Oblicza socjalizmu.

PRACA KURSOWA ? Oblicza Socjalizmu w XIX wieku

A/a
Określ zakres obowiązków mężczyzn, kobiet i dzieci na podstawie fragmentu memoriału o osiedlach robotniczych ( 1817 ).
Obowiązki mężczyzn przewidziane memoriałem :
- praca w fabrykach,
- praca w rolnictwie, produkcja płodów rolnych dla gminy.
Obowiązki kobiet przewidziane memoriałem:
- opieka nad dziećmi w domu,
- opieka nad dziećmi i ich wychowanie w szkołach,
- utrzymywanie porządku w pomieszczeniach mieszkalnych,
- praca w ogrodzie,
- uprawa warzyw dla potrzeb całej gminy
- dyżury w kuchni gminnej,
- dyżury w jadłodajniach i sypialniach,
- szycie odzieży dla mieszkańców gminy,
- po przeszkoleniu czy dokształceniu praca w wybranych gałęziach przemysłu.
Obowiązki dzieci przewidziane memoriałem :
- nauka w szkole,
- starsze dzieci będą pomagać w pracach w ogrodach warzywnych,
- pomoc w fabrykach.
A/b
Oceń, czy wizja osiedli robotniczych była wizją społeczeństwa totalitarnego.
Cechą główną państwa totalitarnego jest zmierzanie do całkowitej kontroli wszelkich sfer życia obywateli. Celem władzy totalitarnej jest kontrolowanie nie tylko stosunków międzyludzkich, lecz nawet kontrola poglądów obywateli. Państwo totalitarne konsekwentnie narzuca obywatelom określony sposób myślenia nie tylko przez prasę i propagandę, organizację szkolnictwa, wychowania i kontrolę nad systemem nauki, lecz także przez stosowanie różnych form przymusu
psychicznego. W reżimie totalitarnym państwo wciąga do realizacji swej polityki wszystkich obywateli, w zasadzie nie pozostawiając swobody na ich ?prywatne życie?. I tak właśnie widzi życie obywateli autor Robert Owen ( twórca socjalizmu utopijnego ) i przedstawia je w memoriale o osiedlach robotniczych. Autor memoriału planuje każdy aspekt życia mieszkańców gmin, nie tylko dorosłych ale również dzieci i w ogóle nie pozostawia miejsca i czasu na życie prywatne przyszłych mieszkańców zaplanowanych osiedli. Uważa on ,że wspólne życie i wspólna praca uczynią człowieka lepszego i szlachetniejszego.
Myślę ,że wizja Owena jest typową wizją społeczeństwa totalitarnego.
B/a
Wytłumacz, jaką wizję dziejów przedstawiali autorzy ? Manifestu komunistycznego? Marks i Engels.
Czytając i analizując fragment ? Manifestu komunistycznego? Marksa i Engelsa możemy się pokusić o stwierdzenie że historia wszelkiego dotychczasowego społeczeństwa jest historią walk klasowych, autorzy przekonują, że ? zgodnie z żelaznymi mechanizmami dziejów, które rzekomo odkryli ? w naszej epoce zaostrzającego się konfliktu klasowego między burżuazją a proletariatem nieuchronnie musi dojść do rewolucji, w której proletariat, jako klasa najbardziej upośledzona, odegra rolę kolektywnego zbawiciela całej ludzkości. W wyniku rewolucji dwóch antagonistycznych klas zostanie zniesiona własność prywatna i podział klasowy, państwo zacznie zanikać, praca stanie się przyjemnością, a człowiek odzyska swoją prawdziwą naturę oczywiście nie przewidywali oni innego scenariusza jak taki ,że proletariat odniesie zwyciestwo.
Reasumując, uważali oni , że w historii ludzkości najważniejszą rolę odgrywa walka między klasami o panowanie, bo walka ta decyduje o sytuacji we wszystkich krajach i przynosi najtrwalsze zmiany. Wśród robotników komuniści mieli być tymi, którzy przekonają proletariuszy o konieczności walki i staną na ich czele.
B/b
Określ, co dokument mówił o własności prywatnej. Jak ją oceniał?
Uważali oni , że szczególnie ważne jest, kto ma w swoich rękach warsztaty pracy, ziemię czy fabryki. Marks i Engels twierdzili, że nie zmieni się położenie mas, jeżeli panujący wówczas system wartości nie zostanie zmieniony. Uważali , że należy nie tylko znieść prywatne prawo do własności środków produkcji ale także atakowali przekonanie, że istnieją stałe i naruszalne prawa, do których należy właśnie prawo własności czy prawo do dziedziczenia.
autorzy Manifestu stwierdzali, że kapitalizm musi ustąpić miejsca systemowi , w którym środki produkcji przestaną być własnością prywatną, a staną się dobrem całego społeczeństwa, może to jednak nastąpić tylko w drodze rewolucyjnego przewrotu Cyt.? Proletariusze nie mają nic swojego do zabezpieczenia, muszą natomiast zburzyć wszystko co dotychczas zabezpieczało i ochraniało własność prywatną ?? Posiadanie własności prywatnej było przecież wg autorów ze wszech miar naganne.
B/c
Wymień przynajmniej jeden błąd w rozumowaniu autorów.
Problem polegał na tym, że, według Marksa i Engelsa, rewolucja proletariacka może zwyciężyć tylko wówczas, gdy pozbawi się na nią wpływu samych robotników. Ich świadomość bowiem nieuchronnie kształtowana jest przez kapitalistyczne stosunki społeczne, co sprawiało, że nie są oni w stanie pojąć właściwych celów i interesów, nie zdają sobie sprawy z antagonizmów klasowych, nie znają praw dziejowych . Nie dysponując "szerszym" spojrzeniem, będą np. skłaniać się ku doraźnym reformom systemu, który powinni w całości zniszczyć; będą próbowali ? tworząc np. związki zawodowe ? dogadać się z kapitalistami, zamiast ich zgładzić.
Krótko mówiąc, co prawda rewolucję trzeba przeprowadzić rękami robotników i dla robotników (a także całej ludzkości), jej plan jednak musi zostać dostarczony z zewnątrz.

C/a
Wyjaśnij, podając odpowiednie argumenty, jak dokument ?DEKRETY KOMUNY PARYSKIEJ ? oceniał księży i Kościół.
Po rewolucji i wprowadzeniu ? Dekretu Komuny Paryskiej ? sytuacja duchowieństwa we Francji była szczególnie trudna. O ile jedno z rozporządzeń rewolucyjnych władz zakazywało niszczenia tego, co symbolizowało czy wyrażało kulturę arystokracji, o tyle polecenia w stosunku do religii katolickiej, jej wyznawców, świątyń i wszelkich przedmiotów kultu były jasne.
"W sytuacji kiedy triumfuje filozofia, należy dołożyć wysiłku do zniszczenia wszystkich świątyń, które świadczą o głupocie naszych ojców i konserwują nadzieje winne przesądom i szarlatanerii" - zalecał komitet rewolucyjny. Czego nie udało się całkiem zburzyć to dewastowano, profanowano.
Wszystko, co się z katolicyzmem wiązało, należało zniszczyć. Chodziło o usunięcie wszelkich śladów obecności chrześcijaństwa dlatego niszczono dzieła sztuki świadczących o katolickim charakterze tradycyjnej kultury. To dlatego w tamtym czasie mówiło się o"martyrologii francuskich katedr".
I tak np. na frontonie paryskiej Notre Dame całkowicie zniszczono 28 figur przedstawiających królów francuskich, przedtem je "gilotynując". W samym Paryżu podczas rewolucji zniszczono i zdemolowano trzy czwarte kościołów (bezcenną Sainte Chapelle zamieniono na składy zboża), w Troyes - piętnaście świątyń, w Beauvais - dwanaście, w Chalons - siedem. W Awinionie łupem wandali padł pałac papieski, a jego bezcenne meble i dzieła sztuki spłonęły w ogniskach. Zburzono opactwo benedyktyńskie i bazylikę Cluny i Longchamps, klasztory Saint-Germain-des-Prs, Mormoutiers. Podobny los spotkał wiele innych mniej znanych klasztorów i bibliotek klasztornych, kaplic, jak również liczne plebanie, figury i obrazy święte, w tym bezcenne dzieła sztuki, krzyże, szaty i naczynia liturgiczne.
Skonfiskowano dobra kościelne, a duchowieństwo przeszło na utrzymanie państwa. Biskupi mieli być mianowani, a niewybierani przez papieża. W 1790 roku została wydana konstytucja cywilna, którą księża musieli zaprzysiężyć, w przeciwnym wypadku pozbawiano ich prawa sprawowania posług religijnych. Była to próba uzależnienia Kościoła od państwa. Jakobini zostali usunięci z prawie wszystkich władz prowincjonalnych.
C/b
Podkreśl fragment dotyczący zapowiedzi nacjonalizacji fabryk.
Art. 3. Dobra [...] należące do stowarzyszeń religijnych ogłasza się za własność narodową;
Art. 4. Natychmiast zostanie przeprowadzony spis tych dóbr, by stwierdzić ich stan i przekazać je do dyspozycji narodu.
[...] Komuna Paryża zważywszy, że pewna ilość warsztatów została porzucona przez tych, którzy nimi kierowali [...], wzywa syndykalne izby robotnicze do utworzenia komisji badań dla przedstawienia sprawozdania ustalającego, jakie są praktyczne możliwości uruchomienia tych warsztatów [...] przez spółdzielcze stowarzyszenia pracowników zatrudnionych w tych warsztatach; [...]
4. ustanowienia komisji rozjemczej, która w razie powrotu właścicieli powinna ustalić warunki ostatecznej cesji tych warsztatów stowarzyszeniom robotniczym [...].
C/c
Przedstaw wizję rozwoju szkolnictwa ponadpodstawowego.
Po rewolucji Francuskiej wprowadzeniu ? Dekretu Komuny Paryskiej ? szkolnictwo miało być :
- świeckie-prowadzone przez nauczycieli nie jakobinów,
- bezpłatne- wolnie nie tylko od opłat lecz również danin,
- obowiązkowe- dostępne nauczanie od odpowiedniego wieku i dla chłopców i dziewcząt
- zawodowe - przygotowanie do rzemiosła chodzi o to, by dzieci obojga płci po ukończeniu szkoły podstawowej mogły wstąpić do szkoły ? pracowni przygotowującej do jednego lub dwu rzemiosł.
D/a
Na podstawie załączonego fragmentu ?Katechizmu Rewolucjonisty? wymień cechy prawdziwego rewolucjonisty.
Prawdziwy rewolucjonista :
1. nie powinien mieć swojego imienia, zwracano się wówczas ?towarzyszu?
2. nie powinien mieć ( prowadzić) żadnych interesów ani spraw,
3. nie powinien znać uczucia przywiązania,
4. nie powinie mieć żadnej, swojej własności prywatnej,
5. nie powinien przywiązywać się do tradycji,
6. natura prawdziwego rewolucjonisty wyklucza wszelki romantyzm,
wszelką uczuciowość, egzaltację, zachwyt.
7. wyklucza nawet osobistą nienawiść i mściwość.
8. powinien zerwać wszelki związek z cywilizowanym światem zewnętrznym,
9. powinien zerwać wszelkie kontakty z klasą w jakiej żył dotychczas,
10.powinien współdziałać z rewolucją i to winno być dla niego dobrem
moralnym,
11.moralne jest dla niego to wszystko, co sprzyja triumfowi rewolucji,(nawet kradzież)
12.niemoralne i zbrodnicze jest to, co przeszkadza rewolucji,
11.powinien niszczyć i burzyć wszystkie dobra i ideie , które nie służą
rewolucji i walce o wolność,
12.powinien walczyć ze wszystkim co nie jest związane z istniejącym
państwem: szlachtą, popem, giełdziarzem czy chłopem-wyzyskiwaczem.
13 gardzi opinią społeczną,
14 surowy wobec siebie, powinien być surowym i wobec innych.
D/b
Dokonaj oceny ( i ją uzasadnij ) Katechizmu pod względem etycznym .

... W walce nie ma etyki!? ? pisał mroczny ukraiński nacjonalista Dmytro Dońców i dlatego uważam, że wydany ? Katechizm rewolucjonisty ? , który zawiera zbiór postaw tzw. idealnego rewolucjonisty właśnie dokładnie się na tej lub takiej doktrynie opiera . Przecież od samego początku do końca namawia do przemocy w ramach przyjętej idei. Nie może więc być mowy o etyce , która sama w sobie znaczy tyle co zasady moralne. To etyka i moralność świadczy o człowieku i jego wychowaniu. A katechizm rewolucjonisty to przeciwieństwo, toż to sama przemoc.
Sieje on zniszczenie , poprzez ręce tych , którzy potraktowali go poważnie ,jako sposób na dalsze swoje życie. Prowadzi walkę ze wszystkim. Jedyną wskazaną drogą przez ten katechizm jest niszczenie bez miłosierdzia i litości wszelkich dóbr materialnych i moralnych, które nie służą celom zawartym w tym dokumencie
czyli rewolucji. Moim zdaniem wypacza moralnie ludzi, którzy ulegli być może
tylko chwilowej fascynacji takiej ideologii. Absolutnie uważam, że katechizm rewolucjonisty jest bezlitosny dla demokratycznego państwa i w ogóle dla całego układu klasowo-oświeconego społeczeństwa. Gardzi i nienawidzi obecnej moralności społecznej we wszystkich jej racjach i przejawach. Jest to zły i destrukcyjny dokument i cieszę się że nie żyję w jego czasach.
E
Ustal jakie działanie ma doprowadzić do wprowadzenia socjalizmu.
Klasa robotnicza może dokonać rewolucji na drodze strajku generalnego, który ogarnąłby cały kraj i wszystkie dziedziny życia. Strajk generalny nie jest jednak dla Sorela kwestią taktyki - niejako sam w sobie jest celem. Jego idea miała mobilizować robotników do walki, ale nie gwarantowała sukcesu. Wg Sorela i jego ?Rozważania o przemocy? socjalizm jest przede wszystkim kwestią moralną.
F/ a/b
Wyjaśnij, dlaczego autor krytykuje tezę o dyktaturze proletariatu.
Przedstaw ocenę demokracji dokonaną przez autora.
Zdaniem Bernsteina największym błędem marksizmu była zbyt silna krytyka kapitalizmu i przy czym bardzo mocne propagowanie socjalizmu i komunizmu osiągniętych drogą rewolucji . Bernstein zasadniczy problem widzi w marksistowskiej wizji rewolucji socjalistycznej . Uważał on , że rewolucja socjalistyczna w warunkach kapitalizmu traci na aktualności , ponieważ klasa robotnicza poprzez powszechne prawo wyborcze , petycje , inicjatywy obywatelskie może osiągnąć bardzo korzystne prawa socjalne . Państwo demokratyczne jego zdaniem jest podstawą do wyeliminowania form przemocy , zła z życia społeczeństwa . A rewolucja może doprowadzić tylko wyłącznie do tragedii , rozlewu krwi , dyktatury a nawet anarchii . Za każdym razem podkreślał znaczenie dorobku , zdobyczy świadczeń świata pracy wynikające z walki parlamentarnej zapoczątkowanej przez pierwsze umiarkowane , pokojowe partie Socjaldemokratyczne . Najlepszą drogą do socjalizmu w jego odczuciu miało być stopniowe przekształcanie kapitalizmu poprzez podkreślenie wielkiej roli ludzi pracy , oraz we wdrażaniu wszelkich istotnych praw socjalnych . W pracy tego autora dobro jednostki widzimy jako podstawę w sensie metodologicznym . Bernstein był swego rodzaju wielkim przeciwnikiem Marksa . Stawiał on za cel dobro jednostki , będące gwarantem zmiany , przebudowy społeczeństwa , a nie jak Marks który na pierwszym miejscu stawiał społeczeństwo , które chciał jak najszybciej przekształcić . Państwo kapitalistyczne jego zdaniem zawierało tak mocno rozbudowaną działalność , sferę socjalną , iż generalnie zaspakaja potrzeby społeczne . Autor starał się udowodnić , że państwo kapitalistyczne nie jest już w rękach jednej panującej klasy , lecz przechodzi stopniowo do władzy ogólnospołecznej .

Porównaj teksty D i E pod kątem celów i metod, które mają doprowadzić do ich osiągnięcia . Wyciągnij wnioski.
Porównując oba teksty widzimy jak wielka jest różnica metodach , które miałyby doprowadzić do osiągnięcia celu jaki w jednym i drugim przypadku wydawałoby się że jest ten sam - lepsze życie robotników ( socjalizm ). W tekście D główną metodą , która ma do tego doprowadzić jest rewolucja, a wiec przemoc ,która niesie za sobą zniszczenia i śmierć tysięcy ludzi. Walka rewolucyjna w której dla osiągnięcia założonego celu wynaturza się jej zwolenników. Są bezwolnymi istotami w służbie narzuconej ideologii. Natomiast dla Sorela do obalenia kapitalizmu wystarczyłby strajk generalny, który objąłby wszystkie dziedziny życia i sparaliżowałby życie kraju w tak ogromnym stopniu, że ustrój załamałby się i władza dostałaby się w ręce klasy robotniczej. Uważam, że mając wybór, wolałabym doprowadzić kraj do socjalizmu metodą pokojową, bez przemocy i wynaturzania . Bardziej odpowiadają mi metody Sorela.

Porównaj teksty F,B i E. rozstrzygnij , podając odpowiednią argumentację, nastepująca kwestie : czy możliwe byłoby porozumienie miedzy Bernsteinem a Marksem i Sorelem.
Marks to przemoc oparta na walce o socjalizm.
Lenin i Rosja to krwawa rewolucja.
Sorel to strajki generalne, które mają doprowadzić do socjalizmu.
Bernstein natomiast zasadniczy problem widzi w marksistowskiej wizji rewolucji socjalistycznej . Uważa on , że rewolucja socjalistyczna w warunkach kapitalizmu traci na aktualności , ponieważ klasa robotnicza poprzez powszechne prawo wyborcze , petycje , inicjatywy obywatelskie może osiągnąć bardzo korzystne prawa socjalne ? bez przelewu krwi i przemocy.
Myślę, że ci panowie oprócz tego ,że wszystkim ?zależy? na losie klasy robotniczej niewiele mają ze sobą wspólnego . Metody jakim chcą dojść do celu są zupełnie, diametralnie różne. Chyba nie maja szans porozumienia.

Porównaj źródła od A do F i napisz wypracowanie: Oblicza socjalizmu XIX wieku.

Socjalizm pojawił się pod wpływem rewolucji francuskiej oraz rewolucji przemysłowej pod koniec XVIII w., a połowa XIX w. to wielka popularność myśli socjalistycznej ,która rozprzestrzenia się i bardzo prężnie rozwija się nie tylko wśród robotników ale również intelektualistów i naukowców .
Socjalizm od łac. socialis ? znaczy tyle co towarzyski .
Celem socjalizmu było zniesienie podziałów klasowych, sprawiedliwy podział dóbr i dochodów, a cała gospodarka miała rozwijać się zgodnie z założeniami planowania centralnego. Ale do tego celu prowadziły różne drogi, różnymi metodami ten cel chciano osiągnąć.
Socjalizm dzieli się na dwa główne nurty:
1. socjalizm utopijny
2. socjalizm naukowy (marksizm)
Doktryna socjalizmu utopijnego to ostra krytyka kapitalizmu i rozwarstwienia między klasowego XIX w. i wizje świata sprawiedliwego, który by łączył brak wyzysku ze strony uprzywilejowanych oraz idee demokratyzmu (te to jednak tylko utopie i fantazje).
Mimo wszystko a może również socjalizm utopijny odegrał ogromną rolę w uświadomieniu istniejących napięć społecznych, zwracał uwagę na przyczyny nasilających się strajków i konsolidował ludzi wokół tych problemów.
Utopista socjalistyczny, Robert Owen który żył w latach 1771 ? 1858 był pochodzenia robotniczego. Swoje życie zawodowe zaczynał w przemyśle tekstylnym w Manchesterze. Jego nieprzeciętne talenty i zdolności sprawiły, że zdobył wykształcenie i powierzono mu kierowanie fabryką przędzalniczą w New Lanarc, której stał się współwłaścicielem. Tam też począł przeprowadzać swoje eksperymenty. Stworzył idealne warunki dla robotników. Owen surowo krytykował system fabryczny, szczególnie wykorzystywanie do rozmaitych robót (w tym ciężkich) dzieci. Domagał się wychowywania dzieci i ich edukacji. Owen zakładał w New Lanarc tzw. wioski owenowskie.. Swoje wioski szczegółowo planował: brak zaułków, zakrętów, gdzie mogła szerzyć się prostytucja - rozmieszczone były na dużym placu, na którym znajdowały się budynki (podobne do blokowisk z okresu PRL - u). . Był zaciekłym wrogiem indywidualizmu - głosił zniesienie małżeństwa, wspólne wychowywanie dzieci, oraz preferował jednolity ubiór, odpowiedni na każdą porę roku, co miałoby zapobiec wyróżnianiu się osoby z tłumu innych. Krytykował wolną konkurencję, własność prywatną, wadliwy podział pracy, struktury klasowe, ubóstwo robotników. Twierdził, że aby człowiek się zmienił, trzeba przebudować, a najlepiej stworzyć ustrój komunistyczny. Chciał uspołecznić środki produkcji, scentralizować zarządzanie produkcją i zatrudnieniem. Wychowaniem i kształceniem powinno jego zdaniem zajmować się państwo. Wysuwał również postulat emancypacji kobiet. Twierdził, że człowiek jest produktem społecznym, a źle zorganizowane społeczeństwo kształtuje ludzi złych, którzy popełniają przestępstwa; złe społeczeństwo to złe instytucje polityczne. Mówił, że w złym społeczeństwie rozdział dóbr jest nieracjonalny. Racjonalny podział dóbr miał w jego opinii zapewnić szczęście ludziom a racjonalnie zorganizowane społeczeństwo ma zlikwidować przestępczość.Jest uważany za ojca spółdzielczości. Był przeciwnikiem rewolucji.
W latach 40-tych XIX w. głoszono wiele programów przeobrażeń społecznych określanych jako socjalistyczne i wkrótce termin "socjalizm" stał się wieloznaczny. Następnie rozbieżności programowe doprowadziły do wyodrębnienia komunizmu, który miał inną wizję dochodzenia do istnienia społeczeństwa idealnego . i. Komunizm jest doktryną społeczno- polityczną, powstałą również w XIX wieku, której głównymi twórcami i przedstawicielami byli: Karol Marks (1818-1883) i Fryderyk Engels (1820 - 1895) To oni w ?Manifeście komunistycznym? opublikowanym w 1848 roku określili wyznaczniki idealnego ustroju państwowego, który doprowadzi do równości wszystkich ludzi- komunizmu, czyli najwyższej formy organizacji społeczeństwa.
K.H. Marks urodził się w Trewirze, w zniemczonej rodzinie żydowskiej. Inteligent, o przyzwoitym wykształceniu w obrębie nauk społecznych. Był wesołkiem, o dużych skłonnościach do nadużywania alkoholu. Nie sprawdził się jako aktywny polityk, zajął się więc teorią polityki. Jest twórcą nazwy ?socjalizm". Postulował przeprowadzenie rewolucji socjalistycznej, po której powinna nastąpić l faza instalacji proponowanego przezeń ustroju , a wyjaśnia to w ?Dyktaturze proletariatu". W trakcie trwania tej fazy miały zostać zniszczone resztki ustroju kapitalistycznego (m.in. zniesienie wymiany rynkowej, certyfikatu własności). W fazie II natomiast zwanej ?Właściwym socjalizmem", powinno nastąpić porzucenie form dyktatorskich, likwidacja instytucji państwa i przejście do demokracji bezpośredniej.
Popularyzatorem poglądów K. Marksa i marksizmu był F. Engels. Za punkt wyjścia swoich rozważań przyjął ekonomie polityczną.
Ich walka z burżuazją rozpoczyna się wraz potrzebną nacjonalizacją i ograniczeniem prawa własności. Ogromną wagę przyładano do tego, aby wprowadzić różnie pojmowaną ? sprawiedliwość społeczną ? poprzez właśnie wyrównanie ?nadmiernych? różnic społecznych między najbogatszymi a najbiedniejszymi. Na dodatek warunkiem istnienia społeczeństwa idealnego było zagwarantowanie każdemu prawa do pracy, bezpłatnej oświaty i opieki medycznej.
Ostatecznie w ruchu socjalistycznym wykształciły się 2 nurty:
-rewolucyjny (komuniści z Kominternu),
-reformistyczny (ugrupowania skupione w Międzynarodówce Socjalistycznej).
Ci pierwsi odwoływali się do dorobku twórców socjalizmu naukowego oraz do poglądów Lenina. Lenin głosił iż rewolucja socjalistyczna nie musi rozpocząć sie w państwach najbogatszych, ale tam gdzie sprzeczności są największe. Dopuścił także zwycięstwo rewolucji w jednym kraju. Jego koncepcje stały się bazą dla ugrupowań powstających po I Wojnie Światowej.
Innym ruchem społecznym, którego apogeum przypada również w omawianym XIX wieku jest anarchizm to idea głosząca nieograniczoną wolność jednostki. Anarchizm postuluje zastąpienie państwa różnymi zrzeszeniami, stowarzyszeniami i grupami terytorialnymi. Ruch ten odcisnął również swoje piętno na doktrynie socjalistycznej. Jego bezkompromisowość i akty terroru powodowały jednak, że nurt ten tracił zwolenników. Niektórzy z nich poczęli więc utożsamiać się z inną odmianą socjalizmu ? syndykalizmem, który rozwinął się on w końcu XIX w. we Francji w łonie tutejszego ruchu robotniczego. Ojcem ideowym syndykalizmu był marksista G. Sorel (1847 - 1922). Jego myśl opiera się na idei socjalizmu, ale często jest klasyfikowana razem z anarchizmem. Opierał się on na założeniu, że przemiany społeczne dokonają się w efekcie strajku generalnego. W tym celu należało podjąć edukację klasy robotniczej. Po obaleniu tradycyjnych form państwa miało powstać społeczeństwo funkcjonujące w oparciu o syndykaty - odmianę związków zawodowych.
Do wniosku, który zadał kłam poglądom XIX - wiecznych socjalistów, doszedł funkcjonariusz partyjny SPD, niemiecki polityk Eduard Bernstein (1850 - 1932). Stwierdził on, że nie ma jednolitej klasy robotniczej. Zdaniem Bernsteina największym błędem marksizmu była zbyt silna krytyka kapitalizmu i przy bardzo mocnym propagowaniu socjalizmu i komunizmu , osiągniętych drogą rewolucji . Bernstein zasadniczy problem widzi w marksistowskiej wizji rewolucji socjalistycznej . Był zawsze jej przeciwny. Stawiał on za cel dobro jednostki , będące gwarantem zmiany , przebudowy społeczeństwa , a nie jak Marks który na pierwszym miejscu stawiał społeczeństwo , które chciał jak najszybciej przekształcić . Uważał on , że rewolucja socjalistyczna w warunkach kapitalizmu traci na aktualności , ponieważ klasa robotnicza poprzez powszechne prawo wyborcze , petycje , inicjatywy obywatelskie może osiągnąć bardzo korzystne prawa socjalne . Państwo demokratyczne jego zdaniem posiada środki do wyeliminowania form przemocy , zła z życia społeczeństwa . A rewolucja może doprowadzić tylko wyłącznie do tragedii , rozlewu krwi , dyktatury a nawet anarchii . Zawsze podkreślał on znaczenie dorobku , zdobyczy świadczeń świata pracy wynikające z walki parlamentarnej zapoczątkowanej przez pierwsze umiarkowane , pokojowe partie Socjaldemokratyczne . Ewolucyjne a nierewolucyjne przekształcenie ustroju kapitalistycznego miało być gwarantem zmiany postawy jednostki . Bernstein starał się udowodnić , że państwo kapitalistyczne nie jest już w rękach jednej panującej klasy , lecz przechodzi stopniowo do władzy ogólnospołecznej. Największą porażką jednak w myśleniu Bernsteina były zbyt optymistycznie idące wizje . Uważał natomiast iż socjalizm i komunizm są zgubne , ponieważ znajdują się na pograniczu utopii .


Literatura:
WWW.wp.pl wikipedia
WWW.portalwiedzy.onet.pl
1. Maria i Bogdan Sobolewscy, Myśl polityczna XIX i XX wieku. Liberalizm, Warszawa 1978.
2. Zbigniew Rau, Liberalizm. Zarys myśli politycznej XIX i XX wieku, Warszawa 2000