Podatki
Podatki są podstawową formą dochodów państwa. Są to przymusowe świadczenia pieniężne (bezzwrotne i nieodpłatne). Konstrukcja podatku opiera się na elementach techniki podatkowej:
- podmiot opodatkowania- podmiotem czynnym jest państwo, które nakłada podatek. Podmiotem biernym jest podatnik i płatnik.
- przedmiot opodatkowania- rzecz lub zdarzenie, którego wystąpienie powoduje powstanie obowiązku podatkowego (np. działalność gospodarcza)
- podstawa opodatkowania- to wartościowy lub ilościowy wyrażony przedmiot opodatkowania.
- stawka podatkowa- oznacza jaką część podstawy opodatkowania należy przekazać do budżetu państwa z tytułu poszczególnych podatków. Może być ustalona kwotowo lub procentowa.
- stawka podatkowa- stanowi jaką stawkę należy zastosować do określonej rozmiarem podstawy opodatkowania. Skale podatkowe mogą mieć charakter proporcjonalny, progresywny, regresywny i degresywny.
- zwolnienia i ulgi podatkowe- oznaczają że w określonych warunkach warunkach w sposób
całkowity lub częściowy zawiesza się pobieranie podatku.
- zwyżki podatkowe- oznaczają przekraczające przyjęte normy dodatkowe opodatkowanie pewnych kategorii podatników.
Podatki można klasyfikować według różnych kryteriów. Według kryterium przedmiotowego wyróżniamy:
- podatki dochodowe- podstawą podatku jest dochód.
- podatki majątkowe- podstawą jest wielkość majątku lub kapitał.
- podatki konsumpcyjne- dotyczą nabywanych dóbr konsumpcyjnych.
- podatki bezpośrednie- bezpośrednio łączą się ze zdolnością płatniczą podatnika i są ściągane wprost z jego dochodu lub majątku.
- podatki pośrednie- zasilają budżety drogą okrężną.
Podatek dochodowy od osób fizycznych obciąża wszystkie dochody, jakie może osiągnąć osoba fizyczna z wyłączniem tradycyjnej działalności rolniczej i leśnej, darowizn i spadków oraz czynności, które mogą być przedmiotem skutecznej umowy. Podstawą opodatkowania jest suma dochodów osiągniętych osiągniętych danym roku podatkowym ze wszystkich możliwych źródeł, po potrąceniu kosztów ich pozyskania. Wysokość należnego podatku ustala się na podstawie progresywnej skali podatkowej, która jest określona i zawarta w tzw. Ustawach okołobudżetowych. W podatku tym stosuje się szereg zwolnień i ulg podatkowych. Po zakończeniu roku podatnik składa zeznanie roczne we właściwym urzędzie skarbowym, gdzie wskazuje swoje przychody, koszty, dochody, ulgi i zwolnienia oraz wysokość należnego podatku.
Podatek od wartości dodanej. Podatek od towarów i usług, popularnie zwany VAT. Jest wielofazowy, powszechny i pobierany od sprzedaży w każdej fazie produkcji i obrotu towarowego, a także od eksportu i importu towarów oraz usług. Podstawą obliczenia zobowiazania jest obrót, czyli kwota należna z tytułu sprzedaży towarów i usług, pomniejszona o kwotę podatku zapłaconego przez podatnika w cenie nabywanych do celów produkcyjnych i usługowych materiałów, surowców, energii itp. Warunkiem potrącenia podatku poprzednio zapłaconego jest posiadanie faktury wystawianej przez dostawców podatnika. Wymiar podatku VAT jest dokonywany z reguły samodzielnie przez podatników w okresach miesięcznych. Organy podatkowe dokonują poboru i korygują wielkość obliczonego podatku.
Stawki VAT- w Polsce w podatku od wartości dodanej stosuje się stawkę podatkową 22%. W ramach wyjątku niektóre towary i usługi są opodatkowane stawką 7%, 3% i 0%.
Podatek akcyzowy- Jest on uzupełnieniem podatku VAT, obciążającym dodatkowo sprzedaż lub sprowadzanie z zagranicy artykułów luksusowych oraz paliw. Podatek ten ma charakter cenotwórczy i jest wkalkulowany w cenę sprzedaży towarów. Jest więc podatkiem, który obciąża konsumpcje, gdyż jego ciężar ponosi ostateczny nabywca towarów objętych akcyzą. Wyroby wyprodukowane w kraju i przeznaczone do eksportu nie są opodatkowane akcyzą.
Stawka akcyzowa- jest bardzo zróżnicowana i wynosi od 25% do 95% ceny sprzedaży, a nawet więcej w przypadku artykułów monopolowych.
Podatek dochodowy od osób prawnych, przedsiębiorstw, spółek prawa handlowego, spółdzielni, stowarzyszeń, fundacji. Przedmiotem opodatkowania jest tu dochód osiągnięty w roku podatkowym. Również i w tym podatku występują zwolnienia i ulgi podatkowe. Stawka podatkowa ustalana jest w ramach tzw. Ustaw okołobudżetowych. Osoby prawne co miesiąc obliczają zaliczki na podatek i wpłacają do urzędów skarbowych. Rozliczenia roczne następuje na koniec roku i podatek odprowadzony jest do budżetu państwa. W Polsce obowiązuje również 3% stawka podatkowa dla rolników prowadzących gospodarstwa rolne.