PROMOCJA I PROFILAKTYKA ZDROWOTNA

Profilaktyka- ogół działań podejmowanych przez lekarzy w celu zapobiegania stanom zagrożenia zdrowotnego, kulturalnego, moralnego i społecznego jednostki.
-pierwszorzędowa(pierwotna)- zapobieganie powstawaniu chorób, zakres działania ograniczony do zdrowej populacji, Cel: przewidzenie wystąpienia ewentualnych zagrożeń lub zaburzeń zdrowia i nie dopuszczenie do ich rozwoju.
-drugorzędowa (wtórna)- zapobieganie dalszemu rozwojowi już istniejącej choroby lub hamowanie czynników prowadzących do choroby, a także kontrolowanie zaistniałej sytuacji i podejmowanie działań mających na celu odwrócenie niekorzystnych tendencji.. Cel: wczesna diagnostyka
-trzeciorzędowa- odnosi się do osób które zostały wyleczone ale z powodu mniej lub bardziej trwałych skutków choroby mogą mieć pewne trudności w prowadzeniu normalnego życia. . Cel: zapobieganie niepomyślnym skutkom fizycznym i psychospołecznym choroby.



3 okresy promocji zdrowia:
Lata 60-70- powstanie idei
-Protoplasta W.I. Dunn, który w 1960r. zaproponował użycie słowa wellness, w celu oznaczenia procesu przyjmowania wzorów zachowań prowadzących do poprawy zdrowia
-M. Lalonde- autor raportu Zdrowie Kanadyjczyków i kwestionującego koncentrowanie się na leczeniu chorób jako metodę osiągania zdrowia populacji podczas gdy jego podstawą jest jego promocja oraz prewencja chorób.
- Kostrzewski pisał że przedmiotem medycyny społecznej jest kształtowanie zdrowia ludności. Stawianie w centrum uwagi zdrowia i choroby jest głównym wyróżnikiem tej nowej idei.

Lata 80- Narodziny
Lata 90- Dojrzałość
Głowna przyczyna rozwoju promocji zdrowia
-To tzw przewrót epidemiologiczny, czyli zmiana profilu najczęściej występujących i najbardziej dotkliwych chorób ze ze względu na konsekwencje dla jednostek i społeczności. Dzisiejsi głowni zabójcy to: choroby serca i układy krążenia, choroby nowotworowe, wypadki, urazy i zatrucia.
-Ich powstawanie i rozwój determinowane są w znacznym stopniu przez zachowania ludzi i ich styl życia a więc czynniki kontrolowane i zależne od indywidualnych oraz zbiorowych decyzji. Dlatego nazywa się je czasem chorobami z wyboru.
-problemy zdrowotne takie jak potrzeby ludzi starych, ekspansja chorób przewlekłych, zagrożenia ze strony środowiska, wzrastające nierówności w zdrowiu różnych warstw społecznych.
-W konfrontacji z nimi tradycyjny model opieki okazuje się mało skuteczny. Ponadto nie kontroluje on lawinowo rosnącej spirali kosztów opieki zdrowotnej, którym nie towarzyszą odpowiednie zwroty w postaci poprawy stanu zdrowia jednostek i zbiorowości. Przyczyną jest brak związku między zwiększeniem wydatków na medycyne a poprawą stanu zdrowia, czyli tzw Anomalia Cochrane.

4 poziomy promocji zdrowia:

-Poziom środowiskowy- oddziaływanie na środowisko życia i pracy. Należą do nich takie akcje promocyjne jak „zdrowe miasto”, „zdrowy dom”, i podobne.
-poziom społeczny- oddziaływanie na grupy społeczne i inne elementy struktury społecznej. Tworzenie i propagowanie nowych , sprzyjających zdrowiu wzorów i standardów zachowań. Najważniejsze instrumenty to działania marketingowe, edukacyjne i polityczne.
-Poziom organizacyjny- instytucje jako ośrodki promocji zdrowia. Tworzenie kultury sprzyjającej zdrowiu w środowisku pracy.
-poziom indywidualny- w dawnym modelu główna sfera działań.


Zasady promocji zdrowia:

- Promocja zdrowia obejmuje wszystkich ludzi a nie tylko chorych bądź zagrożonych chorobą
-Promocja zdrowia zajmuje się wszystkimi czynnikami zwiększającymi potencjał zdrowia. (promocją zajmują się: socjologia, psychologia, pedagogika, ekonomia, polityka, marketing, filozofia.

Założenia promocji zdrowia:

-człowiek jest podmiotem a nie przedmiotem opieki medycznej. Chodzi tu o skuteczność opieki, której koniecznym warunkiem jest partnerstwo między personelem i pacjentem.
-Odpowiedzialność każdego z nas za własne zdrowie, której nie da się całkowicie przerzucić na opieke instytucjonalną.
-Współodpowiedzialność łączy się z wymogiem aktywności.
-Troska o jakość życia.

Europejska Strategia Zdrowia „Razem na rzecz zdrowia” dokument UE. Cele:

-przyczynić się do wdrożenia innowacyjnych i zrównoważonych systemów opieki zdrowotnej.
-zwiększyć dostęp do lepszej i bezpieczniejszej opieki zdrowotnej dla wszystkich obywateli UE .
-zadbać o promocje zdrowia i zapobiegać chorobom wśród starzejącego się społeczeństwa Europy
-chronić ludzi przed transgranicznymi zagrożeniami dla zdrowia.

Europa wymaga inteligentnych inwestycji w dziedzinie zdrowia takich jak:

-bardziej przemyślane a niekoniecznie większe nakłady na zrównoważone systemy opieki zdrowotnej.
- inwestowanie w zdrowie społeczeństwa np. za pośrednictwem programów promujących zdrowie
-inwestowanie w ubezpieczenia zdrowotne. Nierówności zdrowotne stanowią nie tylko marnotrawstwo potencjału ludzkiego, ale także ogromne potencjalne straty ekonomiczne- szacuje się je na 1,5% i 9,5% PKB.