Kodeks

PRAWO CYWILNE




Prawo prywatne: naczelną zasadą jest równoprawność podmiotów.

Kodeks cywilny (1.01.64) podstawowy akt dotyczący prawa cywilnego.


1-15 akty ogólne

własność i inne prawa rzeczowe

zobowiązania czyli obligacje:


Ogólna


Część szczegółowa

prawo spadkowe


Prawo cywilne: pravus cyvile

Obywatel (łac.cyvis) prawo obywatelskie dotyczące ludności rzymskiej.


KODEKS CYWILNY

Art. 1. Zakres regulacji. Kodeks niniejszy reguluje stosunki cywilnoprawne między osobami fizycznymi i osobami prawnymi.

I Część ogólna:


przepisy wstępne, np. zasada: ustawa nie działa wstecz


prawo osobowe:


osoby fizyczne


narodziny


śmierć


miejsce zamieszkania


ubezwłasnowolnienie

3. problem czynności prawnych: akty i zdarzenia, które pociągają za sobą odpowiedzialność cywilną:


zawieranie umów


przetargi


znaczenie milczenia w prawie cywilnym

Prawo cywilne przewiduje różną formę czynności prawnej, np.: ustawa wymaga formy pisemnej- akt notarialny wymaga najbardziej uroczystej formy pisemnej.


przepisy o przedstawicielstwie rodzice są przedstawicielami ustawowymi dzieci.


przepisy o przedawnieniu. Przedawnienie, to instytucja regulująca upływ czasu na stosunki prawne.

Polskie prawo cywilne nigdy nie zostało zmodyfikowane. Po rozbiorach na ziemiach polskich prawomocne było prawo niemieckie, itd.

Po 1919 prawo zostało unormowane. Po 1945 pojawiły się różne akty prawne mające na celu ujednolicenie polskiego prawa cywilnego.

I KODEKS KODEKS POWIATU- 1964

Nowelizowano go wielokrotnie eliminowano pewne przepisy, wprowadzano nowe.


ŹRÓDŁA PRAWA CYWILNEGO:


KODEKS CYWILNY


AKTY SZCZEGÓLNE


ŹRÓDŁA FORMALNE wyrażane w formie pisemnej, w postaci ustaw, rozporządzeń mających charakter wykonawczy.


ŹRÓDŁA NIEFORMALNE INDYKATORA, orzecznictwo sądowe, piśmiennictwo, - najb. orzecznictwo Sądu Najwyższego (skład 3 sędziów). Istnieją także składy rozszerzone.


Orzecznictwo w Francji kult ostatniego precedensu(walka na precedensy). Sądy nie są związane formalnym orzecznictwem Sądu Najwyższego.


piśmiennictwo (doktryna) w komentarzach, monografiach.

II WŁASNOŚĆ

Zasada ochrony własności: każda własność ma takie same prawo do ochrony.

Zasada dobrej wiary: zasada uczciwości.

Zasada ochrony praw nabytych: nikt nie może zostać pozbawiony nabytych praw, szczególnie wstecznie.

Zasada wykonywania prac podmiotowych

III ZOBOWIĄZANIA:


ogólne


szczegółowe

IV PRAWO SPADKOWE

PRZEPISY PRAWA są gramatycznymi i językowymi jednostkami technicznymi tekstów, aktów normatywnych, tzw. źródeł prawa.

LEX SCRIPTA prawo pisane.

Z przepisu prawnego może wynikać kilka norm prawnych. Aby stworzyć normę trzeba odszukać kilka przepisów.


NORMY PRAWA CYWILNEGO:


normy bezwzględnie obowiązujące (jus cogens) nieprzestrzeganie powoduje postępowanie karne,


normy względnie obowiązujące (jus dispositivum) prawo dyspozycyjne, normy prawa dyspozycyjne,


ustawy doskonałe(leges imperfekte) przewidywanie sankcji w naruszeniu odpowiednie normy,


ustawy niedoskonałe nie są obowiązane sankcjami


STRUKTURA NORMY CYWILNO-PRAWNEJ (składała się z trzech części):


HIPOTEZA opis określonej sytuacji życiowej, stanu faktycznego,


DYSPOZYCJA określa skutki prawne zdarzenia opisanego w normie,


SANKCJA

NORMA CYWILNO-PRAWNA składa się obecnie z dwóch: HIPOTEZY I DYSPOZYCJI

Art. 412 Przypadek świadczenia Sąd może orzec przypadek świadczenia na rzecz Skarbu Państwa, jeżeli świadczenie spełnione jest w zamian za dokonanie czynu zabronionego przez ustawę lub w celu niegodziwym. Jeżeli przedmiot świadczeń został zużyty lub utracony, przepadkowi może ulec jego wartość.

Normy cywilne dotyczą w równej mierze jednej i drugiej strony. Jednak w normie semimperatywnej

konsument jest słabą stroną, jest w rękach osób dysponujących towarem- norma ta chroni konsumentów.


15.09.99

ZASIĘG PRZESTRZENNY norm prawa cywilnego:


czasowy


terytorialny- każde państwo może stosować swoje prawo w obrębie danego kraju

PRYWATNE PRAWO MIĘDZYNARODOWE = PRAWO KOLIZYJNE, które rozstrzyga rodzaj systemu prawnego. Normy kolizyjne decydujące o rodzaju i zakresie stosowanego do danej sprawy prawa.

PRAWO OBCE :


prawo obce jest stosowane przez normy prawa polskiego lub francuskiego jako własne.


inni traktują je jako fakt (gdy strona chce aby sąd angielski zastosował prawo polskie musi przedłożyć prośbę).


KWESTIA STOSOWANIA PRZEPISÓW N. P. C. W CZASIE

Akty prawne często ulegają nowelizacją. Gdy realizacja prawa sprowadza się do jednokrotnego stosowania, to nie ma problemu.

Długoterminowe umowy, np. dzierżawy na czas nieokreślony. Gdy dwa lata po zawarciu umowy następuje zmiana prawa to które prawo stosować? (tzw. prawo międzyczasowe- intertemporalne)

PRAWO PÓŹNIEJSZE MA PIERWSZEŃSTWO PRZED PRAWEM WCZEŚNIEJSZYM

Zasada bezpośredniego działania ustawy przy wprowadzaniu nowego przepisu ma on natychmiastowe zastosowanie. W tym zakresie stosowanie normy prawnej w czasie ważna jest zasada, że prawo nie może działać wstecz.

Art. 3. Moc wsteczna ustawy. Ustawa nie ma mocy wstecznej, chyba że to wynika z jej brzmienia lub celu.

Zasada prawa zachodnioeuropejskiego w czasie obowiązywania określonych zasad prawnych człowiek z nich korzystający nie może być ich z mocą wsteczną pozbawiony.

Norma prawa cywilnego jest podstawą decyzji sędziowskiej. Nikt nie może otrzymać ochrony prawnej podmiotu, jeżeli nie wynika ona z normy prawa. Niektóre z norm konstyt. mają bezpośrednie zastosowanie.


WYKŁADNIE STOSOWANIA PRAWA zakres działalności sędziów w normach prawnych(nie tylko przy niejasnej, niesprecyzowanej normy prawnej).

Uogólniające zwroty normy prawnej stwarzają problemy przy jej interpretacji. Niekiedy ustawodawca używa słownikowego wyrażenia w sposób poprawny.

METODY WYKŁADNI:


Najprostsza METODA JĘZYKOWA (M. SEMANTYCZNA). Niekiedy ustawodawca w przepisach nakazuje odpowiednie odczytywanie danych sformułowań.


Reguła LOGICZNA trudna. Sądy powołują się na regułę zasady wnioskowania.


Sędzia może stosować prawo na ZASADZIE ANALOGII (PODOBIEŃSTWA):


juris


(wykładnia systemowa) - skierowanie do wszystkich gałęzi prawa


legis badanie prawa w zakresie dziedziny danej sprawy.


Wykładnia celowościowa - traktowana jest jako W. FUNKCJONALNA (czyli określająca normy poprzez warunki społ. polit.) prawo musi odpowiadać danej funkcji odpowiedniej instytucji, czyli poprzez określenie i dostosowanie do czasu i sytuacji.


NORMATYWNE DYREKTYWY INTERPRETACYJNE formułowane przez przepis nakazujący brać pod uwagę sytuację w czasie ustanawiania przepisu, np.: reguła interpretacyjna ustawodawca nakazuje aby w treści testamentu znalazły się nakazy formułujące postanowienia w razie przypadków losowych spadkobierców.

Uzasadnienie (motywy) ustawodawcze PRZED WOJNĄ pojęcia były określone dokładnie przez ustawodawcę.


PROBLEMY PORÓWNAWCZE poprzez kształtowanie się ustawy przez lata i dużo projektów niektóre słowa i założenia zmieniały się i dlatego nie ma sposobu na dokładne sprawdzenie o co chodziło ustawodawcy poprzez przejrzenie planów ustawy.

Istniały teksty pomocnicze, które pomagają w rozumieniu normy; obecnie ustawodawca rzadko wprowadza jakieś pomocnicze tłumaczenia.


PROBLEM TREŚCI N.P.- jej zakresu. W niejasnych sytuacjach kończy się zakres treści n. p.


PROBLEM NIESPRAWIEDLIWOŚCI N. P. może być niezgodna z zasadami moralnymi.


PROBLEM N. W STOSOWANIU PRAWA poglądy i zasady moralne poszczególnych sędziów mogą się różnić.

PRAWO OSOBOWE poświęcone regulowaniu praw osób jako podmiotów prawa cywilnego:


mające osobowość prawną


porównuje się normy i z tego wynikają grupy nie mające osobowości prawnej. One mogą występować w postępowaniach sądowych w obronie swoich praw.


spółka cywilna prawa cywilnego nie przyznano jej osobowości prawnej. Może być ona pozwana.


Prawo komitetów np.: elektryfikacji, radiofonizacji niektóre sądy uważały, że niektóre komitety mogą uczestniczyć w postępowaniu sądowym. Sąd Najwyższy jest temu przeciwny.


OSOBA FIZYCZNA najważniejsza kategoria podmiotowa. Każda osoba, która urodziła się ma zdolność prawną.


I. ZDOLNOŚĆ PRAWNA

Nasciturus osoba, która ma się narodzić.

Art. 8. Początek 1. Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną.

Przepisy, np. w:


prawie spadkowym:

Art. 927. 2 Jednakże dziecko w chwili otwarcia spadku już poczęte może być spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe.


kodeksie rodzinnym instytucja kuratora vertis (kurator brzucha)

Nasciturus jest traktowany za pełnoprawną osobę w chwili przecięcia pępowiny.

Gdy N. oddychało nawet tylko przez kilka sekund to urodziło się żywe i z pełnymi konsekwencjami.

Art. 8. Domniemanie urodzenia się żywym. W razie urodzenia się dziecka domniemywa się, że przyszło ono ma świat żywe.


II KONIEC ZDOLNOŚCI PRAWNEJ CZŁOWIEKA:

Istnieje Instytucja Stwierdzenia Zgonu.

UZNANIE ZA ZMARŁEGO:

Art.29. Przyczyny, terminy. 1. Zaginiony może być uznany za zmarłego, jeżeli upłynęło lat dziesięć od końca roku kalendarzowego, w którym według istniejących wiadomości jeszcze żył; jednakże gdyby w chwili uznania za zmarłego zaginiony ukończył lat siedemdziesiąt, wystarcza upływ pięciu lat.

2. Uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed końcem roku kalendarzowego, w którym zaginiony ukończyłby lat dwadzieścia trzy.

Art. 30. Zdarzenia szczególne 1. Kto zaginął w czasie podróży powietrznej lub morskiej w związku z katastrofą statku lub okrętu albo w związku z innym szczególnym zdarzeniem, ten może być uznany za zmarłego po upływie sześciu m-cy od dnia, w którym nastąpiła katastrofa albo inne szczególne zdarzenie.


III INSTYTUCJA UBEZWŁASNOWOLNIENIA:


całkowite

Art. 13. Ubezwłasnowolnienie całkowite. 1. Osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa i narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem.


częściowe

Art. 16. Ubezwłasnowolnienie częściowe, kuratela. 1. Osoba pełnoletnia

może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa i narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw.

2. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę.

Nie każda choroba psychiczna stanowi podstawę dla ubezwłasnowolnienia postanowienie Sądu Najwyższego.


IV. MIEJSCE ZAMIESZKANIA

Art. 25. Pojęcie. Miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu.

Art. 26. Dziecko. 1. Miejscem zamieszkania dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską jest miejsce zamieszkania rodziców albo tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej. 2. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom mającym osobne miejsce zamieszkania, miejsce zamieszkania jest u tego u rodziców, u którego dziecko stale przebywa. Jeżeli dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodziców, jego miejscu zamieszkania określa sąd opiekuńczy.

Art. 28. Zasada. Można mieć tylko jedno miejsce zamieszkania.


V. OCHRONA DÓBR OSOBISTYCH

NAZWISKO. Podstawą jest dekret z 45 o zmianie nazwisk i imion.

Podpis zdarzają się dokumenty podpisane imieniem.


21.09.1999

NORMY PRAWA CYWILNEGO - bez niej nie może powstać prawo podmiotowe.

TEORIA WOLI prawo podmiotowe jako moc woli.

DEF. PRAWA PODMIOTOWEGO j. t. przyznane przez normę prawną na rzecz podmiotu stosunku prawnego sfera możności postępowania w sposób określony w normie prawnej (sfera zgodności z prawem):


jest w sposób naturalny połączony z człowiekiem,


jako moc woli,


jest to jawnie chroniony interes,


jest to pewna korzystna sytuacja.


Prawo podmiotowe może dzielić się na uprawnienia. Z jednego prawa podmiotowego mogą wynikać różnego rodzaju uprawnienia. Jeżeli komuś przysługują prawa podmiotowe wynikające z jakichś uprawnień, to ten ktoś może realizować roszczenia przed sądem.


PRAWA CZYNNE polegające na sytuacjach jak: DANIE I CZYNIENIE,


PRAWA BIERNE obowiązek drugiej strony powstrzymania się od działania,


PRAWA ZAKAZOWE polegające na nie czynieniu,


PRAWA GŁÓWNE (samoistne), np. z umowy sprzedaży


PRAWA NIESAMOISTNE (akcesoryjne) przy umowach w grę wchodzą odsetki,


PRAWA PRZENASZALNE (zbywalne)


PRAWA NIEPRZENOSZALNE nie można ich przenieść na inny podmiot wszystkie prawa o charakterze niemajątkowym,


PRAWA OBECNE


PRAWA PRZYSZŁE mogą powstać w różnych okolicznościach

EKSPEKTATYWA OCZEKIWANIE


PRAWO BEZWZGLĘDNE prawo własności, prawo właściciela


PRAWO WZGLĘDNE prawo wynikające z umowy najmu, dzierżawy, część praw przenosi się na dzierżawcę.


PRAWO MAJĄTKOWE:


prawa rzeczowe


prawa do rzeczy podobnych


PRAWA NA DOBRA NIEMATERIALNE:


prawa osobiste


prawa autorskie


prawa wynalazcze

Teoria zakazu nadużycia praw podmiotowych: każdy podmiot uprawniony ma tyle praw ile sam może wykonać.

ZASADA VENIRE CONTRA FACTUM nie można wycofać się z prowadzonych pertraktacji.

Art. 44. Pojęcie. Mieniem jest własność i inne prawa majątkowe:


mienie państwowe


mienie prywatne


RZECZY

Art. 45. Pojęcie rzeczy. Rzeczami w rozumieniu niniejszego kodeksu są tylko przedmioty materialne.

Przedmioty obrotu: np. szkielet, zęby, krew.


NIERUCHOMOŚCI

Art. 46. Nieruchomość. 1. Nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwałe z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności:


n. gruntowe,


n. budynkowe budynek jest ściśle związany z gruntem,


n. lokalowe budynki.

Nieruchomości mają określone granice.

RZECZ RUCHOMA składa się z zasadniczego podmiotu i części składowych nieruchomości. Część składowa rzeczy nie może być rzeczą oddzielną.

RZECZ POWSZECHNEGO UŻYTKU: drogi, rzeki

RZECZAMI są ciecze i gazy zamknięte w zbiornikach.

Przedsiębiorstwo może być zakwalifikowane jako mienie.


22.09.1999

ZOBOWIĄZANIA


część ogólna


część szczegółowa zawiera regulacje prawne dotyczące pr. zobowiązań.

Prawo zobowiązaniowe to ogół tych wszystkich przepisów prawnych, które regulują stosunki społ. między podmiotami w normatywnej postaci stosunków zobowiązaniowych.

Art. 353. Istota. 1. Zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić.

2. Świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu .


Odpowiedzialność z tyt. czynów niedozwolonych np. najpierw jest zdarzenie, później postępowanie.


zobowiązanie wynikające z bezpodstawnego wzbogacenia, prowadzenie spraw bez zlecenia,


zasada swobody umów strony zainteresowane mogą umorzyć swoje umowy według swoich opinii. Nie mogą jednak naruszać praw.

UMOWY nie można naruszać praw bezwzględnie obowiązujących; nie naruszać zasady współżycia społecznego.


U. PRZYSTĄPIENIA( aktezyjne) kontrahent przedstawia umowę , w grę nie wchodzą żadne rokowania rozmów, np. z elektrownią.


KLAUZULE jedna osoba narzuca drugiej jakieś sprawy

W dużej mierze w sprawie obligacji wchodzą zwyczaje ustalone praktyki postępowania.

Zbieranie, utrwalanie zwyczajów Izba Handlowa w Anglii i Francji.

POWSTANIE ZOBOWIĄZAŃ:


z umowy (zobow. ex contraktu)


czynnie dozwolone (ex delicto)


faktyczne stosunki prawne (występuje więź o charakterze prawnym),


na skutek czynności prawnych nie muszą to być umowy, kontrakty, może być to akt administracyjny,


z orzeczenia sądowego.


Istnienie wierzyciela (os. uprawnionej w stos. do dłużnika) i dłużnik (os. zobowiązana w stos. do wierzyciela).

DŁUG konsekwencja istnienia wierzytelności.


OBOWIĄZKI GŁÓWNE, np. przy sprzedaży,


OBOWIĄZKI UBOCZNE, np. odsetki z umowy sprzedaży

Osoby pomocnicze (pełnomocnik)- np. posłaniec


DŁUG:


bez odpowiedzialności (zobow. naturalne)


z odpowiedzialnością

Za długi obok dłużnika mogą być odpowiadać inne osoby.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ


OSOBISTA odp. dłużnika całym swoim majątkiem przy udziale komornika,


PRAWNO -RZECZOWA (RZECZOWA) dłużnik w określ. syt. będzie zobow. zaspokoić wierzyciela rzeczami, np.: hipoteka, zastawy.

Prawo egzekucji sądowej: przewidują pewne ograniczenia w sprawie obrony dłużnika, np. część pieniędzy na emeryturę.

ŚWIADCZENIE j. t. zachowanie się dłużnika zgodnie z treścią zobowiązania czyniące zadość interesom wierzyciela.

Mogą to być: rzeczy, prawa majątkowe, zespoły majątkowe.

Niemożność spełnienia świadczenia:


pierwotna dłużnika w czasie zawierania umowy wie, że nie spełni zobowiązania.


wtórna np. spalenie majątku, które doprowadzają, że dłużnik nie może spełnić zobowiązania.

ŚWIADCZENIA:


jednorazowe, np. przy umowie sprzedaży


okresowe (periodyczne), np. alimenty, renty


ciągłe najem, dzierżawa, prawo bankowe.

ZASADY


nominalizmu polega na 1zł za 1zł.


walutowości: spłata powinna nastąpić w walucie krajowej.

UMOWY:


starannego działania lekarz, adwokat


rezultatu umowa z krawcem, szewcem


U.s.d. - wchodzimy kontakt z lekarzem, adwokatem nie może nam powiedzieć jaki będzie wynik jego działania, ale podejmie starania.

U.r. chodzi o osiągnięcie wyniku, np. krawiec

Wielość dłużników i wierzycieli jest tu:


solidarność czynna (wierzyciele)


solidarność bierna (dłużnicy)

Dłużnik ma prawo wyboru. Każdy z dłużników jest odpowiedzialny w równej części. Może być także odpowiedzialność rozłożona nierównomiernie. Jest tu zasada domniemania.

ROSZCZENIA REGRESOWE: dłużnik, który spełnił zobow. może żądać od reszty dłużników jego nadpłaty.

Wierzyciel często z powodu szykany wybiera najsłabszego dłużnika.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ IN SOLI DUM niedopatrzenie w miejscu pracy.

Zobowiązanie przemienne: wybór świadczenia zależy od dłużnika.

UMOWY ZOBOWIĄZUJĄCE: zobowiązanie do odpowiedniego zachowania się dłużnika.

Świadczenia polega na tzw. zniesieniu prawa.

Umowa zobowiązująca, np. u. sprzedaży: cena jest ustalona między stronami, nie myśli się o zmianie obywatela. Często umowa jest łączona z zastawem.

Consensus porozumienie stron, zgoda.

Art. 487. 2. Umowa jest wzajemna, gdy obie strony zobowiązują się w taki sposób, że świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej.

Umowa dzierżawy, najmu są wpisane do ksiąg wieczystych.

UMOWA WZAJEMNA polega na tym, że świadczenie jednej i drugiej strony powinny zgadzać się względem ceny. Ustawa ta często odwołuje się do wyzysku.

ZASADA EKWIWALENTNOŚCI = zasada wyzysku.

CAUSA = PRZYCZYNA

Umowa causalna: większość umów jest umowami przyczynowymi.

Umowy abstrakcyjna: weksel, czek, przekaz.

Umowy losowe: zależą od przypadku, np.: gra i zakład, umowa renty dożywotniej, umowa ubezp.

Umowy odpłatne

Umowy nieodpłatne (darmowe), np.: pożyczka nie oprocentowana

Obowiązek kontraktowania- są podmioty w warunkach cywilno prawnych, które muszą spełnić ten obowiązek. Dotyczy zakładów ubezpieczeniowych, elektrowni, gazowni.

Podstawowe prawo do pierwokupu: prawo daje określonej grupie, która jeżeli odmówi zawarcia umowy, rzecz zostaje oddana dowolnemu kupcowi.

Umowa przestępna: strony nie są gotowe na podjęcie umowy głównej, dzięki u. p. mogą przesunąć czas zawarcia umowy głównej.

Strony pertraktują ze sobą, umowa nie jest zawarta. Jedna strona zawodzi drugą. Ma tu zastosowanie umowa o czynach niedozwolonych, ponieważ zwodzona strona może stracić dodatkowo czas, a więc ponieść podwójną stratę.

FORMY UMÓW:


zwykłe


rokowania

TRYB ZAWIERANIA UMÓW:


przetargi szczególny sposób zawierania umów: ustne lub pisemne.


czas


miejsce


przedmiot


u. przestępna


27.09.1999

INFLACJA

TYPY UMÓW ZOBOWIĄZANYCH:


Typy zobow. regulujące przeniesienie praw:


sprzedaż


zamiana


darowizna


Typy zobowiązań regulujące używanie rzeczy i praw


najem


dzierżawa


użyczenie: bezpłatne oddanie w używanie pewnych rzeczy


Typy zobowiązań odnoszące się do świadczenia usług:


umowa zlecenie


dzieło: uzyskanie określonego wyniku, np.: uszycie sukienki


przechowanie


umowa handlowa


Typy zobowiązań o funkcji wyżywieniowej


renta


umowa o ...


Typy zobowiązań regulujące stosunki kredytowe


pożyczka


kredyty bankowe

Spółka prawa cywilnego.


UMOWY I INNE CZYNNOŚCI PRAWNEJ ODNOSZĄCE SIĘ DO OSÓB TRZECICH:



UMOWY NIENAZWANE (nieregulowane w K. C.):


umowa oświadczenie na rzecz osoby trzeciej


na korzyść osoby trzeciej


umowa o zwolnienie długu przez osobę trzecią,


zmiana wierzyciela w dłużnika nie występuje jako samoistna umowa.

Wierzyciel zastrzegający świadczenie na rzecz osoby trzeciej.

Dłużnik przyrzekający



UMOWY NAZWANE


u. o ubezpieczeniach korzyści odniesie osoba trzecia


u. oświadczenie przez osobę trzecią - osoba trzecia ma obowiązek świadczenia.

Może być sytuacja, że dłużnik będzie zwolniony ze świadczenia. Osoba trzecia wchodzi w miejsce dotychczasowego dłużnika.

ZMIANY WIERZYCIELA LUB DŁUŻNIKA (od art. 509)

Art. 509. Przelew (cesja wierzytelności) 1. Wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

2. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

WSTĄPIENIE W PRAWA WIERZYCIELA

Art. 518. Nabycie wierzytelności. 1. Osoba trzecia, która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty:


jeżeli płaci cudzy dług, za który jest odpowiedzialna osobiście albo pewnymi przedmiotami majątkowymi;


jeżeli przysługuje jej prawo, przed którym spłacona wierzytelność ma pierwszeństwo zaspokojenia;


jeżeli działa za zgodą dłużnika w celu wstąpienia w prawa wierzyciela;


zgoda dłużnika powinna być pod nieważnością wyrażona na piśmie;


jeżeli to przewidują przepisy szczególne.

2. W wypadkach powyższych wierzyciel nie może odmówić przyjęcia zaświadczenia, które jest już wymagalne.

3. Jeżeli wierzyciel został spłacony przez osobę trzecią tylko w części, przysługuje mu co do pozostałej części pierwszeństwo zaspokojenia przed wierzytelnością, która przeszła na osobę trzecią wskutek zapłaty częściowej.

ZMIANY W DŁUŻNIKA

Art. 519. Przejęcie długu. 1. Osoba trzecia może wstąpić na miejsce dłużnika, która zostaje z długu zwolniony (przejęcie długu).

2. Przejęcie długu może nastąpić:


przez umowę między wierzycielem a osobą trzecią za zgodą dłużnika; oświadczenie dłużnika może być złożone którejkolwiek ze stron;


przez umowę między dłużnika a osobą trzecią za zgodą wierzyciela; oświadczenia wierzyciela może być złożone którejkolwiek ze stron; jest ono bezskutecznie, jeżeli wierzyciel nie wiedział, że osoba przejmująca dług jest niewypłacalna.

Art. 526


DODATKOWE ZASTRZEŻENIA UMOWNE


ZADATEK wzmacnia stosunki w czynności prawnych

Art. 394. Zadatek 1. W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała , może żądać sumy dwukrotnie wyższej.

2. W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi.

3. W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.


UMOWNE PRAWO ODSTĄPIENIA

Art. 395. 1. Można zastrzec, że jednej lub obu stronom przysługiwać będzie w ciągu oznaczonego terminu prawo odstąpienia od umowy. Prawo to wykonuje się oświadczenie złożone drugiej stronie.

2. W razie wykonania prawa odstąpienia umowa uważana jest za nie zawartą. To, co strony już świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba, że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Za świadczone usługi oraz za korzystanie z rzeczy należy się drugiej stronie odpowiednie wynagrodzenie.


ODSTĄPIENIE


POROZUMIENIE

KARY UMOWNE


działalność gosp.


ODSETKI:


O. USTAWOWE


O. UMOWNE

Nie ma u nas n. przeciwdziałającej, określającej o. lichwiarskie.

KARY:


Świadczenie w miejscu wybrania


Odnowienie innowacja


Instyt. potrącenia kompensaty gdy jedna osoba występuje w charakterze i dłużnika i wierzyciela.


Depozyt sądowy przedmiot świadczenia złożony w depozycie dłużnik jest zwolniony z zobowiązania ( na zlecenie rządu).


Zwolnienie z długu wierzycielowi opłaca się zwolnić z długu.


Rozwiązanie umowy na podstawie obustronnego porozumienia


Odpowiedzialność umowna

Art. 471. Zobowiązaniowy zakres odpowiedzialności. Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

SPOSOBY SPEŁNIANIA ŚWIADCZENIA:


nie zawsze spełnienie świadczenia do rąk wierzyciela mogą być do rąk osoby trzeciej.


co do miejsca spełnienia świadczenia.

RODZAJE DŁUGÓW:


WYKONANIE ŚWIADCZENIA:


długi odbiorcze wierzyciel musi się zgłosić do dłużnika


dług oddawczy dłużnik ma obowiązek zwrotu zobowiązania

II. TERMINY ZAPŁATY:


tzw. wymagalność spełnienia świadczenia


wynika z ustawy ( zobowiązanie wymagalne): można sądowo wymusić i wtedy od terminu wymagane są odsetki


wynika z umowy.


29. 09. 1999

ZOBOWIĄZANIA I SKUTKI NIEWYKONANIA


DOWODY WYKONANIA UMOWY:

Nasze prawo nakłada obowiązek wydania pokwitowania:


dłużnik może wymusić zwrot dokumentu określonego zobowiązania,


dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikającej z niewykonania lub umyślnych szkód wynikających z zobowiązania (chyba, że nie z jego winy)

ZAKRES ODPOWIEDZIALNOŚCI KONTRAKTOWEJ zależy od:


stopnia winy


niedbalstwo


rażące niedbalstwo.

ROSZCZENIA ODSZKODOWAWCZE ciężar na wierzycielu trzeba udowodnić fakt szkody.

W razie nie wykonania umowy wchodzi w grę obow. naprawienia szkody:


potrącenie


odnowienie


niemożność świadczenia


rozwiązanie stosunku prawnego

KONFUZJA wierzyciel i dłużnik w jednej osobie.

Art. 453. Spełnienie innego świadczenia. Jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa. Jednakże gdy przedmiot świadczenia ma wady, dłużnik obowiązany jest do rękojmi według przepisów o rękojmi przy sprzedaży.

Charakterystycznym sposobem zakończenia umowy jest jej wygaśnięcie(rekompensata).

Czy można potrącić dług o charakterze prywatnym z długu o charakterze prywatno - publicznym? W niektórych sytuacjach można, np.: dług publ.- prawnym z długiem pryw.- publ.

INSTYTUCJA INNOWACJI

Art. 506. Odnowienie 1. Jeżeli w celu umorzenia zobowiązania dłużnik zobowiązuje się za zgodą wierzyciela spełnić inne świadczenie albo nawet to samo świadczenie, lecz z innej podstawy prawnej, zobowiązanie dotychczasowe wygasa (odnowienie).

2. W razie wątpliwości poczytuje się, że zmiana treści dotychczasowego zobowiązania nie stanowi odnowienia. Dotyczy to w szczególności wypadku, gdy wierzyciel otrzymuje od dłużnika weksel lub czek.

Art. 471. Zobowiązaniowy zakres odpowiedzialności. Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

WPŁYW ZMIANY OKOLICZNOŚCI NA ZOBOWIĄZANIA

Klauzula (rebus sic stantivus łac. rzeczami tak stojącymi.)

Jej renesans w dziewiętnastym wieku. Problemem tym zajmowali się: Seneka, Cyceron.

Sprawiedliwe jest uwzględnianie zmian okoliczności, ze względu na zasady uczciwości i sumienności.

Art. 357. Nadzwyczajna zmiana stosunków. Jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym.

Art. 354. Sposoby wykonania. 1. Dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje także w sposób odpowiadający tym zwyczajom. 2. W taki sam sposób powinien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania wierzyciel.

NIEMOŻLIWOŚĆ ŚWIADCZENIA

Umówione świadczenie powinno być wykonane w sposób następujący: zgodnie z rzeczywistym oświadczeniem:


następcza niemożliwość świadczenia


pierwotna niemożliwość świadczenia

ŚWIADCZENIA NIEWYKONALNE

Art. 387. Świadczenie niemożliwe 1. Umowa o świadczenie niemożliwe jest nieważna. 2. Strona, która w chwili zawarcia umowy wiedziała o niemożliwości świadczenia, a drugiej strony z błędu nie wyprowadziła, obowiązana jest do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o niemożliwości świadczenia.

Cena za jaką cenę spełniać zobowiązania?


Niemożliwość wynikająca z pewnego stanu subiektywnego.


n. o charakterze fizyczno-przyrodniczym, np.: trzęsienie ziemi.


n. gospodarcza.

Ustawa nikogo nie zmusza do wypełniania świadczenia niemożliwego.

TRWAŁA NIEMOŻLIWOŚĆ SPEŁNIENIA ŚWIADCZENIA

PRZEMIJAJĄCE TRUDNOŚCI SPEŁNIENIA ŚWIADCZENIA


USTAWOWO:


pierwotna n. s. ś.


częściowa n. s. ś.


PRAWO UPADŁOŚCIOWE

Art. 527. Przesłanki 1. Gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał za świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. 2. Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności. 3. Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.




05. 10. 1999


UMOWA NIENAZWANA NIE MOŻE BYĆ SPRZECZNA Z PRZEPISAMI BEZWZGLĘDNIE OBOWIĄZUJĄCYMI.

Umowy n. dzieli się na:


u. znane naszemu prawu


u. przenoszone z prawa angloamerykańskiego


spółka cicha inst. uregulowana do 1924r. w kodeksie handlowym. Jest to pośrednie między pożyczką a udziałem w przedsiębiorstwie


umowa dyferencyjna (różnicowana) sprzedaż na określony termin, strony zastrzegają jednak, że nie wykonają jej w terminie. Porównuje się cenę ustaloną w umowie z ceną na giełdzie. Jest to umowa losowa nie wiadomo jaki będzie wynik.

Faktyczne stosunki umowne stosunki masowe, np.: zawarcie umowy przy korzystaniu z automatów


u. ramowe pewne stadium rekontraktowe, strony przygotowują się do zawarcia kontraktu. Listy intencyjne poprzedzają w. w umowy, uwzględniają przepisy kodeksu o ofertę. Jest minimum porozumienia. Przedmiotem są głównie duże wartości (często zasięg międzynarodowy)


u. realizacyjne deficytowe- świadczenia nimi objęte bezpośrednio współdziałają.


u. kooperacyjne o współpracy gospodarczej:


kooperacje gospodarcze


kooperacje przemysłowe


u. mieszane występują w różnej postaci:


u. kombinowane u., w których zobowiązanie jednej strony obejmuje połączone równorzędnie świadczenia charakterystyczne dla dwóch lub więcej różnych typów kontraktów, np.: u. hotelarska łączy się z nią umowa najmu, sprzedaży gastronomicznej , zapewniająca korzystanie z imprez, turystyczna


u. krzyżujące się wzajemne świadczenia odpowiadają różnym typom umów; np.: kontrakt z dozorcą, ma on obowiązek sprzątać.


u. mieszane u. łączące w sobie umowę sprzedaży z umową darowizny. Jest to umowa opłacalna, ponieważ dochodzi do mniejszego podatku. Jedynie częściowo uregulowane tzw. umowy maklerskie.

Prawo rządzi się prawami umownymi; najbliższe umowom nazwanym.

Można w różny sposób umowy nienazwane odbierać

Obejście prawa - działania infraudem legis strony mają interes w tym, żeby obejść obowiązujące prawo, np.: prawo sprzedaży jest zapisywane w formie darowizny. Jest to umowa bezwzględnie nieważne, gdy dochodzi do obejścia prawa, np.: by obejść prawo podatkowe podaje się fikcyjną cenę podczas sprzedaży.


UMOWY NIENAZWANE przejmowane przez Polskę z prawa amerykańskiego:


know-how (wiedzieć jak) w obrocie licencyjnym, wiedza, umiejętności, doświadczenia zawierane są jako umowa sprzedaży.


leasing (najem) 1952 pojawiła się spółka leasingowe. Formy: produkcyjny, .... Po pewnym czasie leasingowca pozbawia się towaru przez tzw. ukrytą formę sprzedaży.


franchising np. McDonald ma ona wielkie znaczenie dla rozszerzania rynków zbytu, przedsiębiorca pozwala na korzystanie z recepty


factoring - 1899 wydano tzw. akt factoris; odmiana agentów handlowych, którzy pośredniczą, factor może udzielać kredytu, pomagać w sprzedaży, inkasować należności w imieniu wierzycieli.


Należy go uznać za pewnego rodzaju działalności gospodarczej na rynku finansowym w ramach której podmiot gosp. nabywa od przedsiębiorstw przysługujące im w stosunku do ich dłużników wierzytelności, oraz świadczy pewne dodatkowe, ściśle określone w umowie usługi.


Jest to nabycie przez factora krótkoterm. pieniężnej wierzytelności handlowej przed terminem jej płatności z potrąceniem opłaty na rzecz factora, bez przejęcia ryzyka wypłacalnośći dłużnika lub z przejęciem ryzyka.


... ....... nabycie przez inst. .............. średnio lub długoterminowej pieniężnej wierzytelności handlowej przed terminem jej płatności z pobraniem na rzecz inst. ......... odsetek dyskontowych i z przejęciem ryzyka wypłacalności dłużnika.


sponsoring pojawił się od niedawna, sponsor osoba dająca wpłaty w celu sponsorowania


System jednolity całego prawa dzieli się na gałęzie:

Występują akty na peryferiach kodeksu. K.C. jest kodeksem prawa prywatnego. W tradycyjnych kodeksach burżuazyjnych prawo rodzinne jest częścią składową prawa prywatnego.

W pewnym okresie myślano o włączeniu prawa rodzinnego do K.C.; byli oczywiście i przeciwnicy. Zauważono, że jest to sprzeczka bezpodstawna, gdyż nie jest ważne, czy prawo znajduje się w jednej czy w dwóch książkach.


ZABEZPIECZENIE WIERZYTELNOŚCI PIENIĘŻNEJ:

Zawarcie umowy powinno gwarantować, że dłużnik wywiąże się z zobowiązania. Są sytuacje, że wierzyciel nie ma pewności i szuka się wzmocnienia zawarcia wierzytelności, np. pieniężne.

W skład wierzytelności wchodzą:


zabezpieczenia osobowe (obligacje) dotyczą wierzytelności majątkowych o charakterze obligacyjno - obowiązkowym


zabezpieczenia o charakterze osobistym dłużnik odpowiada całym swoim majątkiem


zabezpieczenia o charakterze prawno- rzeczowym: wierzyciel może domagać się zrealizowania swoich zobowiązań, np. zastawy


zabezpieczenia wierzytelności (postępowanie zabezpieczające), wierzyciel dowiaduje się, że jego dłużnik wynosi z przedsiębiorstwa towary, nie chcąc spłacenia zobowiązania względem wierzyciela, sąd może wtedy wprowadzić blokadę, żeby uniemożliwić dłużnikowi roztrwonienie majątku.

ZABEZPIECZENIE OSOBISTE

Poręczenie poręczającym jest zawsze osoba trzecia: dłużnik, poręczyciel i wierzyciel.

Poręczenia wg post. cywilnego art. 846: dług może być ściągany zarówno przez dłużnika jak i poręczyciela. Poręczenia musi mieć formę pisemną. Ma on charakter akcesoryjny, gdyż musi istnieć dług między wierzycielem i dłużnikiem, dopiero później dochodzi poręczyciel.

Inny charakter ma poręczenia wekslowe aval.


Gwarancja bankowa nie została u nas w całym zakresie uregulowana. Jest to umowa o charakterze losowym. Zdarzenia z przeszłości będzie decydowała, kto będzie odpowiadał.

Regwarancja banku: wierzyciel i dłużnik, bank nadaje gwarancję a drugi bank gwarantuje, że bank gwarantujący bierze na siebie jarzmo poręczyciela . Bank może odpowiadać zarówno za całą jak i częściową sumę.

Ryzyko: Czy kredytobiorca spłaci?

Ubezpieczenie kredytów kredytobiorca (bank) może ubezpieczyć kredyt, gdyby kredytobiorca nie mógł spłacić długu.

Przelew (509 517) cesja

ZABEZPIECZENIA:


przelew na zabezpieczenia: nie jest bezpośrednio uregulowana, następuje przeniesienie wierzytelności na zasadzie powiernictwa. Jeżeli wierzyciel dowiaduje się, że dłużnik ma na koncie pewne zapasy, wtedy wierzyciel może załatwić blokadę środków pieniężnych.

Kumulatywne przystąpienie do długu. Osoba przystępuje do długu obiecując spłatę zobowiązania gdy do tego nie jest w stanie dłużnik.

Prawo zatrzymania, dopóki wierzyciel nie otrzyma zwrotu długu może zatrzymać rzeczy.

Możliwość poddania się egzekucji w akcie notarialnym. Jest zawarta umowa, żeby nie zwracać się na drogę sądową, dłużnik jest namawiany do wprowadzenia do umowy klauzuli egzekucji; na jej podstawie komornik może prowadzić egzekucję. Jest to bardzo wygodne dla wierzyciela, ale bardzo niedogodne dla dłużnika. U nas nie jest jeszcze rozpowszechniona.

Rozpowszechnioną formą zabezpieczeń jest weksel. Prawo wekslowe daje szerokie szanse wykorzystania weksla. Rodzaje weksli:


trasowany (trata)


własny

W. trasowany występują trzy podmioty: dłużnik wekslowy i tzw. trasat oraz remitent. Zawiera on nazwę weksel, w języku jakim go wystawiono musi być opłacony (opłata skarbowa), polecenie bezwarunkowe zapłacenia kwoty, nazwisko osoby, która ma zapłacić, termin, miejsce płatności, nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie opłata ma być dokonana, podpis wystawiającego weksel.

Kto podpisuje się na wekslu staje się dłużnikiem.

Wręczenie weksla. Osoba mająca weksel jest wierzytelna.

W. imblanco (biały, nie do końca wypełniony) rodzaj zabezpieczenia. Składa się z podpisu, nie jest wypełniona suma (dlatego zawierano umowę wekslową, zabezpieczenie).

Poręczenie wekslowe aval weksel trasowany, poręczenie, weksel imblanko są papierami abstrakcyjnymi.

Weksel grzecznościowy osoby dobrego serca padają ofiarą osoby, która przychodzi i stwierdza, że wierzyciel wymaga potwierdzenia wekslowego i dłużnik obiecuje zwrócić dług po tygodniu. Jednak później okazuje się, że nie może i dług zwracany jest z poręczenia.

Weksel wprowadzony jest przez indos przenosi prawa z weksla na inne osoby.

Zdarza się, że dłużnik ma problemy z wykupieniem weksla i wtedy może zwrócić się do innej osoby o wykup.

Weksel własny występuje dłużnik i wierzyciel. Treść istotna wchodzi do sformułowania Przyrzekam, że . . . , czyli jest to przyrzeczenie zapłaty.

Czek także może spełniać rolę rzeczywistości. Różni się od weksla tym, że ma krótki żywot, trzeba go szybko zrealizować, krótka ważność.


12.10.1999

ZABEZPIECZENIA PRAWNO RZECZOWE


hipoteki (jest kilka o różnych funkcjach)


listy zastawne (nowe)


banki hipoteczne


zastawy dotyczą rzeczy ruchomych


przewłaszczenie na zabezpieczenie przewłaszczenie powiernicze


kaucja


HIPOTEKA jest to ograniczone prawo rzeczowe na nieruchomości związane z oznaczoną wierzytelnością i służącą do jej zabezpieczenia. Rodzaje:


na użytkowanie wieczyste


na użyteczności hipoteczne (przejęte z modeli zachodnioeuropejskich)


na spółdzielczym prawie do lokalu


ustanowiona na budownictwo spółdzielcze

Art. 244. Katalog 1. Ograniczonymi prawami rzeczowymi są: użytkowanie, służebność, zastaw, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej oraz hipoteka. 2. Własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej oraz hipotekę regulującą odrębne przepisy.


Jest jednym z najmocniejszych zabezpieczeń. Chociaż są jeszcze mocniejsze przywileje egzekucyjne (art. 1025 kodeksu postępowania). Przy hipotece pierwszeństwo przy ściąganiu ma państwo (podatki), dopiero później, np. banki. W starożytnej Grecji była już znana hipoteza dotycząca rzeczy ruchomych. W XVII XVIII w. dotyczyła kredytu bankowego.

WIERZYCIEL OSOBISTY odpowiada całym swoim majątkiem.

Przy zobowiązaniu prawno rzeczowych zabezpieczenie jest z majątku z lokalu spółdzielczego, zobowiązanie z ogólnej rzeczy. Zdarza się, że dłużnik może występować w podwójnej roli i odpowiada swoim majątkiem i zastawą (hipoteka dla zabezpieczenia cudzego długu).


Hipoteką można obciążyć tylko określoną nieruchomość. Jest tylko jeden wyjątek.

Dla ustalenia hipoteki:


wpis do księgi wieczystej: związane jest to z zasadą jawności


wpis ma charakter konstytutywny (prawo twórcze)

Wpis do księgi wieczystej chroni nabywcę przed zakupem nieruchomości z hipoteką, która wędruje. Ponieważ po nabyciu, nabywca obciążony jest tą hipoteką. Wpis daje szansę skontrolowania stanu nieruchomości.

Hipoteka jest prawem akcesoryjnym, zależy od wierzytelności, która ją zabezpiecza.


RODZAJE HIPOTEKI:


umowna: w drodze umowy tzw. zwykła. Można tu naliczyć aukcyjną,


przymusowa: powstaje np.: przy wyroku. Ma gwarantować zrealizowanie wyroku.


ustawowa: musi istnieć umowa prawna, która ją zabezpiecza,


kaucyjna: ustala się granicę, do której zabezpiecza się wierzytelność,


morska: która dotyczy statków wpisanych do rejestru. Bardziej wchodzi tu zastaw.


na nieruchomości: nieruchomości:


zasadnicza,


budynkowa,


lokalowa

mogą być one obciążone hipoteką.

Zakres obciążenia hipoteką: mogą to być części składowe. Jeżeli w grę nie wchodzi określona nieruchomość to wszystko, tzn. grunt, itd. mogą też być obciążone hipoteką.

Przynależności mogą też być obciążone hipoteką.

Może też być obciążona na korzyści, które obciążające hipoteką rzeczy przynoszą.

Użytkowanie wieczyste może być stosowane na gruntach należących do państwa lub gminy.

Podział nieruchomości obciążonych hipoteką: hipoteka łączna (obciąża wszystkie powstałe działki).


Hipoteka jest obciążeniem pieniężnym. ZASADA WALUTOWOŚCI tylko w walucie polskiej


powinna obejmować odsetki


przewidzieć wydatki na koszty sądowe

Hipoteka kaucyjna może przewidzieć, jakiej sumy nie będzie przewyższał.

Wierzytelność hipoteczna nie gaśnie. Tu w grę nie wchodzi przedawnienie.

Przelew musi dotyczyć wierzytelności i hipoteki. Można zmienić treść hipoteki. Nie jest tu konieczna zgoda dłużnika. Zabezpieczenia wierzytelności inną wierzytelnością.

Forma aktu notarialnego przy hipotece jest ważna dla właściciela nieruchomości.

Hipoteka dla współwłasności


musi nastąpić niezbędna zgoda wszystkich właścicieli


REALIZACJA HIPOTEKI:


Uzyskanie wyroku sądowego, sumę obciążone hipoteką. Jest rozstrzygana sądem I instancji, jest jednak szansa odwołania się od jego wyroku.


Zwrócenie się do sądu o nadanie klauzuli


Zwrócenie się do komornika o wszczęcie egzekucji (z koniecznym miernikiem)


Komornik powołuje biegłego do wyceny


Sprzedaż licytacyjna może dojść do zaniżenia ceny, gdy brak chętnych.


Spłacenie opłat.

Wygaśnięcie hipoteki: po okazaniu określonego papierka można prosić o wykreślenie hipoteki.




13.10.1999

LISTY ZASTAWNE i powiązane z nimi BANKI HIPOTECZNE


Listy zastawne (ust. z 1997r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych Dziennik Ustaw nr 140, pozycja 940)

Zabezpieczenie hipoteką: rozumiemy hipotekę na rzecz banku hipotecznego ustanawianą na prawie użytkowania wieczystego lub prawie własności nieruchomości na terenie kraju.

(Art. 3) Listy zastawne:

Hipoteczny list zastawny jest papierem wartościowym ( jak czek, weksel) imiennym lub na okaziciela, którego podstawę emisji wierzytelności stanowią banki hipotecznego zabezpieczenia hipotekami, w którym to liście bank hipoteczny zobowiązuje wobec uprawnionego do spełnienia określonych świadczeń pieniężnych.

Przewidziane są także zapasy komputerowe (postać zdematerializowana)

Czynności banku hipotecznego:

udzielanie kredytów zabezp. hipoteką; może być kredyt, który nie jest zab. hipoteką lecz zabezp. przez inny pomiot.

Banki hipoteczne odgrywają dużą rolę w W. Brytanii przy budownictwie mieszkalnym.


ZASTAW w przeciwieństwie do hipoteki dotyczy rzeczy ruchomych lub praw. Wszystkie zastawy jak i hipoteka należą do praw zastawczych:


zastaw na rzeczach ruchomych określony w K. C.


zastaw na prawach


ZASTAW:


umowny: określona dwustronna czynność prawna


ustawowy: uregulowanie zastawów ustawowych w wielu artykułach, np.: przy szkodzie spowodowanej przez zwierzę, poszkodowany ma prawo do zatrzymania zwierzęcia ale tylko do czasu zapłaty odszkodowania za wyrządzone szkody.


rejestrowy


ZASTAW (art. 306-335) zabezpieczenie wierzytelności, której zabezp. są rzeczy ruchome lub prawo. W celu zabezp. wierzytelności można rzecz obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel będzie mógł żądać zaspokojenia zabezp. ze względu na to czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy.


Art. 306. Przedmiot i treść. 1. W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można rzecz ruchomą obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy, wyjąwszy tych, którym z mocy ustawy przysługuje pierwszeństwo szczególne.

2. Zastaw można ustanowić także w celu zabezpieczenia wierzytelności przyszłej lub warunkowej.

Zastawnik wierzyciel, którego wierzytelność jest zabezp. zastawem

Zastawca osoba, która rozporządzając rzeczą jak właściciel daje rzecz w zastaw.

Zastaw jest ograniczonym prawem rzeczowym i ma charakter akcesoryjny.

Zastaw utrzymuje się na rzeczy ruchomej aż do zaspokojenia wierzyciela. Obejmuje części składowe rzeczy oraz przynależności.

Rozróżnia się zastaw:


z przeniesieniem posiadania rzeczy, np. samochód. Jest to w stosunkach potocznych.


bez przeniesienia posiadania

Jeżeli rzecz jest wartościowa można użyć wielu wierzycieli. Żeby uruchomić zastawy, musi istnieć wierzytelność. Wierzytelność powinna być ustalona z tytułu. W. przyszła może być także zabezp. zastawem. Jeżeli w. osobista została przedawniona, wtedy roszczenie o charakterze osobistym wygasa. Pozostaje tylko o charakterze losowym.

Pierwszeństwo:


wcześniejsze


późniejsze

Z pierwszeństwa korzysta zastawnik.

Przez ustalenie zastawu na rzeczach nie odsuwa się rzeczy od pracy.

Zastaw ze zmiennym składem, np.: na towarach.


ZASPOKOJENIE WIERZYTELNOŚCI

Przy zastawie można zmieniać warunki, np. oddając przedmiot niż zastawiamy (art. 35-37)

Wygaśnięcie zastawu zobowiązanie się z wierzytelnością.


Zastaw na prawach: tylko prawa zbywalne, tzn. przeniesione na inną osobę. Główne zastos. ma w papierach wartościowych.

Obejmuje on zastaw:


na wekslach,


na papierach wartościowych

Zastawy na prawach majątkowych twórców

Zastawy na prawach majątkowych wynalazców (występują 3 lub 4 osoby) zastawnik, zastawca, dłużnik wierzytelności objęty prawem.

Przy rzeczach występują 2 osoby; K. C. nie reguluje zastaw o prawach.

Zasłona ustawowa: nie jest inst. jednolity.


Umowa najmu: zastawca na prawach najemcy, np.: w hotelu jeżeli najemca nie może opłacić lokalu, właściciel może zatrzymać wniesione rzeczy tzw. fantowanie rzeczy osobistych


ZASTAW REJESTROWY

Źródło ustawa z 6. XII. 1996 roku o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów. Dziennik ustaw 149 pozycja 704.

Art. 308. Zastaw rejestrowy. Wierzytelność można także zabezpieczyć zastawem rejestrowym, który regulują odrębne przepisy.

Zastaw rejestrowy jest ograniczony. Może być ustalony w celu zabezpieczenia wierzytelności Skarbu Państwa i innej osoby prawnej, gminy, komunalnej osoby prawnej, banku krajowego lub zagranicznego, osoby prawnej. Udziela pożyczki także międzyn. org., której członkiem jest Polska i innego podmiotu gospodarczego na terenie Rzeczypospolitej.

Potrzebna jest umowa, konieczny jest wpis do rejestru zastawów.


Praca i obowiązki zastawcy i zastawnika.

Jeżeli umowa nie głosi inaczej zastawca może skorzystać zastawu zgodnie z jego zastosowaniem, chroniąc przedmioty. Jego ustanowienie zostaje bez przeniesienia.

Zastaw bankowy nie był regulowany i był bez przeniesienia.


ZABEZPIECZENIA WIERZYTELNOŚCI

PRZEWŁASZCZENIE NA ZABEZPIECZENIE [PRZEWŁASZCZENIE POWIERNICZE].

Nie jest ono regulowane w naszym prawie.

Przewłaszczenie polega na tym, że dłużnik przenosi na wierzyciela własność rzeczy i jednocześnie zobowiązanie. Wierzyciel korzystał z rzeczy w granicach określonych w umowie i po zaspokojeniu wierzytelności przeniesie własność na dłużnika.

Sąd Najwyższy dopuszcza przeniesienie np. na brak rzeczy ruchomej.

Książeczka oszczędnościowa PKO nie może być przedmiotem zastawu ruchomego. Ma ona charakter p. wartościowego, dlatego nie jest traktowana jako rzecz.

1948 zabezp. wierzytelności na przeniesienia na wierzyciela rzeczy z mocą korzystania z tej rzeczy przez niego.


KAUCJA

Traktowana jako wariant zastawu, nie uregulowana. Jest zawsze rzeczowym jako kaucja rzeczowa. Przedmiotem zabezpieczenia mogą być bony oszczędnościowe albo książeczki oszczędnościowe na okaziciela, kosztowności lub gotówka. Kaucja różni się od zastawu tym, że realizacja kaucji przez bank odbywa się na podstawie udzielonego bankowi do sprzedaży przedmiotu kaucji.

KAUCJA GOTÓWKOWA

Odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego (podst. odp. delictowa: opierać na bazie winy, odp. na zasadzie ryzyka: odp. obiektywna, odp. absolutna odnoszona do szkód odp nuklearnej, osoby zajmujące się nuklearną są zawsze odp., odp. na zasadzie słuszności = współżycie społ.) sposoby naprawienia szkody: odszkodowanie, za krzywdę moralną i psych.


19.10.1999

Zasady odpowiedzialności za czyny niedozwolone.


Art. 415. Wina sprawcy. Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.


odpow. obiektywna na zasadzie ryzyka, np. nuklearna,


odpow. na zasadzie słuszności, która jest reprezentowana przez zasadzę współżycia społecznego.

Kwestia:


winy


szkody


bezprawności


zw. przyczynowego


Koncepcje związku przyczynowego:

1. zw. przyczynowy (adekwatny) sprawca czynu odpowiada za normalne następstwa działania.

Wszystkie rzeczy są ze sobą powiązane.

2. warunku koniecznego ocenia się zdarzenie, które pociąga konsekwencje.

Koncepcja winy: wina wyraża się w subiektywny sposób, stosunek sprawcy do własnego zachowania. Obowiązuje zasada: odpowiada się za każdą postać winy.

Culpa lewissima - najlżejsza postać winy: w tej sytuacji sąd może miarkować karę. Wina może decydować o zakresie wyrządzenia szkody.

Problem własnej winy:


zawinienie ofiary (kategorie subiektywne)

Art. 362. Przyczynienie się. Jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron.


przyczynienie się ofiary do szkody w 1/3 części,


przyczynienie się ofiary w 50%


w wyjątkowych przypadkach przyjmuje sądy 75% (wypadki graniczące z wyłączeniem odpowiedzialności) 25% odszkodowania


Przyczynienie się poszkodowanego do szkody : dziecko zaniedbane same wałęsało się, mieszkali przy dworcu kolejowym i to małe dziecko bawiło się na torach i w tym momencie nadjechał pociąg. Dziecko straciło nogi. Czy można mówić, że dziecko do 13-tego roku życia można uznać, że odpowiada za szkody. Czy winnymi byli rodzice. Przyjęto jednak koncepcję, że opiekunowie przyczynili się do jego szkody i odszkodowanie zostanie pomniejszone.


KWESTIA CIĘŻARU DOWODU

Art. 6. Ciężar dowodu. Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.


DOMNIEMANIE WINY (art.427, 429) - o charakterze prawnym trudno ustalić wtedy, gdy sady odwołują się do domniemań faktycznych. Dotyczy to katastrof lotniczych, kolejowych.

Art. 427. Wina w nadzorze. Kto z mocy ustawy lub umowy jest zobowiązany do nadzoru nad osobą, której z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytać nie można, ten obowiązany jest do naprawienia szkody wyrządzonej przez osobę, chyba że uczynił zadość obowiązkowi nadzoru albo szkoda byłaby powstała także przy starannym wykonywaniu nadzoru. Przepis ten stosuje się również do osób wykonywających bez obowiązku ustawowego ani umownego stałą pieczę nad osobą, której z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytać nie można.

Art. 429. Wina w wyborze. Kto powierza wykonanie czynności drugiemu, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną przez sprawcę przy wykonywaniu powierzonej mu czynności, chyba że ponosi winy w wyborze albo że wykonanie czynności powierzył sobie, przedsiębiorstwu lub zakładowi, które w zakresie swej działalności zawodowej trudnią się wykonywaniem takich czynności.

Dowód prima faue (na pierwszy rzut oka) mogłaby odnosić się do katastrofy Titanica zakłada się, że było tak, a nie inaczej.

Res ipsa loguitur (sama rzecz się mówi) przyjmuje się pewne domniemanie. Pewna sytuacja sugeruje, że było tak a nie inaczej.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ OBIEKTYWNA ( na zasadzie ryzyka):


szkody spowodowane przez przedsiębiorstwa korzystające z przyrody (zasada odpowiedzialności obiektywnej) linia jest pośrednia


odpowiedzialność za pojazdy mechaniczne poruszające za pomocą sił przyrody np.: stoi ciężarówka na włączonym silniku , jedna osoba wchodząca do nie potyka się i rani. Uznano, że jest odpowiedzialna na zasadzie ryzyka (jeżeli samochód nie byłby uruchomiony , odpowiedzialność ta by upadła)


na stacji kolejowej osoba się potyka (kolej odpowiada) , a gdyby jedna osoba zepchnęła drugą (kolej nie odpowiada)


ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODĘ WYRZĄDZONĄ PRZEZ FUNKCJONARIUSZY (art.418) skarb państwa odpowiada za funkcjonariuszy przy wykonaniu zleconych obowiązków np.: odpowiedzialność policji, lekarzy itp.

Art. 418. Ograniczenie 1. Jeżeli szkoda wyrządzona przez funkcjonariusza państwowego na skutek wydania orzeczenia lub zarządzenia, Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność tylko wtedy, gdy przy wydaniu orzeczenia lub zarządzenia nastąpiło naruszenie prawa ścigane w trybie postępowania karnego lub dyscyplinarnego, a wina sprawcy szkody została stwierdzona wyrokiem karnym lub orzeczeniem dyscyplinarnym albo uznana przez organ przełożony nad sprawcą szkody.


WINA ANONIMOWA za funkcjonariuszy np. osoba bita nie jest w stanie określić kto ją pobił (policjant) obecnie wystarcza tylko określenie na jakim posterunku ta szkoda została wyrządzona


DELIKT DYSCYPLINARNY : sąd stwierdza winę funkcjonariusza


sąd dyscyplinarny


sąd przełożony

KPA : odpowiedzialność

Prawo karne odpowiedzialność za szkody spowodowane bezpodstawnym zatrzymaniem, przetrzymaniem


ODRĘBNE REGULOWANIE SZKODY WYRZĄDZONEGO PRAWEM np. wystrzelony kapsel przy otwieraniu butelki . Kto ma za nią odpowiadać ? Producent , sprzedawca , przewoźnik? Producent , a jeśli nie jest możliwe jego ustalenie to sprzedawca.

SZKODA:


na mieniu


na osobie

(art.363) daje wierzycielowi prawo wyboru: przywrócenie rzeczy po szkodzie w naturze . Okazało się, że przywrócenie do stanu pierwotnego jest bardzo niekorzystne np. naprawa samochodu po stłuczce. Dlatego przewyższyła spłata szkody na drodze pieniężnej.


Art. 363. Naprawienie szkody. 1. Naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu. 2. Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili.

pretum afektagonizm (wartość szczególnego upodobania) można żądać wyższej kwoty , niż ta rzecz była warta np. przy sentymencie. W naprawianiu szkody majątkowej nie ma większych problem