Wieś w literaturze.

Wieś , jej tradycje kulturowe i religijne , zwyczaje regionalne oraz trud codzienności od zawsze inspirowały wielu twórców do umieszczania jej w swoich dziełach . Ja jednak w swych refleksjach skupie się na wizerunku wsi przedstawionym w poznanych utworach literackich. Dlatego ,że każdy z literatów prezentuje ją z innej perspektywy i dotyczy różnych fragmentów jej życia staje się ciekawsza. Polscy pisarze wydobywają i zręczni prezentują zarówno dobre jak i złe strony życia w środowiskach wiejskich. Tak więc postaram się jak najdokładniej przybliżyć obrazy i doznania jakie chcieli przekazać nam pisarze i poeci .

Jednym z pierwszych pisarzy , zafascynowanych pięknem wsi polskiej był tworzący w okresie renesansu Jan Kochanowski . Prezentuje on nam w postaci fraszek i pieśni wyidealizowany opis przyrody , pracy na roli i życia mieszkańców wsi . Jedną z bardziej znanych sielanek jest „Pieśń świętojańska o Sobótce” , w której Kochanowski w dwunastu pieśniach zawarł jako pierwszy opis ludowego obrzędu , prezentuje także postawę ziemianina okresu renesansu, pokazuje korzyści płynące z życia w zgodzie z naturą. Czytając jego twory przenosimy się w czasie i w pełni dostrzegamy te krajobrazy , którymi on nas karmił. Również w naszej epopei narodowej – „Panu Tadeuszu” Adama Mickiewicza , widoczna jest fascynacja wsią polską. Autor dużo miejsca poświęca opisom przyrody i zjawiskom naturalnym . Czytając możemy sobie wręcz wyobrazić jak piękne i zachwycające były opisywane miejsca . Jednym z ważniejszych walorów artystycznych „Pana Tadeusza” są właśnie te opisy ponieważ uświadamiają nam Polakom jaki piękny mamy kraj . Daje temu wyraz również w dialogach pomiędzy postaciami , np. Telimena zachwycająca się włoskim pejzażem a Tadeusz nie widzi bardziej urodziwego kraju niż ten w którym mieszka . Epopeja ta została nazwana narodową ,ponieważ jej treść ma dużą wartość historyczną .Znajdują się w niej opisu różnych tradycji i zwyczajów polskiej szlachty, sytuacji politycznych i gospodarczych tamtych lat oraz tok myślowy naszych przodków . Mnie osobiście fascynują takie tradycje jak polowanie , które rozpoczyna się grą Wojskiego na rogu .Również moją uwagę zwróciły takie obrzędy jak grzybobranie czy wspólne spożywanie posiłków .
Wiele informacji , przeważnie politycznych dostarczają nam rozmowy w karczmie oraz wydarzenia podczas zajazdu. Na koniec chce zaznaczyć że warto zwrócić uwagę na codzienne zachowanie oraz język (powiedzonka) różnych postaci.

W pozytywizmie poznajemy kolejny utwór w którym widzimy zainteresowanie sprawami wsi . Jest to „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej . W powieści widzimy świat nie tylko oczami szlachty ale też chłopów , ich wzajemne stosunki które pogorszyły się po upadku powstania styczniowego i uwłaszczeniu chłopów przez cara Rosyjskiego Opisy piękna krajobrazy poprzeplatane są szarą rzeczywistością – walką o byt swój i rodziny. Ukazano tu wieś w różnych odsłonach : biednej zacofanej oraz bogatej przemysłowej. Pokazano ludzi mających codzienną styczność z trudem życia na wsi i ich stosunek do pracy na roli. Powieść fascynuje , ponieważ autorka w sposób prosty , zrozumiały a nawet śmieszny odzwierciedliła prawdziwość życia wiejskiego.

W okresie młodej polski panowało wielkie zafascynowanie kulturą ,tradycją i zwyczajami więc zostało to nazwane „chłopomanią”.
Temat ten porusza kilka utworów. Najbardziej znanym wśród nich są „Chłopi” Władysława Stanisława Reymonta ,który to pokazuje w czterech rozdziałach , nazywanych się tak samo jak pory rok, życie mieszkańców Lipiec .Tak więc pokazane zostały obowiązki i rozrywki ludzi ze wsi. . W przeciwieństwie do renesansowego obrazu dostrzegamy, że tytułowi chłopi są takimi samymi ludzki jak my, też mają problemy, troski , radości i żale i tak jak w dzisiejszych czasach tak przedtem też musieli ciężko pracować na swoje utrzymanie . Jako przykład wielkiego przywiązania do ziemi postawić można jednego z głównych bohaterów mianowicie Boryne. Wiele miejsca poświęcił Reymont zwyczajom , obyczajom oraz kulturze wsi. Każda dziedzina ich życia jest przez nich traktowana niezwykle poważnie i po bożemu , np.: przed żniwami robotnicy modlą się , także wspólne posiłki poprzedzone są modlitwą. Wiele można wymieniać czynności ,którymi żyli mieszkańcy Lipiec , są to mn: wesele , prace gospodarcze, kolacja wigilijna, przyjmowanie księdza, pogrzeb, kolędowanie itp.

Jeszcze bardziej pesymistyczny obraz wsi polskiej możemy zobaczyć w wierszach Stanisława Żeromskiego i Jana Kasprowicza które pokazują tragiczną rzeczywistość najbiedniejszej części chłopów , którzy nie mają szans na poprawienie swojej sytuacji życiowej i są wykorzystywani przez innych.

Zupełnie inny obraz chłopstwa możemy zobaczyć w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego . W utworze nie widzimy ciężkiej pracy ale zabawę , chęć pomocy w odzyskaniu niepodległości .Przedstawiona w dramacie zgoda pomiędzy chłopami a inteligencją jest tylko pozorna ponieważ każda z grup społecznych dba tylko o swoje sprawy. Mieszczan fascynują barwne stroje i żywiołowość wieśniaków jednak traktują ich w sposób pogardliwy ,ponieważ uważają że ci powinni zajmować się wyłącznie swoimi sprawami. „Niech na całym świecie wojna , byle polska wieś zaciszna , byle polska spokojna”. W literaturze dwudziestolecia międzywojennego poznajemy losy Cezarego Baryki z utworu „Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego. W czasie jego pobytu w Nawłoci ukazano losy szlachty i chłopów. Ci pierwsi żyją dostatnio, w kręgu obyczajów, rozrywek, ciasnych zainteresowań. Nie interesują się polityką ani sprawami przyziemnymi. Za cel stawiają sobie dobre zamążpójście oraz zyskanie dobrego wizerunku w oczach najbliższych. Ci drudzy zaś klepią biedę ,są zacofani , nie mają żadnych perspektyw i brak im świadomości narodowej. Tak więc w sposób drastyczny przedstawiono dwie różne grupy społeczne zamieszkujące ten sam skrawek ziemi.

Podsumowując swoje powyższe rozważania uważam ,że większość utworów przestawia polską wieś w sposób wyidealizowany ,jako miejsce gdzie jest piękny krajobraz ,świeże powietrze , ludzie żyją bez problemów i trosk , nie muszą się o nic martwić , tylko zbierają owoce swojej pracy i korzystają z tego . Niewielu wieszczów i pisarzy zwróciło uwagę na trud życia jedynie ci którzy mieszkali na wsi lub mieli z nią styczność przez dłuższy czas. Jednak jeśli problem ten został poruszony to czytelnik dowiedział się o warunkach panujących tam. Rzeczywiste różnice jakie istniały między ludzmi bogatymi a biednymi były i są jak przepaść nie do pokonania . Wieś jest tym miejscem gdzie te granice są szczególnie widoczne. Sama w sobie jest ona jednakże bardzo piękna. W przekroju wybranej literatury dokładnie widać że, jest ona fascynacją od zawsze. Podziwiam i zazdroszczę ludziom mieszkającym na wsi , bo jest to miejsce pełne tajemnic , w którym nikt nie ma prawa się nudzić. Osobiste zbliżenia z florą i fałną pozwalają lepiej poznać samego siebie.