Zdolność prawna, zdolność do czynności prawnej, ubezwłasnowolnienie.

Podmiotami stosunkow cywilnoprawnych mogą byc osoby fizyczne bądz osoby prawne. Każda osoba fizyczna badz prawna moze wystepowac jako podmiot stosunkow cywilnoprawnych. Tę moznosc wystepowania w charakterze podmiotu stosunku cywilnoprawnego, a wiec zdolnosc do tego, by byc podmiotem praw i obowiazkow, nazywamy zdolnością prawną.
Zdolnos prawną ma kazdy czlowiek od chwili urodzenia do momentu smierci. Zdolnosc prawna mają wiec nie tylko ludzie dorośli ale rowniez dzieci, ktore mogą miec pewne prawa i obowiązki np. moga miec majatek odziedziczony po zmarłych rodzicach.
Fakt urodzenia stwierdzony zostaje urzedowo w drodze sporzadzania aktu urodzenia przez urzad stanu cywilnego. Fakt smierci stwierdzony zostaje sporzadzonym przez tenże urzad akt zgonu.
Od zdolnossc prawnej, ktorą maja wszyscy, odroznic nalezy zdolnos do czynnosci prawnych, ktorej posiadania uzaleznione jest od wieku danej osoby oraz od jej ewentualnego ubezwłasnowolnienia.
Zdolnosc do czynnosci prawnych polega na moznosci nabywania praw, zaciagania zobowiazan i rozporzadzania swojmi prawami przez wlasne dzialanie. Dziecko do lat 13, chociaz ma zdolnosc prawną, nie moze jednak samo zaciagac zobowiazan, nabywac praw ani rozporzadzac nimi, nie ma bowiem zdolnosc do czynnosci prawnych.
Pełną zdolnosc do czynnosci prawnych mają osoby, które ukonczyły 18 lat zycia, a ponadto osoby małoletnie, które zawarły zwiazek małżeński. Osoba pelnoletnia ma pełną zdolnosc do czynnosci prawnych, z wyjatkiem wypadku, jeżeli została całkowicie lub czesciowo ubezwłasnowolniona.
Ograniczoną zdolnosc do czynnosci prawnych mają osoby, ktore ukonczyly 13 lat, a nie ukonczyly lat 18 i nie zostaly calkowicie ubezwłasnowolnione. Ponadto ograniczona zdolnosc do czynnosci prawnych mają osoby, czesciowo ubezwłasnowolnione.
NIe mają zdolnosci do czynnosci prawnych osoby, ktore nie ukonczyly lat 13 oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie.
Ubezwłasnowolnienie moze nastapic jedynie w drodze orzeczenia sądu z przyczyn takich jak: choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy, zaburzenia psychiczne umozliwiające kierowanie swym postepowaniem (w szczegolnosci w skutek pijanstwa lub narkomanii). W zaleznosci od stopnia nasilenia, z jakim przyczyny te wystepują, sąd moze orzec ubezwłasnowolnienie calkowite lub czesciowe. Dla osob ubezwłasnowolnionych całkowicie ustala sie opiekę, dla ubezwlasnowolnionych czesciowo - kuratelę.
Czynnosc prawna dokonana przez osobę nie mającą zdolnosci do czynnosci prawnych jest niewazna, z wyjatkiem drobnych, powszechnie zawieranych umow z sprawach zycia codziennego, jesli nie prowadzą do rażącego pokrzywdzenia osoby, ktora jej dokonuje.
Czynnosci prawna dokonana przez osobe majacą ograniczoną zdolnosc do czynnosci prawnych wymaga dla jej ważnosci zgody przedstawiciela ustawowego tej osoby. Od reguły tej kodeks cywilny przewiduje pewne wyjątki. Np. umowy powszechnie zawierana w drobnych, codziennych sprawach takiej zgody nie wymaga.