszystkim f. płatnicza co odróżnia go od weksla będącego głównie instrumentem kredytu, poza tym f. obiegowa, legitymacyjna niekiedy gwarancyjna.Czek nie podlega przyjęciu dlatego też bank nie jest odpowiedzialny wobec rewidenta czyli posiadacza czeków za brak pokrycia. Posiadacz czeku może w tej sytuacji wystąpić z roszczeniem wyłącznie do wystawcy oraz ewentualnie do indosantów i poręczycieli czekowych. Wystawca odpowiada za wystawienie czeku bez pokrycia także ponosi on odpowiedzialności za szkodę która została spowodowana niezapłaceniem czeku. Powinien też w tej sytuacji zapłacić posiadaczowi czeku należne odsetki. Ponadto podlega odpowiedzialności karnej.
Różnice między wekslem a czekiem:
1.przy wekslu trasantem może być każdy a przy czeku tylko bankier
2.czek nie podlega przyjęciu
3.weksel wskazuje zawsze osobę rewidenta a czek może być wystawiony także na okaziciela
4.czek jest płatny tylko za okazaniem a weksel np. w pewien czas po okazaniu lub w oznaczonym dniu?
5.czek może być niekiedy odwołany
6.inne są też terminy przedstawienia do zapłaty weksla i czeku i różny jest tryb i terminy sporządzania protestu weksla i czeku.
Czek może być wystawiony:
1.na określoną osobę ? czek imienny
2.na zlecenie określonej osoby
3.na okaziciela
czek wystawiony na określoną osobę z dodaniem wyrazów lub okazicielowi (klauzula) albo innego zwrotu równoznacznego uważa się za czek okaziciela. Za taki czek uważa się też czek nie wskazujący komu ma być uiszczona zapłata. Innym podziałem jest podział czeku ze względu na sposób zaspokojenia wierzyciela. Wyróżniamy tu czeki gotówkowe inaczej kasowe oraz rozrachunkowe.
Czek gotówkowy stanowi dyspozycję wystawcy czeku udzieloną trasantowi do obciążenia jego rachunku kwotą na którą czek został wystawiony oraz wypłaty tej kwoty okazicielowi czeku w przypadku czeku na okaziciela lub osobie wskazanej na okaziciela w przypadku czeku imiennego.
Czek rozrachunkowy ? stanowi dyspozycję wystawcy udzieloną trasatowi obciążenia rachunku wystawcy kwotą na którą czek został wystawiony oraz do uznania tą kwotą rachunku posiadacza czeku. Wtedy czek może być użyty tylko do rozrachunku księgowego która ma służyć zapłacie.
Czek rozrachunkowy jest przedstawiony do zapłaty bezpośrednio u trasata lub w banku który posiadacz czeku ma swój rachunek. Jeżeli trasat nie zastosuje się do otrzymanego polecenia odpowiada za poniesioną szkodę do wysokości sumy czekowej.
Czeki rozrachunkowe mogą mieć m.in. postać:
- czeków potwierdzonych lub gwarantowanych .
Czek rozrachunkowy potwierdzony zawiera oświadczenie trasanta tj. banku wystawcy że czek ten ma pokrycie na rachunku. Potwierdzenie czeku jest ważne tylko przez 10 dni od daty wystawienia czeku. Na ten okres bank blokuje odpowiednie środki na rachunku wystawcy. Na tego rachunku czekach bank na przedniej stronie umieszcza odbitkę stempla o treści ?czek potwierdzony?.
Odrębną kategorię stanowią czeki rozrachunkowe gwarantowane w tym przypadku na podstawie umowy między bankiem a wystawcą czek realizowany jest bez względu na stan rachunku wystawcy. Ma to ten skutek ze w razie braku pokrycia na rachunku bank automatycznie kredytuje wystawcę czeku do wysokości sumy gwarantowanej.
Obieg czekowy:
Czek który został wystawiony na określoną osobę z dodaniem zastrzeżenia na zlecenie lub bez takiego zastrzeżenia można przenieść przez indos. Czek wystawiony na określoną osobę ale z dodaniem zastrzeżenia nie na zlecenie lub innego różnoznacznego można przenieść tylko w formie i ze skutkami zwykłego przelewu natomiast czek na okaziciela przenosi się w drodze prostego wręczenia dokumentu. Legitymuje on każdą osobę która przedstawi czek.
Indos przy czeku następuje na zasadach analogicznych jak przy wekslu i powinien być bezwarunkowy. A indos na okaziciela jest równoznaczny z indosem In blanko. Indos powinien być napisany na czeku lub na załączonej z nim karcie dodatkowej inaczej przedłużniku i podpisany przez indosenta. Indos może nie wymieniać od słowa indos indos notariusza. Może ograniczać się tylko do podpisu indosanta i wtedy indos jest ważny tylko wówczas. Został napisany na odwrotnej stronie czeku lub na przedłużniku. Indos przenosi wszystkie prawa z czeku jeżeli indos jest In blanko posiadacz czeku analogicznie jak w przypadku weksla może:
1.wypełniać indos nazwiskiem wlasnym lub innej osoby
2.indosować czek dalej In blanko lub na inną osobę
3.przenieść czek na inną osobę bez wypełniania indosu In blanko i bez indosowania art.17 ust. prawo czekowe

Czek może być odwołany a odwołanie jest jednostronnym oświadczeniem woli wystawcy skierowanym do trasanta. Może być dokonany w dowolnej formie także telefonicznie czy telegraficznie.
Odwołanie jest skuteczne gdy dotarło do trasanta w taki sposób że mógł się zapoznać z jego treścią. Odwołanie czeku jest bezskuteczne przed upływem terminu do przedstawienia. Odwołanie czeku płatnego w Polsce może mieć skutek także wówczas gdy czek wystawiony na nazwisko lub na zlecenie i przesłany przez wystawcę bezpośrednio trasantowi odwołano za nim trasat wykonał otrzymane polecenie.

Obligacje:
Zgodnie z art.4 ust.1 ust. z dnia 29.VI.1995r. o obligacjach, obligacja jest papierem wartościowym emitowanym w serii w którym remitent stwierdza zę jest dłużnikiem właściciela obligacji inaczej obieg ??.i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia.
Obligatariusz ? w art.4 ust.1ustawodawca wprowadza def. emisji papierów wartościowych w serii. Są to papiery wartościowe reprezentujące prawa majątkowe podzielone na określoną liczbę równych jednostek.
Klasyfikacja obligacji:
1.kryterium ze względu na status ewidenta i tu będą:
obligacje podlegające przepisom ustawy o obligacjach
obligacje wyłączone zpod działania przepisów ustawy o obligacjach
2. ze względu na sposób oznaczania obligatariusza
obligacje imienne
obligacje na okaziciela
obligacje imienne ? wskazują okreśłoną imiennie osobę w treści dokumentu i przeniesienie inkorporowanych w nich praw następuje przez przelew połączony z wydaniem obligacji.. jeżeli obligacje są wystawione na okaziciela przeniesienie wynikających z nich praw odbywa się przez samo wydanie obligacji.
Emitent może w warunkach emisji wprowadzić zakaz lub ograniczenie zbywania obligacji imiennych. A w razie utraty obligacji imiennej podlega ona odtworzeniu przez sąd w trybie właściwym dla umorzenia utraconych dokumentów.
3. ze względu na charakter świadczenia wynikającego z obligacji
obligacje zamienne
obligacje z planem pierwszeństwa
obligacje przychodowe
obligacje zamienne ? regulowane są w art.20 ust1, ust. o obligacjach. Jeżeli statut spółki tak stanowi spółka może emitować obligacje uprawniające do objęcia akcji emitowanych przez spółkę w zamian za obligacje zwane obligacjami zamiennymi. Podjęta przez spółkę uchwała o emisji obligacji zamiennych podlega zgłoszeniu do rejestru handlowego
obligacje z planem pierwszeństwa- określone w art.22 ust o obligacjach. Obligacje te dają nabywcy oprócz innych świadczeń wynikających z nabycia obligacji prawo pierwszeństwa do subskrybowania akcji spółki przed jej akcjonariuszami.. uchwała spółki o emisji obligacji z prawem pierwszeństwa powinna określać liczbę akcji przypadających na jedną obligację tak emisyjną akcji lub sposób jej ustalania a także wynikających z prawa pierwszeństwa
obligacje przychodowe- art.23 obligacje te mogą przyznawać obligatariuszowi prawo pierwszeństwa do zaspokojenia roszczeń przed innymi wierzycielami emitenta w całości albo części przychodu albo z całości lub części majątku przedsięwzięć które zostały sfinalizowane ze środków uzyskanych z emisji obligacji lub z całości albo z części przychodu innych przedsięwzięć określonych przez emitenta.
Emitentami obligacji przychodowych mogą być jednostki samorządu terytorialnego, ich związki, miasto stołeczne w-wa i spółki prawa handlowego powołane do wykonywania zadań z zakresu użyteczności publicznej.
4.ze względu na sposób oprocentowania obligacji
obligacje o stałym oprocentowaniu
obligacje o zmiennym oprocentowaniu
obligacje indeksowe- stopa ich oprocentowania jest aktualizowana w stosunku do stopy inflacji
obligacje o kupnie zerowym słone emitowane z dyskontem w stosunku do ich wartości nominalnej
5. ze względu na termin wykupu obligacji
obligacje krótkoterminowe- termin wykupu krótszy niż 1 rok
średnioterminowe- termin wykupu do 5 lat
długoterminowe- termin wykupu powyżej 5 lat.
6. ze względu na konwersję obligacji
obligacje konwersyjne
obligacje niezmiennej treści
obligacje konwersyjne konwersja może mieć charakter ustawowy lub umowny. Jeśli ustawowy to mamy do czynienia automatycznym przekształcaniem świadczenia niepieniężnego w pieniężne. Umowne- konwersja może przewidywać zmianę w warunkach emisji różnych elementów w treści obligacji w zależności od okoliczności które miały miejsce
7 ze względu na miejsce emisji
obligacje krajowe tzw. wewnętrzne ? emitowane w kraju emitenta wystawiane w walucie krajowej i przeznaczone przede wszystkim dla nabywców krajowych
obligacje zagraniczne tzw. zewnętrzne- emitowane poza granicami państwa emitenta wystawiane w walucie obcej podlegające regulacjom prawnym państwa emitenta
Podmioty uprawnione do emisji obligacji:
Zgodnie z art. 2 ust. obligacje mogą emitować:
1.podmioty prowadzące działalność gospodarczą posiadające osobowość prawną a także spółki komandytowo-akcyjne
2.gminy, powiaty, województwa także związki tych jednostek oraz miasto stołeczne w-wa
3.inne podmioty posiadające osobowość prawną upoważnione do emisji obligacji na podstawie innych ustaw
4.instytucje finansowe których członkiem jest RP, NBP i przynajmniej jedno z państw należących do organizacji współpracy gospodarczej i rozwoju lub bank centralny takiego państwa albo instytucje z którymi RP zawarła umowy regulujące działalność takich instytucji na terenie RP i podejmujące stosowne postanowienia dotyczące emisji obligacji.
Bankowe papiery wartościowe:
W myśl art.89 i nast. Ust. prawo bankowe, banki mogą emitować bankowe papiery wartościowe na warunkach podawanych do publicznej wiadomości. Do bankowych papierów wartościowych nie stosuje się przepisów ust. z dn. 29.VII.2005r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz spółkach publicznych. Bankowy papier wartościowy służy gromadzeniu przez banki środków pieniężnych lub w innej walucie wymienianej i zawarcia w nazwie wyrazu bankowy papier wartościowy a jego treść obejmuje:
1. wartość nominalną
2. zobowiązanie banku do naliczania określonego oprocentowania wg ustalonej stopy procentowej i ponadto dokonania wypłaty oznaczonej kwoty osobie uprawnionej w określonych terminach
3.ozn. posiadacza papieru wartościowego jeśli jest to papier imienny albo adnotację że jest to papier wartościowy na okaziciela
4.zasady przenoszenia praw wynikających z papieru wartościowego, numer papieru i date emisji i odpisy osób upoważnionych do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banków.
Listy zastawne:
Ust. z 29.VIII.1997r. Viii listach zastawnych i bankach hipotecznych przywróciła polskiemu rynkowi finansowemu banki hipoteczne a wraz z nimi listy zastawne jako nowy instrument rynku kapitałowego w Polsce.
List zastawny- jest długoterminowym papierem wartościowym zawierającym jasno określony stosunek prawny pomiędzy bankiem hipotecznym a wierzycielem. Wysoki poziom bezpieczeństwa listów został osiągniety w wyniku wprowadzenia wieli ograniczeń ustawowych dotyczących ich emisji i zabezpieczania kapitału który w dalszej kolejności będzie przeznaczony na kredyty udzielane przez bank hipoteczny na różne cele w szczególności jednak wspierające rozwój budownictwa. ustawa przewiduje 2 podstawowe rodzaje listów zastawnych:
1.hipoteczny list zastawny- przez który należy rozumieć papier wartościowy imienny lub na okaziciela którego podst. emisji stanowią wierzytelności banku hipotecznego zabezpieczone hipotekami w którym to liście bank zobowiązuje się wobec uprawnionego do spełnienia określonych świadczeń pieniężnych
2.publiczny list zastawny- papier wartościowy imienny lub na okaziciela którego podstawa emisji stanowią wierzytelności banku hipotecznego z nast. Tytułów:
z tytułu kredytów w części zabezpieczonej wraz z należnymi odsetkami, gwarancja lub poręczeniem NBP, europejskiego banku centralnego, rządów lub banków centralnych, państw członkowskich unii europejskiej, organizacji współ. gospod. i rozwoju z wyłączeniem państw które restrukturyzują lub restrukturyzowały swoje zadłużenie zagraniczne w ciągu ostatnich 5 lat, oraz gwarancją lub poręczeniem skarbu państwa zgodnie z odrębnymi przepisami.
z tytułu kredytów udzielonych podmiotom wymienionym w punkcie 1
z tytułu kredytów części zabezpieczonej wraz z należnymi odsetkami, gwarancją lub poręczeniem jednostek samorzadu terytorialnego oraz kredytów udzielanych jst.
Bank hipoteczny udzielając kredytu jst. jak również nabywając papiery wartościowe emitowane przez jst. jest zobowiązany uzyskać pozytywną nadzieje przyznania kredytu lub nabycia papieru wartościowego opini RIO o możliwości spłaty kredytu lub wykupu papieru wartościowego.

Podstawę emisji hipotecznych listów zastawnych stanowi wierzytelność z tytułu:
- udzielonych przez bank hipoteczny kredytów zabezpieczonych hipoteką i nabytych przez bank hipoteczny wierzytelności innych wynikających z udzielonych przez nie kredytów zabezpieczonych hipoteką.
Z emisją listów zastawnych wiążę się zasada stalego pokrycia listów zastawnych.
Rozróżnia się 3 rodzaje pokrycia:
1.pokrycie zwyczajne- zgodnie z art.18 ust1 łączna kwota nominalna wartości znajdujących się w obrocie hipotecznych listów zastawnych nie może przekraczać sumy nominalnych kwot wierzytelności banku zabezpieczonych hipoteką stanowiących podstawę emisji hipotecznych listów zastawnych
2.pokrycie zastępcze
3.pokrycie zgodnie z zasadą przystawalności wg której terminy ważności listów zastawnych i kredytów hipotecznych powinny sobie odpowiadać a z doby oprocentowania muszą zaś kształtować się w sposób zapewniający uzyskanie przez bank odpowiedniej dodatniej marży z tytułu odsetek na pokrycie kosztów lub tworzenie rezerw. Jest to tzw. złota reguła bankowa.
Hipoteczny list zastawny może by emitowany w formie dokumentu albo w formie zdematerializowanej czyli jako wpis komputerowy i może być też emitowany w odcinkach zbiorowych.


Zarys prawa pracy z prawem urzędniczym

Podr. ?prawo pracy? Teresa Liszcz
?kodeks pracy z komentarzem? Jerzy Wratny
kodeks pracy

ust. Z 1974 r. kodeks pracy, nowelizacja 96.
Ust. O związkach zawodowych- 23 maj 1991
Ust. O organizacjach pracodawców- 23 maj 1991
Ust. O rozwiązywaniu sporów zbiorowych- 23 maj 1991

Ust. O służbie cywilnej
Ust. O państwowym zasobie kadrowym
Ust. O pracownikach samorządowych
Ust. O pracownikach urzędów państwowych

W prawie pracy mamy 2 strony:
1. pracownika
Pracownik ? może być to osoba która ukończyła 18 lat i posiada ograniczoną zdolność do czynności prawnych, stan zdrowia potwierdzony przez lekarza specjalistę.
Pracownicy młodociani ? ukończyli 16 lat ale nie ukończyli 18 lat. Zadaniem zatrudnienia takiego pracownika jest przyuczenie do zawodu.
2. pracodawca
Może być to osoba fizyczna, także jednostka organizacyjna posiadająca jak i nieposiadająca osobowości prawnej. Osobowość prawną posiada spółka z.oo , akcyjna, spółdzielnia. Nie posiada jej spółka cywilna.

Dwie strony pracownika i pracodawcę łączy więź nazywana stosunkiem pracy. Przez to pracownik zobowiązuje się świadczyć usługi na rzecz pracodawcy w określonym miejscu i czasie a pracodawca zobowiązuje się zatrudnić pracownika za wynagrodzenie.
Stosunek pracy powstaje na podstawie umowy o pracę, mianowania, powołania, wyboru i spółdzielczej umowy o pracę.

Podstawowe zasady prawa pracy:
1.prawo do pracy ? każdy ma prawo do swobodnie wybranej pracy, mamy też prawo strać się o tą pracę. Nikomu poza wyjątkami zabronionymi w ustawie nie można zabronić wykonywania zawodu. Te wyjątki to pozbawienie wykonywania prawa zawodu.
2.wolność pracy ? nawiązanie stosunku pracy bez względu na podstawę jego nawiązania wymaga zgodnego oświadczenia woli stron. Dotyczy to kształtowania warunków pracy
3.zasada poszanowania godności pracy ? poczucie własnej wartości. Pracodawca jest zobowiązany szanować godność pracownika i inne wartości.
4.zasada równości ? pracownicy mają równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków. Dotyczy to równego kształtowania mężczyzn i kobiet w zatrudnieniu.
5.zasada dyskryminacji ? jakakolwiek dyskryminacja w szczególności na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną jest niedopuszczalna. Zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu pracy, na czas określony lub nieokreślony. Ze względu na niepełnosprawność mogą być to koszty związane ze stworzeniem miejsca pracy. Rasa ? cygani, religia np. uprzedzenia,
Mamy dyskryminację:
- bezpośrednią- jest to dyskryminacja wprost. Dyskryminacja jest to odmienne
traktowanie, gorsze. Grupa osób znajduje się w gorszej sytuacji
- pośrednia- polega na tym że mimo pozornie neutralnego jakiegoś przepisu, pozornie
neutralnej praktyki pracownik ten znajduje się w gorszej sytuacji niż pozostali.
Dyskryminacja pozytywna to działania podejmowane przez pracodawcę mające na celu polepszenie sytuacji osób należących do grupy która jest w gorszym położeniu. Dyskryminacja pozytywna jest dopuszczalna jeśli jest ograniczona czasowo np. w związku z ciążą lub macierzyństwem. Przejawem dyskryminacji może być molestowanie- działanie polegające na naruszeniu godności lub poniżenie, upokorzenie pracownika. Przejawem dyskryminacji jest działanie własne lub polegające na zmuszaniu innych osób.
Molestowanie - jest to każde nieakceptowane zachowanie o podłożu seksualnym albo odnoszące się do płci pracownika.
Molestowanie może być: werbalne, pozawerbalne, fizyczne, słowne.
Mobing ? dręczenie w miejscu pracy. To długotrwałe, uporczywe nękanie pracownika. Skutek 6 miesięcy wpływa na psychikę. Nie ma górnej granicy wyznaczonej odszkodowania. Dochodzi do zmian w psychice, zaniżona samoocena pracownika, większa zachorowalność, próby samobójcze lub skuteczne samobójstwo. Mobing polega na wyeliminowaniu pracownika.
6.prawo do wynagrodzenia ? pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę. Wynagrodzenie to ma być zapłatą za wykonywaną pracę. Funkcja zabezpieczenia potrzeb bytowych pracownika. Wprowadzono przepisy o równym traktowaniu kobiet i mężczyzn.
7.prawo do wypoczynku ? pracownik ma prawo do wypoczynku i to zarówno codziennego jak i cotygodniowego i corocznego. Zapewniają mu to przepisy o czasie pracy w dniach wolnych od pracy oraz o urlopie wypoczynkowym.
Przepisy o dowolnym wyborze czasu pracy ? 8 godz.
O dniach wolnych ? wolnych niedziel, świat wolnych od pracy
Urlopy wypoczynkowe- mówiące ile nam jeszcze przysługuje na wypoczynek
8.zasada bezpieczeństwa i higieny pracy ? pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom bezpieczeństwo i higieniczne warunki pracy. Bezpieczeństwo zarówno fizyczne (wypadek, uraz) jak i w sferze psychicznej (wolnych od mobingu, dyskryminacji, molestowania). Higiena wiąże ze sobą stworzenie warunków takich gdzie pracownik może się przebrać, umyć, zjeść.
9.zasada warunków socjalno-bytowych- pracodawca stosownie do możliwości i posiadanych warunków zaspokaja bytowe, socjalne i kulturalne potrzeby pracowników. Bytowe by miał gdzie mieszkać, socjalne- stworzyć odpowiednie warunki do mieszkania, czyli nie tylko gdzie mieszkać ale i jak. Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych udziela wsparcia dla potrzeb pracownika w zakładzie pracy. Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych służy też integracji załogi.
10.zasada podnoszenia kwalifikacji ? pracodawca jest obowiązany ułatwiać podnoszenie kwalifikacji zawodowych.
Trzy możliwości kształcenia:
- w szkole
- szkolenia obowiązkowe (pracownicy obowiązani są do tych szkoleń)
- doszkalanie
11. charakter norm prawa pracy ? wszelkie postanowienia umów o pracę a także innych
aktów na podstawie powstania stosunku do pracy nie mogą być mniej korzystne dla
pracownika niż wynika to z przepisów prawa pracy.
12.prawo koalicji ? zarówno pracownicy jak i pracodawcy w celu obrony i reprezentacji swoich praw i interesów mają prawo tworzyć organizację i przystępować do nich. Obrona praw- to to co posiadamy, reprezentowania celów- tego co chcemy osiągnąć.
13.prawo zrzeszania się
14.prawo do inforamcji

normy czasowe pracownika:
- 8 godz. na dobę.

Wypłata ? dostosowana do warunków unijnych , są w okresach miesięcznych. Pracodawca musi poinformować o urlopach wypoczynkowych informuje o prze nocnej, o przyjętym sposobie potwierdzania przybycia i nieobecności w pracy, o sposobie usprawiedliwiania nieobecności w pracy.
Śmierć kogoś bliskiego ? pracodawca nie może nie udzielić zwolnienia

Instytucje prawa pracy
Stosunek pracy:
- więź łącząca pracownika z pracodawcą
powstaje na podstawie umowy o pracę, mianowania, powołania

umowa o pracę ? za zgodnym porozumieniem stron zmierzającym do nawiązania stosunku pracy.
musi być w formie pisemnej. Musi zawierać:
1.rodzaj umowy: na czas nieokreślony, określony, umowa na okres próbny nie przekraczający 3 miesięcy, umowa na czas wykonania określonej pracy, ulega rozwiązaniu gdy praca zostanie wykonana
2.określenie stron, kto pracownik a kto pracodawca,
3.wymiar czasu pracy (pół etatu, 1/6 czy cały ) nie ma 1/5 etatu
4.miejsce wykonywania pracy (w sposób umożliwiający zidentyfikowanie tego miejsca)
5.rodzaj wykonywanej pracy, nie koniecznie stanowisko ale może być podane
6.termin rozpoczęcia pracy
7.wynagrodzenie

Rozwiązanie umowy o pracę następuje:
1.na mocy porozumienia stron
2.przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia, nie wszystkie umowy można rozwiązać za wypowiedzeniem tylko tj. umowa na czas nieokreślony, na czas próbny, nie rozwiązuje umowy za wypowiedzeniem na czas wykonalności danej pracy umowy na czas określony. Wyjątek:
- 1. umowy zawarte na okres przekraczający 6 miesięcy pod warunkiem że strony ?.
- 2. odmiana umowy na czas określony czyli umowa na czas zastępstwa.
3. przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia
4. z upływem czasu na który umowa była zawarta, upływ czasu powoduje rozwiązanie
umowy o pracę a nie wygaśnięcie
5.z dniem ukończenia pracy na którą umowa była zawarta

na okres próbny ? najdłużej 3 miesiące
na czas nieokreślony ? górna granica powinna wynikać ze społeczno gospodarczego ???

okresy wypowiedzenia:
- art. 34, i 36 kodeksu pracy

uzależnione są od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynoszą ??.
Okresy wypowiedzenia liczone tylko w dniach kończą się w sobotę
Okresy wypowiedzenia liczone w miesiącach kończą się w ostatnim dniu miesiąca

Jeżeli umowa o pracę w dniu 4 listopada 2006 ? pracownik pracuje tam 7 miesięcy to kiedy zakończy się okres wypowiedzenia? Odp. 31.12.2006; 28.02.2007

Okres wypowiedzenia:
W okresie tym przysługują pracownikowi takie same prawa jak każdemu innemu zatrudnionemu ale wypowiedzieć umowę można po spełnieniu kilku warunków:
1. pracodawca musi poinformować zakładową organizację związkową o zmianie rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem.
2. pracodawca nie może wręczyć wypowiedzenia osobie objętej ochroną np.
- jeżeli pozostało mniej niż 4 lata do emerytury jesteśmy w okresie ochronnym.
- jeżeli pracownik jest nieobecny w pracy z przyczyn określonych np. zwolnienie lekarskie, w czasie urlopu pracownika też nie można zwolnić, pogrzebu
- jeżeli pracownika pełni funkcję z wyboru np. radni bez zgody rady, posłów, senatorów bez zgody właściwego marszałka sejmu czy senatu
- kobiecie w ciąży nie można wypowiedzieć umowy, nie dotyczy to umowy na czas określony ulega przedłużeniu do czasu porodu, umowa na czas zastępstwa nie stanowi ochrony ?

Wypowiedzenie zmieniające - to wypowiedzenie warunków pracy lub płacy. Pracownik może odmówić przyjęcia warunków tego wypowiedzenia ale wtedy jest rozwiązanie stosunku pracy
Wypowiedzenie powinno zawierać:
- pouczenie pracownika o możliwości odwołania się do sądu pracy
- przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę

Rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia:
Zarówno pracownika i pracodawca może tego dokonać.
Pracodawca może tego dokonać:
1.art. 52 kp ? z winy pracownika
2.bez winy pracownika art. 53 kp
Ad. 1
Są 3 podgrupy:
1.z powodu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków np. zawarte w regulaminie pracy wynikają z zakresu pracy np. spożywanie alkoholu w pracy, przychodzenie pijanym
2.art. 52 popełnienie przestępstwa w trakcie stosunku pracy które uniemożliwia dalsze zatrudnienie pracownika na zajmowanym stanowisku np. nauczyciel, księgowy fałszuje księgi. Natomiast jeżeli pracownik budowlany okrada kioski to nie ma związku z wykonywaną pracą nie można go zwolnić z pracy, natomiast np. ginekolog, seksuolog zwalnia się
3.zawiniona utrata uprawnień koniecznych na zajmowanym stanowisku np. radca prawny? Adwokat?. Sami przyczyniamy się do utraty uprawnień.

Po upływie miesiąca od momentu kiedy pracownik dowiedział się o przyczynie art. 52&2
Art.53
Upływ okresu do rozwiązania np.
- 6 miesiecy
- 1 miesiąc
ktoś chory zbyt długo można go zwolnić z pracy

Pracownik może rozwiązać stosunek pracy z pracodawcą:
1.ciężkie naruszenie podst. obowiązków pracodawcy np. niewypłacalnie wynagrodzeń, zaniżanie, złe traktowanie, mobing, molestowanie, dyskryminacja
2.gdy pracodawca mimo orzeczenia lekarskiego nie przenosi pracownika do innej pracy to pracownika może rozwiązać stosunek pracy bez wypowiedzenia. Orzeczenie lekarskie bierze się stąd że praca mu szkodzi, wpływa negatywnie na jego zdrowie. Jeżeli pracownik wypowie pracę bez wypowiedzenia ? pracodawca może odwołać się do sądu, może jedynie przysługiwać odszkodowanie, wynagrodzenie

wygaśnięcie stosunku pracy: art. 63?&1
z dniem śmierci pracodawcy bądź pracownika.
Z upływem 3 miesięcy art. 66&1, &2
- związkowe po zakończeniu kadencji musi w ciągu 7 dni stawić się do pracy
- żołnierz ? 30 dni
- poseł, senator- 3 miesiące

*wynagrodzenie, czas pracy, ochrona, rodzicielstwo pracy kobiet, urlop, BHP, uprawnienia
ust. O związkach zawodowych.

Rodzicielstwo prawne
Dziecko zrodzone z małżonków należy do małżonków
1. ochrona pracy kobiet dotyczą
jest wykaz prac zabronionych kobietom , jest on zwiększony gdy kobieta zajdzie w ciążę.
Po 3 miesiącu jest ochrona przed możliwością rozwiązania stosunku o pracę. Wykaz prac szkodliwych ? mogą zagrażać życiu i zdrowiu matki i dziecka.
Nie może być rozwiązany stosunek pracy za wypowiedzeniem.
2.umowa o pracę zawarta na czas nieokreślony zostaje przedłużona do dnia porodu (nie dotyczy umów na czas zastępstwa.)
1 etap ochrony ? kobieta jest kobietą
2 etap ? macierzyństwo urlop przysługuje 16,18,26 tyg
16 tyg- pierwsze dziecko
18 tyg- każde następne
26 tyg- ciąża mnoga
po zmianach:
18 tyg
20 tyg
28 tyg
W czasie urlopu przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 100% wysokości wynagrodzenia.
Urlop macieżyński możemy podzielić na kilka części:
1.co najmniej 2 tyg urlopu przed przewidywaną datą porodu (możemy wykorzystać nie musimy)
2.po porodzie co najmniej 8 tyg ? urlop połogowy
3.po porodzie 14 tyg
4.od porodu do okresu nie przekraczającego wymiaru 16,18,26 można przekazać resztę nie wykorzystaną na ojca
Jeśli po urodzeniu dziecko wymaga opieki szpitalnej kobieta po 8 tyg od porodu może wrócić do pracy aby potem wykorzystać to co zostało
Kobieta ma prawo do powrotu do pracy bądź skorzystania z urlopu wychowawczego albo okres wychowawczy.
Jeśli wraca do pracy to z urlopu może korzystać ojciec dziecka.
Urlop wychowawczy może trwać najdłużej 3 lata, nie dłużej jednak niż do ukończenia 4 roku życia dziecka.
Urlop wychowawczy może być podzielony na 4 części, w czasie go można dostać zasiłek wychowawczy.
Jeżeli kobieta wraca do pracy też podlega ochronie. Kobieta ma prawo do przerw w pracy do karmienia dziecka, w ciągu dnia 2,5 godz. przerwy, jak długo ? tyle ile karmimy.
Po urlopie wychowawczym pracownik wychowujący jedno dziecko w wieku do 14 lat ma prawo do 2 dni w roku kalendarzowym wolnego na opiekę nad nim.

Okres opiekuńczy- pracownikowi przysługuje prawo do opieki nad dzieckiem,
- mamy prawo do zasiłku opiekuńczego- chore dziecko do lat 14
- inny chory członek rodziny ? dziecko powyżej lat 14
dziecko ? wiek do lat 8
do 60 dni zwolnienia z opieki w roku kalendarzowym, za ten okres jest zasiłek opiekuńczy w wysokości 80 % - do lat 8
inny chory członek rodziny ? zasiłek co najmniej może trwać 14 i dziecko powyżej lat 14

Stan ciąży oraz to czy karmimy musi być poparty oświadczeniem lekarskim. Jeżeli jest w ciązy kobieta ma zwolnienie od pracy na przeprowadzenie badań.
Kobieta w czasie macierzyństwa może podjąć inną pracę, warunek nie może ona ????
Kobieta może w każdym czasie zrezygnować z urlopu

Urlop macierzyński przysługuje w związku z:
- urodzeniem dziecka
- bądź przyjęciem dziecka na wychowanie

Bezpieczeństwo i higiena pracy
Ochrona życia i zdrowia w warunkach zatrudnienia. Bezpieczeństwo pracy obejmuje w sferze fizycznej ( ochrona przed wypadkiem, wypadek ? zdarzenie nagłe wywołane przyczyną zew, powodujący niezdolność do pracy, uraz lub jego śmierć) i w sferze psychicznej (odnosi się do zagwarantowania środowiska pracy od mobingu, nadużyć, molestowania.)
Uraz ? naruszenie tkanki organizmu
Wypadek śmiertelny ? to wypadek kiedy następuje zgon pracownika lub w skutek którego następuje śmierć.
Wypadki- pojedyncze, zbiorowe, śmiertelne, ciężkie- powyżej 7 dni niezdolność do pracy, wypadek w pracy- na terenie zakładu w związku z wykonywaną czynnością służbową na polecenie pracodawcy lub samodzielnie ale na rzecz pracodawcy.
Wypadek w drodze do pracy
Wypadek e drodze z pracy ? poza bramą zakładu pracy

Świadczenia:
- wypadek w pracy ? zasiłek chorobowy w wysokości 100%
- w drodze ? zasiłek chorobowy wysokość 100 %
są tez dodatkowe świadczenia ? odszkodowania

nie wolno dopuścić pracownika do pracy jeśli nie ma wymaganych kwalifikacji i potrzebnych umiejętności. Też jeżeli nie posiada dostatecznych znajomości przepisów BHP i obsługi urządzeń.
Są szkolenia pracowników, także pracodawca musi się szkolić w zakresie BHP. Szkolenia te są obowiązkowe, odbywają się w czasie pracy i na koszt pracodawcy.
Higiena pracy:
Pomieszczenia socjalne, poprzez sanitariaty, łazienki, odzież roboczą, możliwość posiłku.

Prace szczególnie uciążliwe dla zdrowia lub szkodliwe:
- np. związane z wysiłkiem fizycznym transportem ciężarów (kobieta nie więcej niż 20 kg przy pracy stałej)
- prace w pozycji wymuszonej ? stałe pochylenie, pozycja stojąca, to prace przeciwwskazane w określonych sytuacjach np. ciąży, młodociani ? praca monotonna
- w klimacie gorącym, zimnym i zmiennym
- prace w hałasie i drganiach
- prace z działaniem pól elektromagnetycznych, promieniowanie jonizujące, przy monitorach elektronicznych
- podziemne np. dla kobiet ale nie dotyczy to stanowisk kierowniczych bo nie wymaga stałego pobytu pod ziemią
- o podwyższonym lub obniżonym ciśnieniu
- w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami zaraźliwymi
- prace grożące ciężkimi urazami psychicznymi lub fizycznymi np. prace w wymuszonej pozycji pracy, w kanałach, gaszenie pożarów, podziemią, z materiałami wybuchowymi.

Na pracodawcy ciąży obowiązek oceny ryzyka związanego z wykonywaną pracą oraz stosuje środki profilaktyczne oraz ochrona przed zagrożeniami.