Funkcja emotywna języka

Funkcja emotywna języka jest jedną z podstawowych funkcji mowy. Polega na wyrażaniu za pomocą wypowiedzi językowych, poprzez barwę głosu, jego siłę, wysokość pewnych cech nadawcy, np. jego stanu emocjonalnego.
Na stan emocjonalny człowieka składają się emocje, które są bodźcami skłaniającymi nas do działania. Emocje to inaczej każde poruszenie czy zakłócenie umysłu, uczucia, namiętności; każdy stan wzbudzenia albo podniecenia psychicznego. Bardzo trudno jest określić które emocje można uznać za podstawowe, albo czy wogóle istnieją jakiekolwiek podstawowe emocje. Daniel Goleman autor książki pt. „Inteligencja emocjonalna” ujmuje razem z Ekmanem i innymi badaczami emocje w kategoriach rodzin albo wymiarów, a główne rodziny uważa: złość, smutek, strach, zadowolenie, miłość, wstyd i tak dalej – co świadczy o nieskończonym bogactwie niuansów naszego życia emocjonalnego. W centrum każdej takiej rodziny znajduje się „jądro” emocjonalne, z którego rozchodzą się fale spokrewnionych z nim emocji. Zewnętrzne kręgi tworzą nastroje, które są bardziej stłumione i utrzymują się przez dłużej niż emocje. Za nastrojami znajdują się temperamenty, czyli stan gotowości do wywołania danej emocji czy nastroju, który sprawia, że jesteśmy melancholijni, bojaźliwi albo weseli. A jeszcze dalej za tymi dyspozycjami emocjonalnymi , rozciągają się zupełne zaburzenia emocjonalne, takie jak kliniczna depresja czy nieustanny niepokój.
To, że człowiek działa pod wpływem emocji jest spowodowane działaniem umysłu emocjonalnego, który działa inaczej niż umysł racjonalny. Otóż człowiek ma dwa umysły. Jeden z nich myśli, drugi zaś czuje.
Jako przykład chciałabym przytoczyć pewną sytuację: 6 – letnia dziewczynka jest niezauważana przez swoich rówieśników w przedszkolu. Jest cicha, nieśmiała, stroni od dzieci, ponieważ w domu rodzice, którzy robią karierę nie mają dla niej czasu i przez to ją zaniedbują. Dlatego też stała się samotna i cicha, a w przedszkolu zawsze stała w odosobnieniu i bała się nawiązać kontakt z innymi dziećmi choć w głębi serca bardzo tego pragnęła. Ale strach przed odrzuceniem był silniejszy. Pewnego dnia zaniepokojona nauczycielka spytała dziewczynkę czy nie chciałaby pobawić się z innymi dziećmi. Odpowiedź była oczywista: nie, nie chcę! – odparła. Ale mówiąc to jej oczy w jednej chwili zapełniły się łzami.
Empatyczne zrozumienie pozwoliło nam wywnioskować, że czyjeś zaszklone oczy oznaczają wbrew temu co ktoś mówi – smutek. Jest to oczywiste.
Empatyczne zrozumienie sytuacji jest działaniem naszego emocjonalnego umysłu, zaś odpowiedź dziewczynki jest działaniem umysłu racjonalnego.
Umysł racjonalny jest sposobem czy też ośrodkiem rozumowania bardziej świadomym, rozważnym, zdolnym do zadumy i refleksji, a z jego działania zdajemy sobie sprawę. Natomiast umysł emocjonalny działa impulsywnie i potężnie, nawet czasami nielogicznie. Działaniom, które inicjuje mózg emocjonalny towarzyszy szczególnie silne poczucie pewności, będące produktem ubocznym uproszczonego sposobu patrzenia na świat, który dla umysłu racjonalnego może być szokujący. Kiedy opadną, często mówimy: „Po co ja to zrobiłem?” Jest jednak znak, że przebudził się umysł racjonalny, ale daleko mu jeszcze do szybkości reakcji umysłu emocjonalnego.
Badacze dysponują nowymi metodami, które pozwalają zajrzeć do głąb ciała i mózgu, odkrywają coraz więcej fizjologicznych szczegółów sposobu przygotowywania ciała przez poszczególne emocje do całkowicie odmiennych rodzajów reakcji.
W ZŁOŚCI do rąk napływa krew, dzięki czemu łatwiej jest chwycić za broń albo wymierzyć cios wrogowi. Wzmaga się rytm uderzeń serca, a zwiększone wydzielanie się takich hormonów jak adrenalina powoduje przypływ energii wystarczającej do podjęcia dynamicznego działania.
W STRACHU krew napływa do dużych mięśni szkieletowych, takich jak mięsnie nóg, dzięki czemu łatwiej jest się rzucić do ucieczki. Powoduje to odpływ krwi z twarzy, przez co staje się ona blada. Jednocześnie ciało zastyga, choćby tylko na moment, w bezruchu, być może po to, byśmy mieli czas ocenić, czy lepszą reakcją nie byłoby ukrycie się.
Do głównych biologicznych zmian zachodzących w naszym organizmie w chwilach SZCZĘŚCIA należy zwiększona aktywność ośrodka mózgu, który powstrzymuje uczucia negatywne i powoduje wzrost dostępnej nam energii oraz wyciszenie tych ośrodków, które generują trapiące i dokuczliwe myśli. Ciało tkwi w ogólnym spokoju, jak również wytwarza gotowość i zapał do wykonywania bezpośrednio stojących przed nami zadań oraz dążenie do osiągnięcia przeróżnych celów.
MIŁOŚC, czułość i zadowolenie pociągają za sobą pobudzenie układu przywspółczulnego, co jest fizjologicznym przeciwieństwem mobilizacji organizmu do walki lub ucieczki powodowanej przez strach i złość. Schemat pobudzenia przywspółczulnego układu nerwowego, określany również mianem reakcji relaksacyjnej, jest zespołem reakcji całego ciała wywołującym stan ogólnego zadowolenia i spokoju, który ułatwia współpracę.
Uniesienie brwi w chwili ZASKOCZENIA pozwala na szersze ogarnięcie spojrzeniem przepola, a jednocześnie zwiększa dopływ światła do siatkówki. Dzięki temu dociera do nas więcej informacji o niespodziewanym wydarzeniu i pozwala szybciej się zorientować, co się dzieje i opracować lepszy plan działania.
Grymas ODRAZY jest taki sam u ludzi na całym świecie i wysyła do odbiorcy identyczny przekaz – coś wstrętnie smakuje lub pachnie albo też jest takie w metaforycznym ujęciu. Widoczne na twarzy oznaki odrazy – ściągnięta górna warga i lekko zmarszczony nos – świadczą o pierwotnym odruchu zamknięcia nozdrzy przed obrzydliwym zapachem albo wyplucia trującego pokarmu.
Główną funkcją SMUTKU jest niesienie pomocy w pogodzeniu się ze znaczną stratą, taką jak śmierć kogoś bliskiego albo wielkie rozczarowanie. Smutek powoduje obniżenie energii i zapału do podejmowania różnych czynności życiowych, zwłaszcza dających rozrywkę lub przyjemność, a w miarę jego pogłębiania się i nadchodzenia depresji obniża się i ulega spowolnieniu metabolizm ciała.
Ważne jest, aby umieć panować nad emocjami, a to już wiąże się z inteligencją. Jest to pojecie nowe w odróżnieniu od znanego prawie wszystkim ilorazu inteligencji. Inteligencja emocjonalna obejmuje takie talenty jak zdolność do motywacji i wytrwałość w dążeniu do celu i mimo niepowodzeń, umiejętność panowania nad popędami i odłożenia na później i zaspokojenia, regulowania nastroju i nie poddawania się zmartwienia upośledzającym zdolność myślenia wczuwania się w nastroje innych osób i optymistycznego patrzenia w przyszłość.
Często jest tak, że osoby o wysokim ilorazie inteligencji nie potrafią kierować swoim życiem osobistym. Można już stwierdzić, że inteligencja emocjonalna ma czasami większy niż iloraz inteligencji wpływ na nasze życie. Dla tego tez już dzieci powinny przyswajać umiejętności emocjonalne bądź taż usprawniać je, ale pod warunkiem, że zadamy sobie trud nauczenia ich tego. Inteligencja emocjonalna ma związek z funkcja emotywną języka. Poprzez barwę głosu jego siła, natężenie określamy nasz stan emocjonalny. Jeżeli dana osoba nie potrafi panować nad emocjami to wiemy, że nie ma dobrze wykształconej inteligencji emocjonalnej. Jest to znak że należy tej osobie pomóc tzn. rozwinąć IE nauczyć ją panowania nad emocjami. Dlatego też funkcja emotywna języka ma ważne znaczenie, gdyż pozwala nam określić, że dana osoba posiada IE.
Przytoczę teraz pewien przykład, który zobrazuje znaczenie funkcji emotywnej języka dla IE: trzecioklasista Ben, mający niewielu przyjaciół, dowiedział się od swego najlepszego kolegi Johna, że nie będzie się z nim bawił podczas przerwy na lunch, ponieważ chce się w tym czasie pobawić z innym chłopcem. Załamany Ben zwiesza głowę i płacze. Kiedy jego szlochanie ustaje Ben podchodzi do stolika przy którym jedzą lunch John i kolega:
- Nienawidzę cię!- krzyczy Ben
- Dlaczego?- pyta John
- Bo mnie okłamałeś - mówi Ben oskarżycielskim tonem
- Powiedziałeś, że przez cały ten tydzień będziesz się ze mną bawił i kłamałeś-Potem łkając cicho odchodzi do swego stolika.
John podchodzi do niego i próbuje z nim porozmawiać, ale on wkłada palce w uszy, nie chcąc go słuchać, a potem wybiega ze stołówki i chowa się za śmietnikiem szkolnym.

Zapewne każdy kiedyś w swoim życiu przeżył uczucie odtrącenia przez innych. Ale w reakcji Bena przeraża jego niezdolność do życzliwego przyjęcia wysiłków Johna starającego się naprawić nadwątloną przyjaźń. Jest to postawa, która pogłębia przykre położenia w chwili, kiedy jeszcze wszystko mogłoby się dobrze skończyć. Ben jest przykładem dziecka, które nie potrafi odczytywać sygnałów emocjonalnych. Poprzez ten przykład widzimy jakie duże znaczenie ma emotywna funkcja języka, dzięki niej potrafimy okre4ślić stan emocjonalny danej osoby. Dlatego też ważne jest, aby tę funkcję rozwijać, gdyż dzięki niej będziemy mogli kształtować i rozwijać IE.
Można również spojrzeć na to z innej strony. Należałoby uczyć dzieci abecadła opanowywania złości czy pozytywnego rozwiązywania sporów, empatii, panowania nad impulsami innych postaw umiejętności emocjonalnych. Czyli po prostu uczyć ich IE przy wykorzystaniu emotywnej funkcji języka. Należy uczyć dzieci np. że złość jest prawie zawsze reakcją wtórną i należy spojrzeć na to co kryje się pod spodem – Czy jesteś zraniony? Zazdrosny? Należy uczyć, że zawsze am się wybór jak zareagować, i że im więcej zna się sposobów na reagowanie na emocje tym bogatsze może być nasze życie.

Wśród tematów nauczania powinna znaleźć się nauka samoświadomości, w sensie rozpoznania uczuć i tworzenia słownika dla ich wyrażenia oraz w sensie dostrzegania powiązań między myślami, uczuciami i reakcjami; rozpoznawania czy przy podejmowaniu decyzji główną role odgrywają myśli czy uczucia; dostrzegania konsekwencji wyboru alternatywnych reakcji i stosowanie się do tych spostrzeżeń przy podejmowaniu bardzo ważnych decyzji. Nacisk kładzie się również na panowanie nad emocjami: uświadamianie sobie co kryje się za danym uczuciem np. uraza, która wyzwala złość oraz uczenie się sposobów uśmierzania niepokoju, złości i smutku. Kluczową umiejętnością jest EMPATIA, zrozumienie uczuć innych i przyjmowanie ich punktu widzenia oraz szanowanie różnic w podejściu do rzeczywistości. Przykłada się też do umiejętności układania sobie stosunków z innymi ludźmi, w tym do wysłuchiwania ich i zadawania pytań, odróżniania tego co mówią i robią inni, od naszych własnych sądów i reakcji, pozytywnej pewności siebie zamiast złości albo bierności oraz uczenia się sztuki współpracy, rozwiązywania konfliktów i dochodzenia do kompromisów.

W amerykańskich szkołach zaczęto prowadzić lekcje nauczania emocjonalnego. Polegało to na łączeniu lekcji o uczuciach, emocjach i związkach międzyludzkich z przedmiotami już nauczanymi. W ramach tego projektu opracowano zbiór materiałów dopasowanych do tematyki klasycznych przedmiotów. I tak pierwszoklasiści zapoznają się podczas nauki czytania z opowiadanie pt. „Żaba i Ropucha są przyjaciółmi”, w którym Żaba chcąc się pobawić z pogrążoną we śnie zimowym Ropuchą, używa podstępu, aby zbudzić ją ze snu wcześniej, niż wyznacza to jej rytm biologiczny. Opowiadanie to wykorzystywane jest jako postawa do dyskusji o przyjaźni, i o tym, co czuje osoba, której ktoś spłata psikusa. Cykl przygód wprowadza też takie tematy jak samoświadomość, branie pod uwagę potrzeb przyjaciela, uczucia jakich doznajemy, kiedy ktoś się z nami drażni i zwierzanie się przyjacielowi. W wyższych klasach tematy poruszane to: empatia, umiejętność spojrzenia na rzeczywistość z punktu widzenia drugiej osoby. Troska i liczenie się z potrzebami i uczuciami innych osób.
Podsumowując do głównych składników należą:
Umiejętności emocjonalne:
- Rozpoznawanie i nazywanie uczuć
- Wyrażanie uczuć
- Ocenianie intensywności uczuć
- Kierowanie uczuciami
- Odkładanie pragnień na później
- Panowanie nad impulsami
- Redukowanie stresu
- Rozpoznawanie różnicy między uczuciami a działaniami
Umiejętności poznawcze:
- Rozmowa z samym sobą – prowadzenie „dialogu wewnętrznego” jako sposobu radzenia sobie z tematem, stawiania czoła wyznaniu albo wzmocnienia swojego zachowania
- Odczytywanie i interpretowanie sygnałów społecznych, np. umiejętności dostrzegania wpływu otoczenia na zachowania jednostki i widzenia siebie jako części społeczności
- Korzystanie z poszczególnych kroków procesu skutecznego rozwiązywania problemów i podejmowania decyzji, takich jak: panowanie nad impulsami, ustanowienie sobie celów, dostrzeganie alternatywnych posunięć, przewidywanie skutków
- Rozumienie punktu widzenia innych
- Rozumienie norm zachowania
- Pozytywne nastawienie do życia
- Samoświadomość
Umiejętności społeczne:
- Niewerbalne – komunikowanie poprzez kontakt wzrokowy, wyraz twarzy, ton głosu, gesty itp.
- Werbalne – jasne stawianie pytań, skuteczne reagowanie na uwagi krytyczne, opierania się negatywnym wpływom, uważne wysłuchiwanie innych osób, pomaganie innym, przynależność do przyzwoitych grup rówieśników